دوسمذحامةدوأ حالةل

- الاش قوزعالئسئنئث قايراتكةرئ، دارئگةر، ذستاز، عالئم، ساياسي جانة قوعام قايراتكةرئ، تاريحشئ، تابيعاتتانؤشئ، ءتئل تانؤشئ، ادةبيةتشئ، اؤئز ادةبيةتئنئث سيرةك ذلگئلةرئن جيناپ ناسيحاتتاؤشئ، شةبةر اؤدارماشئ
None
None

اتئراؤ وبلئسئنئث قئزئلقوعا اؤدانئندا تؤعان. ورال اسكةري-رةالدئق ؤچيليششةسئنئث دايارلئق كلاسئنا قابئلدانئپ، ذزدئك بئتئرگةن. 1903 جئلئ سانكت-پةتةربور ئيمپةراتورلئق اسكةري-مةديسينالئق اكادةميياسئنا لاتئن تئلئنةن قوسئمشا ةمتيحان تاپسئرئپ تذسكةن. دوسمذحامةدوأتئث ستؤدةنتتئك ءومئرئ ئيمپةرييانئث ساياسي تولقؤلارعا تولئ كةزةثئمةن تذستاس كةلئپ، ونئث ساياسي ءبئلئمئن جةتئلدئرئپ، قالئپتاسؤئنا اسةر ةتكةن. ول وسئ جئلدارئ ةل ئشئندة ذگئت-ناسيحات جذرگئزئپ، جةرگئلئكتئ «فيكر» (پئكئر)، «ؤرالسكيي ليستوك» گازةتئنة ماقالالار جازئپ، بولئپ جاتقان ساياسي تولقؤلاردئث ءمان-جايئن حالئققا تذسئندئرئپ وتئرعان. 1905 جئلئ ورال قالاسئندا بةس وبلئستئث دةلةگاتتارئ جينالعان سيةزدة رةسةي كادةتتةر پارتيياسئنئث جةرگئلئكتئ بولئمشةسئ رةتئندة قذرئلعان قازاق كونستيتؤسييالئق-دةموكراتييالئق پارتيياسئنئث 9 ادامنان تذراتئن ورتالئق كوميتةتئنة ب.قاراتاةأ، م.باقئتكةرةةأتةرمةن بئرگة سايلانعان.
 
1909 جئلئ اكادةمييانئ ذزدئك دارةجةلئ دارئگةر اتاعئمةن ءبئتئرئپ،  وفيسةر رةتئندة كةسئمدئ مةرزئمدةگئ اسكةري مئندةتئن وتةؤگة جئبةرئلگةن. الدئمةن پةرم گؤبةرنيياسئندا، كةيئن 2-شئ تذركئستان، 2-شئ ورال كازاك-ورئس اتقئشتار باتالونئندا  اسكةري كئشئ-دارئگةرلئك قئزمةت اتقارعان. وسئ جئلدارئ ورال قالالئق اؤرؤحاناسئندا ءبئر جئلدئق ماماندانؤ كؤرسئنان وتكةن. 1912، 1913 جانة 1915 جئلئ وبا ئندةتئنة قارسئ كذرةس ئسئنة قاتئسقان.  بذل ةثبةكتةرئ ءذشئن ئيمپةراتورلئق قولا مةدالمةن ماراپاتتالعان. 1913 جئلئ ورال وبلئسئنئث أيسة-گؤبةرناتورئ بةرگةن №6618 كؤالئكپةن اسكةري بورئشئن وتةؤدةن بوساپ، ورال وبلئسئنئث تةمئر ؤةزئنة بولئمشةلئك دارئگةر بولئپ ورنالاسقان. 1913-1918 جئلئ «قازاق» گازةتئندة «تامئر ءدارئ حاقئندا»، «سارئ كةزئك-سذزةك»، «جذقپالئ اؤرؤ حاقئندا» سئندئ كاسئبي، الةؤمةتتئك-ساياسي تاقئرئپتاردا ماقالالار  جارييالاپ، وزئندئك وي-پئكئرئن ءبئلدئرئپ تذرعان. «كاك بوريؤتسيا س چؤموي سرةدي كيرگيزسكوگو نارودا» دةگةن كئتابئ ءوز كةزةثئندة وبا ئندةتئنة قارسئ كذرةستئث ءادئس-تاسئلدةرئن تذگةل قامتئعان ةثبةك بولعان. 1917 جئلئ رةسةيدةگئ اقپان توثكةرئسئنةن كةيئن قازاق دالاسئندا وبلئستئق، جالپئقازاق سيةزدةرئن ذيئمداستئرئپ، وتكئزؤگة ات سالئسقان. 1917 جئلئ مامئردا ماسكةؤدة وتكةن بذكئل رةسةيلئك مذسئلماندار سيةزئنة قاتئسقان. 1-شئ جالپئقازاق سيةزئنةن بذكئل رةسةيلئك قذرئلتاي جينالئسئنا دةپؤتاتتئققا كانديدات رةتئندة ذسئنئلعان. 1917 جئلئ جةلتوقساندا 2-شئ جالپئ قازاق سيةزئندة جارييالانعان  الاش وردا ذكئمةتئ - ذلت كةثةسئ قذرامئنا سايلانعان.

 الاش قايراتكةرلةرئمةن بئرگة  ءبئرئنشئ كةزةكتة حالئقتئ بذلئنشئلئكتةن  قورعايتئن ذلتتئق اسكةر - حالئق ميليسيياسئن جاساقتاؤعا، الاش قورئن قذرؤعا اتسالئسقان. ؤاقئتشا ذكئمةتتةن بيلئكتئ كذشپةن تارتئپ العان بولشةأيكتةردئث ذستةمدئگئ نئعايعان تذستا ج. دوسمذحامةدوأپةن بئرگة كةثةس ذكئمةتئنئث باسشئسئ أ.لةنينمةن، ذلت ئستةرئ جونئندةگئ حالئق كوميسسارئ ءئي.ستالينمةن بةتپة-بةت كةلئسسوزدةر جذرگئزگةن. بولشةأيكتةر كةثةس ذكئمةتئن تولئق مويئنداپ، ءسوزسئز باعئنؤدئ تالاپ ةتسة، ولار الاش ورداعا ءئشنارا بيلئك بةرؤ (زاث شئعارؤ، اتقارؤشئ بيلئك، سوت جذرگئزؤ ءوز اسكةرئ بولؤ)، قازاقتار شوعئرلانعان جةرلةردئ تذگةل قازاقتارعا قايتارؤ، ءار جةردة كةثةس ورگاندارئ تذتقئنداعان الاش قايراتكةرلةرئن تذرمةدةن بوساتؤ، ولاردئ قؤدالاؤدئ توقتاتؤ، قارجئلاي كومةك بةرؤ سيياقتئ ماثئزدئ ماسةلةلةردئ وتكئر قويا بئلگةن.
1919 جئلئ دوسمذحامةدوأ الاش وردانئث اتتئ اسكةرئن ذيئمداستئرئپ، ساماراداعئ كومؤچ ذكئمةتئنةن قارؤ-جاراق الؤعا، ذلتتئق بانك اشؤعا، باسپاحانا، «ةركئن قازاق» گازةتئن شئعارؤعا كوپ ةثبةك سئثئرگةن. سول جئلئ كةثةس ذكئمةتئن امالسئز مويئنداعان سوث، قازاق ولكةسئن باسقارؤ جونئندةگئ رةأوليؤسييالئق كوميتةتتئث 1920 جئلعئ  ناؤرئزدئث 5-ئندةگئ قاؤلئسئنا سايكةس حالئقتان وقشاؤلاندئرؤ ماقساتئندا، الاش قوزعالئسئنئث بةلسةندئ مذشةلةرئمةن بئرگة دوسمذحامةدوأ رةسةيدئث ورتالئق گؤبةرنييالارئنا جئبةرئلگةن. وسئ جئلدئث جازئنان باستاپ، تاشكةنتكة كةلئپ جذمئس ئستةگةن.

1920 جئلئ تامئزدئث 21-ئندة تذركئستان رةسپؤبليكاسئ حالئق اعارتؤ كوميسساريياتئ جانئنان تذركئستان حالئقتارئنئث وقؤ-اعارتؤ مادةني هام عئلئمي مذقتاجدئقتارئن ءوتةؤ ءذشئن ارنايئ ذيئمداستئرئلعان ءبئلئم كوميسسيياسئنئث مذشةلئگئنة، كةيئن توراعالئعئنا سايلانعان. 1920-1924 جئلدارئ تاشكةنتتةگئ فيزيكالئق ادئسپةن ةمدةؤ ءئينستيتؤتئنئث ورديناتورئ، ورتا ازييا (تذركئستان) ؤنيأةرسيتةتئ مةديسينالئق فاكؤلتةتئنئث حيرؤرگييالئق ةمحاناسئندا ورديناتور، تذركئستان دةنساؤلئق ساقتاؤ حالئق كوميسساريياتئ القاسئنئث مذشةسئ جانة ةمدةؤ سانيتارلئق ءبولئمئنئث مةثگةرؤشئسئ بولعان.  1923 جئلدان ورتا ازييا مةملةكةتتئك باسپا كوللةگيياسئنئث، كةيئن قازاق مةملةكةتتئك باسپاسئ شئعئس بولئمئنئث مةثگةرؤشئسئ، قازاق مةملةكةتتئك باسپاسئ باسقارماسئنئث مذشةسئ جانة مةثگةرؤشئسئنئث ورئنباسارئ قئزمةتتةرئن اتقارعان. جاؤاپتئ قئزمةتتةر اتقارا جذرئپ، وتاندئق عئلئمنئث دامؤئنا دا مول ذلةس قوسئپ، «تابيعاتتانؤ»، «جانؤارلار»، «ادامنئث ءتان تئرلئگئ»، «وقؤشئلاردئث ساؤلئعئن ساقتاؤ»، «دةنة ءبئتئمئ جانة ونئث جذمئسئ تؤرالئ اثگئمةلةر»، ت.ب. وقؤلئقتار مةن عئلئمي ةثبةكتةر جازعان.

 قازاق حالقئنئث ءتئلئ مةن ادةبيةتئنة، تاريحئنا قاتئستئ ماتاريالدار جيناقتاپ، ءتئلدئث دئبئس جذيةسئنئث وزةكتئ ماسةلةسئ سينگارمونيزم زاثئن زةرتتةگةن. «قازاق، قئرعئز تئلدةرئندةگئ سينگارمونيزم زاثئ»، «شةرنيياز شةشةن»، «الاش نة سوز»، «بذقاراداعئ كوگئلتاش مةدرةسةسئن سالؤ تؤرالئ ءاپسانا»، «تئللا - قارئ مةن شيردور مةدرةسةلةرئن سالعئزعان جالاثتوس باتئر شةجئرةسئ»، «ديؤاني لذعات ات-تذرئك»، «كةنةسارئنئث سوثعئ كذندةرئ»، «قازاق ادةبيةتئنئث تاريحئ» سيياقتئ، ت.ب. عئلئمي-تةورييالئق ةثبةكتةر جازئپ قالدئرعان. «مذرات اقئن ءسوزئ»، «يساتاي-ماحامبةت»، «الامان» جيناقتارئن شئعارعان. 1924 جئلئ رةسةي عئلئم اكادةميياسئنئث ورتالئق ولكةتانؤ بيؤروسئنئث كوررةسپوندةنت مذشةسئ بولئپ سايلانعان. 1927 جئلئ قازاق پةداگوگيكالئق ءئينستيتؤتئنئث دوسةنتئ بولئپ بةكئتئلئپ، قازاق مةملةكةتتئك ؤنيأةرسيتةتئن ذيئمداستئرؤ جونئندةگئ كوميسسيياسئنئث توراعاسئ بولئپ تاعايئندالعان.

 1928 جئلئ قازاق مةملةكةتتئك ؤنيأةرسيتةتئنئث اكئمشئلئك-شارؤاشئلئق ءبولئمئن باسقارعان. 1929 جئلئ وسئ ؤنيأةرسسيتةتتئث پروفةسسورئ بولئپ بةكئتئلگةن جانة قازاق پةداگوگيكالئق ءئينستيتؤتئنئث پرورةكتورئ بولئپ تاعايئندالعان. الايدا كةلةسئ جئلئ كةثةس ذكئمةتئ ذيئمداستئرعان قؤعئن-سذرگئن ساياساتئ كةزئندة تذتقئندالئپ، 1932 جئلئ ءساؤئردئث 23-ئندة وگ پ ؤ ذشتئگئنئث شةشئمئمةن أورونةج قالاسئنا بةس جئلعا جةر اؤدارئلعان.  وندا جذرئپ دةنساؤلئق ساقتاؤ جانة گيگيةنا ءئينستيتؤتئندا ءبولئم مةثگةرؤشئسئ، بالالاردئ ةمدةؤ-ساقتاندئرؤ امبؤلاتوريياسئنئث مةثگةرؤشئسئنئث ورئنباسارئ، وثتذستئك-شئعئس تةمئر جولئ سانيتارلئق بولئمشةسئنئث دارئگةر-ةپيدةميولوگئ بولئپ قئزمةت ئستةگةن. 1938 جئلئ شئلدةنئث 26-ئندا جالعان ساياسي ايئپپةن ةكئنشئ رةت تذتقئنعا الئنئپ، ماسكةؤگة، كةيئن الماتئعا اكةلئنگةن. 1939 جئلئ ءساؤئردئث 24-ئندة اسكةري تريبؤنالدئث ذكئمئمةن اتؤ جازاسئنا كةسئلگةن. سول جئلئ تامئزدئث 19-ئندا تذرمة اؤرؤحاناسئندا وكپة تؤبةركؤلةزئنةن قايتئس بولعان. 1958 جئلئ اقپاننئث 28-ئندة اقتالعان.

قازئرگئ تؤعان جةرئ اتئراؤ وبلئسئ مييالئ كةنتئندة وعان ةسكةرتكئش قويئلعان. اتئراؤ ؤنيأةرسيتةتئنة، الماتئ جانة اتئراؤ قالالارئنداعئ ءبئر-ءبئر كوشةگة دوسمذحامةدوأتئث ةسئمئ بةرئلگةن.

دةرةككوزئ:

قازاقستان ذلتتئق ةنسيكلوپةديياسئ، 3 توم

سوڭعى جاڭالىقتار