مةديسينا سالاسئنا ساياساتتئ ارالاستئرماي، تةك عئلئمنئث ورةسئمةن دامئتقان لازئم

- قئتاي مةديسيناسئنئث كةز كةلگةن سالاسئندا اؤرؤ ادام ناقتئلئ بازا رةتئندة قاراستئرئلادئ. دارئگةر بذعان مذگةدةك، جارئمجان رةتئندة قارايدئ دا ونئث ساؤئعئپ كةتؤئنة بار كذشئن سالادئ. سوندئقتان دا، قئتاي دارئگةرئ اسا كئشئپةيئل، ناؤقاستئ جازؤعا مةيلئنشة ئقئلاستئ. ويتكةنئ اؤرؤدئ ةمدةؤدئث 40 پايئزئ كوثئل كذيمةن قاتئستئ بولسا، 60 پايئزئ ةمدئك ذدةرئستةرگة تئكةلةي بايلانئستئ. وسئ تذرعئدان العاندا، قئتاي دارئگةرئ ةم ئسئنة كةشةندئ تذرعئدان قاراپ، ةرةكشة قذلشئنئسپةن كئرئسةدئ، سوندئقتان دا دارئگةردئث ئقپالئ كوپ. ناؤقاستاردئث بذلارعا رؤحاني سةنئم ارتؤئ دا سوعان بايلانئستئ. قازاقستاندا ءدال وسئ ماسةلة كةمشئن ءتذسئپ تذر. ياعني قازاق پةن قئتاي دارئگةر ماماندارئنئث اراسئندا اؤرؤعا قاتئستئ كوزقاراستا ةرةكشةلئك بار سةكئلدئ. بذل - مةنئث بايقاعانئم. ويتكةنئ ةلئمئزدة «تانئسئ بار ناؤقاس»، «تانئسئ جوق ناؤقاس»، «قالتالئ ناؤقاس»، «جاعدايئ جوق ناؤقاس» دةپ ءبولئنئپ جاتاتئنئن بايقايمئن. ارينة، دارئگةردئث ءبارئن بئردةي وسئ ساناتقا جاتقئزبايمئن، دةگةنمةن مةديسينالئق مةكةمةلةردة وسئنداي جاعداي ورئن العان. سوندئقتان دا، قئتايدا ناؤقاس ءبئرئنشئ ورئندا تذرئپ، دارئگةر تةك سونئ ةمدةپ شئعؤ ءذشئن بارئن سالادئ. ونئ ساؤئقتئرئپ شئقپاسا، ةثبةگئ ةش كةتكةندةي سةزئلةدئ. ارينة، بئزگة دة وسئنداي جئگةر بولؤئ كةرةك دةپ تئلةيمئن.
- دةگةنمةن قازاقستانعا كةلگةندة قينالعان جوقسئز با؟
- ارينة، ءتئل جاعئنان از-ماز قيئندئق كوردئك. كوندئگؤدةمئز. جالپئ، كةز كةلگةن ةلدة، ءاربئر مةملةكةتتة تةرمين ماسةلةلةرئ، ولاردئ اؤدارؤ ماسةلةلةرئ كوپ ءسوز بولادئ عوي. مةن ويلايمئن، مةديسينا سالاسئندا حالئقارالئق ورتاق قالئپتاسقان تةرميندةرگة ةندئگئدة بالاما ئزدةؤدئث قاجةتئ شامالئ. ويتكةنئ ءار ةل وزئنة بذرا تارتئپ تةرمين اؤدارعاننان تاجئريبة جيناقتايتئن ماماندار كوپ قيئندئققا ذشئرايدئ. تةرمين ورتاق بولسا، مةديسينا سالاسئندا تاجئريبة الماسؤدا كوپ قيئندئقتار تؤماس ةدئ.
- جذرةك اؤرؤلارئنا قاتئستئ بئلئكتئ مامان رةتئندة الةمدةگئ جذرةك اؤرؤلارئنئث جاعدايئن قالاي باعالار ةدئثئز؟
- راسئندا دا، سوثعئ جئلدارئ قان اينالئمئ جذيةسئ اؤرؤلارئ، ونئث ئشئندة جذرةك قان-تامئرلارئ اؤرؤئ الةمدئك دةثگةيدةگئ ةپيدةميا سيپاتئنا ةنئپ كةلةدئ دةسةك ارتئق ايتقاندئق بولماس، ءسئرا. بذگئنگئ كذنئ ءولئم-ءجئتئم بويئنشا جذرگئزئلةتئن ةسةپتة جذرةك-قان تامئرئ اؤرؤلارئ العاشقئ ساتئعا شئقتئ. ماسةلةن، دذنيةجذزئلئك دةنساؤلئق ساقتاؤ ذيئمئنئث مالئمةتتةرئنة سذيةنسةك، 2008- جئلئ جذرةك-قان تامئرلار اؤرؤئ الةم بويئنشا 17،5 ميلليون ادامنئث ولئمئنة تئكةلةي سةبةپشئ بولئپتئ. بذل - بارلئق ءولئم جاعدايئنئث 30 پايئزئ دةگةن ءسوز. نةگئزئنةن، بذل اؤرؤ تذرلةرئنئث ءورشؤئ دامؤ ذستئندةگئ ءهام دامئعان ةلدةردة وتة شاپشاث قارقئن الئپ وتئرعانئ بايقالادئ. ياعني بذنئ كوپشئلئك عالئمدار وركةنيةت پةن ءئرئ قالالار اؤرؤئ، قئزؤ قاربالاس، قئم-قؤئت ءومئر ئرعاعئمةن ءجذرئپ، ةثبةك پةن دةمالئس نورمالارئن ساقتاؤدئ كةيئنگئ ورئنعا ئسئرئپ وتئراتئن ءومئر سالتئمةن بايلانئسقان اؤرؤ دةپ سانايدئ. دذنيةجذزئلئك دةنساؤلئق ساقتاؤ ذيئمئنئث تاعئ ءبئر زةرتتةؤلةرئنة قاراعاندا، 2020- جئلعا قاراي دامؤ جولئنداعئ مةملةكةتتةردةگئ حالئقتئث جذقپالئ ةمةس اؤرؤ تذرلةرئنةن قايتئس بولاتئندار كورسةتكئشئ 70-80 پايئزعا جةتةتئنئ بولجانادئ. بذل - وتة ذلكةن كورسةتكئش. ال سونئث ئشئندة جذرةك-قان تامئرلارئ اؤرؤئ 1- ورئنعا شئعاتئنئنا جانة نازار اؤدارئلادئ. ةگةر كةز كةلگةن ازاماتتئث ساناسئنا وسئ اؤرؤدئث سالدارئن تذسئندئرة الساق، وندا وسئنداي جذقپالئ ةمةس بولا تذرا، جذرتشئلئقتئث اراسئندا كةثئنةن ةتةك العان ةپيدةميانئث الدئن الاتئن ةدئك. ال بذگئنگئ دةرةكتةر كةرئسئنشة ءوسؤ ذستئندة ةكةندئگئن، ونئث مةملةكةت ءذشئن ةكونوميكالئق سالدارئن اركئم جةتة تذسئنگةن لازئم.
- بئلؤئمئزشة، قازاقستاننئث جذرةك اؤرؤلارئنا قاتئستئ جاعدايئ دا ءماز ةمةس سةكئلدئ. بذعان نة ايتاسئز؟
- راسئمةن، قازاقستاننئث دةنساؤلئق ساقتاؤ جذيةسئندةگئ جذرةك-قان تامئرئ اؤرؤلارئنئث دةثگةيئ اسا الاثداتارلئق جاعدايدا. جذرةك-قان تامئرئ اؤرؤلارئنان، جوعارئ قان قئسئمئ سةكئلدئ اؤرؤدان و دذنيةلئك بولاتئندار سانئ جئل سايئن ارتئپ بارادئ. قازئر ةلئمئزدةگئ اؤرؤدئث باسئمئ جوعارئ قان قئسئمئنان بولئپ تابئلادئ. ماسةلةن، بذقارالئق اقپارات قذرالدارئندا جاريالانعان دةرةكتةرگة كوز جذگئرتسةك، سوثعئ 20 جئلدا قازاقستانداعئ جذرةك-قان تامئرئ اؤرؤلارئ 10 ةسةگة، ال وسئنئث سالدارئنان تؤئندايتئن ءولئم 2 ةسةگة ارتقان. ةلئمئزدة سالئستئرمالئ تذردة العاندا جذرةك-قان تامئرلارئ ءورشئپ تذر. گازةتتةردة جاريالانعان جانة ءبئر دةرةكتةرگة كوز جذگئرتسةك، اعئمداعئ جئلدئث بةس ايئنئث ئشئندة 65،5 مئث ادام قايتئس بولسا، سونئث 43 پايئزئن جذرةك-قان تامئرلارئ اؤرؤلارئ قذراپ وتئر. بذل قازاقستانداعئ جاعدايدئث تئم مذشكئل ةكةنئن تاعئ ايعاقتايدئ. تاعئ الاثدايتئن ماسةلة، بذنداي اؤرؤلار بذرئنعئ تاجئريبةدة تةك ةرةسةك ادامدارعا ءتان بولسا، قازئر ناؤقاستار قاتارئ جاسارئپ بارادئ.
- بذنداي كةلةثسئز كورسةتكئشتةردئث ةلئمئزدة بةلةث الئپ، جذرةك اؤرؤئنئث قازاقتار اراسئندا ءورشؤئن نةمةن تذسئندئرةسئز؟
- ةث الدئمةن، بذل اؤرؤدئث دامؤ ذستئندةگئ ةلدةرگة ءتان ةكةندئگئن تاعئ ةسكة سالا كةتكئم كةلةدئ. ةلئمئز تاؤةلسئزدئك العاننان بةرئ قاراي قازاقستاننئث ةكونوميكالئق-الةؤمةتتئك باعئتئندا ذلكةن وزگةرئستةر ورئن الدئ. بذرئنعئ جذية قذلاعاندا، كوپشئلئك جذرت قوعامنان ءوز ورنئن تابا الماي، كذيزةلئسكة ءتذسئپ، سترةسستئ جاعدايلارعا تاپ بولدئ. ةكئنشئدةن، قيئن كةزةثدةرئ جذرتشئلئقتئث كوپشئلئگئ اؤئلدئ تاستاپ، قالاعا كوشتئ. ياعني، قوعامنئث ةكونوميكالئق دامؤئنا ساي حالئقتئث تذرمئستئق تذتئنؤ ورةسئ دة كذننةن-كذنگة قذلپئرئپ، ءجذرئس-تذرئسئنا دةيئنگئ تاسئلدةرئندة ذلكةن وزگةرئستةر بولدئ. نارئقتئق باسةكةلةستئك قوعامعا كئرئسؤ دة ءبئر جاعئنان ةلگة وثاي تيگةن جوق. بةرتئن كةلة تذتاستاي حالئقتئث تذرمئستئق جاعدايئنئث كورسةتكئشتةرئ ءبئرشاما جاقساردئ. سونداي اؤئسپالئ كةزةثدةردة دة جذرت اراسئنداعئ اؤرؤدئث بةلةث الئپ وتئرعان تذرلةرئ دة قذبئلئپ وتئردئ. ماسةلةن، تاؤةلسئزدئكتئث العاشقئ جئلدارئ جذرتشئلئقتئث ناؤقاستانؤ دةثگةيئ، ءولئم ءجئتئم كورسةتكئشئ ءبئرشاما كةرئ كةتتئ. سول تذستا قذرت اؤرؤئ (تؤبةركؤلةز) سةكئلدئ اؤرؤلار قازاقتئث كوپشئلئگئنة ءتان بولدئ. بذنئ تذرمئستئق دةثگةيمةن ولشةپ كةلگةنئمئزبةن، قازئرگئ ؤاقئتتا، بئلؤئمشة، بذل اؤرؤدئث بةتئ بةرئ قاراعان ءتارئزدئ. ياعني، جذرتشئلئقتئث تذرمئسئ جاقسارا باستاعانئن وسئدان-اق بايقاؤعا بولاتئنداي. ايتسة دة، حالئقتئث كوپشئلئگئ تذرمئسئن جاقسارتئپ، قذرت اؤرؤئنان قذتئلعانئمةن، ونئث ورنئن جذرةك اؤرؤئ باسئپ وتئرعانئن، وكئنئشكة قاراي، جاسئرا المايتئنئمئز انئق. ارينة بذل «حالئق بايئسا، جذرةك اؤرؤئمةن ناؤقاستانادئ ةكةن» دةگةن ماسةلة ةمةس. كةرئسئنشة، بذنداي اؤرؤ عئلئم جولئمةن ئلةسئپ كةلئپ، جذرتشئلئقتئث كةث «تذتئنؤئنا» ءسئثئپ بارادئ. ويتكةنئ بذگئنگئ كذنئ زامان دامؤئنا ساي كوپتةگةن تذرمئستئق ماسةلةلةر اأتوماتتئ باسقارؤعا ذلاسئپ، ادامنئث ءومئرئن جةثئلدةتئپ جاتقان جايئ بار. «ءومئرئن جةثئلدةتتئ» دةگةن ماسةلةنئث قيمئل-قوزعالئستئ شةكتةدئ دةگةنمةن بئردةي ةكةنئن اثعارؤعا ءتيئسپئز. سونئث ارقاسئندا جذرتشئلئق اراسئندا ماثدايئنئث تةرئن سئلئپ، دةنة ةثبةگئن بارئنشا سارپئپ، سودان راحاتتانئپ كذن كةشةتئندةر قاتارئ كذن سايئن ازايئپ بارا جاتئر.
وزا دامئعان ةلدةردئث ءوزئ وسئعان ذلكةن ءمان بةرئپ، بذقارانئث بذلايشا بةرةكةتسئز ءومئر سذرؤئنة جول بةرمةي قئرؤار قاراجات جذمساپ، جذرتتئث جاپپاي سپورتقا جذگئنؤئنة جاعداي جاساپ جاتقانئ سوندئقتان. ال قازاقستان ءالئ ونداي دةثگةيگة جةتكةن جوق. ونئث ذستئنة زاماننئث لةزدة اؤئسؤئ جذرتشئلئقتئث ءبئر پاراسئنئث تذرمئس سالتئنا كوپ ورنةك سالسا، ةندئ ءبئرئنئث كوثئل كذيئن ذدايئ قئسئمعا سالئپ تاستادئ. قازئر اؤقاتتئ جذرتتئث باسئم بولئگئ دةنة ةثبةگئمةن اينالئسؤدان قالدئ. ذنةمئ كولئكپةن جذرةدئ، قئزمةتئندة كذنئ بويئ وتئرئس، ذيئندة ءبارئ اأتوماتتئ باسقارئلادئ، ودان قالسا، ءذي جذمئسئنا دا ارالاسپاي، كذتؤشئ جالدايدئ. سپورتقا كةيبئرئنئث ؤاقئتئ بولماسا، ءبئرسئپئراسئنئث زاؤقئ جوق. ال ورتاشا تابئستئلاردئث كذنكورئس سالتئ قئم-قؤئت. ايتسة دة، ولاردئث باسئم بولئگئنئث جذمئسئ دا كذندئز-ءتذنئ وتئرئستا وتةدئ. دةمالئس كذندةرئن، بوس ؤاقئتئن، نةگئزئنةن، قوسئمشا تابئسقا جذمساعاندئ پايدالئ سانايدئ. سول ةكئ اراداعئلاردئث دا، اؤقاتئ ودان تومةنگئلةردئث دة كوثئل كذيئ شارشاثقئ، باسئثقئ. وسئنداي جولمةن جئكتةي وتئرساق، جذرةك اؤرؤئنئث ءورشؤ سالدارئن كورؤگة بولاتئن ةدئ. سونئمةن بئرگة بذل تذردةگئ اؤرؤلار نةگئزئنةن ةندئ عانا دامؤ جولئنا تذسكةن ةلدةردة كوپ كةزئگةتئنئن جوعارئدا ايتتئق قوي. ولاي بولاتئن سةبةبئ، جاثا دامي باستاعان ةلدةردةگئ جذرتشئلئق ةندئ عانا قول جةتكئزگةن تابئستارئنئث جةمئسئن كورؤ ءذشئن جاقسئ ءئشئپ جةپ، بةي بةرةكةت قالئپتاعئ تذرمئس سالتئنا كوشؤگة بةيئم. وزئمةن قوعامدئق ورتانئ ةش بايلانئستئرماي، تذرمئستئ عئلئمي جذية تذرعئسئنان تولئق مةثگةرة المايدئ. سونئمةن بئرگة كذندةلئكتئ دةنة ارةكةت ازايئپ، جانعا جايلئ تذرمئس تاسئلدةرئن ذناتادئ دا، كةرئسئنشة ءجذرئپ-تذرؤ ارةكةتتةرئ ازايعاندئقتان سةمئرئپ، ارتئق سالماق قوسؤعا بةت الادئ.
ارينة، بذدان دا باسقا فاكتورلار جةتكئلئكتئ. سونئث ءبئرئ قازاق نةگئزئنةن قؤاتتئ، ءنارلئ تاعامداردئ تذتئنادئ. قازئر قاي ذيگة بارساثئز دا، الدئثئزدان ءبئر تاباق ةت شئعادئ. ةتسئز، قذر ءشوپ-شالاثمةن، جةثئل-جةلپئ تاماقتانعاندئ قازاق ةش جاراتپايدئ. ةتتةن بولةك پايدالاناتئن تاعامدارئمئزدئث ءبارئ قذنارلئ. ونئث ئشئندة ماي دا، ايران دا، نان دا قذنارئ جاعئنان، سئثئمدئلئگئ جاعئنان ادامنان كوپ قيمئلدئ تالاپ ةتةتئنئ جانة بةلگئلئ. ارينة، بذدان «ةت جةمةؤ كةرةك» دةگةن قورئتئندئ شئعارئپ تا جارئتپايمئز. ةث باستئسئ، جةگةن تاعامئنئث قذنارئن بويئنان دةنة ةثبةگئ، قيمئل-قوزعالئس ارقئلئ شئعارا ءبئلؤ. ايتپةسة ءبئز تذسكئ استا دا، كةشكئ مازئردة دة ةتتئ تاماقتئ قورةك قئلئپ، ونئث دذرئس قورئتئلماي تذتاستاي بويعا تارالؤئنا جاعداي تؤعئزامئز.
- ايتسة دة قازاق بذرئن جذرةك دةرتئمةن وسئنشالئقتئ اؤئرئپ پا ةدئ؟
- «بذرئنعئ قازاققا جذرةك اؤرؤئ تان ةمةس ةدئ؟» دةگةنگة كةلسةك، راسئمةن سولاي. كةشةگئ قازاق تا بذگئنگئ سةكئلدئ قاشاننان ةتتئ مولئنان پايدالانادئ. كوكونئس پةن جةمئس-جيدةكتئث ذلتتئق تاعامداعئ ذلةسئ بذرئننان سونشالئقتئ جاقسئ ةمةس. دةگةنمةن البةتتة قازاقتئث سالتئ، تذرمئسئ تئرشئلئكپةن ةتةنة ةدئ. قازاق ةتتئ وپئرئپ جةسة دة، ونئ شئعاراتئن ءجونئ بولدئ. كةز كةلگةن ماؤسئمدا مال باققان، كوشپةلئ ةل ءذشئن قول ةثبةگئ، دةنة ةثبةگئ ذدايئ قاجةت ةتئلئپ وتئراتئن. ياعني قازاق - جئلدئث ءتورت مةزگئلئندة دة ةش دامئل كورمةگةن كوشپةلئ حالئق، ةثبةككةر ةل. بذل - بئرئنشئدةن. ةكئنشئدةن، قازاقتئث ءومئرئ ات ذستئندة وتةتئن. ءتئپتئ ول كةزدةرئ «قولئم بوس، قذر ساندالئپ ءجذرمئن» دةگةن ادامنئث ءوزئ ذيدة جاتقاننان گورئ، اتتئث ذستئندة ءجذرؤدئ بةك ذناتتئ. كوكپار تارتئپ، اؤئلدئ اتپةن ارالاپ قئدئرئستاپ، جئلقئ ذستئنةن ةش تذسپةيتئن. وسئنئث ءوزئ تذتاستاي دةنة شئنئقتئرؤ بولئپ تابئلادئ. ءارئ اتقا ءمئنؤ - ذدايئ قيمئل-قوزعالئستئ الماستئراتئندئقتان ادام دةنساؤلئعئ ءذشئن ذلكةن سةپ. سوندئقتان دا، جئلقئنئث جالئندا وسكةن قازاق تةك جذرةك اؤرؤئن عانا ةمةس، كةيئنگئ كةزةثدةردة پايدا بولئپ، تؤئنداپ جاتقان كوپتةگةن اؤرؤلاردئث نة ةكةندئگئن دة بئلمةيتئن. ءبئر سوزبةن ايتقاندا، بذرئن قازاق ءذشئن اتقا ءمئنؤ جانعا جايلئ بولسا، قازئر كولئكپةن ءجذرؤ، از قيمئلداؤ جانعا جايلئ بولاتئن سةكئلدئ. سونئمةن قاتار، مةنئثشة، قازاقتئث مئنةزئندة دة ذلكةن وزگةرئستةر بار سئقئلدئ. قازاققا ءتان سابئرلئلئقتئ جوعالتئپ جاتقان جوقپئز با، دةپ تة ويلانامئن كةيدة. بذعان دا نةشة ءتذرلئ سةبةپتةر بارشئلئق. ونئث ءبئرئ قالالئق تذرمئسقا كوندئگؤگة قاتئستئ بولسا، ةكئنشئ جاعئنان ادامنئث كوثئل كذيئنة ةكولوگيا، قورشاعان ورتانئث جاعدايئ دا قاتتئ اسةر ةتةتئنئ انئق.
- قازاقتار اراسئندا جذرةك اؤرؤئ جاسارئپ بارادئ دةپ دابئل قاعاتئندار كوپ. بذعان قاتئستئ ايتارئثئز؟
- مةنئث كارديولوگيا سالاسئنداعئ جذمئس وتئلئمة 20 جئلدان اسئپتئ. وسئ 20 جئلدئق كةزةثدة، شئنئمةن دة، وسئ ناؤقاستاردئث جاسارئپ بارا جاتقانئن بايقايمئن. بذرئندارئ جذرةك دةرتئنة شالدئعاتئندار كوبئنة 45 جاستان اسقاندار بولؤشئ ةدئ. بئرةن-ساران جاستاردئث اؤرؤئن نةگئزئنةن تئكةلةي جذرةككة بايلانئستئرئپ قارامايتئن ةدئك. قازئرگئ تاجئريبةمدة جاستاردئث وسئ اؤرؤعا شالدئعؤئ تاثعالدئرمايتئن بولدئ. ونئث ئشئندة دة بذرئن جذرةك-قان تامئرلارئنئث قاتايؤئ، جذرةكتئث ولةتتةنؤئ تةك ةرةسةك ادامداردا بولئپ، ءتئپتئ بذل دةرت الدئمةن جذرةكتئث شانشؤئ ارقئلئ بايقالاتئن. ال قازئرگئ جاستار كوپ جاعدايدا بئردةن ينفاركت الئپ، اؤرؤحاناعا تذسةدئ نةمةسة ينفاركتان كةيئن اؤرؤحاناعا جةتپةگةن كذيئ بئردةن و دذنيةگة ءوتئپ كةتكةندةرئ دة كةزدةسئپ جاتئر. ياعني، بذرئنعئ كةزدةرئ جذرةك اؤرؤلارئ كلينيكالئق بايقالئپ، تذراقتئ ستةنوكارديا، تذراقسئز ستةنوكارديا دةپ ءبولئنؤشئ ةدئ. قازئر جاپ-جاس جئگئتتةردئث ءوزئ بئردةن ينفارك بولئپ جاتئر. بذل - ةلئمئزدئث مةديسينا سالاسئنداعئ ةث ذلكةن كذردةلئ ماسةلة.
جذرةك اؤرؤلارئمةن قوسا، جاستايئنان قان قئسئمئ اؤرؤئنا شالدئعاتئن ادامدار سانئ دا كوبةيئپ وتئر. مئنة، سونئث سالدارئنان ازاماتتاردئث نةگئزگئ اعزا جذيةسئندةگئ قان تامئرلارئنئث ئشكئ كئلةگةي پةردةسئ زاقئمدانئپ ارتةريانئث قويمالجئثدانئپ، قاتايؤئن ارتتئرئپ وتئرادئ. ءسويتئپ، جذرةك بذلشئق ةتئنئث ولةتتةنؤئن، جذرةك شانشؤئن، مي قانتامئرلارئ توسئلؤئن تؤدئرئپ، بذيرةك ارتةرياسئنئث تارئلؤئ ارقئلئ جوعارئ قان قئسئمئ اؤرؤئ پايدا بولئپ جاتئر. دةگةنمةن ءالئ كذنگة بذنداي دياگنوزدار قويؤ، تةك ةرةسةك ادامدارعا عانا ارنالعان دةسةك، جاسوسپئرئمدةردئث قان قئسئمئ تؤرالئ ازئرگة دةيئن ورتاق بئرلئككة كةلگةن دياگنوز قويؤ ولشةمئ ايقئن ةمةس.
- جذرت بئلة ءجذرسئن، اؤرؤدئث تؤئندايتئن فاكتورلارئنا دا توقتالئپ وتسةثئز؟
- ةگةر جذيةلئ تذردة اؤرؤدئث الدئن الؤ شارالارئن عئلئمي ذشتاستئرئپ، جذزةگة اسئرا بئلسةك، قان تامئرلارئ اؤرؤلارئنان بولاتئن قاؤئپ-قاتةردئ كورنةكتئ تذردة ازايتؤعا نةمةسة الدئن الؤعا بولاتئن ةدئ. زةرتتةؤلةرگة سذيةنسةك، مي قان تامئرلارئ اؤرؤلارئن 40-50 پايئز، جذرةك ءتاج ارتةرياسئ قاتايؤئن - 15-20 پايئز، بذيرةك قئزمةتئنئث ءالسئرةؤئن 50-60 پايئزعا دةيئن تومةندةتؤگة بولادئ. سونئمةن قاتار جوعارئ قان قئسئمئن جذيةلئ تذردة ةمدةگةندة، بذنئ تذراقتئ كذيگة تةجةؤگة بولاتئنئ دا ايقئن. بذدان بولةك، جوعارئ قان قئسئمئ اؤرؤلارئنئث 5-10 پايئزئنئث بةلگئلئ ءبئر سةبةپتةرئ بار سيمپتوماتيكالئق ارتةريالدئ گيپةرتةنزيا بولسا، ونئ دا ةمدةپ جازؤعا بولادئ.
وسئ تذرعئدا جذرةك دةرتئنة شالدئقپاس ءذشئن توعئز ءتذرلئ فاكتورلاردان ارئلؤدئ العا تارتؤعا بولادئ. بئرئنشئدةن، قذرساق سالئپ سةمئرمةؤ، ياعني دةنة سالماعئن قالئپتئ ذستاؤ كةرةك. ةكئنشئدةن، تةمةكئ مةن اراقتان باس تارتؤ. تةمةكئ - جذرةك-قان تامئرئ اؤرؤئنئث پايدا بولؤئن 3-4 ةسةگة ارتتئراتئن فاكتور. ياعني جذرةك كةسةلئنة - كوبئنة-كوپ تةمةكئ سةبةپ. تةمةكئنئث ءتذتئنئ وكپةدةن شئعئپ، شايئرئ قان تامئرئنئث ةلاستيكاسئن جويادئ. ءسويتئپ، تامئر بئتةلةدئ. ةسةسئنة جذرةك اؤرؤئن تاؤئپ الادئ. سونداي-اق تةمةكئ وكپة-راك اؤرؤلارئنئث تؤؤئنا سةبةپشئ بولادئ. ذشئنشئدةن - اس تذزئن شةكتةن ارتئق تذتئنباؤ. تورتئنشئدةن - ذنةمئ دةنة شئنئقتئرؤمةن شذعئلدانئپ تذرؤ. مذندا ءار اپتادا كةم دةگةندة بةس رةت ارةكةتتةنئپ ءجذرؤ جانة ءاربئر ءجذرئستئث جارتئ ساعاتتان ارتئق بولؤئن قاداعالاؤ قاجةت. ادام كذنئنة شامامةن 3 شاقئرئمنان ارتئق جول جذرگةنئ ابزال. دةگةنمةن ءاربئر ادام ءوزئنئث ناقتئلئ شاماسئ مةن جاعدايئنا ساي قيمئل جاساؤ كةرةك. ونئث ولشةمئ: ارةكةتتةنگةننةن كةيئنگئ جذرةك سوعؤئ ءوز جاسئنا ساي جذرةك سوعؤ ئرعاعئن قوسقاندا 170 ئ/م- كة جةتسة، ولشةمگة تولادئ. مئسالئ: جاسئ + جذرةك سوعؤ ئرعاعئ = 170 ئ/م. بةسئنشئ - قانداعئ ماي قذرامئن تذراقتئ ذستاؤ قاجةت. التئنشئدان، قان قئسئمئن دا تذراقتئ ذستاؤ كةرةك. جةتئنشئدةن، ذيلةسئمدئ ازئقتانؤ. جوعارئ قؤاتتئ ازئقتارعا قاراعاندا كوكونئس، جةمئس-جيدةكتةردئ كوبئرةك تذتئنعان ابزالئراق. سةگئزئنشئ - كوثئل كذيدئ كةث ذستاپ، رؤحاني، ةكونوميكالئق، وتباسئلئق كذيزةلئستةن ارئلؤعا تئرئسئپ، دةمالئس ؤاقئتئنا كوثئل ءبولئپ، كةث پةيئلدئ سابئرلئ بولؤ قاجةت. توعئزئنشئ - دارئگةرگة ؤاقئتئندا بارئپ، كةثةس الئپ تذرؤ. ادةتتة قازاق ذلتئمئز اؤئرمايتئن جول ئزدةگةننةن گورئ، اؤئرئپ بارئپ ةم ئزدةپ جاتاتئنئ راس. بذل دذرئس ةمةس. ال اؤئرماؤدئث جولئن ئزدةؤ - ءبئر ناؤقاستئث عانا ةمةس، ءاربئر ازاماتتئث ءهام تذتاستاي مةملةكةت پةن قوعامنئث جذمئسئ. سوعان وراي، جالپئ حالئقتئث مةديسينالئق تانئمئن جةتئلدئرئپ، بذقارالئق سپورتقا جذرتتئ باؤلؤ كةرةك. ءبئزدئث كةيبئر جاستار سپورتتئ تةك كذرةس پةن بوكس دةپ قاراپ، ونئ چةمپيوندئق جولئ رةتئندة سانايتئنئ بار. بذنئ دا دذرئس تذسئنگةن لازئم. ماسةلةن، جةثئل اتلةتيكا ارقئلئ دةنساؤلئعئن كذتئپ ذستاعاننئث چةمپيوندئقتان دا زور پايدا اكةلةتئنئن ةل ءبئلؤئ كةرةك.
- قازاقستاندا كارديولوگيالئق ماماندار جةتئسپةؤشئلئگئ جايئندا ءجيئ ايتئلادئ...
- كارديولوگيالئق باعئت بويئنشا ماماندار جةتئسپةيتئنئ راس، ونئث ئشئندة بالالار كارديوحيرؤرگياسئن دامئتؤ - توتةنشة ماثئزدئ. ال مامان جةتئسپةؤئنة كةلةتئن بولساق، بذعان ءبئر جاعئنان مةملةكةتتئث جاستئعئن العا تارتؤعا بولادئ. ةلئمئزدة ءبئرئن-ءبئرئ جةتةككة الئپ، تاربيةلةيتئن بئلئكتئ ماماندار كوپ ةمةس. ونئث ذستئنة كارديولوگيا سةكئلدئ كذردةلئ سالادا مةديسينا ؤنيأةرسيتةتئن بذگئن ءبئتئرئپ شئقسا، ةرتةث مامان دايار بولادئ دةگةن ماسةلة بولماؤئ كةرةك. بئلئكتئ مامان جاس ماماندئ جةتةگئنة الئپ وقئتقانئ لازئم. ماسةلةن، مةن 23 جئل ءومئرئمدئ كارديولوگيالئق بئلئمگة جذمسادئم. بذدان بولةك، ايلئق، اپتالئق كؤرستار جةتئپ-ارتئلادئ. وسئنداي دارةجةگة جةتكئزؤ ءذشئن ذكئمةت ءبئرشاما شئعئندالدئ. ال قازاقستانداعئ جاعدايعا كةلةتئن بولساق، اسئرةسة بئلئكتئ مامان تاپشئ. ءبئر مامان دةمالئسقا شئقسا، سول مامان قولدانئپ جذرگةن تةحنيكانئ، تةحنولوگيانئ الماستئراتئن ةكئنشئ مامان تاپشئ. الگئ مامان قايتا جذمئسقا شئققانشا شةتةلدةن اكةلئنگةن قئمبات جابدئق ئسكة قوسئلماستان، سونئ كذتئپ تذرادئ. ولقئ تذسئ - سول.
- ورازا ذستاؤدئث ادام اعزاسئنا، ونئث ئشئندة جذرةك دةرتئنئث الدئن الؤعا سةپتئگئ مول دةپ جاتادئ. مامان رةتئندة ءسئز قالاي ويلايسئز؟
- بئلؤئمشة، ورازا شارتئنئث ءبئرئ - سابئرلئلئق. بذل - كةز كةلگةن اؤرؤ، ونئث ئشئندة جذرةك اؤرؤئ ءذشئن اسا ماثئزدئ دذنية. ورازا ذستاؤ ارقئلئ اشؤشاث، سابئرسئز ادام ءبئر اي بويئ سابئرلئلئققا بوي الدئرسا، جانئنئث تئنشئعانئن سةزةر ةدئ. ةندةشة ونداي ادامنئث ورازادان كةيئنگئ كةزةثدةردة دة اشؤشاثدئققا بارماؤئن جانئ قالار ةدئ. سونئمةن قاتار، سابئر كوپ نارسةگة ةم بولسا، اشؤ كوپ نارسةگة ذرئندئرادئ. ةكئنشئدةن، ورازا ذستاؤ قاناعاتتئلئققا ذيرةتئپ، اسقازاندئ دةمالتادئ. ال سالماق تاستاؤ جذرةك قئزمةتئن دة جةثئلدةتؤگة پايدالئ. ويتكةنئ جذرةك اؤرؤلارئنئث باسئم بولئگئ ازئقتئ ارتئعئمةن تذتئنؤدان بولاتئنئن ايتتئق. سوندئقتان دا، ورازانئث پايداسئ زور دةپ بئلةمئن.
- اثگئمةثئزگة راقمةت!
الاشقا ايتار داتئم...
مةديسينا سالاسئ ساياساتقا ةمةس، عئلئمعا نةگئزدةلگةنئ لازئم. ويتكةنئ كةز كةلگةن ةلدئث مةديسيناداعئ جةتئستئگئ - ونئث وركةنيةتتئك قانا ةمةس، ةكونوميكالئق-الةؤمةتتئك جةتئستئگئ سانالادئ. سوندئقتان دا، وسئ سالاعا تذتاستاي بةتبذرئس جاساؤ ارقئلئ ةلدئث ةرتةثگئ داثعئل جولئن دا دارالاؤعا ءتيئسپئز. بذل - ةرتةثگة ئسئرئلمايتئن، بذگئن جاسالاتئن دذنية.
اأتور: قانات قازئ
دةرةككوز: «الاش ايناسئ» گازةتئ