جيرةنشة شةشةن

قتئث اقئل-پاراساتئمةن، تاپقئرلئعئمةن اثئزعا اينالعان دئلمار شةشةنئ. اثئز-اثگئمةلةردئث دةرةگئ بويئنشا ول تاريحتا بولعان، ءاز جانئبةك حاننئث تذسئندا ءومئر سذرگةن كئسئ
None
None

ءبئراق تاريحي شئعارمالاردا جانئبةك حاننئث توثئرةگئندة ونداي ادام بولدئ دةگةن دةرةك كةزدةسپةيدئ. دةگةنمةن، قازاقتئث ايگئلئ شيپاگةر عالئمئ، ةلدئث الةؤمةتتئك ساياسي ومئرئنة جذيرئك تاريحشئسئ وتةيبويداق تئلةؤقابئل ذلئ «شيپاگةرلئك بايان» كئتابئندا ءوزئ تؤرالئ بئلاي دةيدئ: «وتةيبويداق تئلةؤقابئلدئث ذلئمئن. اتا تةگئم  ذلئ جذز زارمان، زارمان ئشئندة البان. مةكةنئم  جةتئسؤ. اؤئلئمدا قذربئ-قذرداس، تانئس-بئلئستةرئم از ةمةس. جانئمدا جيرةنشة شةشةن، جانئبةك حاننئث قاراشاسئمئن. جئلئم  يئرتةك، سةكسةن بةسكة كةلدئم. بويئم ذزئن، قارا تورئ، قوثقاق مذرئن، كةث يئقتئ، قاپ ساقالدئ، ذزئن قاستئ، كةم ءسوزدئ جانمئن». جيرةنشة شةشةن ةسئمئ، اقئل، پاراساتتئث ذلگئسئ رةتئندة قازاق اؤئز ادةبيةتئنةن بةرئك ورئن العان. ول تؤرالئ ةرتةگئلةر، اثگئمةلةر قازاق فولكلورئندا شامامةن XV عاسئردان باستالادئ. وندا شةشةندئك سوزدئكتئث ذلگئلةرئمةن قاتار، تذرمئس-سالت ةرتةگئلةرئ دة بار. جيرةنشة شةشةن دةربةس قازاق حاندئعئن قذرؤ ءذشئن حانعا كومةكتةسكةن، وعان پايدالئ كةثةستةر ايتئپ، حالئق بذقاراسئنئث اتئنان سويلةگةن. ونئث اتئنان ايتئلئپ، حالئق جادئندا ساقتالعان اثئز-اثگئمةلةر مةن شةشةندئك سوزدةر كوپ. ولاردئث كوپشئلئگئ 15-16 عاسئرلاردان باستالاتئن حالئق شئعارماسئنا نةمةسة الدةنةشة ادامنئث، بئرنةشة بؤئننئث وثدةپ، وزگةرتؤئمةن ورتاق مذراعا اينالئپ كةتكةن. ول تؤرالئ وزگة حالئقتاردئث شئعارمالارئندا دا ءسوز بولادئ. تذركئ-موثعول، ءذندئ-ةؤروپا، تذركئ تئلدةس حالئقتاردئث ءبئرازئنئث فولكلورئندا ونئث ةسئمئ كةزدةسةدئ. مئسالئ قاراقالپاقتا جيرةنشة شةشةن، قئرعئزدا جةةرةنچة چةةچةن، تذرئكمةندة اقئلدئ دا تاپقئر، ءادئل ئييكرةنچة تؤرالئ اثئزدار بار. جيرةنشة شةشةن اتئمةن بايلانئستئ اثگئمةلةردئث ئشئندة ةث كوپ تاراعانئ  ونئث كوركئنة اقئلئ ساي، دانا قئز قاراشاشقا ذيلةنگةنئ. جالپئ زةرتتةؤلةر جيرةنشة شةشةننئث اتئنا قاتئستئ اثئز اثگئمةلةردئ ءذش توپقا بولةدئ. ءبئرئنشئسئ  جيرةنشة شةشةندئ جانئبةك حاننئث اقئلشئسئ ءارئ دوسئ ةتئپ كورسةتةتئن اثگئمةلةر. مذندا قازاق حاندئعئن قذرئسؤعا بةلسةنة قاتئسقان جانئبةك حانعا دةگةن ةل ءئلتيپاتئنئث اسةرئ ايقئن اثعارئلادئ. ةكئنشئسئ  جيرةنشة شةشةندئ الةؤمةتتئك تةثسئزدئككة قارسئ كذرةسؤشئ ةتئپ كورسةتةتئن اثگئمةلةر. مذندا ول حاندئ اشكةرةلةؤشئ، حاننئث زورلئعئنا ءوزئنئث اقئل-پاراساتئن قارسئ قويؤشئ، تاپقئر اقئل يةسئ رةتئندة بةينةلةنةدئ. ءذشئنشئسئ  جيرةنشة شةشةننئث كوپشئلئك اراسئنداعئ كذندةلئكتئ قاقتئعئستاردا ايتاتئن تاپقئر ءازئل-قالجئث سوزدةرئ. وسئ شئعارمالاردئث ارقاسئندا جيرةنشة ةسئمئ ذمئت بولماي، عاسئردان عاسئر اسئپ، بذگئنگئ ذرپاققا جةتئپ وتئر. ةل اؤئزئنداعئ جيرةنشة شةشةن اثئزئن قولجازباسئنا تذسئرگةن اقئن، اؤئز ادةبيةتئ ذلگئلةرئن جيناؤشئ ماشهذر جذسئپ كوپةةأ بولدئ. ول: «مئنة، جئگئتتةر، ءبئر اؤئزدئ ءسوزدئث ءتذبئن، توركئنئن بئلةمئن دةپ ئزدةگةندئكتةن قالئثسئز ءبئر حاننئث قئزئن الدئ. ءوز حانئنئث ساتؤسئز، پذلسئز ؤازئرلئگئن الدئ. «جئگئتتئكتة جاننان كةش تة، ءئس قئلاسئث، ولةسئث، ولمةسةث، كئسئ بولاسئث!» دةپ بذرئنعئنئث ايتقانئ وسئ!» دةپ، جيرةنشة شةشةن تؤرالئ ءوز پئكئرئن بئلدئرةدئ.

 دةرةككوزدةرئ: قازاقستان ذلتتئق ةنسيكلوپةديياسئ، 3 توم «تاريحي تذلعالار» كئتابئ

 

سوڭعى جاڭالىقتار