ش ئ ذ شاثحايدان استاناعا دةيئنگئ ذلكةن جولدئ باسئپ وتكةن حالئقارالئق قاتئناستاردا بئرةگةي ينستيتؤتقا اينالدئ-ن. نازاربايةأ
وتئرئس ذيئمنئث ون جئلدئق مةرةيتويئنا ارنالدئ. ش ئ ذ-عا مذشة ةلدةر مةملةكةت باسشئلارئنئث كةثةسئندة ذيئمنئث وتكةن ون جئل ئشئندةگئ قئزمةتئنئث ناتيجةلةرئنة تالداؤ جاسالدئ جانة ذيئمدئ الداعئ كةزةثدةردة دامئتؤدئث پةرسپةكتيأالارئ ايقئندالدئ. سونداي-اق سامميت بارئسئندا الةمدئك جانة وثئرلئك وزةكتئ جاعدايلارعا قاتئستئ كةث كولةمدةگئ ماسةلةلةر دة تالقئلاندئ.
ةلورداداعئ ةثسةلئ عيماراتتاردئث ءبئرئ ءارئ بئرةگةيئ - تاؤةلسئزدئك سارايئ ةسئگئن ايقارا اشقاننان بةرئ بذل عيماراتتا حالئقارالئق دةثگةيدةگئ ءئرئ جيئندار ءجيئ ءوتئپ كةلةدئ. وتكةن جئلدئث جةلتوقسانئندا ة ق ئ ذ-نئث سامميتئ، جاقئندا عانا بذكئل الةمدئك يسلام ةكونوميكالئق فورؤمئ تابئستئ وتكةن ةدئ. ةندئ، مئنة، ش ئ ذ-عا قاتئسؤشئ ةلدةر مةملةكةت باسشئلارئنئث مةرةيتويلئق سامميتئ ءوتئپ وتئر.
سامميت جذمئسئنا ش ئ ذ-عا مذشة ةلدةر مةملةكةت باسشئلارئ كةثةسئنئث ءتوراعاسئ، قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث پرةزيدةنتئ نذرسذلتان نازاربايةأ جةتةكشئلئك ةتتئ. ونئث جذمئسئنا سونداي-اق، رةسةي فةدةراسياسئنئث پرةزيدةنتئ دميتريي مةدأةديةأ، قئتاي حالئق رةسپؤبليكاسئنئث ءتوراعاسئ حؤ جينتاؤ، وزبةكستان پرةزيدةنتئ يسلام كاريموأ، قئرعئزستان پرةزيدةنتئ روزا وتؤنبايةأا، تاجئكستان پرةزيدةنتئ ةمومالي راحمون، اؤعانستان پرةزيدةنتئ حاميد كارزاي، پاكستان پرةزيدةنتئ اسيف الي زارداري، يران پرةزيدةنتئ ماحمذد احمادينةجاد، موثعوليا پرةزيدةنتئ اكئمشئلئگئنئث باسشئسئ باتتؤلگا داشجامس، ءذندئستان سئرتقئ ئستةر ءمينيسترئ سوماناحاللي كريشنا، سونداي-اق ذيئمعا بايقاؤشئ ةلدةر مةن ارئپتةستئك بويئنشا ءذن قاتئسؤ ةلدةرئنئث جانة ءئرئ حالئقارالئق ذيئمداردئث دةلةگاسيالارئ قاتئستئ.
ساعات ءتئلئ 11.00 گة جاقئنداعاندا ذيئمعا مذشة ةلدةردئث مةملةكةت باسشئلارئ مئنگةن ةسئك پةن توردةي كولئكتةر اراعا ءبئر-ةكئ مينوت سالئپ، تاؤةلسئزدئك سارايئنئث الدئنا توقتاي باستادئ. بذل كةزدة قازاقستان پرةزيدةنتئ نذرسذلتان نازاربايةأ تاؤةلسئزدئك سارايئنداعئ ارنايئ جابدئقتالئپ، ذيئمعا قاتئسؤشئ ةلدةردئث مةملةكةتتئك تؤلارئ ورناتئلعان تذعئردا مةملةكةتتةر باسشئلارئن قارسئ الؤ ءذشئن كذتئپ تذرعان ةدئ. كوپ كةشئكپةي ورئس الفاأيتئ تارتئبئمةن العاشقئ بولئپ ق ح ر ءتوراعاسئ حؤ جينتاؤ كورئندئ. ودان كةيئن ةلباسئ قئرعئز رةسپؤبليكاسئنئث پرةزيدةنتئ روزا وتؤنبايةأانئ، تاجئكستان رةسپؤبليكاسئنئث پرةزيدةنتئ ةمومالي راحموندئ، وزبةكستان رةسپؤبليكاسئنئث پرةزيدةنتئ يسلام كاريموأتئ جانة رةسةي فةدةراسياسئنئث پرةزيدةنتئ دميتريي مةدأةديةأتئ ئستئق ئقئلاستئ جاعدايدا كذتئپ الدئ.
وسئنداي دوستئق نيةتتةستئكتةگئ قاؤئشؤدان سوث، ش ئ ذ-عا مذشة ةلدةر مةملةكةت باسشئلارئ بئرئگئپ سؤرةتكة ءتذستئ. ال بذدان كةيئنگئ مةرةيتويلئق سامميت ذستئندةگئ جذزدةسؤ الدئمةن ذيئمعا مذشة ةلدةر مةملةكةت باسشئلارئ كةثةسئنئث وتئرئسئ شاعئن قذرامدا، ودان كةيئن كةثةيتئلگةن قذرامدا جالعاستئ. وتئرئستئ قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث پرةزيدةنتئ نذرسذلتان نازاربايةأ اشتئ جانة ءسوز سويلةدئ.
ةلباسئ اؤةلئ بذل مةرةيتويلئق سامميت ذيئمعا مذشة ةلدةردئث 10 جئل ئشئندةگئ بئرلةسكةن جذمئستارئنئث قورئتئندئسئنا ارنالئپ وتئرعانئنا توقتالدئ. قازاقستان باسشئسئنئث اتاپ وتكةنئندةي، وسئ جئلدار ارالئعئندا ش ئ ذ شاثحايدان استاناعا دةيئنگئ ذلكةن جولدئ باسئپ وتكةن حالئقارالئق قاتئناستاردا بئرةگةي ينستيتؤتقا اينالدئ. بئرئنشئدةن، ش ئ ذ ءتذرلئ وركةنيةتتةر مةن مادةنيةتتةردئ العا تارتاتئن مةملةكةتتةردئ بئرئكتئردئ. ةكئنشئدةن، وسئدان 10 جئل بذرئن شاثحايدا ذيئمعا مذشة مةملةكةتتةر ءوز حالئقتارئنئث قاؤئپسئزدئگئنة قاراي تاريحي قادام جاسادئ. ذشئنشئدةن، ش ئ ذ وزئنة بارئنشا پةرسپةكتيأالئ الةمدئك ةكونوميكانئ تارتئپ وتئر.
بذدان كةيئن ةلباسئ وتكةن كةزةثدةردة ذيئمعا قاتئسؤشئ ةلدةردئث ةكونوميكالئق دامؤئنا توقتالدئ. ش ئ ذ-نئث ئشكئ تاؤار اينالئمئ جةتئ ةسة ءوستئ، دةدئ نذرسذلتان نازاربايةأ وسئ تؤرالئ. ش ئ ذ ةلدةرئ ترانس ةؤرازيالئق كوممؤنيكاسيالار - اأتوكولئك جانة تةمئر جول، تذربا قذبئرئ جةلئلةرئ جوبالارئن جذزةگة اسئرؤعا شئقتئ. ءبئز ةكونوميكالئق ئنتئماقتاستئق پةن ينتةگراسيانئ كةثةيتؤ ءذشئن ستراتةگيالئق نةگئز قذردئق. ئسكةرلئك كةثةس جانة بانك ارالئق بئرلةستئك قذرئلدئ، ذيئمنئث ةكونوميكالئق فورؤمئ تذراقتئ وتكئزئلئپ كةلةدئ. 2020- جئلعا دةيئنگئ كوپ تاراپتئ ساؤدا-ةكونوميكالئق ئنتئماقتاستئق باعدارلاماسئ جذزةگة اسئرئلؤدا.
وسئلاي دةگةن ةلباسئ ذيئم جاهاندئق جانة وثئرلئك قاؤئپسئزدئكتئ نئعايتؤعا باعا جةتپةس ذلةس قوسقانئن اتاپ ءوتتئ. مةملةكةت باسشئسئنئث اتاپ وتكةنئندةي، تةرروريزممةن، سةپاراتيزممةن جانة ةكسترةميزممةن كذرةس تؤرالئ شاثحاي كونأةنسياسئ قابئلداندئ. ش ئ ذ-نئث وثئرلئك انتيتةررورلئق قذرئلئمئ قازئردئث وزئندة جاهاندئق قاؤئپسئزدئكتئ قامتاماسئز ةتؤ قذرالدارئ اراسئندا لايئقتئ ورنئن الدئ. وثئرلئك انتيتةررورلئق قذرئلئمنئث قاتئسؤئمةن 500-دةن استام تةررورلئق اكتئلةردئث الدئن الؤعا مذمكئندئك تؤدئ.
ءبئزدئث ذيئمنئث ساياسي سالماعئ مةن بةدةلئ تذراقتئ ءوسئپ كةلةدئ، دةپ جالعاستئردئ ءسوزئن نذرسذلتان نازاربايةأ. ونئث قذرامئنا ب ذ ذ قاؤئپسئزدئك كةثةسئنئث ةكئ تذراقتئ مذشةسئ كئرةدئ. ش ئ ذ ب ذ ذ باس اسسامبلةياسئ جانئنداعئ بايقاؤشئ مارتةبةسئنة ية. ذيئمعا مذشة بولعئسئ كةلةتئندةردئث، بايقاؤشئلار مةن ارئپتةستئك ءذنقاتئسؤ بويئنشا مذشة بولاتئنداردئث قاتارئ وسة تذسؤدة. ءبئز جاثا سالالار - ءبئلئم بةرؤ، دةنساؤلئق ساقتاؤ، ةكولوگيا جانة باسقا دا سالالار كئرةتئن ءوزارا ئقپالداستئقتئ كةثةيتؤدةمئز. قازاقستان ش ئ ذ-عا ءتوراعالئعئن بئزدةردئث تاؤةلسئزدئگئمئزدئث جانة ذيئمنئث ءوزئنئث مةرةيتويلئق جئلئمةن اياقتاعالئ وتئر. ءبئزدئث ءتوراعالئعئمئزدئث جئلئندا «قاؤئپسئزدئك جانة ئنتئماقتاستئق جولئنداعئ ون جئل» ذرانئ استئندا 110-نان استام بئرلةسكةن شارا وتكئزئلدئ.
مةملةكةت باسشئسئ ءوزئنئث ءسوزئ بارئسئندا بذدان باسقا دا بئرلةسكةن شارالاردئث وتكئزئلگةنئنة توقتالدئ. ةلباسئنئث اتاپ ايتؤئنشا، «بةيبئتشئلئك ميسسياسئ-2010» بئرلةسكةن كةث كولةمدةگئ انتيتةررورلئق جاتتئعؤئ ءوتتئ. ذيئمنئث ةسئرتكئگة قارسئ ستراتةگياسئ قول قويؤعا ازئرلةندئ. وتكةن جئلئ ذيئم اؤعانستانداعئ جاعدايدئ رةتتةؤ ذدةرئستةرئنة ايتارلئقتاي قولداؤ كورسةتتئ. ونئث ئشئندة قئرعئزستان دا بار. كورسةتئلگةن كومةكتئث جالپئ كولةمئ 50 ميلليون دوللاردان اسادئ. جالپئلاي العاندا، 10 جئل ئشئندة ش ئ ذ جاثا تذرپاتتاعئ حالئقارالئق وثئرلئك ذيئمعا اينالدئ.
ارئ قاراي قازاقستان پرةزيدةنتئ ذيئمنئث الدئندا تذرعان جاثا مئندةتتةر مةن جاثا سئناقتار ءذشئن شةشئمدةر ئزدةستئرؤ قاجةتتئگئنة توقتالدئ. ةلباسئنئث توقتالعانئنداي، وتكةن كةزةثدةردة ذيئمنئث بازالئق قئزمةتئ نةگئزئنةن ءذش قاسئرةت - تةرروريزممةن، ةكسترةميزممةن جانة سةپاراتيزممةن كذرةس بولدئ. بذگئندة ةسئرتكئ سينديكاتئ جاهاندئق از قاتةر تؤعئزئپ وتئرعان جوق. سوثعئ ون جئلدا اؤعانستاندا گةروين مةن ةسئرتكئ ترافيگئ ءوندئرئسئ ون ةسةگة وسكةن. ذيئمعا مذشة مةملةكةتتةر ب ذ ذ باسشئلئعئ مةن حالئقارالئق گااگا تريبؤنالئنا وسئعان بايلانئستئ ذيلةستئرئلگةن ذسئنئستارمةن شئعؤئ قاجةت. حالئقارالئق تةرگةؤلةر جذرگئزئپ، ادامزاتقا قارسئ قئلمئسقا قاتئسؤشئ بارلئق ذيئمدار مةن تذلعالاردئ جاؤاپقا تارتؤئ كةرةك.
بارلئق وسئ ءتورت كورئنئستةر - تةرروريزم، ءدئني ةكسترةميزم، سةپاراتيزم جانة ةسئرتكئ بيزنةسئ ءبئزدئث ةلدةرئمئز بةن بذكئل الةمگة ولاردئ تاراتؤ ءذشئن الةم بويئنشا ينتةرنةت جذيةلةرئن پايدالانادئ. سوندئقتان دا ذيئم ةلدةرئ وعان كذشتئ توسقاؤئل قويؤئ قاجةت. بذعان مئسال رةتئندة پرةزيدةنت ا ق ش-تئث ءوزئن-ءوزئ قورعاؤ تاجئريبةسئن كةلتئردئ. ةلباسئنئث اتاپ وتكةنئندةي، ا ق ش-تا كيبةرقاؤئپسئزدئك - كيبةرقاؤئپكة جانة كيبةرتةرروريزمگة قارسئ كةشةندئ شارالار جذرگئزؤگة باعئتتالعان قاتال دوكترينا قابئلدانعان. سونئمةن بئرگة، مةملةكةت باسشئسئ ينتةرنةت اگرةسسياسئنا قارسئ «كيبةرپول» فؤنكسياسئن ورئندايتئن ش ئ ذ-نئث ارنايئ ورگانئن قذرؤ ماسةلةسئن ويلاستئرؤدئث قاجةت ةكةنئن ءبئلدئردئ. جانة تةرروريزممةن، ةكسترةميزممةن جانة ةسئرتكئ قاؤپئنة قارسئ كذرةستة ءوزارا ءئس-قيمئلدئ ءارئ قاراي تةرةثدةتؤ قاجةت ةكةندئگئن اتاپ ءوتتئ. ول ءذشئن وثئرلئك انتيتةررورلئق قذرئلئمنئث ماتةريالدئق-تةحنيكالئق مذمكئندئكتةرئن كةثةيتؤ كةرةك. وسئعان وراي ةلباسئ ذيئمنئث اؤماقتئق جانة وثئرلئك جانجالداردئ رةتتةؤ جونئندةگئ كةثةسئن قذرؤدئ ذسئندئ.
ةكئنشئدةن، بئزگة ماقساتتئ تذردة ش ئ ذ-دا ءبئرتذتاس كولئك-ةنةرگةتيكالئق كةثئستئك قذرؤ تؤرالئ ماسةلةنئ دايئنداؤ قاجةت، دةدئ ةلباسئ. ءبئزدئث ةلدةرئمئزدة مذناي، گاز، گيدرورةسؤرستار بار جانة ءئرئ تذتئنؤ رئنوگئ بار. ذشئنشئدةن، ش ئ ذ اياسئندا تئعئز ةكونوميكالئق ئنتئماقتاستئقتئث جاثا تةتئكتةرئن قذرؤ ماثئزدئ. ءبئز ينأةستيسيا مةن ساؤدا جولئنداعئ كةدةرگئلةردئ بارئنشا تومةندةتئپ، پةرسپةكتيأالئ بئرلةسكةن وندئرئستةردئ قذرؤئمئز قاجةت. بئرلةسكةن جوبالار مةن يننوأاسيانئ قارجئلاندئرؤ ءذشئن دامؤ قورئن قذرؤدئ تةزدةتؤدئ ذسئنامئن.
قازاقستاننئث ش ئ ذ اياسئندا سؤ جانة ازئق-تذلئك كوميتةتئ اتتئ ءتيئستئ ذلتتئق أةدومستأولار باسشئلارئنئث دةثگةيئندةگئ جاثا قذرئلئم اشؤدئ ذسئناتئنئن دا ايتتئ. تورتئنشئدةن، قازاقستانداعئ جانة رةسةيدةگئ بئلتئرعئ ورتتةر مةن جاپونيادا بولعان جةر سئلكئنئسئ توتةنشة جاعدايلار جونئندةگئ ورتالئق اشؤدئث قاجةتتئلئگئن دالةلدةپ وتئر. ارئپتةستةرئمة توتةنشة جاعدايلار جونئندةگئ كةثةس قذرؤدئث قاجةتتئلئگئن دة اتاپ وتكئم كةلةدئ، دةدئ نذرسذلتان ءابئش ذلئ.
بةسئنشئ كةزةكتة ةلباسئ تذراقتئ جذمئس ئستةيتئن ذلت ذستئلئك بولجام ينستيتؤتئن قذرؤدئث ؤاقئتئ جةتكةنئن ايتتئ. سونئمةن بئرگة، ش ئ ذ دامؤئنئث بئرتةكتئ بولجامئن دا ازئرلةؤ قاجةت، دةدئ ةلباسئ. ول ءذشئن بارلئق ذلتتئق بولجامدئق رةسؤرستاردئث كذشئن بئرئكتئرئپ، ش ئ ذ-نئث بئرتةكتئ ورتالئعئن اشؤ كةرةك. پرةزيدةنت وسئنداي قذرئلئمنئث ارقاسئندا «ش ئ ذ-2030»، «ش ئ ذ-2050» بولجامدئق جوبالارئن ازئرلةؤگة بولاتئنئن دا كولدةنةث تارتتئ. بذل الداعئ ؤاقئتتا ورئن الؤئ ئقتيمال جاهاندئق ةكونوميكالئق داعدارئستارعا قارسئ تذرؤ ءذشئن كةرةك.
ودان ءارئ ةلباسئ بذگئنگئ كذنئ دذنية جذزئندة بذكئل الةمدئك أاليؤتا-قارجئلئق ارحيتةكتؤرانئث كئناراتئن تابؤ پروبلةماسئ ءالئ انئقتالماعانئنا وكئنئش ءبئلدئردئ. بئزگة التئنمةن قامتاماسئز ةتئلگةن ذلت ذستئلئك تولئققاندئ أاليؤتا قاجةت. ونئ قابئلداؤ ش ئ ذ-نئث قولئنان كةلةدئ. جانة بذگئن جاسالعان وپةراسيالار - وسئ ءئستئث جولئنداعئ العاشقئ قادام. مةن ايتقان وسئ بةس ماقسات - الةمنئث الداعئ ون جئلعئ دامؤئنا قاجةتتئ ماثئزدئ شارالار. ولار ءبئزدئث حالئقتارئمئزدئث مذددةسئن قورعايتئن بولادئ، دةدئ پرةزيدةنت. ولاردئ ش ئ ذ-نئث «بةس مةيئرئمدئ ئستةرئ» دةپ اتاؤعا دا بولار ةدئ.
ءسوزئنئث سوثئندا ن.نازاربايةأ ش ئ ذ-نئث ةرةكشةلئگئ مةن تارتئمدئلئعئ وزدةرئنئث ساياسي-ديپلوماتيالئق ئستةرئنئث ةپتئلئگئنة جانة ولاردئ ءوز ماقساتتارئنا يكةمدةؤدةگئ قادامدارئنا بايلانئستئ ةكةنئن اتاپ كورسةتتئ. ش ئ ذ-عا مذشة ةلدةردئث ءبارئ دة اؤماقتارئنئث، تاريحتارئ مةن مادةنيةتتةرئنئث ءارتذرلئلئگئنة قاراماستان، تةث جانة بئردةي داؤئسقا ية. ش ئ ذ-نئث ناق وسئ قاسيةتئ الةمدة قئزئعؤشئلئق تؤدئرؤدا. سوندئقتان دا الةم ءبئزدئث ذيئمئمئزدان ذلكةن ءذمئت كذتةدئ، دةي كةلئپ، نذرسذلتان ءابئش ذلئ بذگئن استانادا ءبئزدئث حالئقتارئمئز ءذشئن ةؤرازياداعئ بةيبئتشئلئك، تذراقتئلئق جانة قاؤئپسئزدئك جولئنداعئ جاثا تاريحي تاراؤ اشئلعانئنا سةنئمدئ ةكةنئن جةتكئزدئ.
"ةگةمةن قازاقستان" گازةتئ. 16- ماؤسئم، 2011- جئل.