ورالماندار جازئقتئ ةمةس قوي
تاؤةلسئز قازاق ةلئنئث تذثعئش پرةزيدةنتئ، دذنيةجذزئ قازاقتارئنئث كوشباسشئسئ نذرسذلتان نازاربايةأ جذرگئزئپ وتئرعان ذلتتئق ساياساتتئث ارقاسئندا ازاتتئقتئث 20 جئلئندا 1 ميلليونعا جاقئن باؤئرلاستارئمئز اتاجذرتقا ورالدئ. سوثعئ جئلدارئ «نذرلئ كوش» مةملةكةتتئك باعدارلاماسئ جذزةگة اسئرئلئپ، ورالمانداردئث كوشئپ كةلگةننةن كةيئنگئ كوپتةگةن الةؤمةتتئك ماسةلةلةرئ شةشئلئپ جاتئر. الئستان كةلگةن اعايئن وبلئستئث، اسئرةسة، اقتوبة قالاسئ، مذعالجار، العا، مارتوك جانة حرومتاؤ اؤداندارئنا كوبئرةك ورنالاسؤدا. 2009-2011 - جئلدارعا ارنالعان «نذرلئ كوش» باعدارلاماسئن ئسكة اسئرؤ ماقساتئندا حرومتاؤ اؤدانئنئث كوكتاؤ-2 اؤئلئندا تذرعئن ذيلةر، مةكتةپ، بالالار باقشاسئ، دارئگةرلئك امبؤلاتوريا جانة 200 ورئندئق كلؤب قذرئلئپ جاتئر. ةث باستئسئ، ورالمانداردئ 100 پايئز ةثبةكپةن قامتاماسئز ةتؤ ماسةلةسئ شةشئلگةن. كةلةشةكتة مذعالجار اؤدانئندا دا «نذرلئ كوش» باعدارلاماسئ بويئنشا تذرعئن ذيلةر قذرئلئسئ باستالادئ. قازئردئث وزئندة بذل اؤدانداعئ ورالمانداردئث سانئ 3500 دةن اسئپ بارادئ. كةلةشةكتة دة بذل اؤدانعا، اسئرةسة، قاراقالپاقستاننان كوشئپ كةلؤگة نيةت ءبئلدئرئپ وتئرعان تؤئستاردئث سانئ كوبةيؤدة. جالپئ، وبلئس جانة اؤدان باسشئلارئنئث كوشئپ كةلئپ جاتقان باؤئرلارعا وث كوزبةن قاراؤئ، بارلئق الةؤمةتتئك ماسةلةلةرئن جةدةل شةشئپ وتئرؤئ، ورالمانداردئث كوبئرةك كوشئپ كةلؤئنة تذرتكئ بولئپ وتئرعانئ انئق. ولار جةرگئلئكتئ تذرعئندارمةن تئعئز ارالاسئپ، جئلدان-جئلعا جةكجات، دوس، قذداندالئ بولئپ، تؤئستئق قاتئناستارئ نئعايئپ بارادئ. مةنئث ءوزئم دة سول ورالمانداردئث ءبئرئمئن.
1939- جئلئ قاراقالپاقستان ةلئندة تؤئلدئم، 1964 -جئلئ تاشكةنت پوليتةحنيكا ينستيتؤئنئث ةنةرگةتيكا فاكؤلتةتئن ءبئتئرئپ، قاراقالپاقستان ةلئنئث ةنةرگةتيكاسئن جانة ةكونوميكاسئن وركةندةتؤگة اتسالئستئم. زايئبئم قالبيكة قوجابايةأا دا ءبئر اؤرؤحانانئث باس دارئگةرئ بولدئ. تذرمئسئمئز جامان بولمادئ. ءبئراق ءوز ذلتئمئزدئث ورتاسئنا دةگةن ساعئنئش، ذرپاعئمئزدئث كةلةشةگئن ويلاعان اتا-انالئق پارئزئمئز ءبئزدئ اتاجذرتقا اسئقتئردئ. «ساباقتئ ينة ساتئمةن» دةگةندةي، 2004- جئلئ كوشئپ كةلدئك. زةينةت جاسئندا بولسام دا قازاقستاننئث وركةندةپ، گذلدةنؤئنة ءوز ذلةسئمدئ قوسسام دةگةن تئلةك تة جذرةك تورئندة تذردئ. ءسويتئپ، 2006- جئلدان باستاپ، وبلئس جانة اؤدان باسشئلارئنئث ذسئنئسئمةن قاندئ اعاش قالاسئندا قذرئلعان سةليكات، مينةرالدئ تالشئق جانة گاز-بةتون زاؤئتتارئنئث قذرئلئسئندا 2008 -جئلدئث ورتاسئنا دةيئن باسشئلئق جذمئستاردا بولدئم. وسئلاي ءوز ةلئمة كةلئپ، از دا بولسا رةسپؤبليكامئزدئث وركةندةؤئنة ذلةسئمدئ قوستئم دةپ ةسةپتةيمئن. ءبئر وكئنئشتئسئ، ةلباسئمئز بارلئق مينيسترلئك باسشئلارئنا ورالمانداردئث ماسةلةسئن ؤاقتئلئ جانة ادئلةتتئ شةشؤ كةرةك دةپ قانشا قاداپ ايتسا دا، ءالئ دة شةشئلمةي جاتقان ماسةلةلةر جةتةرلئك. سونئث ئشئندةگئ ةث الةؤمةتتئك ماثئزدئسئ - زةينةتاقئ تاعايئنداؤ. دةرةكتةرگة سذيةنسةك، ةلگة ورالعان ورالمانداردئث 66 پايئزئ وزبةكستاننان كةلگةندةر. ولاردئث بارئنة قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث ةث تومةنگئ زةينةتاقئسئ، ياعني بذگئنگئ كذندة ايئنا 24781 تةثگة بةلگئلةنئپ وتئر.
30-40 جئلدئق ةثبةك ءوتئلئ جانة ايئنا العان ةثبةكاقئسئ ةسةپكة الئنبايدئ. بذنئث انئعئنا جةتؤ ءذشئن مةن اقتوبة وبلئسئ بويئنشا باقئلاؤ جانة الةؤمةتتئك قورعاؤ دةپارتامةنتئنة بئرنةشة رةت باردئم، ق ر ةثبةك جانة حالئقتئ الةؤمةتتئك قورعاؤ مينيسترلئگئنة ةكئ رةت حات جازدئم. مينيسترلئكتةن العان جاؤاپتارئمدا «ةثبةك تابئسئثئز تؤرالئ انئقتاما تاپسئرماعانسئز، سوندئقتان ةث تومةنگئ زةينةتاقئ بةلگئلةنگةن» دةگةندةي شئندئققا تؤرا كةلمةيتئن دالةل كةلتئرئلگةن. بارلئق زةينةتاقئ تولةؤگة ءتيئستئ قذجاتتاردئث تولئق تاپسئرئلعاندئعئن وبلئستئق دةپارتامةنتتة بئرنةشة رةت دالةلدةپ كورسةتتئم. نةگئزئندة ماسةلة مئنادا: زةينةتاقئ تاعايئندايتئن كةزدة، ت م د مةملةكةتتةرئنئث ميگرانتتاردئ الةؤمةتتئك قامتاماسئز ةتؤ تؤرالئ 13.03.1992 جئلعئ كةلئسئمئنئث 5-باپ، 3-تارماعئنا سايكةس، ةثبةك جانة حالئقتئ الةؤمةتتئك قورعاؤ مينيستئرلئگئ بئزگة «مةملةكةتتةردة ذلتتئق أاليؤتا ةنگئزئلگةن جاعدايدا، تابئستئث مولشةرئ ارئز بةرگةن كذنگة بةلگئلةنگةن كوشئپ كةلگةن ةلدئث رةسمي اقشاسئنئث سالئستئرمالئ باعامئمةن انئقتالادئ» دةگةن انئقتامانئ قولدانئپ وتئر. ءبئز مذنئ 20.06.1997 جئلعئ «قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث زةينةتاقئمةن قامتاماسئز ةتؤ تؤرالئ» №136-1 زاثئنا جانة 2004- جئلئ قابئلدانعان «قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث حالئقتئث كوشئ-قونئ تؤرالئ» زاثئنا سايكةس كةلمةيدئ دةپ ةسةپتةيمئز. وزبةكستان رةسپؤبليكاسئنئث اقشاسئ - سؤمنئث - تةثگةگة سالئستئرعانداعئ قذنئ 16 ةسة تومةندةپ كةتؤئنة ورالماندار جازئقتئ ةمةس قوي! بذل - بارلئق ورالمان-زةينةتكةرلةردئث باسئندا بار جاعداي. سوندئقتان ورالمانداردئث ورتاشا زةينةتاقئ الؤئ ءذشئن مذنئ قايتا قاراپ، ءادئل شةشكةن دذرئس. ويتپةگةن جاعدايدا، بذل ونسئز دا سوثعئ جئلدارئ سايابئرسئپ بارا جاتقان كوشتئث ابدةن تذرالاؤئنا اكةپ سوقتئرؤئ مذمكئن.
جازئپ العان قذتماعامبةت قونئسباي
دةرةككوز:«ايقئن» گازةتئ