ءبئزدئث قوعام ةث الدئمةن رؤحاني سالاؤاتتئلئققا مذقتاج - باقئتجان ساتةرشينوأ
ياعني، الةمدئك دةثگةيدة كوكةيتةستئلئككة ية بولئپ وتئرعان ءدئن ارالئق سذحبات ماسةلةسئنئث كئشئگئرئم كورئنئسئن ءبئزدئث ةلئمئزدةگئ احؤالدان دا بايقاؤعا بولادئ. قازاقستاندئق قوعامنئث رؤحاني شوعئرلانؤئ دئندةر اراسئنداعئ قاتئناسقا تاؤةلدئ بولئپ وتئر. ءبئز وسئعان وراي ق ر ب ع م فيلوسوفيا جانة ساياساتتانؤ ينستيتؤتئنئث جةتةكشئ عئلئمي قئزمةتكةرئ، فيلوسوفيا عئلئمدارئنئث دوكتورئ، دوسةنت باقئتجان مةثلئبةك ذلئ ساتةرشينوأتئ يسلام مةن حريستياندئقتاعئ ءدئن ارالئق كةلئسئم مةن سذحبات ماسةلةلةرئ توثئرةگئندة اثگئمةگة تارتقان ةدئك.
- يسلام پايدا بولعالئ بةرئ ون ءتورت عاسئردئث ئشئندة باسقا دئندةرمةن ءوزئنئث قارئم-قاتئناسئن ورناتئپ كةلةدئ. يسلام ومئرگة كةلئسئمةن ءوزئنئث گةوگرافيالئق ورنالاسؤئنا ساي يؤدةيلةرمةن جانة حريستياندارمةن قاجةتتئ بايلانئس ورناتتئ جانة بذل ةكونوميكالئق ءارئ الةؤمةتتئك، ساياسي جانة تذرمئستئق بايلانئستار ءالئ كذنگة دةيئن جالعاسئپ كةلةدئ. بذل ءذش ءدئننئث دة ئبئرايئم پايعامباردئث داستذرئندةگئ دئندةر ةكةندئگئ بةلگئلئ جانة ياؤديلةر مةن حريستياندار قذراندا «كئتاپ يةلةرئ» دةپ اتالئپ، ولارمةن قاتار ءومئر ءسذرؤدئث بةلگئلئ ءبئر داستذرلةرئ ورنئقتئ. يسلام مةن حريستياندئقتئث اراسئنداعئ سذحباتتئث قانداي دةثگةيلةرئ بار؟
- يسلام مةن حريستياندئقتئث اراسئنداعئ مذمكئن بولار سذحباتتئث ءئرئ ءذش دةثگةيئن بولئپ قاراستئرؤعا بولادئ. ولار - كانوندئق-دوگماتتئق دةثگةيدةگئ سذحبات؛ ادامگةرشئلئك، تانئمدئق جانة ءومئر ماندئك دةثگةيلةردةگئ سذحبات؛ تذرمئستئق جانة قوعامدئق بولمئستاعئ سذحبات.
دئني سةنئمنئث دوگماتيكاسئ دةپ سول ءدئننئث ءمانئن قذرايتئن سةنئمنئث ؤاحي اقيقاتتارئن اتايدئ. سةنئم مةن يماندئلئق ادامنئث قذدايعا دةگةن ذمتئلئسئن بئلدئرةدئ. ول ادامنئث ءوزئنئث ةرئكتئ كذش-جئگةرئمةن قاتار، قذدايدئث بةرگةن ناسئبئ، سئيلئعئ ارقئلئ بولادئ. سةنئمسئز «رؤحاني كةثئستئككة» كئرؤ مذمكئن ةمةس، يمانسئز ادام ءدئن تانؤلئق ماسةلةدة ةشتةثةگة دة تذسئنبةيدئ. سةنئم بولمئستئث تةرةث دة تذثعيئق زاثدارئن ءوز بويئنا شوعئرلاندئرئپ تذرعانداي، سةنئمسئز ولاردئ ذعئنؤ مذمكئن ةمةس. كةز كةلگةن كئلتپةن كةز كةلگةن قذلئپتئ اشؤ مذمكئن ةمةستئگئ سياقتئ، سةنئم دة قذدايعا دةگةن جولدئ اشادئ.
حريستيان ءدئنئنئث دوگماتتارئ كوپ ةمةس، ءبئراق مازمذندئ. بذل دوگماتتاردئ اقئلمةن يگةرؤ مذمكئن ةمةس دةپ ةسةپتةلةدئ، بذل جةردة سةنئمنئث قاتئسئ كةرةك. مئسالئ، قاسيةتتئ ذشتئك تؤرالئ دوگمات - حريستيان دئنئندةگئ نةگئزگئ دوگمات. ول «سةنئمنئث قذپياسئ» دةپ اتالادئ، سوندئقتان ونئث قئسقاشا مازمذنئ ادةتتة، شابئتتئ كوممةنتارييلةرمةن تولئقتئرئلادئ. بذل دوگماتتئث ءمانئن قاراپايئم تذردة مئنا ءذش جاعدايعا سئيعئزؤعا بولادئ:
1. قذداي ءذش تةكتئ جانة بذل ذشتئك قذدايدئث ءذش كةلبةتتئلئگئمةن بايلانئستئ: اكة، ذل جانة قاسيةتتئ رؤح.
2. ذشتئكتئث ءاربئر كةلبةتئ قذداي، الايدا ول ءذش قذدايدئث ةمةس، جالعئز قذدايدئث ءمانئ.
3. ذشتئكتئث بارلئق كةلبةتتةرئ ءوزارا وزئندئك تذلعالئق قاسيةتتةرئمةن ةرةكشةلةنةدئ.
- ءدئن تانؤلئق ماسةلةدةن از-ماز حابارئ بار ادام مذنداعئ سايكةسسئزدئكتة بئردةن اثعارادئ عوي. قالايشا ءبئرتذتاس قذداي ءذش كةلبةتتة بولادئ؟ وعان جالعئزدئق ءتان ةمةس پة؟
- الايدا بذل راسيونالدئلئقتئث شاماسئ جةتپةيتئن تذسئنئك،وعان رؤحاني تذتاس كوزقاراس ارقئلئ قول جةتكئزؤگة بولادئ دةپ ةسةپتةلةدئ. اقيقاتقا ادامنئث قانداي دا ءبئر قابئلةتتةرئ ارقئلئ عانا قول جةتكئزؤگة بولمايدئ، ونئث كئلتئ ادامنئث ءمانئ بولئپ تابئلادئ، ال بذل ءماندئ سةنئم، ءذمئت جانة ماحاببات قذرايدئ. ولارسئز قذداي جولئنا ءتذسؤ جوق. سةنئم قذدايدئث بةرگةن سئيئ بولعاندئقتان، وسئ سئيلئقتئ پايدالانؤ ءذشئن ءيسا پايعامباردئث اؤزئمةن ايتقانداعئ قذدايدئث باستئ مئنا ةكئ وسيةتئن ورئنداؤ كةرةك: «ءوزئثنئث جاراتقان يةثدئ بذكئل جذرةگئثمةن، بار جانئثمةن دة، بارلئق اقئلئثمةن دة ءسذي» جانة «جاقئنئثدئ وزئثدةي جاقسئ كور». بذل ةكئ تالاپ قذداي جولئنداعئ نةگئزگئ وسيةتتةر سانالادئ. الايدا وسئ نةگئزگئ دوگماتقا قاتئستئ حريستيان ءدئنئ ئشئندةگئ نةگئزگئ ةكئ تارماقتئث - كاتوليك ءدئنئ مةن پراأوسلاأيةنئث ءبئر بئرئنةن ايرئقشالاناتئنئن ايتا كةتؤ كةرةك. مئسالئ، كاتوليك ءدئنئ ءذش كةلبةتتئث ءبئرئ، دالئرةك ايتقاندا قاسيةتتئ رؤح اكةدةن عانا ةمةس، ذلدان دا شئعادئ دةپ ةسةپتةيدئ. بذل تذسئندئرمة ذشتئك تؤرالئ دوگماتئنئث دا، ونئث مونوتةيزمئنئث دة نةگئزدةرئن شايقالتادئ.
- حريستياندئقتئث بذل دوگماتئن يسلام ءدئنئنئث قابئلداؤئ مذمكئن ةمةس سياقتئ؟
-يسلامداعئ بار جانة ءبئر قذداي - اللاه تئث نةگئزگئ اتريبؤتئ ونئث ابسوليؤتتئ ترانسسةندةنتتئگئ. «اللادان باسقا ءتاثئر جوق، مذحاممةد ونئث ةلشئسئ» دةگةن كاليمادان باستاپ، قاسيةتتئ قذرانداعئ كوپتةگةن سذرةلةر مةن اياتتار «تاؤحيدتئ» (اللاهتئث ءبئر جانة بار ةكةندئگئنة سةنئم) ذلگئ ةتةدئ، اللاهقا سةرئك قوسؤ كةشئرئلمةس كذنا بولئپ تابئلادئ.
قاسيةتتئ قذراندا اللا جانة ونئث سيپاتتارئ ةث ماثئزدئ ورئن بةرئلگةن. ذلئ بولمئس نةمةسة اقيقات - اللاه تاعالا. قذراندا ادامداردئث ذعئنؤئن وثايلاتؤ ءذشئن اللاهتئ ساماد، ياعني، بارلئق نارسةگة كذشئ جةتةتئن، ماثگئ جانة ابسوليؤتتئ اقيقات رةتئندة تانئتادئ. ول - اؤةلگئ جانة اقئرعئ، بارلئق نارسةنئ كورةدئ، ءبئراق ءوزئ كورئنبةيدئ. ونئث ذلئلئعئ ءبئز پاني بولمئستار تاراپئنان بئلئنبةيتئن ترانسسةندةنتالدئ بولمئس. ءبئز بولساق تةك قانا سةزئم مذشةلةرئمئزبةن قابئلداي الاتئندارئمئزدئ نةمةسة ويلاؤدئث تابيعاتئندا بار نارسةنئ نة بولماسا اللاه ايان ارقئلئ بئلدئرگةن نارسةلةردئ عانا بئلة الامئز. ول ترانسسةندةنتالدئ، سةبةبئ ؤاقئت، كةثئستئك پةن سةزئمدئك تانئم اياسئنان تئس. ول ؤاقئت، كةثئستئك پةن سةزئمدئك الةم جوق كةزدة دة بار بولاتئن. قذراندا اللانئث سيپاتتارئ مةن ةسئمدةرئ بئرنةشة تاقئرئپتئث اياسئنا جينالادئ: ءومئر (حايات)؛ ماثگئلئك؛ بئرلئك؛ قذدئرةت؛ حاق؛ جامال؛ ادئلةت؛ ماحاببات پةن جاقسئلئق جانة ت.ب. 99 كوركةم ةسئم ارقئلئ تانئلادئ. اللاه ءاردايئم ءتئرئ جانة تولئق باقئلاپ تذرؤشئ، ءبئر، بارلئق نارسةگة كذشئ جةتؤشئ بارلئق نارسةنئ ءبئلؤشئ، ةث كوركةم، ةث ءادئل، وتة قذل سذيگئش جانة ةث جاقسئ، شةكسئز جانة ابسوليؤتتئ دارةجةدة ةركئن، جاراتؤشئ، شئندئق. ءتئرئ، اقيقات رةتئندة اللا ءوزئنئث جاراتقان ماقلذقاتتارئمةن بايلانئس قذرادئ جانة ولار ءذشئن عيبادات، زئكئر مةن ءبئلئم ارقئلئ وزئمةن دوستئق ورناتؤلارئن جانة ونئ ةسكة الاتئنداردئث ذيلةرئنئث اللانئث نذرئمةن نذرلانؤئن مذمكئن قئلادئ.
- حريستياندئق پةن يسلامداعئ سةنئمنئث وسئ نةگئزگئ مازمذنئنان كورئپ وتئرعانئمئزداي ولاردئث اراسئندا دوگماتتئق-كانوندئق تذرعئدا سينتةز بولؤئ مذمكئن ةمةس سياقتئ؟
- الايدا قاي دئندة بولماسئن، دئنسئزدةرمةن سالئستئرعاندا، تاقؤا ادامداردئث پراكتيكالئق ءومئر تارتئبئنةن، ولاردئث ادامگةرشئلئك، تانئمدئق جانة ومئرماندئك ذستانئمدارئنان ذقساستئقتار تاؤئپ الؤعا بولادئ. بذل ورتاق تذستار دوگماتيكا دةثگةيئندة نةمةسة دئني عذرئپتار مةن عيباداتتاردئ جاساؤدئث سئرتقئ فورماسئندا ةمةس، ولاردئث ومئرگة دةگةن قاتئناسئنئث ئشكئ، رؤحاني دةثگةيئنةن اثعارئلادئ. جانة ءدال وسئ نارسة ولاردئث سذحباتئن قامتاماسئز ةتة الادئ.
رؤحانيلئق ادام ءومئرئنئث كادؤئلگئ ماتةريالدئق قئرئنان شئعارئلمايدئ، ونئث تابيعاتئ مةن جاراتئلئسئ بولةك. رؤحانيلئق ماتةريالدئق ذدةرئستئث «جوعارعئ قاباتئ» رةتئندة، قوعامدئق-تاريحي ذدةرئستئث «قوندئرعئسئ» رةتئندة قاراستئرؤدئث تئعئرئققا تئرةلگةنئ ءمالئم بولدئ. تاريحي ذدةرئس بارئسئندا مادةنيةتتئث جاراتئلاتئنئ راس، ءبئراق مادةنيةت رؤحانيلئقتئث مانئمةن سايكةس كةلمةيدئ. دئندةر اراسئنداعئ رؤحاني ديالوگ ءدئننئث دوگماتتئق باعانئنان تومةنگة ءتذسئپ، اداممةن «كةزدةسكةن» جةرئندة، ياعني ادامگةرشئلئك، تانئمدئق جانة ومئرماندئك ماسةلةلةردئث «رؤحاني كةثئستئگئندة» مذمكئن بولادئ. بارلئق نارسةنئ، ونئث ئشئندة ادامدئ دا قذداي جاراتتئ، ول بذكئل بولمئسقا ءومئر بةردئ. جاراتؤشئعا دةگةن سةنئم جانة ءومئردئث ءمانئ قذدايعا قذلشئلئق جاساؤدا ةكةندئگئن ءتذسئنؤ حريستياندار مةن مذسئلماندار اراسئنداعئ جانة باسقا دا دئندةر اراسئنداعئ ورتاق كوزقاراستئ بئلدئرةدئ.
- حريستياندئقتا دا، يسلامدا دا ادامنئث قذداي جولئنا ءتذسؤئ مةن ءومئردئث رؤحاني ءمانئ ماسةلةسئنة كةلگةندة تذسئنئكتةرئ تذيئسةدئ عوي؟
- ءيا، ةكئ دئندة دة بذل جولدئث نةگئزگئ قاعيدالارئ بةرئلگةن: حريستيانداردا - يسؤس حريستوستئث تاؤلئ قئراتتاعئ جاثا وسيةتئ جانة مذسئلمانداردا - قاسيةتتئ قذران مةن مذحاممةد پايعامباردئث ونةگةسئ.
يؤدايزم، حريستيان ءدئنئ جانة يسلام سياقتئ ئبئرايئم پايعامبار داستذرئندةگئ دئندةردة ورتاق تذستار كوپتةپ كةزدةسةدئ: دذنيةنئث، ادامنئث جاراتئلئسئنداعئ بئرةگةيلئك، ورتاق پايعامبارلاردئث مويئندالؤئ، كئتاپتاردئث، پةرئشتةلةردئث، جئنداردئث بولاتئنئنا سةنؤ، اقئرئندا جاقسئلئق پةن جاماندئقتئث تاعدئرمةن بولئپ، ةسةپكة تارتئلؤدئث، اقئرزاماننئث، جذماق پةن توزاقتئث بولاتئنئنا يلانؤ جانة ت.ب.
يسلام مةن حريستيان ءدئنئ اراسئندا تانئم ماسةلةسئنة دة قاتئستئ ورتاق تذستار بار ةكةنئن ايتا كةتؤ كةرةك. بذل ورتاعاسئرلارداعئ اقئل مةن سةنئم اراقاتئناسئن انئقتاؤدا، سونداي-اق جالقئ جانة جالپئ امبةباپتاردئ انئقتاؤ ماسةلةسئندة شئعئستئق پةريپاتةتيزم مةن باتئستئق سحولاستيكا اراسئندا كوپتةگةن ذقساستئقتار بار. ءال-فارابيدئث، يبن سينانئث، يبن رؤشدتئث ئلئمدةرئندةگئ نةگئزگئ تاقئرئپ، فوما اكأينسكي، انسةلم كةنتةربةرييسكي، ؤيليام وككام ءتارئزدئ باتئس سحولاستارئنئث جذيةلةرئندةگئ پروبلةماتيكانئث نةگئزئن قذرادئ. سونداي-اق ءال-بيستامي، ءال-حاللادج، ءيبن ارابي، ءال-عازالي، رؤمي سئندئ سوپئلاردئث كةيبئر پئكئرلةرئ حريستياندئقتئث كةيبئر ويلارئمةن ذندةس كةلئپ جاتادئ.
- دئندةر اراسئنداعئ سذحبات قوعامدئق بولمئس سالالارئندا اثعارئلا ما؟
- دئني دذنيةتانئمنئث پراكتيكالئق ارةكةتئنئث ةكئ دةثگةيئ بار. ونئث ءبئرئنشئسئ - ءدئننئث مانئمةن بايلانئستئ جانة ادامنئث نةمةسة قاؤئمنئث ءومئرئنئث ءدئن تالاپتارئنا سايكةستئگئنةن كورئنةدئ. ياعني، دئنگة سةنةتئن ادامنئث بذكئل ءومئرئ ءوزئنئث بارلئق كورئنئستةرئندة ونئث سةنئمئنةن تؤئندايدئ، ول بارلئق جاعئنان العاندا دا تاقؤا.
ءدئن نورمالارئن پراكتيكالئق ئسكة اسئرؤدئث كةلةسئ دةثگةيئ كذندةلئكتئ ءومئردئث ءار الؤان سالالارئندا - ةكونوميكالئق، ساياسي-قذقئقتئق، ذلتارالئق، مادةني جانة ت.ب. سالالارئندا وسئ نورمالارئ وتةؤئمةن بايلانئستئ. قوعامدئق قاتئناستاردئث دئني قذرامداسئنان باسقا ادامگةرشئلئك، يرراسيونالدئق، ءتئپتئ ميستيكالئق سياقتئ رؤحانيلئقتئث ءالسئز ةلةمةنتتةرئ دة بولادئ. ادام قوعامدئق قاتئناستاردئث سؤبيةكتئسئ رةتئندة رؤحانيلئقتئث ةلةمةنتئن ةنگئزگةندئكتةن، ولاردئث اراسئندا دا بةلگئلئ ءبئر رؤحاني قاتئناس ورنايدئ. قوعامدئق ءومئردئث ءار الؤان فورمالارئنا قاتئستئ پروةكسيالارئنئث ايئرماشئلئقتارئنا قاراماستان، يسلام مةن حريستياندئق اراسئندا ذقساستئقتار جةتةرلئك. بذل ذقساستئق دئني ءومئردئث تاقؤالئعئنان، ونئث اتةيزمگة قاراما قارسئلئعئنان كورئنةدئ. دئنگة سةنؤشئ ادام جاؤاپكةرشئلئكتئ، ذرلئققا بارمايدئ، نة ئستةسة دة، قذدايدئث رازئلئعئ ءذشئن جاقسئ ئستةؤگة تئرئسادئ، ادامدارعا قئزمةت ةتؤگة دايئن تذرادئ، تازا ءومئر سذرةدئ، اقئرئندا پروتةستانت ءدئنئنئث بةلگئلئ ءبئر تاريحي كةزةثدة كاسئپكةرلئكتة تابئسقا جةتكةنئ بةلگئلئ.
- يسلامدا «كئتاپ يةلةرئن»، ياعني ياؤديلةر مةن حريستيانداردئ باعالاؤ بولعانئمةن، ولار سوثعئ ءدئن رةتئندة يسلامدئ مويئنداعان جوق قوي؟
- حريستيان ءدئنئ بولمئستئ اسپان پاتشالئعئ مةن جةر پاتشالئعئ، قذداي قالاسئ مةن جةر قالاسئ دةپ بولئپ، كذيكئ تئرشئلئكتةن باز كةشؤدئ ناسيحاتتايدئ، شئركةؤدئ مةملةكةتتةن بولةدئ. ال مذسئلمان ءدئنئ رؤحاني بيلئك پةن زايئرلئ بيلئكتئ بئرئكتئرةدئ، سالاؤاتتئ ءارئ بةلسةندئ ءومئر سذرؤگة ذندةيدئ. يسلامنئث نةگئزگئ بةس پارئزئ بار ةكةنئ بةلگئلئ - 1) كاليماعا ءتئل كةلتئرؤ؛ 2) ناماز؛ 3) ورازا؛ 4) زةكةت بةرؤ؛ 5) قاجئلئققا بارؤ. بذلاردئث العاشقئسئ دوگماتتئق مانگة ية بولسا، قالعاندارئ مازمذنئنا قاراي ءدئن ذستانؤدئث پراكتيكالئق فورمالارئنا جاتادئ. الايدا ولار دا عذرئپتئ فورمالدئ عانا ورئنداؤ ةمةس، ءبئر قذدايعا بار ئقئلاسئثمةن بةرئلئپ، قذلشئلئق ةتؤدئ بئلدئرةدئ.
كةز كةلگةن ءدئننئث، ونئث ئشئندة يسلام ءدئنئنئث تةرةث رؤحاني مازمذنئ قوعامعا كوپتةگةن پايدا بةرة الادئ. ءبئزدئث قوعام ةث الدئمةن رؤحاني سالاؤاتتئلئققا مذقتاج. جانة دئندةردئث، ةگةر ولار ساياساتتاندئرئلماعان جاعدايدا، قاقتئعئستان گورئ سذحباتقا جاقئن ةكةندئگئ ايقئن. ونئث جارقئن مئسالئن تاريح بةتتةرئنةن تابؤعا بولادئ.
ارينة، وتكةن زامانداردا دئني ايئرماشئلئقتارعا بايلانئستئ قئرعئن سوعئستاردئث بولعانئن دا جوققا شئعارؤعا بولمايدئ. كرةست جورئقتارئ سونئث ءبئر دالةلئ. دةگةنمةن، سذحبات پةن كةلئسئمگة كةلؤدئث دة ذلگئلةرئ بولدئ. حريستيان ءدئنئنئث الةمدئك تاريحئندا ةرةكشة ءبئر وقيعا نةستورياندئق پاتريارح تيموفةيدئث پونتيفيكاتئ داؤئرئندة (780-819 ج ج.) ورئن الدئ. پاتريارح تيموفةيدئث باستاماسئمةن ورتالئق ازياداعئ بارلئق ءذش حريستياندئق دةنوميناسيالار ءبئرتذتاس دوگماتتئق دوكترينا جاساپ شئعارئپ، وزدةرئنئث بئرئككةنئن جاريالاعان ةدئ. دةگةنمةن، حريستاندار قازئرگئ كةزدة وزدةرئنئث نةگئزگئ ءذش تارماعئن - كاتوليك، پراأوسلاأ، پروتةستانتتئق باعئتتارئن ساقتاپ وتئر، ال ونئث ئشئندة قانشا سةكتالاردئث بار ةكةندئگئن ساؤساقپةن ساناي المايسئز. سونداي-اق سؤننيتتةر مةن شيتتةر دةپ نةگئزئنةن ةكئگة بولئنةتئن مذسئلمان دئنئندة دة سوثعئ كةزدةرئ ءارقيلئ اعئمدار كوبةيدئ. پايعامبار حاديستةرئندة ولاردئث سانئ جةتپئس ةكئگة دةيئن جةتةتئنئ تؤرالئ ايتئلادئ.
- سوثعئ ءجذزجئلدئقتاردا وزةكتئ تذردة كوتةرئلئپ جذرگةن ءدئن ارالئق سذحبات ماسةلةسئندة قانداي دا وث ناتيجةلةر بار؟
- ةگةر ورتاعاسئرلئق ءدئنشئل يوانن داماسكين ءوزئنئث «ةرةستةر» كئتابئندا يسلامدئ جالعان ءدئن دةپ جاريالاسا، II أاتيكان سوبورئنئث «شئركةؤدئث حريستياندئق ةمةس دئندةرگة قاتئناسئ تؤرالئ» دةكلاراسياسئندا (1964 - جئلدئث 21-قاراشاسئ) شئركةؤدئث مذسئلماندارعا قذرمةتپةن قارايتئنئ، يسلامنئث ئنجئلدئك ةمةس مونوتةيستئك ءدئن رةتئندة مويئندالاتئنئ اتاپ ءوتئلدئ.
حريستياندار مةن مذسئلمانداردئث العاشقئ رةسمي كةزدةسؤئ 1970 -جئلئ 20- جةلتوقساندا أاتيكاندا جذزةگة استئ. كونفةسسيالار اراسئنداعئ كةلةسئ ءبئر ماثئزدئ شارالار 1972- جئلدئث 18 -شئلدةسئندة ليأانداعئ يسلام-حريستيان كةزدةؤئندة، 1974- جئلدئث 9-15 - قئركذيةگئندة كوردوأاداعئ يسلام-حريستيان كونگرةسئندة، 1974 - جئلدئث 11-17- قاراشاسئندا تؤنيستةگئ حريستيان-يسلام كوللوكأيؤمئندا جانة 1986- جئلئ يتاليانئث اسسيزي قالاسئندا ةكؤمةندئك باتا جاساؤعا كوپتةگةن ءدئن وكئلدةرئنئث جينالؤئ دئندةر اراسئنداعئ سذحباتقا جول اشتئ. ال 2003 -جئلدئث قئركذيةگئندة، 2006 - جئلدئث قئركذيةگئندة جانة 2009- جئلدئث شئلدةسئندة الةمدئك جانة ءداستذرلئ دئني كونفةسسيالاردئث بذكئل الةمدئك ءبئرئنشئ، ةكئنشئ جانة ءذشئنشئ سيةزدةرئنئث استانادا وتكئزئلؤئ وسئ ءدئن ارالئق سذحباتتئ ودان ارئ دامئتا ءتذستئ جانة بذل ذدةرئسكة ءارتذرلئ ءدئن وكئلدةرئ مةكةن ةتةتئن ءبئزدئث ةلئمئز دة بةلسةنة ارالاستئ.
- اثگئمةثئزگة راحمةت.