اقئن جانة اتاجذرئت - جاركةن بودةش ذلئ تؤرالئ
تؤعان جةردئث قار، مذزئ،
ايازئثمةن جؤئندئر.
تؤعان جةردئث بال قئزئ،
بذرئمئثمةن بؤئندئر.
تؤعان جةردئث بذلاعئ،
تولقئنئثمةن ات مةنئ.
تؤعان جةردئث جئلانئ،
شئرئلداتئپ شاق مةنئ.
تؤعان جةردئث شةثگةلئ،
تئرنا اياماي بةتئمدئ.
تؤعان جةردئث ةرمةنئ،
اؤزئما قذي ءوتئمدئ.
تؤعان جةردئث دوثئزئ،
قان جوسا قئپ جارئپ كةت.
تؤعان جةردئث قوثئزئ،
دومالاتئپ الئپ كةت.
تؤعان جةردئث قاسقئرئ،
كةمئر، اقئن سذيةگئن.
تؤعان جةردئث تاس، قذمئ،
سةنئ وسئلاي سذيةمئن، -
دةيدئ
ارقالئ اقئن جاركةن بودةش ذلئ. بذل ولةث، ءسوز جوق، اقئلئ كةم اؤسار نةمةسة .«ءتئفؤ، كاپئر» دةگئزةتئن اؤمةسةر بولماسا، ةلئم دةپ ةمئرةنئپ، جةرئم دةپ تةبئرةنة الاتئن كئم-كئمنئث دة الپئس ةكئ تامئرئن تارپاثنئث قئل قذيرئعئنان ةسكةن شئلبئرداي شيئرشئق اتتئرئپ، شئثنان قذلاعان تاؤ سؤئنداي بذلقان-تالقان ةتكئزئپ جئبةرة الاتئن ولةث. بذل ولةث - جانئثنئث مذلگئپ كةتكةن الئس ءبئر تذكپئرئندة استاث-كةستةث داؤئل تذرعئزئپ، ساناثنئث قالعئپ كةتكةن قيان ءبئر قاتپارئندا الاي-دذلةي بذرقاق سوقتئرئپ، جذرةگئثنئث ةث ءبئر سةزئمتال، ةث ءبئر سةرگةك القابئندا الاپات سئلكئنئس تؤدئراتئن ولةث. مذنداي ولةث ادةتتة ئستئق ئقئلاس، ئنتئق كوثئل، استا توك اثسار سةزئممةن بئرگة، تؤعان جةرگة دةگةن ذلئ ماحابباتتان تؤادئ. ذلئ ماحابباتتان! مةن وسئ ولةثنةن ماحامبةتتئث: «اؤ، قئزعئش قذس، قئزعئش قذس، ةل قورئعان مةن ةدئم، مةن دة ايرئلدئم ةلئمنةن، كول قورئعان سةن ةدئث، سةن دة ايرئلدئث كولئثنةن، اسپاندا ذشقان قئزعئش قذس، سةنئ كولدةن ايئرعان، لاشئن قذستئث تةپكئنئ، مةنئ ةلدةن ايئرعان، حان جاثگئردئث ةكپئنئ،» - دةپ قايتارا سوعئپ، قايئرئلا سويلةيتئن، عاسئرلار استئنان ةستئلةتئن «قئزعئش قذسئنئث» قاناتئنئث سؤئلئن؛ ماعجاننئث: «ساعئمئ سايران قذرادئ، بورانئ ذلئپ تذرادئ، قئس - اق كةبئن، جاز - سارئ. ورمانئ جوق، شؤئ جوق،تاؤئ دا جوق، سؤئ جوق، ماثگئ ولئك ساحاراسئ. سارئ ارقا دةگةن جةرئم بار، نةگة ةكةنئن بئلمةيمئن - سول ارقامدئ سذيةمئنئ، - دةپ تؤعان جةرئ ءذشئن ةت-جذرةگئ ةلجئرةپ، سذيةگئ ذگئتئلئپ تذرعان «سذيةمئن» ولةثئنئث وتتاي ئستئق لةبئ مةن دةمئن، تولةگةن ايبةرگةنوأتئث: "ارؤانا جاؤدئث قولئنا تذسسة بوتاسئن شايناپ ءولتئرئپ. قارالئ موينئن قايتادان ارتقا بذرماستاي حالگة كةلتئرئپ، جةرئنة تارتئپ وتئرادئ ةكةن، مونشاقتاپ جاسئ بوزداؤمةن، ومئراؤئن جاسقا تولتئرئپئ، - دةگةن ءارئ قايسار، ءارئ قاسئرةتتئ جولدارئنداعئ ةرةك ةكپئندئ اعئستئ سةزگةندةي بولاسئث. ويتكةنئ بذل ولةث - وقئعان سايئن وزةگئثدة لاپئلداعان ءورت تؤدئرئپ، جان-جذرةگئثنئث استاث-كةستةثئن شئعاراتئن جوعارئدا كةلتئرگةن داثقتئ ولةثدةرمةن تاعدئرلاس، تامئرلاس ولةث. تذك تة اسئرئپ ايتئپ وتئرعان جوقپئز. ءدال سولاي!
تاعدئر-تالايئمئ تاثقئ، تذسئنئگئ تايئز بئرةؤلةر ميئعئنان مئرس ةتئپ جاركةننئث ولةثئن ذلئ تذلعالاردئث اتاقتئ ولةثدةرئمةن تاعدئرلاس، تامئرلاس دةؤئ قالاي بولار ةكةن دةپ كذمان-كذدئكپةن قاراپ، شاك كةلتئرؤئ ابدةن مذمكئن. ونداي جاندارعا جاركةننئث ولةثئن تاعئ ءبئر وقئثئز، قايتا-قايتا وقئثئز دةر ةدئك. ونئث ذستئنة جاركةن ءبئر ولةثئنة: «مةن اقئن ةمةسپئن، تاعدئرئم - اقئن»، - دةيدئ. ياعني، مذنداي ولةث جازؤ ءذشئن جاركةننئث باسئنان وتكةن تاعدئر سةنئث دة باسئثنان ءوتؤئ كةرةك. ةث الدئمةن، بذل ولةثدئ تاعدئر تؤئندئسئ دةپ قاراعان ءجون. تار جول تايعاق كةشؤلئ، تاؤقئمةتتئ ول تاعدئرعا سالدةن كةيئن تاعئ دا ءبئر ورالئپ سوعا جاتارمئز... سوندئقتان اقئننئث تؤعان جةرگة دةگةن ساعئنئشئ مةن سذيئسپةنشئلئگئن ءالئ دة اشا تذسةتئن بئرةر جئرلارئن ودان ءارئ وقئپ كورةيئكشئ:
تؤعان جةردةن كةتكةلئ
ساعئنئشئم كوپ مةنئث.
ايعا قاراپ ذلئعان
مةن ءبئر جالعئز كوكبورئ
ايعا قاراپ ذلئسام -
اي سارعايئپ باتادئ.
كذنگة قاراپ ذلئسام -
كذن سارعايئپ باتادئ.
تاثعا قاراپ ذلئسام -
تاث سارعايئپ اتادئ.
تاؤعا قاراپ ذلئسام -
تاس سارعايئپ قالادئ.
سؤعا قاراپ ذلئسام -
سؤ سارعايئپ اعادئ.
سارعايتپايتئن زامان جوق،
ادام از دا، ارام كوپ،
ذرلئعئ كوپ زاماندا
ذلئماسقا امال جوق.
جانئ دا، جذرةگئ دة، جئرئ دا، سئرئ دا، مذثئ دا - بذكئل ئشكئ دذنية، بولمئس-ءبئتئمئ تذگةلئمةن تؤعان جةرگة دةگةن ساعئنئشتان كذزگئ جاپئراقتاي بوپ سارعايئپ ، شةمةن بوپ قاتقان شةرئن اقتارئپ، كوبةسئ سوگئلمةي كوك مذز بوپ قاتئپ قالعان قاسئرةتئن ةرئتؤ ءذشئن الئپ كةثئستئككة شئعئپ قاسقئر بوپ ذلئعان اقئن كوزئنة مئنا دذنيةنئث ءبارئ سارعايئپ كورئنةدئ. اقئن ساعئنئشئنان اي دا سارعايئپ كةتكةن، كذن دة سارعايئپ كةتكةن، تاؤ مةن تاس تا... سارعايئپ كةتكةن.
بةينة ءبئر اقئن بويئن كةرنةپ بارا جاتقان ساعئنئشتئث سارئ جالقئنئ اقتارئلا توگئلئپ ءبارئن دة سارعايتئپ جئبةرگةندةي. ساعئنئشتئث سول ءبئر سارئ جالقئندئ جالئنئ بارشا دذنيةنئ شارپي جالاپ كذيدئرئپ بارا جاتقانداي. ونسئز دا وسئلاي كذيدئرئپ، ورتةپ بارا جاتقان ساعئنئشئ قئسپاققا ءتذسئپ، قئساستئق كورگةن كةزئندة، اينالاثدئ ذرلئق پةن قورلئق، زورلئق پةن زومبئلئق تورلاپ العان ساتتة بذرئنعئدان دا كذشةيئپ، بذرئنعئدان دا ارتئپ، اقئرئندا دةرتكة اينالئپ كةتةرئ ءسوزسئز عوي. مذندايدا ايتئلار ءسوز دة جةتپةي، اقئن بايعذس قاسقئر بوپ ذلئماي قايتسئن. ونداي ساتتة ول:
بئردة ءسوزئم - شئرئن بال،
بئردة ءسوزئم - قان جئلئم.
كوپ قارادئم قاباققا،
از قوسئلدئم ساناتقا.
ءبئر كوزئمنةن سور اعار،
ءبئر كوزئمنةن قان اقسا.
تذلا بويئم سئز، قايعئ،
سالقئن جذرةك قئزبايدئ.
ءبئر بذيئرئم جئلئسا،
ءبئر بذيئرئم مذزدايدئ.
بذل - جاپا شةككةن جاننئث شئرئلئ عانا ةمةس، الئستا قالعان تؤعان جةرئن اثساعان ءارئ قاپالئ، ءارئ نالالئ جذرةكتئث ذلؤئ! بئلاي جذرسةث شوثگة، بئلاي جذرسةث شوق باسئپ، بئردة وتقا كئرئپ، بئردة سؤعا ءتذسئپ الاساپئران كذي كةشكةن اقئن جانئ سونشاما نةگة دةگبئرسئز؟! نةگة، ةث بولماسا، ءبئر مةزةت، ءبئر ءسات بايئز تاؤئپ دامئل ةتپةيدئ. نةگة؟ سول كةزدة ساعان ول:
انا جاقتا انام بار،
مئنا جاقتا بالام بار.
مةن اناما الاثداپ،
انام ماعان الاثدار، -
دةپ وزةگئن ورتةپ، كةؤدةسئن كةرئپ بارا جاتقان كذيئنئش-كذيزةلئسئن اقتارئپ سالادئ. اقئن تاعدئرئ لاپئلداپ جانئپ جاتقان ةكئ وتتئث ورتاسئندا قالعان.
...مئنة، اقئن جيئرما ةكئ جئلدان كةيئن بالالارئن ةرتئپ تؤعان جةردئث قاسيةتتئ توپئراعئن باستئ. اكة-شةشة باياعئدا و دذنيةلئك بولعان. ءئنئ-قارئنداستارئنئث دا ءبئرئ بولسا ءبئرئ جوق. ومئردةن وتكةن ةث جاقئن، ةث اسئل جاقئن-جؤئقتارئنا ءبئر ؤئس توپئراق سالا الماعان اقئننئث جان-جذرةگئن وكئنئشتئث كذيئگئ ورتةپ، كوكئرةگئن كذيزةلئستئث وتتئ جاسئنئ قاق ايئرئپ تذر...
وكئنئشتةن وزةگئ ءورت-جالئن بوپ تذرسا دا، ايتةؤئر ءتاثئر جارئلقاپ تؤعان جةرئنة ورالدئ عوي. ءتاؤبا! شذكئر! تؤعان جةردئث مايدا سامالئ جةلپئپ، ئستئق كذنئ ايمالاپ، توپئراعئ مايداي جاعئپ اقئننئث قامئققان شةرلئ كوثئلئن ةلجئرةتئپ، توث بولئپ تورئققان جانئن ةرئتئپ جئبةرگةندةي بولدئ. از كذندة-اق كوثئل كوتةرئلدئ، جان جادئرادئ. ةث باستئسئ، تؤعان جةردئث ءديدار كةلبةتئنة قاراپ ءوزئنئث الئستا قالعان بالالئق شاعئمةن قاؤئشتئ. بالداي ءتاتتئ بالالئق شاعئمةن قاؤئشقان جازعان اقئندا نة ةس قالسئن؟! بئردة قذستاي ذشئپ، بئردة قذيئنداي جذيتكئپ تارتتئ دا جونةلدئ!
قاراعان، بذتانئث تذبئنةن،
ذيقئسئ قانئپ تذنئمةن
ويناپ شئققان قويانداي
ورعئپ-ورعئپ جذگئرةم.
ورعئعان سايئن القئندئم.
القئنعان سايئن شارق ذردئم.
سوثئمنان قالماي جذگئرگةن
تاسبذلاق،
وزةن،
سامالدئ
بولدئرتئپ ارتقا قالدئردئم.
ويدان قئرعا ورعئدئم.
قئردان نؤعا ورعئدئم.
نؤدان سؤعا ورعئدئم.
تابانعا قاتتئ باتسا دا
ورعئدئم تاؤدان تاسقا دا...
قانشاما جئلداردان كةيئن تؤعان جةرئمةن تابئسئپ، ونئث مامئقتاي جذمساق قذشاعئنا كذمپ بةرئپ، اؤاسئن قذشئرلانا جذتئپ، سؤئن مةيئرلةنة ئشكةن اقئن جانئ ءبارئ ءبئر الاث، ءبارئ ءبئر مازاسئز.
تاؤعا شئقسام - ذلارمئن،
شولگة تذسسةم - قذلانمئن.
ذلار قذساپ تاؤ جايلاپ، قذلان
قذساپ موينئمدئ
تارعئل قذمعا بذرارمئن.
ةكئ جارئلؤ، ةكئ ءبولئنؤ. ءبئر تةرئسكةيگة، ءبئر تذستئككة قاراپ، ءبئر شئعئسقا، ءبئر باتئسقا قاراپ ةكئ ذداي كذن كةشكةن اقئننئث ئشكئ الةمئ الاي-دذلةي. ءتذپ-تامئرئن ئزدةپ كةلگةن اقئننئث كئندئك قانئ تامعان تؤعان مةكةندئ قيا قويؤئ دا قيئن. سانا-سةزئمئ، اقئل-ةسئ، قاي كةزدة دة جولايرئعئندا تذرعانداي قاق ايئرئلادئ دا تذرادئ.
تؤعان جةرئم جايئر تاؤ،
ةكئ وركةشتئ ايئر تاؤ.
ايئر تاؤدان سذم تاعدئر
تئرئدةي مةنئ ايئردئ-اؤ،
تئرئدةي مةنئ ايئردئ-اؤ!، -
دةپ كذيزةلةدئ.
جالعاندا جامان بار ما
بولئنگةننةن،
بولئنگةن ةمةس ةكةن ولئمنةن كةم.
«جانسئز»، - دةپ
«قوس جذرةك»، - دةپ،
«اؤعان ةل»، - دةپ
ةستئگةن ءسوزئم از با كورئنگةننةن، -
دةپ قامئعئپ، تورئققان ساتتةرئ از بولماپتئ. ءبئراق ول - بةي ءادةپ، بئلاپئت جانداردئث ونداي-ونداي وسپادار سوزدةرئنة نالئسا دا، جاسئعان جوق. قايتا شئثدالئپ، شيرئعا ءتذستئ. شامئرقانسا دا شارت سئنعان جوق! قايرالئپ، قايراتتانئپ كةتتئ.
ول بذگئندة تؤعان جةردئث تاؤ-تاسئن، وزةن-كولئن، جايلاؤئ مةن قذمئن، ايازئ مةن اپتابئن، قئسئ مةن جازئن، كذزئ مةن كوكتةمئن، قذسئ مةن اثئن، گذلئ مةن تامشئسئنا دةيئن قالدئرماي، جذرةگئن قاقتاپ ساؤعانداي ةتئپ جئرلاؤدان ءبئر تانباي كةلةدئ.
جاركةن بودةش ذلئ بذگئنگئ قازاق پوةزياسئنداعئ ةث بةلسةندئ، ةث بةلدئ، شوقتئعئ بيئك، ورئنئ بةرئك، ساؤساقپةن ساناپ الارلئقتاي ساناتتاعئ اقئندارئمئزدئث ءبئرئ.
مةن ماقالامدا جاركةننئث، ايتقئزباي-اق، وزدةرئثئز بايقاپ وتئرعانداي، قئرئق قئرئنئث ءبئر قئرئنا عانا توقتالدئم.
تاعدئرلئ قئرئنا!
ول بئردة:
جةر كوگةردئ،
مةن قاشان كوگةرةمئن،
كوگةرمةي ئشئمدة ولدئ كوپ ولةثئم.
قاراقذمنئث سةمئرتئپ سةكسةؤئلئن،
قارا نوسةر جاؤدئرسام دةگةن ةدئم.
سئثسئعان نؤعا اينالئپ توثئرةگئم،
گذلدةردئ توزاثداتئپ كوبةلةگئم،
ارالارئم مذرتئنا ماي جالاتئپ،
ماسالارئم مةرتئكسة قانعا باتئپ،
ويلاعانئم بولسا وسئ نة دةر
ةدئم؟!
اؤئرماي، سئرقاماي-اق ولةر
ةدئم، -
دةپ ءبارئمئزدئث كوكةيئمئزدة جذرگةن تئلةگئمئزدئ العاؤسئز اقتارئپ-اق سالعان ةكةن. تئلةگئ قابئل بولعاي! جاركةننئث ءبئر ولةثئندة «جذلدئزئمنان جاثئلعان جوقپئن» دةگةن جولدار بار. شئنئندا دا، ول - جذلدئزئنان جاثئلماعان اقئن.
تةمئرحان مةدةتبةك، قازاقستان رةسپؤبليكاسئ
مةملةكةتتئك سئيلئعئنئث لاؤرةاتئ.
(«جاس الاش»، №89 (15443)، 5 قاراشا، بةيسةنبئ، 2009)