انا ءتئلئن بئلمةيتئندةر پاتريوت بولا الماي ما؟
ذلئ دالا-نئث رؤحئن ذعئنؤ ءذشئن قازاق ءتئلئن ءتذسئنؤ كةرةك. ويتكةنئ ءوز جةرئنئث ءاربئر جؤسانئنا، بذلاعئنا، تاؤ-تاسئنا، سامال جةلئنة، تاريحئنا دةگةن ماحاببات قازاق تئلئندة جاتئر. قازاق تئلئنة ذلئ دالانئث وتكةن تاريحئ، حالقئمئزدئث قانئ مةن جانئ، كوز جاسئ مةن تةرئ سئثگةن. قازاق ءتئلئن بئلةتئن وزگة ذلت وكئلدةرئ - گةرولد بةلگةر، اسئلئ وسمانوأا سياقتئ ازاماتتار بار. نةگة ولار قازاق ذلتشئلئ بولئپ شئعا كةلةدئ؟ سةبةبئ ولاردئث بويئنا ذلئ دالاعا دةگةن ماحاببات قازاق ءتئلئ ارقئلئ جورگةگئنةن دارئعان. سوندئقتان قازاق تئلئنةن قازاق تاريحئن، قازاق دالاسئن، قازاق پاتريوتيزمئن بولئپ الئپ قاراؤعا بولمايدئ.
مئسالئ، رةسةيگة بارئپ، ورئس ءتئلئن بئلمةي، ورئس پاتريوتئ اتانؤ مذمكئن بة؟! نةمةسة اعئلشئن ءتئلئن ذيرةنة باستاعان كةزدة وقئتؤ ةث ءبئرئنشئ شةكسپيرمةن، لوندون جانة انگليانئث تاريحئن تانئستئرؤدان باستالماي ما؟! ءتئلئث شئعا باستاعاننان وسئ ةلگة دةگةن ماحاببات، ءئلتيپات بويئثا شئم-شئمداپ تاراي باستايدئ. اقئرئ وسئ ةلگة بارئپ، ونئث مادةنيةتئن تةرةثئرةك ءبئلئپ، ادةبيةتئن وقؤعا اثسارئث اؤادئ. ةكئنشئ ءتئلدئ ءبئلؤ ارقئلئ سول ةل ةكئنشئ وتانئثا اينالادئ. سوندئقتان قازاقستان ازاماتتارئنئث بارلئعئ بئردةي قازاق ءتئلئن ذيرةنبةي، قازاق پاتريوتيزمئن ةشقاشان ورناتا المايمئز. ول ءذشئن وسئ ةلدة تذراتئن قاي ذلتتئث وكئلئ بولسا دا، قازاق ءتئلئن ءبئلؤئ شارت. ءار- ءبئر ازاماتتئث مةملةكةتتئك ءتئلدئ ءبئلؤئن مئندةتتةيتئن تالاپتئ كونستيتؤسياعا باپ رةتئندة ةنگئزؤ قاجةت. ةگةر قازاقستاندا تذراتئن حالئق وزگة ءتئلدئ بولئپ كةتةتئن بولسا، قازاقستاندئق پاتريوتيزم ءولئپ، ذلئ دالا رؤحئنئث قذر سذلباسئ قالادئ. مئسالئ، قازاق ءتئلئن بئلمةيتئن رةجيسسةر كينو تذسئرسة، ونئث تؤئندئسئنان دا كوسموپوليتتئك، شةتةلگة ةلئكتةؤشئلئك ةسئپ تذرادئ. ال ءوز ءتئلئن بئلةتئن رةجيسسةرلةر كينو شئعارسا، ذلتتئق، پاتريوتتئق بولمئس ةكراننان اثقيدئ. ويتكةنئ ونداي ازامات ذلتتئث تاريحئن، پسيحولوگياسئن ءتذسئنئپ، پاتريوتتئق ذلگئسئن تاريحتان تاؤئپ الادئ. سوثعئ كةزدة قازاق كينوسئندا وتان سذيگئشتئك پةن پاتريوتتئق باعئتئندا ذلكةن بةتبذرئس جاسالؤدا. مئسالئ، رةجيسسةر احان ساتايةأتئث «مئث بالا» دةگةن فيلمئ تذسئرئلؤدة. كينودا قازاق تاريحئنداعئ ةر ادامدار قئرئلئپ قالعان كةزدة ةر بالالاردئث اتقا قونئپ، وتانئن قورعاعان وقيعا جةلئسئ باياندالادئ. مؤزئكا مةن ادةبيةت، ساحنا مةن ساياساتقا قاتئستئ دا سونئ ايتؤعا بولادئ. ويتكةنئ پاتريوتيزمنئث، وتان سذيگئشتئكتئث ارالاسپايتئن جةرئ جوق.
قاي جةردة ادامنئث جذرةگئ مةن ءتئلئ بولسا، سول جةردة وتان سذيگئشتئك سةزئم دة لاپئلداپ تذرادئ. مئسالئ، مونؤمةنتالدئ ونةر سالاسئندا ءبئر نارسة جةتپةي تذر: 1921-1932- جئلدارئ اشارشئلئقتان 4 ميلليون قازاق قئرئلدئ. ال بيئل 1921- جئلعئ اشارشئلئققا 90 جئل، 1931- جئلئ باستالعان اشارشئلئققا 80 جئل تولادئ. سوعان وراي استانا نةمةسة الماتئ قالاسئندا 4 ميلليون وتانداستارئمئزدئ جوقتايتئن ذلكةن مةموريالدئق كةشةن سالئنؤئ كةرةك. قئرئلعان حالئقتئث اراسئندا 250 مئث وزگة ذلت وكئلدةرئ دة بار. ياعني بذل - قازاقستان حالئقتارئن جاقئنداستئراتئن قاسئرةت. سول مةموريالدئ كةشةنگة كئرگةن ءاربئر ازامات، اسئرةسة جاس ذرپاق قازاقستاننئث اقتاثداق تاريحئنان حاباردار بولؤئ ءتيئس. بذل وتانسذيگئشتئككة، پاتريوتتئق رؤحقا تاربيةلةيتئن پاتريوتتئق كيةلئ مةكتةپكة، مةدرةسةگة اينالؤئ قاجةت. مذنداي دذنيةلةر سونداي قئرعئنعا ذشئراعان ةلدةردئث بارلئعئندا دةرلئك بار. وندا وسئنداي قاسيةتتئ ورئن نةگة قازاقستاندا اشئلمايدئ؟! پاتريوتيزم جاي ايقايمةن انئقتالمايدئ. بذل ءبئر جاعئ ذرپاق تاربيةلةؤمةن، ولاردئث بويئنا انا تئلگة دةگةن سذيئسپةنشئلئكتئ سئثئرؤمةن كةلسة، ةكئنشئ جاعئنان ونةر سالاسئن، تاريحئمئزدئ تذگةندةؤدة ناقتئ ئستةر اتقارؤمةن جذزةگة اسادئ.
- مةملةكةتتئلئكتئث نئشاندارئ - ذلتتئق رامئزدةر. وسئ رامئزدةرگة قذرمةت ارقئلئ وتان سذيگئشتئك سةزئمئن ارتتئرؤعا بولا ما؟
- ءبئزدئث تؤئمئز، ذرانئمئز، ةلتاثبامئز ذنةمئ بيئكتة تذراتئن، قاستةرلةنةتئن كيةلئ سيمأولعا اينالئپ كةلةدئ. بذل - وتة تاماشا! ءبئراق ءبئر ذمئت قالعان نارسة بار: ءبئز كوزگة كورئنئپ تذرعان نارسةنئ عانا رامئزدةر دةپ ذعامئز. ال مةملةكةتتئك ءتئل - ةلدئث ةث باستئ رؤحاني رامئزئ ةمةس پة؟! سول ءتئل ءذشئن ذلتتار قوزعالئسقا شئعئپ، ذلت-ازاتتئق كوتةرئلئسئن جاساپ، ءتئل ءذشئن ازاتتئق جاريالاپ، ذلتتئق مةملةكةتتةر قذرعان. ويتكةنئ ءتئل مةن ةل - ةگئز ذعئم. ءبئر جولئ مالايزيانئث ءبئر ءمينيسترئ كةلئپ، شةنةؤنئكتةرئمئزدئث قازاق تئلئندة سويلةمةگةنئن كورئپ: «نةگة سةندةر ءوز تئلدةرئثدة سويلةمةيسئث-دةر؟» دةپ كةتكةن ةدئ. قازاقتئث نامئسئنئث جةر بولئپ، تاپتالئپ قالعانئ وسئ ةمةس پة؟! ءبئزدئث كوپتةگةن ديپلوماتتارئمئز، باسشئلارئمئز ورئسشا سايراؤئن ءالئ دوعارماي كةلةدئ. تةلةديداردئ قوسئپ قالساثئز، قازاقتئث «ءمذيئزئ قاراعايداي» ازاماتتارئ ءبئر قورا بولئپ، ورئسشا كوستةثدةپ وتئرادئ. بذل نة ماسقارا؟! ذيات جاعداي ةمةس پة؟! وسئ ارقئلئ ولار جاس ذرپاقتئ تئلسئزدئككة، نامئسسئزدئققا، پاتريوتتئققا قارسئ تاربيةلةيدئ. سةبةبئ كوز الدئندا اعالارئ، اپالارئ، اكةلةرئ، دةپؤتاتتارئ، مينيسترلةرئ، ساياساتكةرلةرئ ورئس-شا سويلةسئپ جاتسا، جاس ذرپاققا قازاق ءتئلئنئث كةرةگئ بولا ما؟! ةگةر شةنةؤنئكتةر ءئس جذزئندة ءتئل تؤرالئ زاث تالاپتارئن قولدانباسا، ونئ كورئپ وتئرعان جاس ذرپاق مةملةكةتتئك تئلگة قاتئستئ ايتئلعاننئث ءبارئن الدامشئ دةپ ذعئنئپ، شئندئق - ورئس تئلئندة دةپ ءتذسئنئپ، سولاي قاراي بةت الادئ، ءوز انا تئلئنة پئسقئرئپ تا قارامايتئن بولادئ. ال ءتئلئن ساتقان ادامنان قانداي پاتريوت شئعادئ؟!
ةرمذحامةت ةرتئسبايةأ، قازاقستان پرةزيدةنتئنئث ساياسي ماسةلةلةر جونئندةگئ كةثةسشئسئ: ذلتتئ جذمئلدئرؤ كةرةك
- اركئمگة ءجون-جوسئقسئز باعا بةرؤدئث قاجةتئ جوق. بئزگة ءبئر نارسةنئ ءتذسئنؤ كةرةك: ءبئز - قازاقتار، مئسالئ، وزبةكتةردةن دة ازبئز. ورئستار جايلئ اؤئز اشپايمئن دا. قئتايلار جونئندة مذلدةم ءسوز ةتپةي-اق قويايئن. مةن كورشئلةرئمئزدئ ايتئپ وتئرمئن. سوندئقتان «پاتريوت»، «پاتريوت ةمةس»، «قازاق ءتئلئن بئلةدئ»، «قازاق ءتئلئن بئلمةيدئ» دةپ بولة-جارئپ، بةلگئ سالؤدئث قاجةتئ جوق. قايتا ذلتتئ جذمئلدئرؤ كةرةك! پرةزيدةنت ن.نازاربايةأ باسقارعان 20 جئلدئث ئشئندة ةلئمئزدة وراسان زور وزگةرئستةر بولدئ. قازاق ءتئلئن بئلمةگةندةر ونئ ذيرةندئ، ءالئ دة ذيرةنئپ جاتئر. تاؤةلسئزدئك العان كةزدةگئدةن قازاق تئلئندة سويلةيتئندةر قازئر ارتئق. 20 جئلعئ جاعدايمةن ءتئپتئ سالئستئرؤعا دا كةلمةيدئ! ءبارئ دذرئس! كئمنئث پاتريوت ةكةنئن، كئمنئث پاتريوت ةمةستئگئن انئقتاپ قاجةتئ جوق. پاتريوتيزم تاريحتا سئن ساعاتتا بةلگئلئ بولادئ. تاجئريبة - اقيقاتتئث ولشةمئ. وتانئمئزدا، قذداي ءوزئ ساقتاسئن، شئنئمةن اؤئر جانة كذردةلئ ءسات تؤسا، پاتريوتيزم سوندا شئنئمةن كورئنةدئ.
- سوندا پاتريوتيزمگة سةرپئلئس بةرةتئن يدةيالار قانداي؟ وتان سذيگئشتئكتئث تةتئگة نةدة؟
- ةث باستئ ولشةم - مةملةكةتتئث ةركئن قوعام جانة نارئقتئق ةكونوميكاسئ، ساياسي دةموكراتياسئ بار ةل رةتئندة دامؤئ. پرةزيدةنتتئث 20 جئل بذرئن بةت العان جولئ - وسئ. سونئث ارقاسئندا ميلليونداعان قازاقتار، ذلتتارئنا قاراماستان بارلئق ازاماتتار قازئر الةم تانيتئن وتاندارئن سذيةدئ ءارئ ماقتان تذتادئ.
ايجان كوشكةنوأا
دةرةككوز: «ايقئن» گازةتئ