سارت ذلئ قويگةلدئ
شئققان تةگئ - ذلئ جذزدئث دؤلات تايپاسئنئث شئمئر رؤئنان. اكةسئ قويگةلدئنئ جةتئ جاسئندا بذحارا مةدرةسةسئنة وقؤعا بةرةدئ. ول سوندا ون جئل ءبئلئم الئپ، ةلگة دئني ساؤاتئ مول بئلئكتئ ازامات بولئپ ورالادئ. ونئث ةل ئشئندة حازئرةت اتانؤئ دا سودان. ءبئراق جاؤگةرشئلئك زامان، ةل باسئنا تذسكةن اؤئر جاعداي قويگةلدئنئ ةرئكسئز حازئرةتتئث سالدةسئن تاستاپ، ساؤئت كييؤگة، تاسپيئعئن تاستاپ، نايزا ذستاؤعا ماجبذر ةتةدئ.
قويگةلدئنئث بذكئل ءومئرئ، تاعدئرئ ذلئ جذز ةلئنئث باسشئسئ، قازاقتئث اتاقتئ ءبيئ - تولة بيمةن اجئراتا الماستاي تئعئز بايلانئستا وتةدئ. ذلئ ءبيدئث سةنئمدئ سةرئگئ، جاؤعا جذمسار باتئرئ بولعان. بذل رةتتة تولةنئث ءومئرئن جازعان قازانعاپ: «سول كذندةردة حازئرةت، سارتتئث ذلئ قويگةلدئ، تولةدةن كةيئن باستاعان، ذلئ جذزدئ سول ةدئ» دةيدئ. سونداي-اق «تولة ءبي كةلمةي جذرئس جوق، قويگةلدئ كةلمةي ذرئس جوق» دةگةن، ةل اؤزئندا ساقتالئپ، ماقالعا اينالعان ةسكئ سوز دة سول ءبئر الاساپئران كةزةثدة ايتؤلئ ةكئ تاريحي تذلعانئث ةل تاعدئرئن شةشؤدة قانداي ورئن العانئن ايعاقتاپ تذرعانداي.
قويگةلدئ اؤةلدة باتئرلئعئمةن اتئ شئعادئ. تذرلئ شايقاستا جةكپة-جةك شئققاندا جةثئلئس كورمةي، جوثعاردئث توعئز باتئرئن ءولتئرئپ، قازاق قولئن جةثئسكة رؤحتاندئرعان ةرلئگئ ةل اؤزئندا اثئزعا اينالعان. كةيئن ساردار بولئپ، قول باسقارعاندا دا ول اسكةري سوعئس ءتاسئلئن جةتئك مةثگةرگةن باسشئ رةتئندة ساربازدارئن جةثئستةن جةثئسكة ذمتئلدئرئپ، ذلكةن قولباسشئلئق قابئلةتئن تانئتادئ.
اتاقتئ اثئراقاي سوعئسئنا قويگةلدئمةن بئرگة ونئث ةكئ ءئنئسئ قوجئق پةن اقشا بئرنةشة رةت جةكپة جةككة شئعئپ، جاؤدئث بئرنةشة باتئرئن ولتئرسة، قوجئق ذلئ جذز قولئنئث تؤ ذستاؤشئسئ بولادئ. بالاسئ 13 جاسار قاراباتئر قاپتاما سوعئستا اؤئر جارالانئپ، اتتان تذسئپ قالعان اعاسئ اقشا باتئردئ قاشان اكةسئ قويگةلدئ كةلئپ الئپ شئققانشا جاؤعا بةرمةي قورعاپ تذرادئ.
قويگةلدئ قولباسشئ رةتئندة جةتئسؤ جةرئ جاؤدان ازات ةتئلگةنشة جذرگئزئلگةن سوعئستاردئث بارئنة قاتئسادئ. كةيئن ةلدئ جاؤدان تازارتئلعان جةرگة ورنالاستئرؤدا دا ذلكةن ةثبةك سئثئرةدئ.
كةشةگئ كةثةس داؤئرئندة قويگةلدئنئ ورئس كةرؤةنئن توناؤشئ قاراقشئ رةتئندة كورسةتئپ كةلدئ. سونئث سالقئنئ ونئث كةيئنگئ ذرپاعئنا دا تيئپ، 1937 جئلئ ولاردئث بئرازئ «حالئق جاؤئ» اتالئپ، اتئلئپ، ايدالئپ كةتةدئ. شئندئعئنا كةلگةندة، قويگةلدئنئث كةرؤةن توناعانئ دا، كةيئن تولة ءبي مةن شاقشاق جانئبةك باتئردئث ارالاسؤئمةن ورئس پاتشاسئنئث وكئلئ كارل ميللةرگة كةرؤةن شئعئنئنا مال بةرئپ، تولةگةنئ دة راس. ءبئراق ول نة قئلعان كةرؤةن ةدئ. ماسةلة وسئندا. ول - ورئس پاتشاسئنئث قازاق جةرئ ارقئلئ جوثعار باسقئنشئلارئنا جاسئرئن قارؤ-جاراق تيةپ الئپ بارا جاتقان كةرؤةنئ ةدئ. كةيئن 1756-1758 جئلدارداعئ اتامةكةندئ جوثعارلاردان تازارتؤ جولئنداعئ اقتئق ايقاستاردا وسئ ورئس مئلتئقتارئ قازاق جاؤئنگةرلةرئنئث قولئندا «سويلةپ»، جةثئس تؤئنئث جةلبئرةؤئنة ذلةس قوسقانئ بةلگئلئ.
قويگةلدئ باتئر تولة ءبي كوز جذمعاننان كةيئن ذلئ جذزدئث بيلئك تئزگئنئن قولئنا الئپ، 1771 جئلئ ابئلايدئ حان سايلاپ، اق كيئزگة كوتةرئسؤگة قاتئسقان.
قويگةلدئ باتئر 93 جاسقا كةلئپ، تؤعان جةرئندة ءوز اجالئنان قايتئس بولعان. دةنةسئ سول كةزدئث داستذرئ بويئنشا تذركئستانعا جةرلةنگةن. تاراز قالاسئندا باتئرعا ةسكةرتكئش قويئلعان جانة ونئث ةسئمئمةن اتالاتئن كوشة بار.
دةرةككوزئ:
«تاريحي تذلعالار» كئتابئ
قازاقستان تاريحئ ةنسيكلوپةدييادئق انئقتامالئعئ