ذلئ وتان سوعئسئنداعئ وتتئ جئلداردئث جاثعئرئعئ ةستةن كةتپةيدئ - م.اجئعذلوأ

قپارات /ةلجان ةرالئ/ - ذلئ وتان سوعئسئنداعئ وتتئ جئلداردئث جاثعئرئعئ ةستةن كةتپةيدئ
None
None

ءبئز بذگئن باتئس قازاقستان وبلئسئنداعئ قازاقپارات تئلشئسئمةن تئلدةسكةن سوعئس جانة ةثبةك ارداگةرئ، وتستاأكاداعئ پولكوأنيك، رةسپؤبليكالئق دارةجةدةگئ دةربةس زةينةتكةر مذحتار ءاجئعذلوأتئث ةستةلئگئن جاريالاپ وتئرمئز.

- 1941 جئلعئ ماؤسئمنئث 14 ئندة سول جئلئ جاثگئر حان ئرگةسئن قالاعانئنا 100 جئل تولعان م.گوركي اتئنداعئ وردا ورتا مةكتةبئن 13 وقؤشئ ءبئتئرئپ، اتتةستات العانبئز. ءبئر اپتادان كةيئن سوعئس باستالادئ ةكةن دةپ، ارينة، ةشكئم دة ويلاعان جوق. ءبارئمئز دة ارمان قاناتئندا جذرگةن ةدئك، دةپ باستادئ اثگئمةسئن مايدانگةر.

1942 جئلدئث ماؤسئم ايئندا ساتلينگراد مايدانئ ءتيئپ تذرعان وردا اؤدانئنان 362 جاس جئگئت مايدانعا اتتاندئق. وردادان سايقئن ستانساسئنا دةيئن 55 شاقئرئم جاياؤ ءجذرئپ باردئق. بئزدةردئ سايقئن ستانساسئندا جذك أاگوندارئنا وتئرعئزئپ، ستالينگراد وبلئسئنئث دؤبوأكا قالاسئنا الئپ بارئپ، زاپاستاعئ 45-اتقئشتار بريگاداسئنئث 65-اتقئشتار پولكئنة تاپسئردئ. ذلكةن قيئندئقپةن ةدئل وزةنئنة جةتئپ، پاروم ارقئلئ ارعئ بةتكة وتتئك. مةن، م.ابدولوأ، ش.حاسةنوأ، ت.امئروأ، ق.سةيئتقاليةأ، ت.ب. بئرگة اتتانعان جاستار ستانوكتئ پؤلةمةتشئ بولؤعا ذيرةتةتئن روتادا بولدئق. ةكئ ايدان كةيئن استراحان وبلئسئنا اتتاندئردئ. ءبئز قالماق ا س س ر-ئ ارقئلئ كةلة جاتقان نةمئس اسكةرلةرئنة قارسئ سوعئسؤعا بارعان ةكةنبئز. ولاردئ توقتاتقاننان كةيئن ءبئر توپ كئشئ كوماندير چكالوأ (ورئنبور) وبلئسئنئث توسك ستانساسئ ماثئندا ورنالاسقان زاپاستاعئ 11-اتقئشتار بريگاداسئنئث 365-اتقئشتار پولكئنة كةلدئك. جول بويئ شوثاي، سايقئن، ياعني تؤعان جةر ارقئلئ ءوتتئك.

بئرنةشة ايدان كةيئن ستالينگراد مايدانئنا قايتا اتتاندئردئ. بذل 1942 جئلدئث قاراشا ايئ بولاتئن. ءبئز 21-ارميانئث قاراؤئنداعئ (كومانديرئ گةنةرال ي.چيستياكوأ) 304-اتقئشتار ديأيزياسئنئث 807-اتقئشتار پولكئنئث قذرامئندا تانكئگة قارسئ مئلتئق اتاتئن (پتر) راسچةتئندة بولدئق. ءبئزدئث ءاسكةرلةرئمئز ستالينگرادتئ جانقيارلئقپةن قورعادئ.

1942 جئلئ قاراشانئث 17-سئندة وثتذستئك-باتئس (ونئث ئشئندة ءبئزدئث 21-ارميا دا بار) جانة دون مايداندارئ، كةلةسئ كذنئ ستالينگراد مايدانئ پاؤليؤس ارمياسئنا قارسئ شابؤئلعا شئقتئ. كلةسك ماثئنداعئ قورعانئسئن بذزدئ. قاراشانئث 23-ئندة كالاچ قالاسئن الدئ. تاريحتا ستالينگراد ماثئندا ءذش مايدان: وثتذستئك-باتئس (كومانداشئ گةنةرال-لةيتةنانت ن.أاتؤتين)، دون (كومانداشئ گةنةرال-لةيتةنانت ك.روكوسسوأسكي) جانة ستالينگراد مايداندارئ بولدئ (كومانداشئ گةنةرال-پولكوأنيك ا.ةرةمةنكو).

1942 جئلدئث جةلتوقسان ايئنئث سوثعئ كذندةرئندة مةملةكةتتئك قورعانئس كوميتةتئ (گكو) وسئ ءذش مايدانداعئ بارلئق كذشتئ جذمئلدئرئپ، باسشئلئقتئ ءبئر قولعا بةرؤگة شةشئم قابئلداپ، دون مايدانئن (كومانداشئ بولئپ گةنةرال ك.روكوسسوأسكي تاعايئندالدئ) قذردئ. ءبئزدئث 21-ارميا وسئ مايداننئث قاراماعئندا قالئپ، ءبئزدئث روتا كالاچ قالاسئنئث ماثئندا تذردئ. 1943 جئلعئ قاثتاردئث 9 ئندا گةنةرال ك.روكوسسوأسكي نةمئستةردئث قارسئلئقتئ توقتاتئپ، جالپئ ةرةجة بويئنشا تذتقئنعا بةرئلؤئن تالاپ ةتتئ. الايدا پاؤليؤس ؤلتيماتؤمدئ قابئلداماي، ءوزئنئث سولداتتارئنا اقتئق وعئنا دةيئن سوعئسؤعا بذيرئق بةرئپ، ولاردئ قذتقارؤعا ؤادة ةتتئ.

1943 جئلعئ قاثتاردئث 10 ئندا كةثةس اسكةرلةرئ جاؤ توپتارئن تذپكئلئكتئ تالقانداؤعا شئقتئ. تاث اتا ذرئس باستالدئ. ودان جاياؤ اسكةرلةرمةن بئرگة مةن مئلتئقتئ كوزدةؤشئ، م.ابدولوأ وقتاؤشئ بولئپ، العا ذمتئلدئق. شابؤئلمةن ئلگةرئ جئلجئعان جاياؤ اسكةرلةرمةن بئرگة ئلةسة وتئردئق.

ءبئر كذنئ روتاداعئ تانكئگة قارسئ اتاتئن مئلتئق راسچةتتارئن فاشيستةردئث ةكئ تانكئسئنة قارسئ جذمسادئ، ولاردئ اؤئر قارؤدئث كذشئمةن جويدئق. قاثتاردئث 22 سئ ةث اؤئر كذن بولدئ. بذل گؤمراك ستانساسئنئث تذسئ بولاتئن. ءبئر عاجابئ، سول جةردة ةكئ جاق اتئستارئنئث اراسئندا ءبئر تذية قوزعالماستان تذرا بةردئ. "وسئ جةردةن ات پةن تذية جةگئپ، شارؤا بولئپ، قاسئمئزدان ءوتئپ كةتپةكشئ بولعان سةگئز نةمئس وفيسةرئن ذستادئق" دةپ جازدئ وردا اؤدانئنئث گازةتئنة مايدانداسئم م.ابدولوأ. ءبئز ولاردئ ءبئر سولداتپةن ءوزئمئزدئث شتابقا ايداتئپ جئبةردئك. وسئ ستانسادا دةنةمة وق ءتيئپ، جارالاندئم. مةدسانباتقا ارةث جةتتئم، ولار گوسپيتالگة جئبةردئ، ذزاق ةمدةلؤگة تؤرا كةلدئ.

ةدئل بويئنداعئ سوعئستاعئ جةثئس كوپتةگةن سولدات، كوماندير، ساياسي قئزمةتكةرلةردئث باتئرلئعئن الةمگة ايگئ ةتتئ. ولارعا وردةن، مةدالدار، گأارديا اتاعئ بةرئلدئ. قالانئ قورعاؤعا قاتئسئپ، نةمئس توبئرئن جويؤعا قاتئسقان 700 مئثداي ادامعا "ستالينگرادتئ قورعاعانئ ءذشئن" مةدالئ بةرئلدئ. مةن دة سونداي جانة "ةرلئگئ ءذشئن" مةدالئمةن ماراپاتتالدئم. بذل جةثئس كةثةستئك سوعئس تاكتيكاسئنئث ةث جوعارعئ دارةجةسئن كورسةتتئ. باتئر قالا مؤزةيئندة ا ق ش پرةزيدةنتئ فرانكلين رؤزأةلتتئث گراموتاسئ ساقتالعان. وندا بئلاي دةپ جازئلعان: "وت يمةني نارودا سوةدينةننئح شتاتوأ امةريكي يا أرؤچايؤ ةتؤ گراموتؤ ستالينگرادؤ، چتوبئ وتمةتيت ناشة أوسحيششةنية ةگو دوبلةستنئمي زاششيتنيكامي، حرابروست، سيلا دؤحا ءي سامووتأةرجةننوست، كوتورئح أو أرةميا وسادئ س 13 سةنتيابريا 1942 گودا پو 31 يانأاريا 1943 گودا بؤدؤت أةچنو أدوحنوأليات سةردسا أسةح سأوبودنئح ليؤدةي، يح سلاأنايا پوبةدا وستانوأيلا أولنؤ ناشةستأيا ي ستالا پوأوروتنئم پؤنكتوم أوينئ سويؤزنئح ناسي پروتيأ اگرةسسي".

2003 جئلعئ اقپاننئث 2 سئندة أولگوگراد قالاسئندا ستالينگراد سوعئسئنئث اياقتالعانئنا 60 جئل تولؤئنا ارنالعان مةرةكةلئك جيئن بولدئ. وعان ءبئزدئث وبلئستان دةلةگاسيا بارئپ قايتتئ. مةن دة سونئث قذرامئندا بولدئم.

ستالينگراد ءذشئن سوعئستا جارالئ بولئپ، گوسپيتالدة ةمدةلئپ شئققاننان كةيئن چكالوأ (ورئنبور) وبلئسئنئث اقبذلاق ستانساسئندا ورنالاسقان راديوتةلةگرافيستةردئث لةنينگراد 5-جوعارئ اسكةري كؤرسئنا وقؤعا ءتذستئم. بذل كؤرس سوثئنان اقتوبة وبلئسئنئث تةمئر قالاسئنا اؤئستئ. 1943 جئلدئث قازان ايئندا كؤرستئ ءبئتئرئپ، 3-كلاستئ راديوتةلةگرافيست اتاعئن الئپ، مايدانعا اتتاندئق. ودان كةيئن І-ІІ پريبالتيكا مايداندارئنئث 6-گأارديالئق ارمياداعئ 45-دةربةس بايلانئس پولكئندة بولدئم، ياعني بذرئنعئ ارمياما قايتا كةلدئم. 45-دةربةس بايلانئس پولكئ ارميا ئشئندة باتالون، پولكتةردئ ءوزارا، بولماسا ارميا شتابئمةن بايلانئستئرئپ وتئرادئ. مةن اؤةلئ تةلةفون پؤنكتتةرئندة بايلانئسشئ بولدئم. مئندةتئم - تةلةفون سئمدارئنئث ذزئلگةن جةرلةرئن تاؤئپ، بايلانئستئ قالپئنا كةلتئرؤ. ةكئ رةت نةمئستةرمةن كةزدةسئپ قالعان ءجايت تا بولدئ. ايتةؤئر، ءتذن ئشئندة، ورمان اراسئندا تةلةفون پؤنكتئنة بارؤ ءذشئن تةلةفون سئمئن ذستاپ، كةرئ جذرئپ، امان-ةسةن ورالدئم. بئرةر اي وتكةسئن وسئ پولكتةگئ اأتوماشيناعا ورناتئلعان راديوستانساعا اؤئستئردئ. ستانسامئز رسب ماركالئ. نةمئستةردئ الدئثعئ شةبئندة جاقئننان راديوبارلاؤ توبئ جاساقتالئپ، مةنئ سوعان اؤئستئردئ. توپتا نةمئس ءتئلئن بئلةتئن 2 تئلماش، 5-6 راديوتةلةفونيست بولدئ. مئندةتئمئز - نةمئستةردئث سويلةسئپ جاتقان ستانسالارئنئث تولقئندارئن تاؤئپ، راديو ارقئلئ ةفيردة بةرئپ جاتقان جاسئرئن بذيرئقتارئن ذستاپ، جوعارئعا حابارلاپ وتئرؤ. بةرگةن حابارلارئمئزدئث ءبئرازئ وتة پايدالئ مالئمةت بولئپ شئقتئ.

1943 جئلئ قاراشانئث 19 ئندا كالينين مايدانئ نةگئزئندة І پريبالتيكا مايدانئ قذرئلئپ، ونئ گةنةرال ي.باگراميان باسقاردئ. 1944 جئلعئ ماؤسئمنئث 24 سئندة І پريبالتيكا مايدانئ شاؤلياي باعئتئنا بةت بذرئپ، شئلدةنئث 27 سئندة قالانئ ازات ةتتئ. شئلدةنئث 31 ئندة ةلگاأا جاؤدان بوساتئلدئ. شاؤلياي ماثئندا بولعان ذرئستاردا بئزدئث 6-گأاردييالئق ارمييا دا بولدئ. مةن جةثئس كذنئن پريبالتيكادا قارسئ الدئم.

«1945 جئلدئث ماؤسئمئندا ةلگة ورالئپ، ةثبةك مايدانئنا كئرئستئم. كوپ جئل وقؤ-اعارتؤ سالاسئندا، كةيئن پارتيا، كةثةس ورگاندارئندا باسشئلئق قئزمةتتةر اتقاردئم. ІІ دارةجةلئ وتان سوعئسئ، "ةثبةك قئزئل تؤ"، ةكئ رةت "قذرمةت بةلگئسئ" وردةندةرئمةن جانة ءتذرلئ مةدالدارمةن ماراپاتتالدئم. سئرئم جانة بوكةي ورداسئ اؤداندارئنئث قذرمةتتئ ازاماتئمئن. بةس بالا تاربيةلةپ، بارئنة جوعارئ بءئلئم بةردئك»، دةپ اياقتادئ اثگئمةسئن م.اجئعذلوأ.

سوڭعى جاڭالىقتار