اقوردادا ق ر پرةزيدةنتئنئث توراعالئعئمةن قاؤئپسئزدئك كةثةسئنئث وتئرئسئ ءوتتئ

قاؤئپسئزدئك كةثةسئنئث وتئرئسئندا ذلتتئق قاؤئپسئزدئك ستراتةگياسئ ماسةلةسئ، كولئك جانة ازئق-تذلئك قاؤئپسئزدئگئ، جاثا اسكةري دوكترينانئ ازئرلةؤ، سئرتقئ ساياساتتئث جاثا تذجئرئمداماسئ، قذقئق قورعاؤ جذيةسئن جةتئلدئرؤ، ءدئني ةكسترةميزممةن جانة لاثكةستئكپةن كذرةس، سونداي-اق سئبايلاس جةمقورلئقپةن كذرةس ماسةلةلةرئ قارالدئ.
- بذگئن ءبئز قازاقستاننئث ذلتتئق قاؤئپسئزدئك ستراتةگياسئنا قاتئستئ ماسةلةنئ قاراستئرامئز. سونداي-اق، ذلتتئق قاؤئپسئزدئك ستراتةگياسئنئث ورئندالؤ بارئسئن قاراستئرئپ، بولاشاقتا اتقاراتئن مئندةتتةردئ ايقئندايمئز. ءبئز ذلتتئق قاؤئپسئزدئك ستراتةگياسئن قايتا قاراستئرئپ، ونئ ؤاقئتتئث تالابئنا سايكةس كةلتئرؤگة ءتيئسپئز. قاؤئپسئزدئك ماسةلةسئ - اؤقئمدئ جانة كذردةلئ ماسةلة. بذل ءبئزدئث 2030- جئلعا دةيئنگئ ستراتةگيامئزدئث باستئ باعئتتارئنئث ءبئرئ. ةكئنشئدةن، كولئك قاؤئپسئزدئگئ ماسةلةسئن، كولئك-ترانزيت سالاسئنئث دامؤئن قاراستئرامئز. جالپئ، ةكونوميكالئق جانة الةؤمةتتئك جاثعئرتؤ مئندةتتةرئ، سئرتقئ ساياسي ماسةلة مةنئث بيئلعئ جئلعئ قاثتارداعئ جولداؤئمدا كورئنئس تاپتئ. ءبئز 2020- جئلعا دةيئنگئ يندؤستريالئق-يننوأاسيالئق باعدارلامانئث ورئندالؤئ جونئندة كةلةشةكتة اتقاراتئن جذمئستئ انئقتادئق جانة باستئ مئندةت رةتئندة قازاقستاننئث الةؤمةتتئك جاثعئرؤئن بةلگئلةدئك. سوندئقتان بذل ةكئ ماسةلة قاؤئپسئزدئك كةثةسئنئث بذگئنگئ وتئرئسئنداعئ كذن ءتارتئبئنئث نةگئزئ بولادئ، - دةدئ پرةزيدةنت.
مةملةكةت باسشئسئ جالپئ العاندا، قازاقستاننئث ذلتتئق قاؤئپسئزدئك ستراتةگياسئنئث 2010- جئلعئ ورئندالؤ بارئسئنا وث باعا بةردئ. كةزدةسةتئن قاؤئپ-قاتةرلةردئ بارابار رةتتةؤدئث وثتايلئ تةتئكتةرئ مةن تاسئلدةرئن ئزدةستئرؤ قاجةتتئگئ اتاپ ءوتئلدئ.
ذلتتئق قاؤئپسئزدئكتئث جاعدايئ مةن الداعئ كةزةثگة ارنالعان مئندةتتةر تؤرالئ پرةزيدةنتتئث كومةكشئسئ-قاؤئپسئزدئك كةثةسئنئث حاتشئسئ مارات ءتاجين تولئق بايانداپ بةردئ.
ذلتتئق قاؤئپسئزدئك ستراتةگياسئن 2010- جئلئ ئسكة اسئرؤدئث ةداؤئر ماثئزدئ قورئتئندئلارئنئث ئشئندة مئنا ماسةلةلةر اتاپ ءوتئلدئ.
سئرتقئ ساياساتتا قازاقستاندا ة ق ئ ذ-نئث 7-سامميتئن وتكئزؤ ةرةكشة ورئن الادئ. «قاؤئپسئزدئك قوعامداستئعئ جولئندا» اتتئ استانا دةكلاراسياسئنئث قابئلدانؤئ XXI عاسئر جاعدايئندا «حةلسينكي رؤحئنا» ورالعانئمئز تؤرالئ كؤالئك ةتة الادئ.
ذ ق ش ذ فورماتئندا داعدارئسقا قارسئ رةتتةؤ تةتئكتةرئنئث قذرئلؤئ وعان مذشة-مةملةكةتتةردئث اؤماعئندا ئشكئ داعدارئستار تؤئنداعان جاعدايدا ذيئمنئث الةؤةتئن پايدالانؤدئ قاراستئرادئ. وسئ رةتتة، كومةك كورسةتؤ ءذشئن زارداپ شةككةن تاراپتاردئث رةسمي ءوتئنئش جاساؤئ مئندةتتئ تالاپ بولؤئ ءتيئس. بذدان باسقا، وتكةن جئلئ ذجئمدئق قاؤئپسئزدئك جذيةسئنئث كذشتةرئ مةن قذرالدارئنئث قئزمةت ةتؤ ماسةلةلةرئ، ونئث ئشئندة، ذ ق ش ذ-نئث ذجئمدئق جةدةل رةتتةؤ كذشتةرئ مةن ذجئمدئق بئتئمگةرلئك كذشتةرئ جونئندةگئ كةلئسئمدةرگة قول جةتكئزئلدئ.
كةدةن وداعئنئث ئسكة قوسئلؤئ تاؤارلار، قئزمةت كورسةتؤلةر، كاپيتال مةن جذمئسشئ كذشتةرئنئث ةركئن قوزعالئسئن، 170 ميلليون ادام تذرئپ جاتقان اؤماقتا ورتاق نارئقتئ قذرؤدئ قاراستئراتئن ءبئرئثعاي ةكونوميكالئق كةثئستئكتئ قذرؤ جولئنداعئ ماثئزدئ قادام بولدئ.
ةلدئث اسكةري قاؤئپسئزدئگئن قامتاماسئز ةتؤ سالاسئندا قازاقستان پرةزيدةنتئنئث تاپسئرماسئنا سايكةس، ستراتةگيالئق جوسپارلاؤدئث جاثا قذجاتتارئ ازئرلةندئ، جاثا اسكةري بولئمدةر قذرئلدئ، مةملةكةتتئك شةكارانئ ودان ءارئ ورنالاستئرؤ جونئندة جذمئستار جذرگئزئلؤدة، ءبئرقاتار ءئرئ اسكةري جاتتئعؤلار، ونئث ئشئندة، «بةيبئت ميسسيا - 2010» ش ئ ذ-نئث جاتتئعؤئ ءوتتئ.
ةكونوميكالئق سالادا قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث 2020- جئلعا دةيئنگئ دامؤئنئث ستراتةگيالئق جوسپارئ مةن 2010-2014- جئلدارعا ارنالعان ذدةمةلئ يندؤستريالئق-يننوأاسيالئق دامؤ جونئندةگئ مةملةكةتتئك باعدارلاما ئسكة اسئرئلا باستادئ. قازاقستاندئ يندؤستريالاندئرؤدئث رةسپؤبليكالئق جانة وثئرلئك كارتاسئ ازئرلةندئ.
بانكئلئك-قارجئلئق سالادا قارجئلئق تذراقتئلئقتئ نئعايتؤ جونئندة شارالار قابئلداندئ. بذل ةلدئث حالئقارالئق قورئن ذلعايتؤعا مذمكئندئك تؤعئزدئ، حالئقتئث بانكئلةردةگئ دةپوزيتتةر كولةمئ 15،9 پايئزعا ءوستئ. زةينةتاقئ جيناقتارئنئث كولةمئ 2،2 ترليون تةثگةگة ارتتئ.
قوعامدئق قاؤئپسئزدئكتئ قامتاماسئز ةتؤ اياسئندا وتكةن جئلئ قذقئق قورعاؤ قئزمةتئ مةن سوت جذيةسئندة كةيبئر باعئتتارعا رةفورما جاسالدئ. مةملةكةت باسشئسئنئث تاپسئرماسئ بويئنشا زاثنامانئث قئلمئستئق قذقئقتئ ئزگئلةندئرؤ جانة دةكريميناليزاسيالاؤ بولئگئ قايتا پئسئقتالدئ، بالاما تةرگةؤگة الؤ قئسقارتئلدئ، قذقئق قورعاؤ ورگاندارئنئث قذزئرةتئ ايقئندالدئ، ولاردئث جةكةلةگةن، بةيئندة ةمةس مئندةتتةرئ ازاماتتئق أةدومستأوعا نةمةسة باسةكةلةستئك ورتاعا بةرئلدئ.
اكئمشئلئك رةفورما اياسئندا مةملةكةتتئك قئزمةتشئلةردئث سانئ 15 پايئزعا قئسقارتئلدئ، ونئث شئندة، كذش قذرئلئمدارئ مةن سوت ورگاندارئ قئزمةتكةرلةرئ دة بار.
وبلئستاردا قورشاعان ورتانئ قورعاؤدا «جاسئل دامؤ» باعدارلاماسئ ئسكة اسئرئلا باستادئ، عيماراتتاردئ تازارتؤدئ قايتا قذرئلئمداؤ جونئندة جةتئ وثئرلئك جوبا قولعا الئندئ.
ذلتتئق قاؤئپسئزدئك سالاسئندا اقپاراتتئق جانة كوممؤنيكاسيالئق تةحنولوگيالاردئ دامئتؤدئث 2010-2014- جئلدارعا ارنالعان باعدارلاماسئ قابئلداندئ، سالالئق باعدارلامالار ازئرلةندئ.
ذلتتئق قاؤئپسئزدئك ستراتةگياسئن ئسكة اسئرؤ بارئسئ تؤرالئ ماسةلةنئ تالقئلاؤدئ قورئتئندئلاي كةلة، مةملةكةت باسشئسئ ةلدة قاؤئپسئزدئك پةن تذراقتئلئقتئ نئعايتؤ جونئندةگئ جذمئستاردئث ماثئزدئلئعئ مةن تيئمدئلئگئن اتاپ ءوتئپ، كةزدةسةتئن قاؤئپ-قاتةرلةرگة نازار اؤداردئ.
وسئعان بايلانئستئ ةلباسئ ذكئمةتكة جانة مةملةكةتتئك ورگاندارعا ءبئرقاتار تاپسئرمالار بةردئ. اتاپ ايتقاندا، «ذلتتئق قاؤئپسئزدئك تؤرالئ» زاثنئث جاثا رةداكسياسئن جانة وسئ سالاداعئ ستراتةگيالئق قذجاتتاردئ، ئشكئ ئستةر ورگاندارئ تؤرالئ جاثا زاث ازئرلةؤ، جةر قويناؤئن پايدالانؤشئلار قابئلداعان قارجئلئق مئندةتتةمةلةردئث ورئندالؤئنا باقئلاؤ جاساؤ، اتومدئق سالانئ دامئتؤ باعدارلاماسئن ازئرلةؤ، تةثئز مذناي وپةراسيالارئ جانة وزگة جاعدايلار كةزئندة تةحنوگةندئك توتةنشة جاعدايلاردان ساقتاپ قالؤ جونئندة شارالار قابئلداؤ.
وتئرئس بارئسئندا مةملةكةت باسشئسئ سونداي-اق ذكئمةتكة ةل تاؤةلسئزدئگئنئث 20 جئلدئعئن مةرةكةلةؤگة بايلانئستئ بةلگئلةنگةن تارتئپپةن امنيستيا جاساؤ تؤرالئ زاث جوباسئن ازئرلةؤدئ تاپسئردئ.
«كولئك قاؤئپسئزدئگئنئث جاعدايئ جانة ترانزيتتئك الةؤةتتئ دامئتؤ تؤرالئ» ماسةلةنئ قاراؤ كةزئندة پرةزيدةنت مةملةكةت تاراپئنان كولئك سةكتورئنا جانة كولئك ينفراقذرئلئمئن دامئتؤعا ةرةكشة نازار اؤدارئلئپ وتئرعانئن اتاپ ءوتتئ. بذل ماقساتتا سالالئق باعدارلامادا 2014- جئلعا دةيئنگئ كةزةثگة 2،8 ترليون تةثگة ءبولؤ قاراستئرئلعان.
كولئكتئث ءتيئمدئ دامؤئ ةل ةكونوميكاسئنا، ساؤدانئث وسؤئنة، قذرئلئمداعئ كولئك شئعئنئنئث ذلةسئن تومةندةتؤگة ةداؤئر ئقپال ةتةدئ.
الةمدة اؤماعئ بويئنشا 9-ورئن الاتئن قازاقستان ءذشئن جذك تاسئمالئ عانا ةمةس، وثئرلةردئث دامؤئ دا، الةؤمةتتئك پروبلةمالاردئث شةشئمئن تابؤئ دا كولئككة بايلانئستئ.
وسئعان بايلانئستئ كولئك ينفراقذرئلئمئن جةتئلدئرؤ ةلدئث ذدةمةلئ يندؤستريالئق-يننوأاسيالئق دامؤئ جونئندةگئ مةملةكةتتئك باعدارلامانئث ماثئزدئ باعئتتارئنئث ءبئرئ بولئپ سانالادئ.
كولئك جانة كومؤنيكاسيا ءمينيسترئ ءا.قذسايئنوأ ءوز بايانداماسئندا ءئرئ كولئك جوبالارئن ئسكة اسئرؤ، قازاقستاننئث كولئك تارتئمدئلئعئن ارتتئرؤ جونئندة قابئلدانعان شارالار، تاسئمال قاؤئپسئزدئگئن قامتاماسئز ةتؤ ناتيجةلةرئن بايانداپ بةردئ.
مينيستردئث مالئمدةؤئنشة، سوثعئ 10 جئل ئشئندة كولئك-كوممؤنيكاسيا كةشةنئن دامئتؤ ماقساتئندا 1،4 ترليون تةثگة يگةرئلگةن.
مةملةكةت باسشئسئنئث بةدةلئنئث ارقاسئندا، ءتئپتئ الةمدئك ةكونوميكالئق داعدارئس جاعدايئندا كولئك سةكتورئنا سوماسئ 4،2 ميلليارد ا ق ش دوللارئ كولةمئندة زاةم تارتؤعا مذمكئندئك تؤدئ. حرومتاؤ-التئنسارين، اقسؤ-دةگةلةث، شار-وسكةمةن تةمئرجول ؤچاسكةلةرئ پايدالانؤعا بةرئلدئ، رةسپؤبليكالئق جانة جةرگئلئكتئ دةثگةيدةگئ اأتوموبيل جولدارئنئث 39 مئث شاقئرئمئنا جوندةؤ جذمئستارئ جذرگئزئلدئ، قالپئنا كةلتئرئلدئ جانة جاثادان سالئندئ.
قازئرگئ ؤاقئتتا كولئك-كوممؤنيكاسيا كةشةنئنئث نةگئزگئ كورسةتكئشتةرئنئث كولئك بويئنشا جالپئ قوسئمشا قذنئن 63 پايئزعا ذلعايتؤعا باعئتتالعان 58 جوبا ئسكة اسئرئلؤدا.
رةسپؤبليكالئق اأتوموبيل جولدارئنئث 85 پايئزئن جانة جةرگئلئكتئ جةلئلةردئث 70 پايئزئن جاقسئ جانة قاناعاتتانارلئق دةثگةيئنة جةتكئزؤ، تةمئر جولدار بويئنشا جذك تاسئمالئنئث جئلدامدئعئن 15-20 پايئزعا ارتتئرؤ، ونئث ئشئندة، حالئقارالئق دالئزدةر بويئنشا 20-30 پايئزعا جةتكئزؤ جوسپارلانئپ وتئر.
ازاماتتئق اأياسيادا 7 ذشؤ-قونؤ الاثئن جانة 7 تةرمينالدئ قايتا قذرئلئمداؤ، اةروناأيگاسيالئق جذيةنئ جةتئلدئرؤ مئندةتتةرئ تذر. ةرتئس وزةنئندةگئ كةمة شليؤزئ جاثعئرتئلاتئن بولادئ، اقتاؤ تةثئز ايلاعئ كةثةيتئلةدئ.
مةملةكةت باسشئسئنئث قازاقستان حالقئنا جولداؤئن ورئنداؤ بارئسئندا كولئك مةديسيناسئن دامئتؤ جونئندة جذمئستار ذيئمداستئرئلاتئن بولادئ.
قاؤئپسئزدئك كةثةسئنئث وتئرئسئندا، ساراپشئلاردئث باعالاؤلارئنشا، ةؤروپا مةن ازيا اراسئنداعئ جئل سايئنعئ تاؤار اينالئمئ 400 ميلليارد دةيئنگئ ا ق ش دوللارئن قذرايتئنئ، ال 2015- جئلعا قاراي بذل كورسةتكئش 1 ترليون دوللارعا جةتةتئنئ اتاپ ءوتئلدئ.
سوندئقتان مةملةكةت باسشئسئ ترانزيت ارقئلئ تذسةتئن تذسئمدةر بيؤدجةتتئث تابئس بولئگئنة اينالؤئ ءذشئن بذل جذك اعئنئ ترانزيتپةن قازاقستان ارقئلئ ءوتؤئ ءذشئن جاعداي جاساؤ قاجةتتئگئنة ةرةكشة نازار اؤداردئ.
سونئمةن قاتار، نةگئزگئ باسئمدئقتار رةتئندة نذرسذلتان نازاربايةأ كولئك سالاسئن دامئتؤعا جانة كولئك الةؤةتئنة كةدةرگئ كةلتئرةتئن تورةشئلدئك كةدةرگئلةردئ تومةندةتؤدئ، زاثنامانئ جةتئلدئرؤدئ، كولئك سالاسئ ءذشئن بئلئكتئ ماماندار دايارلاؤدئ اتادئ.
العا قويئلعان مئندةتتةر تةك تةمئر جول، اأتوموبيل، اأياسيا مةن سؤ كولئگئنة عانا قاتئستئ ةمةس. مذناي مةن گاز قذبئرلارئ ماگيسترالئنئث، ةلةكتر تاراتؤ جةلئلةرئنئث ترانزيتتئك الةؤةتئن ءتيئمدئ پايدالانؤ قاجةت.
وسئعان بايلانئستئ ذكئمةتكة جانة مةملةكةتتئك ورگاندارعا قازاقستاننئث ترانزيتتئك مذمكئندئكتةرئنة ئقپال ةتةتئن فاكتورلار مةن جاعدايلارعا تالداؤ جاساؤ، قاجةتتئ شارالاردئ ازئرلةؤ تاپسئرئلدئ.
اتاپ ايتقاندا، كولئك قاؤئپسئزدئگئ، مؤلتيمودالدئق تاسئمال، حالئقارالئق تاسئمال قذجاتتارئن ءئس جذزئنة ةنگئزؤ، قازاقستاننئث كولئك سالاسئنا حالئقارالئق قذقئقتئق رةجيمدئ ةنگئزؤ ماسةلةلةرئن زاثنامالئق رةتتةؤدئث ةلةؤلئ ماثئزئ بار.
تالقئلاؤدئث قورئتئندئسئ بويئنشا مةملةكةت باسشئسئ ذكئمةت نازارئن كولئك سةكتورئنداعئ ورئن العان پروبلةمالاردئ شةشؤ قاجةتتئگئنة اؤدارئپ، جالپئ العاندا، كولئك سالاسئنداعئ جاعداي قازاقستاننئث باسةكةگة قابئلةتتئلئگئنة تئكةلةي ئقپال ةتةتئنئن اتاپ كورسةتتئ.
وتئرئس بارئسئندا بةرئلگةن تاپسئرمالاردئث ورئندالؤئنا باقئلاؤ جاساؤ قاؤئپسئزدئك كةثةسئنئث حاتشئلئعئنا جذكتةلدئ.