سةكةن تذرئسبةكوأ، كذيشئ: كئم بولسا دا ةث ءبئرئنشئ ذلتقا قئزمةت ةتؤئ ءتيئس

قادئر اتامئز «ناعئز قازاق قازاق ةمةس، ناعئز قازاق - دومبئرا» دةسة، ءشومئشباي اعامئز «كذي وينايدئ قازاعئمنئث قانئندا» دةگةن. وسئ ايتقانداي، قازاق پةن دومبئرانئ تةل وسكةن قوزئلارداي قاتار قويئپ، سونشالئق قاستةر تذتؤئمئزدئث، ءبئر ةمةس، قذرمانعازئ، تاتتئمبةت، قازانعاپ، دينا، سذگئر سةكئلدئ بارماعئنان بال تامعان تةثدةسسئز كذيشئلةردئث ماثدايئمئزعا ءبئتؤئنئث سئرئ نةدة؟
- كذي - قازاقتئث ءتول ونةرئ، باسقا ةشبئر حالئققا بذل ونةر قازاققا بئتكةندةي بئتپةگةن. «تذركئ حالئقتارئندا كذي بار عوي» دةيتئندةر تابئلار، ءبئراق ولاردئث «كذي» دةپ وتئرعاندارئن مةن جاي ئرعاق دةر ةدئم. شئندئق - وسئ. قازاق كذي ونةرئنئث تامئرئ تةرةثدة، ال كذي ءوزئنئث شئثئنا ХІХ عاسئردا قذرمانعازئ، دينا اپامئزدئث، سذگئردئث تذسئندا جةتتئ دةؤگة بولادئ. ال ةندئ ار جاعئنا ذثئلةر بولساثئز، مئسالئ، ءبئر عانا بايجئگئت بابامئز 300 گة تارتا كذي بئلگةن دةسةدئ. سول بايجئگئتتئث ئرعاقتارئ تاتتئمبةتتةن تابئلئپ جاتادئ، ءبئراق تاتتئمبةت كذيدئ فورماسئ، جالپئ بارلئق جاعئنان ءوز دةثگةيئنة جةتكئزدئ. ودان ارئ قاراي، مئسالئ، كةتبذعانئث «اقساق قذلانئ» - كونة داؤئردة تؤدئ دةسةك تة، فورماسئ جاعئنان بولسئن، ءيئرئمئ، بذكئل قذرئلئمئ تذتاسقان جذپ-جذمئر دذنية. كةتبذعا مةن قذرمانعازئنئث اراسئندا قانشا عاسئر جاتئر، دةگةنمةن كذيدئث تئلسئم قذدئرةتئ ولاردئ تةثةستئرئپ تذر. ال ةندئ كذي دةگةن نة دةر بولساق، وعان جاؤاپتئ سول كذيلةردئث ءوزئن تئثداي وتئرئپ تاباسئز. قوراداعئ ءتورت تذلئگئ، قئرداعئ اثئ، اسپاندا سامعاپ ذشقان قئرانئ، جذيرئك اتئنا دةيئن قازاق كذيگة اينالدئرا بئلگةن. مئسالئ، «جةزكيئك»، «بوزئنگةن»، «كةرتولعاؤ» كذيلةرئن تئثداساثئز، سولاردئث ءارقايسئسئ كوز الدئثئزعا كةلةدئ. «قوسباسار» دةگةن كذي، مئسالئ، جاثا قونئس اؤدارئپ، كيئز ءذي تئگئپ جاتقان كةزدئ ةلةستةتةدئ... دومبئرامئزدئث دا تامئرئ كونة زامانداردا جاتئر. سالئستئرمالئ تذردة ايتساق، بذگئندة مؤزئكا ونةرئ دامئعان ةؤروپادا سكريپكا ХІV عاسئردا پايدا بولسا، ءبئز قوبئزدئ قورقئت بابامئز ءومئر سذرگةن ІХ عاسئردان بةرئ بئلةمئز. اقسةلةؤ اعامئزدئث، وزگة دة عالئمداردئث پايئمداؤئنا قذلاق تذرسةك، باتئستاعئ سكريپكا، أيولونچةل بولسئن، جالپئ شةكتئ اسپاپتار ءوز باستاؤئن ءبئزدئث قورقئت بابامئزدئث قوبئزئنان العان. تةك ولار ونئ وزدةرئنشة دامئتئپ، جاثعئرتتئ. ال ءبئز بولساق بذگئندة سول باتئستئ كلاسسيكا دةپ دارئپتةپ، مايتالمان مؤزئكانتتارئمئز سونئث مؤزئكاسئن ناسيحاتتاپ ءجذر. قازاق مؤزئكاسئنئث ولاردان قاي جةرئ كةم؟! قايتا ولاردئث 20-30 مينؤتقا سوزاتئن سيمفونياسئن قازاق 3-4-اق مينؤتقا سئيدئرا بئلگةن.
- تاريحقا كوز جذگئرتسةك، ءتئپتئ دةرت مةثدةپ، توسةك تارتئپ جاتئپ قالعان ادامنئث ءوزئن كذيمةن بةتئن بةرئ قاراتاتئن، بولماسا تئلمةن جةتكئزة المايتئن جايتتئ دومبئرانئث قوس شةگئنةن كذي توگئلدئرؤ ارقئلئ جةتكئزگةن كةزدةر بولعان. ءسئزدئث دة كذي ارقئلئ سونداي ءبئر جاعدايلارعا سةپ بولعان كةزئثئز بولئپ كورگةن جوق پا؟
- ةرتةگئ، اثئز سةكئلدئ مذنداي دذنيةلةر بذگئندة سةنةتئن نارسة ةمةس. كةزئندة كذي دةگةندئ حالئققا ءتذسئندئرؤ ءذشئن، ونئث قذدئرةت-كذشئن ذعئندئرؤ ءذشئن الگئندةي اثئزدار كةرةك بولدئ. ال باتئس مؤزئكا ونةرئندة ءتئپتئ سيمفونيالارعا ات تا قويماي، بةتحوأةن، موسارتتئث بالةنئنشئ سيمفونياسئ دةپ نومئرلةپ قويا سالادئ. ال ءبئز ءبئر كذيگة اتاؤ بةرئپ، سول ارقئلئ ادامداردئث قيالئن سوعان قاراي باعئتتاپ قوياتئن سةكئلدئمئز. ماسةلةن، «كوثئل تولقئنئ» دةسةك، ادامدار كوز الدئنا سامال جةلمةن تولقئعان سؤدئ ةلةستةتسة، «سارئ جايلاؤ» دةسة، جازئق دالا، جايلاؤدئ كورسةتئپ قويامئز. شئندئعئندا، وندا تذك تة جايلاؤ جوق، ول - تذنئپ تذرعان مذث. تاتتئمبةت ءوز ءومئرئنئث سوثعئ ءساتئن سارعايعان، كذزگئ سارئ جايلاؤعا تةثةگةن. ومبئعا بارئپ، دارئگةرگة كورئنگةندة كوزئلدئرئكتئ سارئ شال تاتتئمبةتكة قاراپ، باسئن شايقاعان، ونئث «ءومئرئث قئسقا» دةگةن يشارا ةكةندئگئن بئلگةن كذيشئ بار مذثئن وسئ كذيئ ارقئلئ سئرتقا شئعارسا كةرةك. ال ونئ ءبئز بذگئندة شاپشاث قاعئسپةن سئدئرتئپ وتة شئعامئز. سودان كةيئن نة قادئر، نة قاسيةت قالسئن وندا؟! كذيدئث كيةسئ دةگةن بار، سول كيةنئث ذرؤئنان قورقؤئمئز كةرةك. ذركئپ بارؤئمئز كةرةك نة نارسةگة دة. بذگئندة كذيدئ ةستراداعا دا، ءتئپتئ شئثعئرتئپ روكقا دا سالدئق. ءويتئپ كذيدئ دامئتقانئمئز قذرئسئن. مةن ذنةمئ ايتامئن: ةگةر قذرمانعازئ مةن تاتتئمبةت ءتئرئلئپ كةلةر بولسا، توبةلةرئن ويار ةدئ تالايدئث.
- ولارعا قذلاق تذرسةك، «ءبئز كذيدئ قازئرگئ زامان سذرانئسئنا ساي فورماعا ةنگئزئپ جاتئرمئز، ولاي ةتپةسةك، ونئ قازئر ةشكئمگة تئثداتا المايمئز» دةيدئ. مذمكئن، بئزگة تئثدارماندئ كذي تئثداؤعا ذيرةتئپ، تئثدارمان قالئپتاستئرؤ كةرةك شئعار؟
- اينالايئندار-اؤ، مةن - جاپونياعا، ةؤروپاعا، دذنيةنئث ءتورت بذرئشئنا بارئپ، قازاقتئث كذيئن ةشبئر اسپاپتئث سذيةمةلئنسئز، كادئمگئ دومبئرامةن ورئنداعان اداممئن. تئرپ ةتپةي تئثداعان سولار، نة، كةرةث بة؟ قيت ةتسة، «باتئستا بذيتةدئ، باتئستا سويتةدئ» دةگةندئ العا تارتئپ شئعا كةلةمئز، ال انئعئندا ءبئز بارعان سايئن ولار «وزدةرئثنئث تئث دذنيةلةرئثدئ كورسةتئثدةرشئ، داثعئراق مؤزئكادان ءبئز ابدةن جالئقتئق، قيراتقئمئز كةلةدئ» دةپ مذث شاعادئ. باتئس قازاق كذيئنئث قادئرئن ةشقانداي قوسئمشا اسپاپتئث سذيةمةلدةؤئنسئز-اق، قارا دومبئرانئث ذنئمةن تئثداپ، ءوز مؤزئكالارئنان الدةقايدا بيئك ةكةنئن مويئنداپ قويعان. ولار كذيدئث ار جاعئندا جاتقان ذلكةن دذنية، ئرعاق، ريتمدئ سةزدئ. قاراپ وتئرساق، قازئر كذيشئ كوپ، ءبئراق بئرئنةن-ءبئرئن ايئرعئسئز: دومبئرانئ قذر دئر-دئر ةتكئزئپ، ءبئر كذيدئ سئدئرتئپ شئعا كةلگةندة، جئن با، سايتان با دةپ قالاسئز. ادام جانئنا راقات بةرة الماعان مؤزئكا مؤزئكا ةمةس! وگينسكيي، ماسةلةن، قانشاما وپةرا، قانشاما سيمفونيا جازدئ، ءبئراق ونئث ءبئرئ دة ءدال «پولونةزئندةي» قابئلدانعان جوق قوي. تئثداساثئز، قانداي ءتاتتئ مذث جاتئر! ول 1831- جئل وگينسكيدئث ءوز ةلئنةن، ءوز جةرئنةن ايئرئلعان تذسئندا دذنيةگة كةلگةن. مذندايدا جازئلماعان مؤزئكا قاشان جازئلؤئ كةرةك؟ سوندئقتان ول ماثگئگة قالدئ. تذرئك مارشتارئ قانداي، مئسالئ. سول سياقتئ حاچاتؤريان دا وزدةرئنئث ذلتتئق مؤزئكاسئنا قانداي جاناشئر بولا ءبئلدئ: دةمالئسقا شئعئپ بارا جاتقان شاكئرتتةرئنئث ءارقايسئسئنا ةلدةن كةمئ بةس مؤزئكا الئپ كةلؤگة تاپسئرما بةرةدئ ةكةن. ءوز شئعارمالارئنان دا ذلتتئث ءيئسئ اثقئپ تذرادئ، وزگةگة ةلئكتةمةگةن. قايتا ونئث قاسئندا ءبئزدئث قازاقتان ورئس مؤزئكاسئنا ةلئكتةپ جازئلعان قانشاما شئعارمانئ كةزدةستئرؤگة بولادئ. وزدةرئنشة ءار جةرئن قازاقشالاپ قويعانسيدئ، ونئسئ تؤرا قازئرگئ ورئستانئپ كةتكةن قازاقتاردئث قازاقشا سويلةگةنئ سياقتئ. ار جاعئنان ورئستئث ءيئسئ اثقئپ تذرعان ونداي جارتئكةش دذنيةنئ قالاي قازاقتئكئ دةپ قابئلداي الماقپئز؟!
- شوؤ-بيزنةس زاثئ بويئنشا، «ءانئثدئ نة كذيئثدئ تاؤارعا اينالدئرئپ، ساتا ءبئلؤئث كةرةك، ةگةر ونئث سذرانئسقا ية بولئپ، قئمباتقا ساتئلماسا، وندا سةنئث كةرةمةت سازگةر، كةرةمةت اقئن ةكةندئگئث بةكةر» دةگةن پئكئرگة كةلئسةسئز بة؟ نةگئزئ، ونةردة باستئ قذندئلئق نة؟ ونةر نةگة قئزمةت ةتؤئ ءتيئس؟
- ةگةر «كوثئل تولقئنئ» مةن «اق جاؤئن» سئندئ كذيلةرئمدئ ساتار بولسام، وندا وسئ ؤاقئتتا مةن ميلليونةر بئلاي تذرسئن، ميللياردةر بولار ةدئم. الايدا مةن سودان كوك تيئن پايدا كوزدةپپئن بة؟! 12 كذيئم بار، سونئث ءبئرئن ساتئپپئن با؟! وسئ ؤاقئتقا دةيئن اندةرئمنئث دة ءبئرئن بذلداپ نة بولماسا «سونئث بئرئنة ءسوز جازئپ بةر» دةپ، ءبئر اقئنعا اقشا ذسئنئپ كورگةن ادام ةمةسپئن. الدئمةن ءان تؤادئ، سوسئن بارئپ اقئندئ ئزدةيمئن. ءتئپتئ سول اقئنعا ون قايتارا ءسوز جازدئرئپ، سوثئندا سونئث ءبئرئن دة ذناتپاي، قايتارعان كةزدةرئم بولدئ. سويتكةنئم ءذشئن ول اقئنداردئث مةنةن تةرئس اينالئپ كةتؤئنة بولادئ عوي. ول - نةسئپبةك ايتوأ، ول - يران-عايئپ، ول - ءجذرسئن ةرمان. ءبئراق ءبئرئ دة ولاي ةتكةن جوق قوي، سةبةبئ ولار اقشاعا، باسقاعا، ءتئپتئ ماعان دا ةمةس، كيةلئ ونةرگة قئزمةت ةتؤ ءذشئن بيئك تالعاممةن قاراؤ كةرةك ةكةندئگئن جاقسئ تذسئنةدئ. مةيلئ، كئم بولسئن، ةث ءبئرئنشئ ذلتقا قئزمةت ةتؤئ ءتيئس. ءوزئم ءار كذيئمة ذلكةن جاؤاپكةرشئلئكپةن قارايمئن. كةيئنگئ كةزدة مةنئث كذيئمنةن الئپ، وزئنشة ءبئر يمپروأيزاسيالئق أارياسيالار قذراپ، «سةكةن تولعاؤئ» سياقتئ ات بةرئپ، وزئمة ارناپ جاتقاندار دا بار. ءوزئنئث كئمنةن العانئن مويئنداپ جاتقاندارئنا شذكئر، ايتپةسة ذندةمةي ذرلاپ جاتقاندار دا كوپ قوي. جالپئ، كذيدةن كومپوزيسيا قذراؤ بذرئن دا بولعان، مئسالئ، عازيزا جذبانوأا دينا اپامئزدئث «اسةم قوثئرئن» كومپوزيسياسئندا قانداي شةبةر قولداندئ! تئثداعاندا تؤرا جانئث كئرةدئ. ءبئر ؤاقئتتاردا برؤسيلوأسكيي قازاقتئث بذكئل ءانئ مةن كذيئن وپةرالارئنا پايدالاندئ. سوندا مذقاث، مذحتار اؤةزوأ «ءاي، سةن قايداعئ كومپوزيتورسئث، ءوز جانئثنان نةگة شئعارمايسئث، كومپوزيتور - بذل جةردة حالئق، سةن جاي ارانجيروأششيكسئث» دةپ قالاي اشؤلاندئ دةثئزشئ! سودان برؤسيلوأسكيي وزبةكستانعا كةتئپ قالدئ، ءبئراق ءتذبئ قازاقتان ارتئق ةشكئمدئ تاپپاسئن ءبئلدئ مة، قايتئپ كةلدئ. وبالئ نة كةرةك، برؤسيلوأسكيدئث قازاق مؤزئكاسئنا سئثئرگةن ةثبةگئ زور.
- سةكةن تذرئسبةكوأ دةسة، ءبئرئنشئ «كوثئل تولقئنئ» ويعا ورالادئ. نة بولماسا، كةرئسئنشة، «كوثئل تولقئنئ» دةسة، ءسئزدئ كوز الدئمئزعا كةلتئرةمئز. وسئ ءبئر كذيدئث سونشالئقتئ جاس-كارئنئ سوثئنان ةرتئپ اكةتئپ، تئثداؤشئسئنا كةرةمةت ءبئر سةزئم سئيلاؤئنئث سئرئ نةدة؟
- اينالايئن، ءوزئم دة بئلمةيمئن. شئنئمدئ ايتسام، العاشئندا «كوثئل تولقئنئ» تؤعاندا ءوزئم ونشا ءمان بةرمةي، جاي ةتيؤد سةكئلدئ كورگةنمئن. ول، ءسئرا، مةنئث ئشئمدة جاتقان جذمباق بولعان بولؤئ كةرةك. سودان قاسئرةتكة تاپ بولدئم: ومئرگة كةلمةي جاتئپ بئردةن ةكئ بئردةي بالامنان ايئرئلدئم. قاسئرةتتةن عانا قاسيةتتئ ونةر تؤادئ دةيمئن ئلعي دا. تاماعئ توق، كويلةگئ كوك ادامنان ءبئر كةرةمةت دذنية شئعادئ دةسةثئز، مئقتاپ قاتةلةسكةنئثئز. وسئ مةن ءبئر ءان جازايئنشئ، نة ءبئر كذي جازايئنشئ دةگةننةن ةشتةثة تؤمايدئ. ول ءوزئ ءبئر ادامنئث ئشئندة جذمباق بولئپ، تؤئلار شاعئن كذتئپ جاتادئ. سودان ءبئر نارسة تذرتكئ بولعاندا سول جذمباق وزئنةن-ءوزئ شةشئلئپ سالا بةرةدئ. ءوزئث دة بئلمةي قالاسئث. «كوثئل تولقئنئن» جاقسئلاپ تئثداساثئز، ءبئر كةرةمةت تولقئن كةلئپ جاعاعا لاقتئرعاندا، ئشكئ دذنيةث الاي-دذلةي بولئپ، ارتئنان كئشئ ساعاسئنداعئ ءبئر ئرعاق قايتادان جذباتئپ الادئ. كذيلةردئث كوبئندة ذلكةن ساعا، كئشئ ساعا ءبئرئن-ءبئرئ قايتالايدئ. ال قايتالانبايتئن كذي - مئسالئ، قذرمانعازئنئث «سةرپةرئ». ول - باتئس كذيلةرئنئث ئشئندةگئ ةث بيئك شئثئ. جالپئ، قذرمانعازئ كذيلةرئنئث ءبارئ كةرةمةت: «كئسةن اشقان»، «تذرمةدةن قاشقان»، «قايران، شةشةم»، «امان بول، شةشةم»...
- «كوبئك شاشقان»؟..
- ول ةندئ - ناعئز شةدةأر! سةبةبئ قاسئرةتتةن تؤعان. نةگئزئنةن، «قذرمانعازئ مةن دينا اپامئزدئث اراسئندا بالا بولعان» دةگةن اثگئمةنئث شةتئ شئعئپ ءجذر عوي. مةن وعان سةنةمئن. اناداي ذلئ سؤرةتكةرلةردئث بئرئنة-ءبئرئ «قذلاماؤئ» مذمكئن ةمةس. تابئنئپ قانا ءوتؤئ كةرةك پة، ارالارئندا سةزئم بولعان شئعار. سول بالا دذنيةگة كةلةر-كةلمةس شةتئنةگةن. «كوبئك شاشقان» - مئنةكةي، قذرمانعازئ بابامئزدئث سول بالاسئن جوقتاپ، كذثئرةنگةندة تؤعان كذيئ. ءوزئنئث 50 جئل ئشتة ساقتاعان وسئ قذپياسئن دينا اپامئز دذنيةدةن وتةر شاعئندا جانئنداعئ كذتؤشئ قئزعا ايتئپتئ عوي. بذل ةشقانداي دا ءبئر شوشئنئپ قارايتئن نارسة ةمةس. ال بئزگة ول ءبئر جابايئ سياقتئ كورئنةدئ. ةگةر سونئسئن تالقئعا سالئپ، ءسويتتئ ةكةن دةپ ةكئ بئردةي ذلئمئزدئ جوققا شئعارار بولساق، ول بارئپ تذرعان توپاستئق بولادئ.
- كوپ ادام ءسئزدئث ءان جازاتئنئثئزدئ بئلمةؤئ دة مذمكئن. شئندئعئندا، ءبئر ةمةس، بئرنةشة ءانئثئز بار. جالپئ، جانئثئزعا ازئق ئزدةگةندة قانداي ءان تئثدايسئز؟
- اندةرئمدئ كذيلةرئمنئث ءبئر بذتاعئ دةپ قانا باعالايمئن. الايدا كةيدة شاعئن دا بولسا، كذيدةن دة ارتئق ادامنئث جانئنا ازئق بةرةتئن اندةر كةزدةسئپ جاتادئ: مئسالئ، ءزئلقارانئث «جيئرما بةس» تةكتةس ءانئ. شاكةن ايمانوأ اعامئز قانداي كةرةمةت ورئنداپ، ءوز كينولارئنا قالاي شةبةر قولدانا ءبئلدئ! «ةر تؤئپ، ةل قورعاعان اتا-باباث، بذل كذندة ءئزئ جاتئر، دذنية-اؤ، توزاثئ وشكةن...» دةپ كةلةتئن ءبئر شؤماقتئ شاكةن اعا، ذلئ ادام عوي، ةكئ مينؤتقا سوزادئ. شئركئن، شاكةن اعانئث ةشقانداي ءبئر ترافارةتكة تذسئرئلمةگةن قالئپتا ورئنداؤئنداعئ ول اننةن جابايئ دالانئث ءيئسئ اثقئپ، سوناؤ الئستئ كوز الدئثا كةلتئرةدئ... «ةتئكشئ بولساث دا، الةمگة ايگئلئ ةتئكشئ بول» دةيدئ عوي، سول ايتقانداي، شاكةن اعا - قاي سالاعا سالساث، سول سالانئث شئثئنا شئعاتئن عاجاپ تذلعا. سول كئسئ الگئ ءاندئ ءوزئنئث ءذش بئردةي كينوسئنا قوستئ، ةشقايسئسئن جذرت «قويشئ وسئنئ» دةگةن جوق. اثگئمة قالاي جةتكئزة بئلؤدة عوي، كوردئثئز بة؟ جاقئندا اسانالئ ءاشئموأ تة ءوزئنئث «كا مئرزاسئنا» پايدالاندئ. وسئ سةكئلدئ «ياپؤراي» ءانئ قانداي كةرةمةت! تةك ماعجان سئندئ كلاسسيكتةردئث عانا قولئنان كةلةدئ وندايدئ تؤدئرؤ. ال ءبئز ونئ وپ-وثاي اأتوردان جذلئپ الا سالامئز دا، حالئقتئكئ دةي سالامئز. ماعجان جذمابايةأتئث «جازئعئن» دا كوپ جذرت بئلة بةرمةيدئ، مئنة، ناعئز ذلت ءذشئن تؤعان، قايتالانباس تؤئندئ دةپ مةن سونئ ايتار ةدئم. ماعجان اتامئزدا كوپ ءان بولعان، وكئنئشكة وراي، جةتةسئز ذرپاقتئث كةسئرئنةن سولاردئث كوبئ تالان-تاراجعا ءتذسئپ كةتتئ. بئلة بئلسةك، بذل دةگةن - ونةرگة جاسالعان ذلكةن قيانات! كذي سالاسئندا دا ونداي قيانات از جاسالئپ جاتقان جوق.
- قازئرگئ تئلمةن ايتساق، ساؤندترةك، ياعني «باتئر بايان»، «ايعانئم»، «ساعئنئش»، «تاؤقئمةت» اتتئ ءتورت-بةس كينوعا، تاعئ 16-17 دةرةكتئ فيلمگة مؤزئكا جازعانئثئزدئ بئلةمئز. بيئل مةرةيتويئثئز ةكةن، ءسئز جايلئ سونداي ءبئر دذنية جاساپ جاتقاندار بار ما؟
- شاكةن ايمانوأ اتئنداعئ قاراشاثئراق - «قازاق فيلم» كينوستؤدياسئ بيئل مةنئث 50 گة كةلگةن مةرةيتويئما ارناپ مؤزئكالئق فيلم جاساپ جاتئر. رةجيسسةرئ ذلجان قولداؤ قئزئ - مةنئث جانذيامدئ، مةن ارالاساتئن ورتانئ جاقسئ بئلةتئن، قازاقتئث جاقسئ ءبئر قئزئ. سونداي-اق 30-40 جوبانئث ئشئنةن مةن جايلئ تؤئندئعا كوثئل ءبولئپ، بيؤدجةتتةن قارجئ بولدئرگةن كينوستؤديا باسشئسئ ةرمةك امانشايةأقا راقمةت. وسئ تذستا شاكةن اعامئزدئث تاعئ ءبئر دانالئعئن ايتپاسقا بولماي تذر: ول كئسئ ةرمةك سةركةبايةأ، بيبئگذل اپالارئمئزدئث ءبارئن جاس كةزئندة ءتذسئرئپ قالدئ. قارتايعان كةزدة، جذزئثنةن نذر، سوزئثنةن ءمان قاشقاندا تذسئرگةن دذنية ءدال سول جالئنداعان جاستئق شاقتاعئداي بولمايدئ. ءبئر عانا مئسال، كذنئ كةشة عانا، 90 عا قاراعان شاعئندا دذنيةدةن وزعان روزا باعلانوأا اپامئز جايلئ تةلةارنالاردئث ءبئرئ ءبئر جئل بذرئن تذسئرگةن دةرةكتئ فيلم كورسةتئپ جاتئر. ول كئسئنئ سولاي ابدةن كارئلئك دةندةپ، ودان قالسا دةرت كةؤلةگةن شاعئندا كورسةتؤدئث نة قاجةتئ بولدئ؟! الگئنئ كورئپ، جانئث اؤئرادئ: قارتايعان ادامدئ مازاق قئلعانداي! ءتئپتئ ءارئ-بةرئدةن العاندا، بذل بارئپ تذرعان سوراقئلئق قوي!
- قازئرگئ ءوزئثئز باسقارئپ جذرگةن «اق جاؤئن» جايلئ ايتپاي كةتكةنئمئز جاراماس. كةزئندة ءوزئثئزدئ ةلوردامئز استاناعا كوشكةن كةزدة ارنايئ شاقئرئپ، وركةستردئ قولعا الؤئثئزعا تئكةلةي سةبةپكةر بولعان ةلباسئمئزدئث ءوزئ ةمةس پة ةدئ؟
- ارينة، ةلباسئمئزدئث دياپازونئنئث كةثدئگئ سونداي، تةك ةلدئث ةكونوميكاسئنا عانا ةمةس، ونةرگة دة، سپورتقا دا كوثئل ءبولئپ وتئرادئ. «الماتئدا ساعان كئمنئث جانئ اشئپ، كئم سةنئث قاباعئثا قارايدئ؟ استاناعا كوش»، - دةدئ. وعان جالعئز ءوزئم قالاي بارامئن دةپ، اقئرئ 2001- جئلئ ذجئمئممةن باردئم عوي. از ؤاقئتتئث ئشئندة، تاؤبة دةيئن، «اق جاؤئن» قازاق ونةرئن سوناؤ پاريجدة، توكيودا، گةرمانيا قالالارئندا، كيةأتة، ئشكئ موثعوليا ذلان-باتئردا، پةكيندة پاش ةتتئ. دذنيةنئث ءتورت بذرئشئن شارلادئق دةؤگة بولادئ. وسئ ونةرئمئز، سالتئمئز، ءداستذرئمئزدئ نئق ذستانباساق، ءبئز تةك قانا ةكونوميكامةن، باسقامةن ةلئمئزدئ الةمگة تانئتا المايمئز. مئسالئ، يتاليالئقتار ءار ؤاقئتتا دا الةمگة وزدةرئنئث مؤزئكاسئمةن ماقتانا الادئ، شئنئندا، ولار وزدةرئن مويئنداتتئ. ءبئراق، قاراپ تذرساثئز، بذگئن الةم تامسانا تئثدايتئن ذلئ مؤزئكا تؤدئرعان اأتورلار كةزئندة قايئرشئلئق كذي كةشكةن. ءتئپتئ پاتةراقئسئن تابا الماي، قاشئپ-پئسئپ كذن كورگةن. ءبارئ دةرلئك. ال ءبئراق سولاردئث ارقاسئندا بذگئندة ميلليونداعان مؤزئكانت نانئن تاؤئپ جةپ ءجذر. سول ؤاقئتتاعئ قوعامئثئز، بذگئنگئ قوعامئثئز دا سودان اسئپ كةتة قويعان جوق.
- شئعارماشئلئق كةشئثئزدئ قايدا وتكئزبةكسئز؟
- قذداي قالاسا، ءساؤئردئث 10-15 ءئ ارالئعئنداعئ ءبئر كذنئ ءبئرئنشئ الماتئدا وتكئزبةكپئن. سودان سوث قئتايعا بارماقپئن، سول جاقتاعئ اعايئنداردان ذسئنئس ءتذسئپ جاتئر. ءوزئم جايلئ فيلمدئ ساپار بارئسئندا جالعاستئرماقپئز. ال مامئردئث 1 ئندة ةلوردامئزدئث كونگرةسس-حولئندا وتكئزبةك بولئپ جوسپارلاپ وتئرمئز. سودان سوث شئعئس قازاقستان، باتئس قازاقستان بار ما، ةلئمئزدئث باسقا دا وثئرلةرئنة بارا بةرةرمئز.
الاشقا ايتار داتئم...
قازاقتئث ذلئ رةتئندة قازاق ةشكئمگة الدانباسا، تابيعي بايلئعئنا ءوزئ يةلئك ةتسة ةكةن دةيمئن. جذمئسسئزدئق دةگةن بولماسا، ةشبئر ةلدةن كةم بولماسا ةكةن دةيمئن. كورئنگةننئث سويئلئن سوقپاسا، وتئرئك ايتپاسا، ةثبةگئنئث اقئسئن ادالئنان السا دةيمئن. تارتئنباي، جالتاقتاماي، ايتايئن دةگةنئن ايتا السا دةيمئن. ءار قازاقتئث باسئنا اماندئق تئلةيمئن. ساياسات دةگةنگة ارالاسپاي، سؤرةتشئ سؤرةتئن سالئپ، جازؤشئ ةرتةث تاريحتا قالاتئنداي دذنية تؤدئرسا دةيمئن. ال كئمنئث كةمئستئك جئبةرئپ، كئمنئث جةتئستئككة جةتكةنئن ةرتةثگئ ذرپاق ءوزئ-اق اجئراتئپ الادئ.
وقشاؤ وي
باياعئدا تاتتئمبةت بابامئز بةرئلئپ كذي تارتئپ وتئرسا، اناداي جةردة جايئلئپ جذرگةن اتئن ءبئر بارئمتاشئ ءمئنئپ كةتئپتئ. سونئ كورئپ تذرسا دا، كذيشئ قئبئر ةتپةگةن عوي. بارئمتاشئ شاؤئپ بارادئ، ءبئرشاما شاقئرئم ذزاپ كةتئپ، قاراسا، ءالئ دة ارتئنان ةرگةن قارا كورئنبةيدئ. بذرئن-سوثدئ بولماعان مئنا جاعداي باؤكةسپةنئ اث-تاث قالدئرئپ، اتتئث باسئن كةرئپ بذرئپ، قايتئپ كةلسة، تاتتئمبةت ءالئ كذي تارتئپ وتئر دةيدئ. شئداي الماي، «ءاي، سةن نة دةگةن ادامسئث ءوزئ، مةن سةنئث اتئثدئ اكةتئپ بارا جاتئرمئن عوي، نةگة ارتئمنان قؤمايسئث» دةسة، ءالئ دة كذيدئث اسةرئنةن شئعا الماي وتئرعان تاتتئمبةت «وي، وثباعان، اتئمدئ ءمئنئپ كةتكةنئثمةن تذرماي، سةن مةنئث كذيئمدئ ءبولدئث عوي» دةپ دذرسة قويا بةرئپتئ. سول ايتئلعانداي جاعداي كةيدة ءوز باسئثدا دا كةزدةسئپ جاتادئ. شابئت قئسئپ، كةرةمةت ءبئر مؤزئكا كةؤدةثدئ كةرنةپ كةلة جاتقاندا، الدئثنان بئرةؤ «اسسالاؤماعالةيكذم» دةپ اتئپ شئعادئ دا، الگئ ويدئث قايدا قالعانئن دا بئلمةي قالاسئث.
اأتور: ماريام ءابساتتار
(«الاش ايناسئ» گازةتئ، 2- ءساؤئر. 2011 - جئل)