جذسئپبةك ايماؤئت ذلئنئث

استانا. 21- ماؤسئم. قازاقپارات - ءسوزئمئزدئ ةل اثگئمةسئنةن باستايئق. ةرتة-ةرتة ةرتةدة ةمةس، كذنئ كةشة قاراپايئم قازاق اؤئلئندا يماندئ ءبئر قاريا جاساپتئ. ونئث ةلؤدئ ةثسةرگةندة سذيگةن جالعئز ذلئ بولئپتئ.
None
None

ساعئندئرئپ كةلگةن بالا ةركةلئككة بوي الدئرماي العئر بوپ ءوسئپتئ. كذندةردئث - كذنئ ول ءوز بةتئمةن وقؤ ئزدةپ الماتئعا كةتةدئ. نة كةرةك، سول شاهاردا وقئپ-جةتئلئپ، ساناؤلئ جئلدان كةيئن قانداي مامان بولعانئن بئلدئرمةككة ءارئ تاثداعان قالئثدئعئنئث باسئنا ورامال سالدئرماققا ةلگة ورالادئ. اؤئلدا دذركئرةپ كةلئن ءتذسئرؤ تويئ وتةدئ. ةرتةسئنة اقساقال پةرزةنتئن شاقئرئپ: "ةندئ نة ئستةمةكسئث؟ كةلئن نة ئستةمةك؟" دةپ سذرايدئ عوي، باياعئ. بالاسئ جالئنداپ تذرئپ جوسپار-باعدارئن ايتادئ... شال ذندةمةي قالادئ. توي-تومالاق قئزؤئ باسئلادئ، جاستار قايتا ءنان شاهارعا كةتةدئ. سوندا ءذنجئرعاسئ تذسكةن اقساقالدان قذرداسئ سذرايدئ دةيدئ: "اؤ، بالاث مةن كةلئنئث ةندئ نة ئستةيدئ؟" دةپ. وعان اشؤلئ قارت: - كةلئنئم، ادام سويادئ، بالام كور قازادئ، - دةپ جاؤاپ قايئرئپتئ. سويتسة، قامكوثئل قاريانئث كةلئنئ - قانداؤئردئ ةركئن يگةرگةن حيرؤرگ، ال بالاسئ ةسكئ قورئم-بةيئتتةردئ زةرتتةؤگة ماماندانعان ارحةولوگ ةكةن. شال "ءاي، اتتةسئ-اي!" دةپ وسئعان قاتتئ قئنجئلئپتئ...

ادام تذسئنئگئ قئزئق ءارئ تئلسئم عوي. ول ءبئر نارسةگة ئنتئعادئ، ءبئر نارسةگة تاثدانادئ، ةندئ ءبئر نارسةدةن ذرةيلةنةدئ. مئسالئ، بةيئتتئ الايئق. ول بئرةؤ ءذشئن - ومئردةن وتكةندةردئ ةسكة الؤ (ءتاؤباعا كةلؤ) ورنئ، نةمةسة سارابدالدانؤعا، ايئعؤعا مذمكئندئك بةرةر جةر، ال بئرةؤ ءذشئن - كادئمگئ عئلئمي نئسان (وبيةكت). ةستةرئثئزدة مة، انة ءبئر جئلدارئ قاراعاندئلئق اقساقالدار "تاتتئمبةت سذيةگئ قاشان قايتادئ؟" دةپ، گازةت بةتئندة دابئل قاققان ةدئ. جاثئلئسپاساق، ئشئندة ارحةولوگ نوةل شاياحمةتوأ بار، ءبئر توپ عالئم كةثةس تذسئندا كذيشئنئث باس سذيةگئن "زةرتتةيمئز" دةپ الئپ كةتكةن دة، قايتارماعان. قازئر ونئث قاي زةرتحانادا، نةشئنشئ ءنومئرلئ قؤ باس بولئپ تئركةلگةنئن جالعئز قذداي بئلةدئ. استاپئراللا، سوندا قؤ باس تا تالاسقا ءهام اثگئمةگة ارقاؤ بولعانئ ما؟ بولماعاندا شة؟ ايتالئق، ءبئز نةگة جيئرما جئلدان بةرئ سابئلئپ كةنةسارئنئث باسئن ئزدةپ ءجذرمئز؟ اناؤ "قئرعئزدا قالدئ" دةدئ، مئناؤ "ومبئدا شئعار" دةدئ، ةندئ بئرةؤ "پةتةربوردا! باسقا ةش جةردة دة ةمةس" دةدئ. انة ءبئر جئلئ "ةكسپرةسس ك" ءتئلشئسئ ءبئر شئندئقتئث ذشئن ذستاتقانداي بولئپ ةدئ، تاعئ دا اداسئپ قالدئق... سونئمةن، كةنةسارئنئث باس سذيةگئ بئزگة نة ءذشئن كةرةك؟ بذل سذراققا جاؤاپ بةرؤدةن بذرئن، العاش "باس نة ءذشئن الئنادئ نةمةسة كةنةسارئنئث باسئ نة ءذشئن الئندئ؟" دةگةن ساؤالعا جاؤاپ ئزدةؤ لازئم. وتارشئل پاتشا وكئمةتئ كةنةسارئنئث باسئن الؤ ارقئلئ (ماعجان ايتقانداي، الداؤعا تذسكةن "سورلئ قئرعئزدئث" قولئمةن) يمپةريا مذددةسئ الدئندا ةشكئم كةسة-كولدةنةث تذرا المايدئ جانة "بةيشارا قازاق، ةندئ سةنئث باسئث جوق! ءبئز ةندئ ساعان اقئل بةرةمئز، ءجون سئلتةيمئز" دةگةندئ سةزدئردئ. سورئمئزعا قاراي، وسئ ويئ جذزةگة استئ...

ال، بذگئنگئ تاؤةلسئز قازاقستاندا ءومئر ءسذرئپ جاتقان كةنةسارئ ذرپاعئ (الاش جذرتئ) ءذشئن حاننئث جاؤ ولجالاعان باس سذيةگئنئث رامئزدئك ءمانئ بار. ول تابئلار، نة تابئلماس - بئزگة شئندئقتئ ءبئلؤ قاجةتتئرةك. كةيدة سالئستئرؤعا كةلمةيتئن نارسةنئ سالئستئرامئز عوي. ايتالئق، رةسةي فةدةرالدئق قاؤئپسئزدئك قئزمةتئنئث جاريا ةتكةن ماتةريالئنا قاراعاندا، كةزئندة ك گ ب-نئث ارناؤلئ قورئندا ساقتالعان گيتلةردئث باس سذيةگئ (ورتتةن قالعان) اندروپوأتئث بذيرئعئمةن جويئلعان (جوعارئ تةمپةراتؤرادا قايتا ورتةلگةن). ةگةر كةنةسارئنئث باس سذيةگئ دة وسئلاي جويئلسا، فاشيزم كوسةمئ مةن ةلئنئث ازاتتئعئن اثساعان ذلت كوسةمئنة كةثةس وكئمةتئ ءبئر كوزبةن قاراعان با دةگةن ويعا وماتئلاسئث. ارينة، ءبارئ دة مذمكئن... باس سذيةك، نةمةسة قؤ باس تؤرالئ شئعئس ادةبيةتئندة دة، باتئس ادةبيةتئندة دة از جازئلماعان. الةم رؤحانياتئ بذل ارقئلئ ادامعا تئرشئلئكتئث ءمانئن، ماحاببات پةن عاداؤاتتئث ماثگئلئك مايدانئن، ةكئ دذنيةنئث جاندئ سئنار ءساتئن، ءولئنئث - ءتئرئ، ءتئرئنئث ءولئ حاقئنداعئ ماجازيئ مةن مذعايئنئن جةتكئزؤدئ كوزدةيدئ. كةلةشةكتة ازات قازاق ادةبيةتئنة حان كةنةنئث باس سذيةگئ تذسپال بةينة بولئپ ةنؤئ عاجاپ ةمةس. قازئر ونئث ذشقئنئ دا بايقالدئ. "بةيئت - ءتاؤباعا كةلؤ ورنئ" دةپ جوعارئدا ءبئز جايدان-جاي ايتقانئمئز جوق. البةتتة، بئرةؤ مايدان دالاسئندا، ةندئ بئرةؤ جذمباق جاعدايدا (مئسالئ، بئزدةگئ رةپرةسسيا) كوز جذمئپ، ذرپاعئنا ماعلذمسئز جةرلةنئپ جاتادئ. مذندايدا ارتئنداعئ تؤعان-تؤئسئ "ءبئر ؤئس توپئراق سالا المادئم-اؤ! باسئنا قذران وقي المادئم-اؤ!" دةپ وكئنئپ قالادئ. تاعدئرعا شارا بار ما! اتالارئمئز "قذدايعا كذبئرئث دة ءبئر، سئبئرئث دا ءبئر" دةگةندةي، اللا - ءبارئن كورؤشئ، ةستؤشئ. سوندئقتان وتكةندةردئث رؤحئن جةثئلدةتؤ ءذشئن جاراتقانعا باعئشتاپ قاي جةردة وقئعان قذرانئثئز بولسئن - ساؤاپ.

ارينة، ادام اؤةلئ پةندة. سول سةبةپتئ ازئرشة جوق بةيئتتئ ئزدةپ، تاپسا كةمئ تولاتئنداي، ءبارئ ارتاتئنداي كورئنةدئ. پةندةگة پةيئلئ شةكسئز، سئناؤشئ اللا ونئ وسئلاي ويلانتادئ، قام جةگئزدئرةدئ. زامان قيئنعا اينالعان كةزدة، ماسةلةن، وزبةكتئث بيئك ءهام سئرشئل اقئندارئ فيترات پةن چؤلپون توبئردئث قولئنان قازا تاؤئپ، زيراتئ بةيماعلذم قالعان ذلت قايراتكةرئ ماحمؤدقوجا بةحبؤديدئث بةيئتئن ئزدةيدئ، قئرعئزدئث بةكزات اقئنئ قاسئم تئنئستانوأ ماناس كذمبةزئنة مذثئن شاعادئ، ءبئزدئث ماعجان اقئن دا قورقئت، كةنةسارئ، سئزدئق، قويلئباي، بايان تذلعاسئمةن ةلدئث جوعئن جوقتايدئ. الاش اقئنئ اجال، بةيئت، ارؤاق، جاراتقان ية، نامئس، كية تاقئرئبئن ءجيئ قوزعايدئ. قانقذيلئ قالماق باياننئث باسئن كةسئپ، باتئر دةنةسئ "ءبئر قئردا توپئراق قاؤئپ قالا بةرگةنئن" جئرلار تذستئ ماعجان "ارقانئث سةلئ، جةلئ، ءشولئ، بةلئ، ةرلةردئ ذمئتپاسا، ةل دة ذمئتپاس" دةپ قورئتئندئلايدئ.

قؤ باس پةن ادام ءهام قوعام تاعدئرئ بايلانئسئن الاشتئث دارا جازؤشئسئ جذسئپبةك ايماؤئت ذلئ وزئندئك سذرةثمةن بةينةلةيدئ. ءبئز مذنئ قالامگةردئث "قارا باقسئ" اتتئ اثگئمةسئنةن كورةمئز. ول رةسمي باسپاءسوزدئث بئرئندة ("لةنينشئل جاس" جؤرنالئ) 1925- جئلئ جاريالانعان. ادةتتة كوركةم شئعارمانئث تاقئرئبئ مةن مازمذنئنئث سايكةستئگئ ءسوز بولئپ جاتادئ. وسئ تذرعئدان باعامدار بولساق، جذسئپبةك اثگئمةسئ باقسئ تؤرالئ ةمةس. ارينة، تؤئندئدا باقسئ بةينةسئ بار. ءبئراق جازؤشئ شارتتئ نئسپالانعان اثگئمةسئندة كذردةلئ قازاق شئندئعئن ءارئ استارلئ، ءارئ سئرلئ، ءارئ قذپيا بةينةلةؤگة تالاپتانادئ. ةگةر "قارا باقسئ" وتاندئق پروزانئث، سونئث ئشئندة اثگئمة جانرئنئث قالئپتاسؤ كةزةثئندة تؤعانئن ةسكةرسةك، جذسئپبةكتئث ذلت كوركةم ءسوزئ ءيؤئن قاندئرؤعا از تةر توكپةگةنئن اثعارامئز. جالپئ پروزا قاناتئن كةث جايعان كةزدة جانردئث قيسئنشئلار تذسئندئرةتئن تار شةثبةرئنة سئيا المايدئ. بذعان "قارا باقسئ" اثگئمةسئ ايقئن دالةل.

شئعارمانئث ءذستئرت مازمذنئ مئنانداي: قاراثعئ تذسكةندة مولدانئ قاسئنا العان ةكئ كئسئ بةيئتكة كةلةدئ. ول - "سذپئنئث تامئ". ايسئز ءتذن. اينالا قورقئنئشتئ. الگئ ذشةؤ كوردئ قازؤعا كةلئپتئ. قازانشئ اسقار ذركةك. "قاسقئر مذشةلئ" ابةجان باتئر. وسئ ابةجان "تاباراكتئ" كذبئرلةگةن، ءئستئث كذنا نة ساؤابئن انئق بئلمةيتئن مولداعا ساستئراتئن، قامايتئن سذراقتئ كوپ قويادئ. بذلار بةيئتكة قؤ باستئ الؤ ءذشئن كةلئپتئ. نةگة؟ كوشةرباي دةگةن سةرئلةؤ جئگئت سال بولئپ قالعان ةكةن. كذندةردئث كذنئ باقسئ كةلئپ، وعان سةنئث كةسةلئث باسقا شاپقان، سوندئقتان ونئ باسپةن (قؤ باس) قاعامئن دةگةندئ ايتادئ. مئنا الپئستاعئ ابةجان، سال بولئپ تذرمئستان، اينالاسئنان قاعاجؤ كورگةن كوشةرباي ءذشئن تذندة بةيئتكة كةلئپتئ. الگئ ةكةؤمةن. اقئرئ ول قؤ باستئ ةتةگئنة وراپ الئپ شئعادئ. باقسئ كوشةرباي كةسةلئن "باسپان سوعئپ كوشئردئ". نة كةرةك، جذسئپبةك سوزئمةن ايتقاندا، "باقئرعان باقسئنئث ةمئ قوندئ ما، بولماسا شئن كوثئلمةن دةن قويدئ ما، ايتپةسة ءوز بويئنداعئ قؤاتئ جةثدئ مة، ايتةؤئر ءذش كذننةن كةيئن" كوشةرباي اؤرؤئنان ايئعادئ... كوركةم شئعارما ءومئردئث كوشئرمةسئ ةمةس، الايدا مئنا سذراق كوكةيگة كةلةدئ: شئن تئرشئلئكتة وسئلاي بولؤئ مذمكئن بة؟ جاؤابئمئز دا ءازئر: كئم بئلةدئ، كةزدةسسة كةزدةسكةن شئعار. ءبئراق جازؤشئ بذل "قيال-عاجايئپتئ" ايتقئسئ كةلدئ مة، جوق، باسقانئ استارلادئ ما؟ سولاي بولسا، ول قانداي استار، نةندةي تذسپال؟ نةگة ءسابيت مذقانوأ اسئرة بةلسةندئ بوپ جذرگةن شاعئندا جذسئپبةك تؤرالئ: "ايماؤئت ذلئ قوساياق دةيتئن تئشقان سئقئلدئ ةدئ. سول قوساياققا ذقساپ قذيرئعئن بذلعانداتئپ وتئرئپ "ةندئ ذستايمئن-اي" دةگةندة، جئلت بةرئپ جالتارئپ وتئراتئن ةدئ. توثكةرئسكة قارسئلئق جونئندة قولدانعان ءبئر ءادئسئ كوزگة شالئنئپ بارا جاتسا، باسقا ءبئر ءتذرلئ كوز الدايتئن ءتاسئل تابؤشئ ةدئ" دةيدئ؟

بايقاساق، اثگئمة زامانئندا ةكئنئث بئرئنة تذسئنئكتئ باقسئ حاقئندا ةمةس ةكةن. باقسئ جانة ونئث ةم-دومئ دئلگئر قازاق تئرشئلئگئ جاي فون بولئپ شئعادئ. جازؤشئ مولداسئ ءبئلئمسئز، كةدةي-كةپشئگئ اثعال دا قورقاق، اقساقالئ ئنساپسئز، جاسئ "سئپقئر قارا سذر" ورتانئث تراگةدياسئنا ذثئلةدئ. "نةگة بذلاي بوپ كةتتئ" دةپ تامئرئن باسادئ. ماعجان اقئننئث "ومئردة ارمانئم جوق قورقئتقا ةرسةم" دةگةنئندةي، جانئ كذيزةلگةن جذسئپبةكتئث "قارا باقسئسئ" قوعام دةرتئ باسقا شاپقان دةپ تذيةدئ. اثگئمةدة ذزاق-ذزاق باقسئ سارئنئنا (جئرئنا) ورئن بةرئلگةن. بذل باقسئ اثگئمة جةلئسئ بويئنشا اؤرؤ كوشةربايدئ كوپ بئلمةيدئ. سوعان قاراماي ءبذي دةيدئ:

وسئناؤ جاتقان كوشةرباي،

ءتاثئردئث بةرگةن باعئندا،

بولئپ ءبئر تذرعان شاعئندا،

قاي قاسقاثنان كةم ةدئ؟

اقئلئ مول كةن ةدئ،

ةتةك-جةثئ كةث ةدئ.

اؤزئنان شئققان لةبئزئ اعايئنعا ةم ةدئ.

ارتؤ ةلمةن كةزدةسسة،

تةرةزةسئ تةث ةدئ

ةر دذسپانمةن بةلدةسسة

، ةلئنئث قامئن جةر ةدئ،

جاتقا نامئس جئبةرمةس

ةكپئندئ تؤعان ءور ةدئ.

اتاثا نالةت سؤ پةرئ!

ةرئمدئ قور ةتكةندةي،

وثمةنئمنةن وتكةندةي،

جةبئرئمة جةتكةندةي،

جةتئ اتاما كةتكةندةي.

اؤزئنا دام سالعئزباي،

قولئنا قئران العئزباي،

جاؤئنا قارسئ بارعئزباي،

قذلدئققا بولا تؤعانداي،

تذنشئقتئرئپ بؤعانداي،

وركةنئمدئ وسئرمةي،

ءورئسئمدئ تارئلتئپ،

جذرئسئمنةن جاثئلتئپ،

باق-داؤلةتتةن ارئلتئپ،

نة اقئث بار ةدئ ةرئمدة؟

وسئنشا مازاق ةتةتئن

جةتپئس جةتئ اكةثنئث باسئ بار ما ةدئ جةرئمدة؟

...باسقا ورناساث باسپةنةن

سئباعاثدئ بةرةيئن

كةتپةگةنئث كورةيئن!

جةثة الماسام سةن جاؤدئ،

ذزة الماسام بذعاؤدئ،

قور بوپ ءبذيتئپ جذرگةنشة،

يتشئلةپ ءومئر سذرگةنشة،

قاداسئن پئشاق قارنئما،

ءبئرجولاتا ولةيئن!.. باقسئ - فون، ءبئراق باقسئ ءسوزئ فون ةمةس. بذل - اثگئمةنئث مايةگئ. جازؤشئ ناؤقاس مةثدةگةن قانداسئن رؤحتئ سوزبةن ةمدةگئسئ كةلةدئ. "باسقا ورناساث باسپةنةن سئباعاثدئ بةرةيئن" دةيدئ. ارؤاققا تابئنباي، يسلام ذعئمئندا بار بابالاردئث ءور ئسئمةن، ذلگئ-ونةگةسئمةن قاجئر-قايرات جيناؤ ماجؤسيلئك ةمةس. قؤ باس مةدةت بةرمةيدئ، اللا مةدةت بةرةدئ. جازؤشئ تذسئنئگئندةگئ باس سذيةك - سوزدئك رامئز. بذل - تذسپال. ومئردة قذلقئنعا بايلانعان مولدانئ ةرتئپ ءسوز ءمانئسئن تذسئنبةگةندةر مولا قازؤئ ابدةن مذمكئن. جذسئپبةك تة اثگئمةدة ءبئر جاعئنان كوركةمونةردئ جالاث تذتئناتئندار ءذشئن، ةكئنشئ جاعئنان ءسوز ماعئناسئن اثعارمايتئنداردئ ءاجؤالاؤ ءذشئن شارتتئ كةيئپكةرلةرگة كور قازدئرادئ. ولار باقسئعا باستئ اكةلةدئ. ءبئر ةسكةرةر جايت: ءبئز ءذزئندئ كةلتئرگةن باقسئ سارئنئ "باس" جةتكئزئلگةنگة دةيئن ايتئلادئ. شئعارمادا كوركةم بةينة جازؤشئ يدةياسئمةن ساباقتاسئپ جاتادئ. ءبئلئمئ كةمشئن مولدانئ تذقئرتؤدئ ويلايتئن، سال بوپ قالعان كوشةرباي ءذشئن جانذشئرئپ جذرگةن اقساقالدئققا تاياؤ ابةجان، ءبئر قاراعاندا، كئسئلئكتئ جان-اق سةكئلدئ. ءبئراق جةلدئباي مولداعا قويعان "پةرئشتة ويناس قئلا ما؟"، "ساقالدئث تالئ سايئن پةرئشتة بولسا، قاي جةرگة سئيئپ تذرادئ؟" دةگةن سياقتئ بةيپئل سذراقتارئنا قاراپ بئردةن تئجئرئناسئث. سوندا ناؤقاس قانداسئنا وسئنداي جالاث ويلئ ادام كومةككة كةلمةكشئ مة؟ كئسئنئ باقي دذنيةگة شئعارئپ سالؤعا قاتئستئ يسلامدئق ءجون-جورالعئلاردئ پةندةلئك ورةدة تذسئنةتئن ول كوردئ اشقاننان كةيئن مولداعا: "بةتئن اشادئ، بةلئن شةشةدئ دةگةنئث قايدا؟ بورانعا باراتئن كئسئشة تذمشالانئپ، تئرپ ةتپةستةن جاتئر عوي" دةيدئ. جازؤشئ باردئ بار كذيئندة سؤرةتتةيدئ. مئسالئ، كورگة تذسكةن ابةجاننئث پةندةلئك كةپيةتئ مئناؤ: "كوپ ءولئكتئث ورتاسئندا تذرعان ءوز ءومئرئ، بئر سةكونتتةي بولسا دا بارئن كورئپ تذرعانئ ةث قئزئقتئ، ةث ءتاتتئ ومئردةي كورئندئ".

كذنانئث نة ةكةنئن بئلمةيتئن، دئنگة ةمةس "دذنيةگة، ومئرگة، تابيعاتقا سةنةتئن" (؟) ابةجان اعايئنعا كومةك قولئن سوزؤدئث جايئن دا وزئنشة تذسئنةدئ. عئلئم تئلئمةن ايتساق، ول - ماتةرياليست. سونان سوث اتةيست. ونئث قؤ باستئ الاتئن ءساتئن قالامگةر بئلاي سؤرةتتةيدئ: "- ءاي، مولدام-اي! تئرئلگةن كئسئ وسئنداي بولا ما؟ - دةدئ دة، اسئل كذرةكتئ جالپاق تابانئمةن باسئپ قالدئ. سذيةك ساقذر-سذقئر ةتتئ - كةبئندئ باس دوپتاي ئرشئپ، مولدانئث كةؤدةسئنة ءدذرس ةتتئ. مولدا قالپاقتاي ءتذستئ. مالاي بذعئپ قالدئ. قايتا سةرئپكةن باستئ قاعئپ الئپ، سئرتقا دومالاتا تاستاپ، ابةجان كوردةن شئقتئ. مولدانئث اؤزئ جئبئر-جئبئر. كةبئننةن شئققان، ئرسيعان، ذثئرةيگةن، جيدئگةن بؤدئراعان قؤ باسقا قاراپ ابةجان انتةك ويلاپ تذرئپ قالدئ. ... ءومئر ءذشئن كةرةك بولعان سوث، قؤ باستئ قذربان قئلمايتئن نة بار؟ - دةگةن وي ساپ ةتئپ تاعئ كةلدئ". اثگئمةدة مولدا جةلدئباي، قازانشئ (مالاي) اسقار بةينةسئ ساراث سيپاتتالادئ. مذنئث دا سةبةبئ بار بولسا كةرةك. سةبةبئ - ابةجان. مولا قازؤدئث "ذيئتقئسئ" - سول. سوندئقتان جازؤشئ ونئ الپةتتةؤدة ايانئپ قالمايدئ. ول - "وقئماعان قاراپايئم ... ءدئن تذتپايدئ ... سئقاق قئلماي سويلةمةيدئ ... ءتئلئ اششئ ... ذياتتئ بئلمةيدئ ... كورئنگةن ايةلمةن، ةركةكپةن وينايدئ، بوعاؤئز سوعادئ، مئقئنئن ذستايدئ". سونئمةن بئرگة وسئ ابةجان "توقئعانئ كوپ ... جةردئث دومالاقتئعئن، كذن مةن ءتذننئث نةدةن بولاتئنئن سذراستئرئپ بئلگةن، باقسئ-بالگةرگة سةنبةيدئ، وقئعان دارئگةرگة سةنةدئ". ءدال وسئ تذستا توقتاي قالايئق. جازؤشئ كذردةلئ ةتئپ بةينةلةگةن ابةجان "باقسئ-بالگةرگة سةنبةسة" نةگة قؤ باستئ ئزدةپ ءجذر؟ قالامگةر بايقاؤسئز جازئپ جئبةردئ مة ةكةن؟.. ارينة، جوق. ياعني، ول - باقسئ فونئندا وزةك بولعان ماسةلةنئ كةلةسئ قئرئنان تولئقتئراتئن بةينة. بار قاسيةتئن تارازئعا تارتئپ جئبةرگةندة، جازؤشئنئث "ابةجان ... كئسئسئنة مئرزا، جالپالامعا ساراث. ... دذنيةجاندئلئقتان ةپتةپ ذرلئق تا قئلئپ قويادئ" دةگةن سيپاتتاماسئ اراسالماقتئ ءدوپ كورسةتةدئ.

ابةجان كئم سوندا؟ ول - جيئنتئق، تذسپال بةينة. ول - شورة-شورة بوپ قالعان اثعال، ءپاني مةن باقيدئث ءپالسافاسئنا ءمان بةرمةيتئن توعئشاردئث بةينةسئ. ول - ةسكئ مةن جاثانئ جالعاي الماعان الماعايئپ قوعامنئث بةينةسئ. ابةجانداردئ بذل كذيگة تذسئرگةن - توثكةرئسكة سئرتتاي سوقتئققان قازاق تذرمئسئ، قازاق شئندئعئ. اثگئمةدة رةأوليؤسيا تؤرالئ ءبئر اؤئز دا ءسوز ايتئلمايدئ. الايدا اثگئمة مازمذنئنئث استارئ ءبئزدئ سولاي قاراي جةتةلةيدئ... بالكئم، جذسئپبةك ويلاعانئ وتارشئلدئق زاردابئنان تؤعان ساناداعئ الاساپئران، توثكةرئس شئعار. قازاق قاؤئمئنئث سان ءتذرلئ سيپاتئ، تذسئنئك-تانئمئ، ذستانئمئ ءبئر ابةجاننئث بويئنان تابئلادئ. قالامگةر جازعانداي، كوپ نارسةنئ "تاجئريبةمةن بئلگةن" ول، ءسوز جوق، ءدئندئ تذسئنبةيدئ، ال كيةلئنئ وزئنشة بايئپتايدئ. سةبةبئ، "و دذنيةگة" بارئپ كةلگةن جوق، ال "كئسئلئك" پاني دذنيةگة قاتئستئ جةردة عانا...

ابةجان تانئمئ وسئنداي بوپ كةلةدئ. سةنئمدئ، دالةلدئ ايتساث ول كةز-كةلگةن نارسةگة سةنةدئ. مولدالار و دذنيةدة ادام تئرئلةدئ دةيدئ، كوردئ اشئپ بايقادئ عوي - ءمايئت تئرئلمةپتئ. ةندئ نة كةرةك؟ جازؤشئ ةلدئث قايمانالئعئن، كورگةنگة عانا سةنئپ الداناتئنئن وسئلاي سؤرةتتةيدئ. انة ابةجاندار تئرشئلئكتئث ءمانئن، ءپالسافاسئن ةمةس، سئرتتايعئ دالةلئن ئزدةپ اؤرة. بولشةأيك پة، ماتةرياليست پة، جوق ءبئر قاسامذرعان با كةلئپ، دالةلمةن ارباسا، ول ونئث سوثئنان ةرمةكشئ. ويتكةنئ ولار دذمشة جةلدئباي ةمةس. قاسيةتتئ قذران-كارئم ءسوزئ ويعا ورالادئ: "ادامداردئث كةيئ ءبئلئمسئز، جولباسشئسئز جانة ساؤلة بةرؤشئ كئتابئ دا جوق. اللا جايئندا تالاسادئ. اللانئث جولئنان اداستئرؤ ءذشئن توثمويئندئق ئستةيدئ. ... ادامداردان اللاعا نةمقذرايدئ قذلشئلئق قئلاتئندار بار. ةگةر وعان ءبئر جاقسئلئق كةلسة، سول سةبةپتئ كوثئلدةرئ ورنئعادئ دا، ةگةر وعان ءبئر كةسئر تيسة جالتارئپ، دذنية، اقيرةتتة زيان تارتادئ" (حاج سذرةسئ).

ءبئز، البةتتة، "قارا باقسئ" اثگئمةسئنئث تذپكئ يدةياسئن ءدئني قذندئلئقپةن عانا بايلانئستئرئپ قويؤدان اؤلاقپئز. اأتور ذلتتئق ذستانئم مةن تانئم-بئلئك ءذشئن قام جةيدئ. شئعارماعا ءدال وسئ كوثئل اؤانئ وزةك بولعان.

سونئمةن، ءوز تانئمئمةن جانة قارا باقسئنئث تذسپالئن وزئنشة تذسئنؤئمةن كور قازعان قايمانالار قؤ باستئ اكةلدئ. كوشةرباي ءذش كذندة ناؤقاسئنان ايئقتئ. قالاي ايئقتئ؟ دالئرةك ايتساق؛ قازاق قاؤئمئ اؤرؤئنان قالاي جازئلدئ؟ باقسئنئث رؤحتئ سوزگة ةكپئن تذسئرگةن سارئنئمةن بة، جوق الدة ابةجاندارعا وث جامباسئنان كةلةتئن بولشةأيزم شئندئعئمةن بة؟ ءسوز جوق، قوعام ناؤقاسئن تاريح ساباعئنا تابان تئرةگةن، ذلتتئ ذلت ةتةتئن قاسيةتتةر ساؤئقتئرادئ. جذرةگئ پاك جازؤشئ وسئلاي بولسا دةپ تئلةيدئ. ءبئراق كوشةربايدئث قالاي جازئلعانئن "ءبئر اللا بئلةدئ" دةگةندةي، تاعئ تذسپالداپ قويادئ. سويتة تذرا اثگئمة سوثئندا قالامگةر "ورئسشا كيئنگةن سئپقئر قارا سذر" قارابةكتئث (كوشةرباي بالاسئ) پار اتتئ تارانتاسپةن كةلئپ جةتؤئن سؤرةتتةؤمةن الاش قاؤئمئن كذتئپ تذرعان قيئندئقتئ سةزدئرگةندةي بولادئ. بذل ئشتةن شئققان شذبار جئلان اكةسئ سال بوپ، الدئلةردةن قاعاجؤ كورگةندة ةلگة اياق باسا قويماعان-دئ. قايتسئن، ةندئ "كوشةرباي ذلئنا قذشاعئن جايدئ". كذردةلئ، اؤئر قوعام احؤالئن اؤةزةلةگةن "قارا باقسئ" اثگئمةسئن ج.ايماؤئت ذلئ "ءومئر قالاي ءساندئ!" دةگةن سويلةممةن اياقتايدئ. ادةتتة جذسئپبةك ساركازمئ وسئلاي كورئنةدئ...

ءومئر شئندئعئن قاراءدذرسئن بايانداؤ كوركةم شئعارما مئندةتئنة قايشئ. ال، ويدئ ويمةن استاستئرؤ، تانئم تئلسئمئن قاراپايئم ذعئندئرؤ، بةينةنئ ءساتتئ استارلاؤ - ادةبيةت ولجاسئ. جذسئپبةكتئث "قارا باقسئسئ" وسئ بيئكتةن تابئلعان.

* * *

ابايدئث "ةسكةندئر" پوةماسئنداعئ مئنا جولدار ةستةرئثئزدة شئعار:

جولداسئ اريستوتةل اقئلئ مول،

لاقتئرعان سذيةكتئ الادئ سول.

حانعا ايتتئ: "قاسيةت بار بذل سذيةكتة،

كوزئثة كورسةتةيئن حاباردار بول".

ءارئ قاراي فيلوسوف (حاكئم) كوز سذيةگئ (قؤ باستئث ءبئر بولئگئ عوي) مةن تئرشئلئك ءمانئ تؤرالئ پايئمئن بئلدئرةدئ. وقئعاندارعا ماشهذر، ا.ماكةدونسكييگة قاتئستئ وسئ ءتامسئلدئث ءتذرلئ نذسقاسئ بار. ءتئپتئ سذيةك ورنئنا كئشكةنتاي تاس جذرةتئن نذسقاسئ دا ءمالئم. قؤ سذيةكتة قانداي قاسيةت بولؤئ مذمكئن؟ ءبئز تذگئل، باهادذر ةسكةندئردئ ويلانتقان قاسيةت بار ةكةن...جذسئپبةك اثگئمةسئندةگئ قؤ باس، ارينة، الةمنئث ءبئرئنشئ ذستازئنئث زذلقارنايئنعا ايتقان عيبراتئ تذرعئسئنان تذسئندئرئلمةك ةمةس. ول قازاق ذرئنعان قيئندئقتئ جةثئلدةتؤدئث جولئن نذسقاپ، قذردئمعا كةتئپ بارا جاتقان سوقپاقتئ كورسةتةدئ. اتانئث ئزگئ ءئسئ مةن قاسيةتئ كومةككة كةلة مة، جوق قؤ باسئ كومةككة كةلة مة؟.. سذراققا جاؤاپتئ جذسئپبةك وقئرماننئث ةركئنة قالدئرادئ.

... بالاسئ ارحةولوگ بولئپ كةتكةن اؤئل اقساقالئنئث الاثداؤئ جاي ةمةس. ول بالا قؤ باستاردئ كوردةن قازئپ الئپ تةك نومئرلةپ قانا قويا ما، تذلعالاردئث باس سذيةگئن جوعالتئپ كذناعا باتا ما، جوق الدة قاثقانئث سئرئنا ذثئلة مة، ءتاندئ تاستاپ كةتكةن جاننئث ازابئن، قايعئ-مذثئن، ارمانئن ذعا ما؟..

ديحان قامزابةك ذلئ

دةرةككوز: «اباي» سايتئ

سوڭعى جاڭالىقتار