اباي: ءتان جانة جان سذلؤلئعئ تؤرالئ

«سذلؤلئق» ذعئمئنا تذسئنئك تة بةرئپ ذلگةرةدئ - سذلؤلئق دةگةننئث ذيلةسئم، فورما مةن مازمذننئث سايكةستئگئ ةكةنئن مئنا جولداردان كورةمئز: «سويلةسة، ءسوزئ ادةپتئ ءارئ ماعئنالئ» «سوراقئ ذزئن دا ةمةس،قئسقا دا ةمةس، نازئك بةل تال شئبئقتاي بذراثدايدئ» «كةي جئگئت ماقتان ءذشئن قئلئق قئلماي، بويئنا مايدالئق پةن سئر ساقتاعان». ال «سذلؤلئق قايدان تؤادئ؟» دةگةن زاثدئ سذراققا - قاراما-قارسئلئقتاردئث ماثگئ كذرةسئنةن جانة ءوزارا كةلئسئمئنةن تؤئپ، قايشئلئقتان توقئلاتئنئن؛ ال قايشئلئق - گارمونيانئ جاراتؤشئ، سذلؤلئق تئرشئلئگئنئث العئشارتئ ةكةنئن كورةمئز. وسئلايشا اباي، ءبئر جاعئنان، «مئث كذن سئنباس، ءبئر كذنئ سئنار شولمةك» دةپ مولشةردةن، مذمكئندئكتةن اسقاننئث ءبارئ ذشقارئلئققا ذرئنئپ، قارسئ ساپاعا اينالاتئنئن ةسكةرتسة، ةكئنشئ جاعئنان ونسئز، دذنيةدةگئ بذكئل، بارلئق جانة ءتذرلئ كورئنئستةردةگئ قاراما-قارسئلئقتاردئث ماثگئلئك كذرةسئنسئز قيالدئ ةلئكتئرئپ، وي-سةزئمدئ باؤرايتئن، كةلةشةككة جةتةلةپ، دذنيةنئ جةتئلدئرةتئن ناعئز سذلؤلئق قذرالمايتئنئن تاعئ ايتادئ.مئسالئ، «اؤرؤ جذرةك اقئرئن سوعادئ جاي» ولةثئندةگئ:
«كةيدة تئلةپ باق پةن تاعئ تئنئشتئق
كةيدة قايعئ، ازاپتئ تاعئ دا ئزدةپ»
دةگةن جولداردا ادام جانئنئث تولئق ةسةيؤئ ءذشئن راقات-ءلاززات قانشا كةرةك بولسا، قينالئس-قايعئ سونشالئق قاجةت ةكةندئگئ تؤرالئ تةرةث ماعئنا بار. جانة قايعئ جاساندئ جولمةن ةمةس، زاثدئ تذردة ءوزئنئث قاراما-قارسئلئعئنان - راقاتتان تؤئندايدئ. راقات بار جةردة ازاپ بار، ءلاززات كذيدةن كةيئنگئ ءسات - سونئ اثساؤمةن وتةتئن كذيئنئش. ماحاببات - عاشئق جانداردئث سةزئمدئك، تاندئك بئرئگؤئ مةن ايئرئلئسؤئنان قذرالاتئن عاجاپ ءبئر بي. نارةستةسئنة ءاردايئم قامقور بولؤ ءذشئن اناسئنئث ءبئر ساتكة بويئن اؤلاق سالئپ، ءوزئن قولعا الؤئ قاجةتتئگئ سياقتئ، ءوز سةرئگئنئث كةثئستئكتئك، سةزئمدئك دةربةستئككة دةگةن قاجةتئن اثعارماعان ادام ذزدئكسئز بي قيمئلئنان جاثئلئپ، ومئرلئك بيدةگئ سةرئكتةستئكتةن اجئرايتئنئ ابدةن انئق. ال اثساؤدئث، قايعئ-مذثنئث - ئشكئ دامؤ مةن وي-سةزئمنئث ءوسؤئ جولئنداعئ كةزةكتئ ءساتئ، زاثدئ قذبئلئس ةكةنئن ءدال ؤاقئتئندا تذسئنگةن ادام عانا الداعئ تاكتئگة جيناقئ دايئندالئپ، ءوز ءومئرئن ءذيلةسئمدئ ذيئمداستئرئپ، سةرگةك سةزئمتالدئقپةن كوركةيتپةك. سةزئمدةگئ اؤئسپالئ كذيدئث ةكئ ذشئن انئقتادئق دةلئك. ال ةندئ ادامارالئق قاتئناستاعئ اتتاؤعا، اسؤعا بولمايتئن مةجة قايسئ؟ ويشئل جاؤابئ وعان دا دايئن: «ار-ذياتتان اسپاؤ»:
دوستئق، قاستئق، بار قئزئق - جذرةك ءئسئ،
ار-ذياتتئث ءبئر اقئل - كذزةتشئسئ.
ار مةن ذيات سئنباسا، وزگة قئلئق،
ارئن، القئن - بذل كذننئث مارتةبةسئ.
كونة دذنيةدةگئ گرةسيالئق ناتؤرفيلوسوفتار ءبئرئنشئ بولئپ قويئپ، جابئلا جاؤاپ ئزدةگةن ماسةلةدة - «سذلؤلئقتئ نة ارقئلئ، قالاي قابئلدايمئز؟» دةگةن سذراققا پيفاگورةيلئكتةر سياقتئ «دذنية دةگةنئمئز - گارمونيا جانة ءسان» دةپ ساناؤ ةسةپتةؤدئ ةمةس نةمةسة دةرةكسئز وي كذشئن ةمةس، تئكةلةي كورئپ، كوثئل كوزئمةن قابئلداؤدئ نذسقايدئ. بذل ماسةلةدة اباي يرراسيونالدئعا ةمةس، ءاربئر ادامنئث وزئندئك تانئم قابئلةتئنة جذگئنةدئ. («كةرةك ءئس بوزبالاعا - تالاپتئلئق، ءارتذرلئ ونةر، مئنةز، جاقسئ قئلئق»).
«ءسوزدئ ذعار، كوكئرةگئ بولسا كوزدئ» دةپ تالعامپاز تئثدارماندئ ارماندايدئ، ءسوز سذلؤلئعئ تؤرالئ ايتا كةلئپ. «بويدا قايرات، ويدا كوز، بولماعان سوث ايتپا ءسوز» دةپ اه ذرادئ «سةگئز اياعئندا». ءار مادةنيةتتئث ءوز ازاماتتارئنئث تارتئپ نورمالارئن، قذندئلئقتارئ مةن دذنية تانئمئن قالئپتاستئراتئن، تةك وزئنة ءتان دذنية تؤرالئ تذسئنئگئ بولاتئنئ انئق. ول تذسئنئك ءتئل ارقئلئ قالئپتاسادئ، تئلدة بةينةلةنةدئ جانة بةرئلةدئ. سذلؤلئقتئث، قئز سذلؤلئعئنئث تئلدة بةينةلةنؤئ تؤرالئ زةرتتةؤلةر ئشئندة ح.قاسقاباسوأانئث پسيحولينگأيستيكالئق زةرتتةؤلةرئ نازار اؤدارادئ. ءتئل باسئمدئعئنا قاراي تاثداپ الئنعان توپ مذشةلةرئنة 6 ءتذرلئ تاپسئرما بةرئلگةن:
1. قئز سذلؤلئعئن بةينةلةيتئن 3 وسئمدئك ءتذرئن؛
2. قئز سذلؤلئعئن بةينةلةيتئن جانؤار مةن قذس اتاؤئن؛
3. قئز سذلؤلئعئن بةينةلةيتئن تابيعات قذبئلئسئن؛
4. قئز سذلؤلئعئن بةينةلةيتئن اسپان دةنةلةرئن؛
5. قئز سذلؤلئعئن بةينةلةيتئن ونةر تؤئندئسئن؛
6. قئز سذلؤلئعئن بةينةلةيتئن اسئل تاس ءتذرئن اتاؤ.
تاجئريبة قورئتئندئسئ بويئنشا، قازاق ءتئلدئ ازاماتتاردئث ءجيئ قايتالاناتئن جاؤاپتارئنئث ناتيجةسئ مئناداي بولعان:
1 - تاپسئرما بويئنشا «راؤشان گذلئ»؛
2 - تاپسئرما بويئنشا «اققؤ»، «بوتا»، «مارال»؛
3 - تاپسئرما بويئنشا «كوكتةم»، «جةل»؛
4 - تاپسئرما بويئنشا «اي»، «كذن»؛
5 - تاپسئرما بويئنشا «قئز جئبةك»؛
6- تاپسئرما بويئنشا «گاؤهارتاس»، «مارجان».
ابايدا دا وسئ اتالعان سذلؤلئق سيمأولدارئ كوپتةپ كةزدةسةدئ. («شئعئس اقئندارئنشا»، «اليفبي»، «كوزئمنئث قاراسئ»، «قئز ءسوزئ»، «جئگئت ءسوزئ»، ت.ب.) ءتان مةن جان سذلؤلئعئنا كةرئسئنشة، اباي - ةرتةثئن ويلامايتئن، كةلةشةككة ذمتئلمايتئن توعئشارلئق پةن بةيعامدئقتئ - جان ذسقئنسئزدئعئن قارسئ قويادئ جانة وندايلاردئ:
سيئرشا تويسا ماس بولئپ،
ورةگة كةلئپ سذيكةنةر.
ار مةن ذيات ويلانباي،ءتانئن اسئراپ،
ةرتةثئ جوق بذگئنگة بولعان قذمار، - دةپ سيپاتتايدئ.
اباي ولةثدةرئندة ادامنئث جاي-كذيئنئث كورسةتكئشئ بولئپ تابئلاتئن كذلكئنئث سيپاتتارئ سان ءتذرلئ: عاشئقتئث كذلكئسئ «بةينة بذلبذل قذس سايرايدئ» بولسا،
«باسئندا مي جوق، وزئندة وي جوق
كذلكئشئل كةردةث ناداننئث» كذلكئسئ - جاعئمسئز دا ايانئشتئ قذبئلئس. ادام الدئمةن ءوزئنئث تانئمةن بئرةگةي. تاندئك بئرةگةيلئگئمةن قئزئق، قاجةت، ماثئزدئ.ءتان شةبةرلئگئ - سةزئم شةبةرلئگئ، ارةكةت اياسئنئث كةثدئگئ. اركئمنئث وزئندئك مةنئن تانؤ جولئندا ءتان ءتذر.ءتان ارقئلئ ءوزئ جانة اينالاسئنداعئلار تؤرالئ ةث العاشقئ وبرازدار قالئپتاسپاق. جانة ولار باستاپقئدا تاندئك مازمذندا بولماق. بذل - زاثدئ، تابيعي قذبئلئس. ءتان - تذلعانئث بالاماسئ ةمةس. ءبئراق ءتان - تذلعا تئرشئلئگئنئث قاجةتتئ، العاشقئ شارتئ. بيولوگيالئق تةگئمئزدئ ةسكةرة وتئرئپ، ءوز بويئمئزداعئ حايؤاندئق پةن ادامشئلئقتئث پايئزئن انئقتاپ، قانداي جاعداي قايسئسئن كذشةيتة تذسةتئنئن باعامداؤعا، بويئمئزداعئ بئرةگةيلئككة دةگةن ذمتئلئستئ ئسكة اسئرؤعا، دذنيةنئ تانؤ، وزئندئك تانؤ اتتئ العاشقئ ساتئلاردئ يگةرئپ بولئپ كةلةسئ، وزئندئك دامؤ، ءوز-ءوزئن وزگةرتؤ، باعئتتاؤ، «ئشكئ بذعاؤلاردان» ازات بولؤ جولئنداعئ شارالارعا كئرئسؤگة بولادئ.
ءتان ايرئقشا بةلگئلةرگة ية. ينديأيد - قايتالانباس قذبئلئس.ينديأيد بويئندا كوزگة العاش تذسةتئنئ فورما (كةلبةت، تاندئك بةلگئلةر).«فورما ءبئرئنشئ، مازمذن - شةشؤشئ». ادام ءتانئنئث ئشكئ مذشةلةرئنةن ابايدئث ءجيئ قايتالايتئنئ ءارئ جوعارئ باعالايتئنئ - جذرةك (60 ولةثدة 80 رةت قايتالانادئ). اعئلشئننئث «core» ءسوزئنئث نةگئزئندة لاتئننئث «cor» - «جذرةك» ذعئمئنئث جاتؤئندا ءمان بار. ادامزات ةرتةدةن-اق جذرةكتئ ءوز تئرشئلئگئنئث ورتالئعئ، ءتذپ-تامئرئ ساناعان. «جذرةك» - «ورتالئق» سوزدةرئنئث ماعئناسئ تةپة-تةث كةلؤئ وسئدان.
30 جاسئندا بولئستئققا سايلانعان ابايدئث العاشقئ ولةثدةرئندة جذرةك - ةموسيونالدئق ورتالئق بولسا، بئرتئندةپ رؤحاني ورتالئققا اينالئپ، تذلعالئق جةلئنئ قذرايتئن «جئلئ جذرةك، نذرلئ اقئل، ئستئق قايرات» - ذشتئك كونسةپسياسئ ذسئنئلادئ. جانة بذل وداققا جةتةكشئلئك - جذرةككة جذكتةلةدئ. ابايدئث بذل تذجئرئمئنئث وزةكتئلئگئن مورالدئق ولشةمدةرئ وزگةرگةن بذگئنگئ قوعامئمئزدئث ازاماتتارئنئث ئسكةرلئك الةمدة ورنئعئپ، تابئسقا جةتؤ جولئنداعئ ارةكةت-كذرةسئندة ورئن الئپ جاتقان ئشكئ دذنية ذيلةسئمئن قذرايتئن اقئل، قايرات، جذرةك بئرلئگئنئث بذزئلؤئنئث سانسئز سالدارئ دالةلدةپ وتئر. تذلعانئث قذرامداس بولئمدةرئ ءبئر-بئرئنةن الشاقتاپ، اقئل مةن قايرات - تابئس تابؤعا، ءتان - ذرپاق كةلتئرؤ مةن كوثئل كوتةرؤگة كئرئسئپ جاتقاندا جذرةك ءوزئنئث ادامگةرشئلئكتئك قاعيدالارئمةن بارئنةن سئرت قالؤدا. وسئلايشا قول ذشئن بةرةتئن جةردة سؤئق اقئلدئ تئثداپ تةرئس اينالئپ، سةزئمئمئزدئث قابئلدانباؤئنان، جاؤاپسئز قالؤئنان قورقئپ، جذرةك قالاپ تذرسا دا ذنسئزدئككة، ارةكةتسئزدئككة سالئنؤدامئز.
وسئنئث ءبارئ ةموسيونالدئق ءومئرئمئزدئث جاداعايلانئپ، ادام اراسئنئث الشاقتاؤئنا، ال بذل قذبئلئس ءوز كةزةگئندة ءتذرلئ ءتان اؤرؤلارئنا (ءبئرئنشئ كةزةكتة جذرةك دةرتئنة) بارئپ تئرةلؤدة. ءتان سذيگةنئن بةرمةسة، جان شئداماس جانئ اشئپ. بةرة بةرسةث بةر دةسة، ءذمئت ةتةر تالاسئپ - دةگةن جولداردا ءوز قذمارئن عانا كوزدةيتئن ءتاننئث «جان قذمارئنا» جول بةرمةيتئنئ ايتئلادئ. سذيةنئپ كذلكئ، توقتئققا ءتارتئپتئ ونةر جوقتئققا. تاماعئ توقتئق، جذمئسئ جوقتئق ازدئرار ادام بالاسئن. ذقپاي جاتئپ جالئعار ذيقئلئ-وياؤ بويكذيةز - دةپ اباي بيولوگيالئق پةن الةؤمةتتئلئكتئث تةپة-تةثدئگئ بذزئلعاندا ادام بويئنداعئ رؤحانيلئقتئث پايئزئ ازايئپ، تذلعالئق بةت بةينة ازعئندايتئنئن باياندايدئ. ذشقارئلئق ناتيجةسئندة تؤاتئن جانة بولماي قويمايتئن سالداردئث بولارئن ةسكةرتةدئ: «سالئنساث سالدؤارلئق قادئر قويماس». «قالجئثباسسئپ وتكئزگةن قايران داؤرةن، تذبئندة تارتقئزباي ما ول ءبئر زارلئق؟» «كذلكئ باققان ءبئر كورةر بةيشارالئق» جاعدايلار ئرقئنا بةرئلمةي، بئلئمگة قذشتارلئق پةن ادامگةرشئلئك قاسيةتتةردئ ساقتاپ قالعان ادامدئ جانة توبئردئ ةكئگة بولةدئ: «كوپتئث ءبارئن كوپ دةمة، كوپ تة بولةك، كوپ ءيت جةثئپ كوك ءيتتئ كذندة جةمةك» «ناداننئث سذيةنگةنئ كوپ پةن دذرمةك» «كوپ توپتا ءسوز تانئرلئق كئسئ دة از-اق ونداي جةردة ءسوز ايتئپ بولما مازاق» - دةپ ادام تابيعاتئنئث الا-قذلالئعئنا كذيئنئپ، ءارئ الا-قذلالئقتئث زاثدئلئق ةكةنئن مويئنداي كةلئپ دذنيةنئث تازالئعئ - ءاربئر ازاماتتئث ءوز بويئن، رؤحئن تازا ساقتاؤئنان قذرالاتئنئن تذجئرئمدايدئ:
كوپتئث اؤزئن كذزةتسةث كذن كورمةيسئث،
ءوزئثدئ-ءوزئث كذزةت، كةل، شئراعئم!»
مازمذنئنئث الةؤمةتتئك ءمانئن ايتپاعاندا پسيحولوگيالئق تذرعئدان ءدال، شةبةر جازئلعان «بولئس بولدئم مئنةكي» («كذلةمبايعا») ولةثئ قازئر دة وزةكتئ. وزئنة سةنئمسئز، داثعوي، مانساپقذمار كةيئپكةردئث ءوزئ تؤرالئ ءوز اؤزئنان ايتقئزئلاتئن ذرةي-قورقئنئشئ، ارةكةت-جوسپارئ، ةكئجذزدئلئكپةن ذشتاساتئن قؤلئعئ جايئپ سالئنئپ ءاجؤالاناتئن شئعارما ةرازم روتتةردامسكيدئث «اقئماقتئققا ماداق» اتتئ ةثبةگئمةن دةثگةيلةس تذر. وسئلايشا، ءوز ئزدةنئستةرئندة سةزئمنةن سةنئمگة بةت بذرعان اباي - اقئننان فيلوسوفقا اينالدئ: - دذنيةتانئمنئث ءافسانالئق (ميف-تئك) دةثگةيئنة، ادةتتة، سةزئمدةر تولقئنئسئ، تاندئلئك، وبرازدئلئق ءتان بولسا، فيلوسوفيا - سةزئمنةن بيئكتةپ راسيونالدئعا جذگئنؤ، ذعئمدئق اپپاراتتئ قالئپتاستئرؤ، پايدالانؤ ةكةنئ بةلگئلئ. - «مةن»، «مةنئكئ» ذعئمدارئمةن اباي، بئرئنشئدةن، ادام بويئنداعئ رؤح پةن تاندئلئك اراقاتئناسئن بةينةلةسة، ةكئنشئدةن، بذل دذنية مةن و دذنيةنئث جئگئن اجئراتئپ، ؤاقئتشا مةن ماثگئلئك، شةكتئ مةن شةكسئز، جالپئ، جةكة، دارالئقتئ تاعئ كورسةتةدئ.
- جالپئ، قازاق دذنيةسئنة ءتان راسيونالدئلئق اباي فيلوسوفياسئندا انئق كورئنةدئ.جاراتئلئستئث سذلؤلئعئن، ماقساتتئلئعئن، مئنسئزدئگئن، جاراتؤشئنئث قذدئرةتتئلئگئن باياندايتئن ويشئل ءذشئن ناعئز دذنية - ءبارئ ءبئر وسئ دذنية. اباي سةنئمئ تذثئلؤدةن تؤاتئن شاراسئزدئق ةمةس، عالامدئق سذلؤلئقتئ سةزئنبةي، قابئلداماي تذرا المايتئن وي مةن ورةنئث بيئكتئگئ. - دذنية، اباي تذسئنئگئندة، حرام ةمةس، دذنية - شةبةرحانا. حرامدا ادام - قذدايدان قولداؤ-كومةك كذتةتئن قورعانسئز دا، شةبةرحانادا - ءوزئن جانة دذنيةنئ وزگةرتةتئن، ءوز كذشئنة سةنئمدئ جاسامپاز تذلعا. - وسئلايشا اباي سةنئمئ - ادامعا، ادام اقئل-ويئنا دةگةن راسيونالدئ سةنئم. ال قورعانسئزدئ جاسامپازعا اينالدئراتئن كذش - ءبئلئم مةن عئلئم. وسئ ويدئ ناسيحاتتاؤعا ذلئ اعارتؤشئ رؤحاني سالانئث بارلئق ءتذرئن - اثئزدان باستاپ، ونةردئ (پوةزيانئ)، قذدايتانؤ ءئلئمئن، تاعئلئم-وسيةتتئ پايدالانادئ. - تذلعا تاندئك جانة مةنتالدئق اتريبؤتتاردان قذرالادئ. بذل بةلگئلةر ءوزارا بايلانئستئ. ادامنئث ءوزئن تانؤ، ءوز «مةنئن» ئزدةؤ، تذلعاعا اينالؤ جولئ دراماعا تولئ. ءتانسئز سانانئ تذلعاعا تةثگةرؤ شئندئققا جاتپايدئ. سانا قالپئن ةسكةرمةي، (سانا اؤئتقؤلارئ، دامؤئنئث كةنجة قالؤئ) ءتاندئ تذلعاعا تةثگةرؤگة بولمايدئ.
گاؤهار ءابدئراسئلوأا، فيلوسوفيا عئلئمدارئنئث كانديداتئ، شئمكةنت قالاسئ
دةرةككوز: «ايقئن» گازةتئ