قازاقستان داعدارئستان كةيئنگئ دذنيةدة: بولاشاققا ئينتةللةكتؤالدئق سةكئرئس

رات. كةشة پرةزيدةنت نذرسذلتان نازارباةأ وسئ كذندةردة 75 جئلدئعئن اتاپ ءوتئپ جاتقان ءال-فارابي اتئنداعئ قازاق ذلتتئق ؤنيأةرسيتةتئندة بولئپ، مةرةكةلئك شارالارعا قاتئستئ. سونئث ةث باستئسئ - ةلباسئنئث ؤنيأةرسيتةتتئث پروفةسسورلار مةن وقئتؤشئلارئنا جانة ستؤدةنتتةرئنة ارناپ وقئعان دارئسئ ءئينتةراكتيأتئ رةجئممةن ةلئمئزدئث ءئرئ جوعارئ وقؤ ورئندارئندا كورسةتئلدئ.
None
None

قازاقپارات پرةزيدةنت دارئسئنئث تولئق ماتئنئن وقئرمان نازارئنا ذسئنادئ.

* *

قذرمةتتئ رةكتور مئرزا، پروفةسسورلار، وقئتؤشئلار مةن ستؤدةنتتةر، قوناقتار!

بذگئن سئزدةرمةن جذزدةسئپ وتئرعانئما ءوتة قؤانئشتئمئن. ؤنيأةرسيتةتتئث 75 جئلدئق مةرةيتويئ قذتتئ بولسئن.

قازاقتئث ءال-فارابي اتئنداعئ ذلتتئق ؤنيأةرسيتةتئ 75 جئل ءئشئندة تالاي اسؤلاردان، كذردةلئ كةزةثدةر مةن قيلئ جولداردان ءوتتئ. وسئ جئلدار ءئشئندة مئث-مئثداعان قازاقستاندئق جاستار بئلئم الدئ، ارماندارئن اسقاقتاتئپ، قيياعا قانات قاقتئ.

ةل اؤزئنداعئ كةشة مةن بذگئنگئ ايتؤلئ عالئمدارئمئز ءوزدةرئنئث ذلتتئق تاريح، ةكونوميكا مةن مادةنيةتكة قاتئستئ ءئرگةلئ زةرتتةؤ ةثبةكتةرئن وسئ ؤنيأةرسيتةت قابئرعاسئندا جازئپ، ةل ءئيگئلئگئنة اينالدئردئ.

ماتةماتيكا، فيزيكا، باسقا دا جاراتئلئستانؤ سالالارئ بويئنشا اؤقئمدئ عئلئمي جذمئستار وسئ جةردة ءئسكة اسئرئلدئ.

مةن ءوزئمنئث سوزئمدة كةيبئر عالئمداردئ، وسئ ءئستئ باستاعان ازاماتتاردئ اتاپ ءوتكئم كةلئپ ةدئ، بئراق، ولار وتة كوپ. سوندئقتان بارلئعئن بذگئنگئ مةرةيتويمةن قذتتئقتايمئن.

ةل تاعدئرئنا قاتئستئ كذردةلئ كةزةثدةردة ؤنيأةرسيتةت ذجئمئ اسا ماثئزدئ تاريحي وقيعالاردئ دا باستان كةشئردئ.

1986 جئلعئ 16 جةلتوقساندا ةلدئث ةركئندئگئ ءذشئن، ذلتتئث تةثدئگئ ءذشئن جاندارئن شذبةرةككة تذيئپ، كةثةستئك جذيةگة قارسئ شئققاندار دا وسئ وقؤ ورنئنئث وقئتؤشئلارئ مةن ستؤدةنتتةرئ بولاتئن.

بذگئنگئ تاثدا ءال-فارابي اتئنداعئ قازاق ذلتتئق ؤنيأةرسيتةتئ - تاؤةلسئز قازاقستاننئث كادرلار دايئندايتئن نةگئزگئ ورتالئعئنئث بئرئ دةؤگة ءابدةن بولادئ.

دال قازئردئث ءوزئندة رةسپؤبليكامئزدئث باسقارؤ جذيةسئندة وتئرعان بئلئكتئ ماماندار مةن تالانتتئ عالئمداردئث، دارئندئ پةداگوگتاردئث ءذلكةن توبئ وسئ كيةلئ شاثئراقتان شئثدالئپ شئققاندار.

ؤنيأةرسيتةت تذلةكتةرئ بايتاق وتانئمئزدئث بارلئق تذكپئرئندة جةثئستئ دة جةمئستئ قئزمةت ةتئپ جاتئر.

وسئ جيئندا باس قوسئپ وتئرعان بارئثئزدئ، ؤنيأةرسيتةتتئث وقئتؤشئلارئ مةن ستؤدةنتتةرئن، سونداي-اق ءار جئلداردا وسئ وقؤ ورنئندا قئزمةت ءئستةگةن ذستازدار مةن بئلئم العان تذلةكتةردئث بارشاسئن بذگئنگئ مةرةيتويمةن شئن جذرةكتةن قذتتئقتايمئن!

ةلئمئزدئث مذددةسئ ءذشئن اتقارئپ جاتقان ةثبةكتةرئثئزگة زور تابئستار تئلةيمئن.

I. ءال-فارابي اتئنداعئ قازذؤ - جاثا قازاقستاننئث بئلئمئ مةن عئلئمئنئث الدئثعئ شةبئ

قئمباتتئ دوستار!

ال-فارابي اتئنداعئ قازاق ذلتتئق ؤنيأةرسيتةتئ قالئپتاسؤ مةن دامؤدئث كذردةلئ جولئنان ءوتتئ. بذدان 75 جئل بذرئن ول بار-جوعئ شةتكئ ايماقتاعئ جوو-لاردئث بئرئ ةدئ. العاشقئ قابئلدانعان ستؤدةنتتةر 50 ادام بولئپ، ولاردئ 25 وقئتؤشئ وقئتقان.

عاسئردئث ءذش شيرةگئندة ؤنيأةرسيتةت تاؤةلسئز ةلدئث جةتةكشئ عئلئمي جانة بئلئم بةرؤ ورتالئعئنا اينالدئ.

مذندا 20 مئثعا جؤئق ادام وقيدئ. سونئث ءئشئندة 1000-عا تارتا ستؤدةنت الئس جانة جاقئن شةتةلدةن كةلگةندةر.

ستؤدةنتتةرگة ءوزدةرئنئث تاجئريبةسئ مةن بئلئمئن 27 اكادةميك، 300 پروفةسسور مةن دوكتور، 800-دةن استام عئلئم كانديداتتارئ بةرئپ كةلةدئ. قازاقستان عئلئمئنئث دامؤئنا قازذؤ-دا جذمئس ءئستةيتئن عئلئمي مةكتةپتةر، پروفةسسور-وقئتؤشئلار ذجئمئ زور ءذلةس قوسئپ وتئر.

ذزدئك ستؤدةنتتةرگة ارنايئ تاعايئندالعان پرةزيدةنتتئك شاكئرتاقئ تولةنةدئ.

2004 جئلئ مةنئث باستامام بويئنشا ؤنيأةرسيتةت كةشةنئن ودان ءارئ دامئتؤ جانة سالؤ باعدارلاماسئ قابئلداندئ.

جاثا عانا مةن جالپئ اؤدانئ 27 مئث شارشئ مةتر، ةث جاثا قذرالدارمةن جاساقتالعان حيمييا فاكؤلتةتئنئث جاثا وقؤ كورپؤسئن اشتئم.

تاياؤداعئ ؤاقئتتا تاعئ ءذش فاكؤلتةتتئث - مةحانيكا-ماتةماتيكا، فيزيكا جانة گةوگرافييا فاكؤلتةتتةرئنئث جاثا عيماراتتارئ ءئسكة قوسئلاتئن بولادئ. 2 ميلليون وقؤ جانة عئلئمي ءادةبيةت تومدارئنا ارنالعان ءئرگةلئ كئتاپحانانئث قذرئلئسئ اياقتالئپ كةلةدئ. تذتاستاي العاندا تاياؤداعئ ةكئ جئلدا 100 مئث شارشئ مةترگة جؤئق جاثا الاثدار سالئنادئ.

ؤنيأةرسيتةتتئ 2020 جئلعا دةيئنگئ دامئتؤدئث باس جوسپارئنا سايكةس ةمحاناسئ جانة ستاسيونارئ بار جاستاردئث دةنساؤلئق ورتالئعئن، مادةني-تذرمئستئق ورتالئق سالؤ كوزدةلؤدة.

جاثا نئساندار قيئن ؤاقئتتا سالئنئپ جاتقانئ جانة ساپالئ بئلئم مةن عئلئمسئز قازاقستاننئث بولاشاعئ جوق ةكةنئن تذسئنة وتئرئپ، مةملةكةتتئث بذل ءذشئن قاراجات تاؤئپ وتئرعانئ اتاپ ايتارلئقتاي.

بئز سئزدةرمةن العاش رةت كةزدةسئپ وتئرعان جوقپئز. بئزدئث بارلئق كةزدةسؤلةرئمئزدة ةلئمئزدئ دامئتؤدئث پروبلةمالارئ تالقئلانعان بولاتئن.

بذگئندة بئزدئث بارئمئزدئ داعدارئستان كةيئنگئ دذنية قانداي بولاتئنئ تولعاندئرادئ. بةرئگئرةك بولئپ، كةز كةلگةن قيئندئقتارعا توتةپ بةرؤ ءذشئن، قازاقستاندئ جاثا بيئكتةرگة كوتةرؤ ءذشئن بئز نة ءئستةؤئمئز كةرةك؟ بذل جونئندة بذگئنگئ دارئستئث اياسئندا ءاثگئمة قوزعاعئم كةلةدئ.

II. ءالةمدئك داعدارئس: سةبةپتةرئ مةن كوزدةرئ

 XXIعاسئردئث العاشقئ ون جئلدئعئ اياقتالئپ كةلةدئ. ول بذكئل ءالةم ءذشئن سئناق سيپاتئندا بولدئ. اؤقئمدئ لاثكةستئك شابؤئلدار، اؤعانستانداعئ، ءئيراك پةن كاأكازداعئ سوعئس وپةراسييالارئ، تاياؤ شئعئستاعئ جانة افريكاداعئ جانجال ذشقئندارئ، ءالةمنئث بئرقاتار ةلدةرئندةگئ ةتنوسارالئق قاقتئعئستار - مذنئث بارئ ءذشئنشئ مئثجئلدئقتئث العاشقئ جئلدارئنئث مازاسئز بةتتةرئ.

جاهاندئق قارجئ-ةكونوميكالئق داعدارئس ءالةم ءذشئن ةلةؤلئ سئناق بولدئ. ادامزات تاريحتئث شذعئل بذرئلئستارئنئث سةبةبئ بولعان ةكونوميكالئق قذلدئراؤلاردئ تالاي رةت باستان كةشسة دة بذل داعدارئستئث اؤقئمئ مةن سالدارلارئ بذرئن-سوثدئ بولعان ةمةس.

تةك سوثعئ جذز جئلدا وننان استام ءارقيلئ تةرةثدئكتةگئ داعدارئستار بولدئ. بذل - جاهاندئق سوعئستارعا سوقتئرعان حح عاسئردئث باسئنداعئ ةكونوميكالئق كذيزةلئستةر دة، كةثةس وداعئنئث ئدئراؤئن تؤئنداتقان بذكئل سوسياليستئك جذيةنئث 70-80-شئ جئلدارداعئ داعدارئسئ دا، 90-شئ جئلداردئث اياعئنداعئ ازييا داعدارئسئ دا ءالةمدئك ةكونوميكانئ سئلكئلةپ ءوتتئ.

الايدا بذل جولعئ داعدارئس - جاثا دةثگةيدةگئ قذبئلئس. ول بذكئل ءالةمنئث ةكونوميكاسئن قامتئپ وتئر. ءالةمدئك ةكونوميكانئث وسئ جولعئ جاهاندئق داعدارئس سالدارئنان شةككةن زاردابئنئث كولةمئ 3،5 تريلليون دوللارعا باعالانئپ وتئر.

قازئر كوپتةگةن ساراپشئلار، تالداماشئلار، عالئمدار داعدارئستئث تؤئنداؤ سةبةپتةرئن ءئزدةستئرئپ، ةث قايران قالارلئق بولجامدار جاساؤدا.

بئراق تا داعدارئستئث نةگئزئندة ادامنئث ماثگئلئك كئناراتتارئ - اشقاراقتئق، ءئيمانسئزدئق جانة جاؤاپسئزدئق جاتقانئن مويئنداؤعا باتئلئ جةتةتئندةر تابئلا قويماس.

2007 جئلدئث اياعئندا الئپساتارلئق مامئلةلةردئث جالپئ كولةمئ 14 تريلليون دوللاردان استامدئ قذرادئ. ونداعان وليگارحتئث بايلئققا قذنؤعئشئلئعئ ميلليوندار ءذشئن قاسئرةت بولئپ ورالدئ.

حالئقارالئق مامانداردئث باعالاؤئ بويئنشا، داعدارئسپةن كذرةسكة ءالةمدة قازئردئث ءوزئندة 10 تريلليوننان استام اقش دوللارئ جذمسالعان.

قازئرگئ كةزدة ءالةمدئك ةكونوميكالئق احؤالدئث بئرشاما جاقسارعانئ تؤرالئ بةلگئلةر بةرئلئپ جاتئر.

بئراق تا، تذتاستاي العاندا، مئنانئ ايتؤعا بولادئ، الداعئ كةزةثدة ءالةمدةگئ ةكونوميكالئق احؤال ايتارلئقتاي ءالسئز بولئپ، داعدارئستئث جاثا تولقئنئنئث قاتةرئ ساقتالادئ.

III. قازاقستانداعئ داعدارئسقا قارسئ شارالار

قازاقستان تمد ةلدةرئنئث ءئشئندة بئرئنشئ بولئپ جاهاندئق داعدارئس سالدارلارئمةن بةتپة-بةت كةلدئ.

ةلئمئزدئث ءوز قارئزدارئمةن ةسةپتةسة الماعان جةتةكشئ بانكتةرئن بانكروتتئقتان دةرةؤ قذتقارؤعا تؤرا كةلدئ. ارزان اقشالاردئ تويئمسئزدئقپةن جانة باقئلاؤسئزدئقپةن قارئزعا الئپ، سول ارقئلئ بايلئق تاپپاق بولعان بئزدئث بانكتةر قيئن جاعدايدا قالدئ. بانكيرلةردئث كةيبئرئ الاياقتار مةن ذرئلار بولئپ شئعئپ، بانك قاراجاتئن مةنشئكتةپ العان. وندايلارمةن قازئر قذقئق قورعاؤ ورگاندارئ اينالئسؤدا.

قازاقستاننئث ةكسپورتئ جارتئسئنا دةرلئك قئسقاردئ. شاعئن بيزنةس نةسيةلئك قاراجاتسئز قالدئ. جذز مئثداعان ةثبةككةرلةر جذمئس ورنئن جوعالتؤ شةگئنة جةتتئ.

وسئنداي جاعدايدا بئزدئث شةشئمدةرئمئز ناقتئ دا دةر ؤاقئتئندا بولدئ. قازاقستاندا تذراقتاندئرؤشئ شارالار پاكةتئ قابئلداندئ، ذلتتئق قوردان قوسئمشا 10 ميلليارد دوللار بولئندئ. مةملةكةتتئث ءالةؤمةتتئك مئندةتتةمةلةرئ ساقتالئپ قانا قويعان جوق، سونئمةن بئرگة ذلعايتئلدئ، پةرسپةكتيأالئ ءئينأةستيسييالئق جوبالار انئقتالدئ.

"جول كارتاسئ" جانة ءوثئرلئك جذمئسپةن قامتؤ ستراتةگيياسئ قابئلداندئ.

بذگئندة ةندئ "جول كارتاسئن" جانة داعدارئسقا قارسئ شارالاردئث بذكئل كةشةنئن ءئسكة اسئرؤدئث العاشقئ قورئتئندئلارئن شئعارؤعا بولادئ.

400 مئثعا تارتا جاثا جذمئس ورئندارئ اشئلدئ.

200 مئثنان استام ادام قايتا دايارلئقتان ءوتئپ، قوعامدئق جذمئستارعا قاتئسؤشئلار بولدئ. سونئث ناتيجةسئندة بئزدةگئ جذمئسسئزدئق دةثگةيئ 6 پايئزعا دةيئن تومةندةدئ، ال كوپتةگةن ةلدةردة ول ةسةلةپ ءوستئ.

تذرعئن ءذي-كوممؤنالدئق شارؤاشئلئق جانة ءئينفراقذرئلئم نئساندارئن جاثعئرتؤ جونئندة اؤقئمدئ جذمئس جذرگئزئلدئ.

دةنساؤلئق ساقتاؤدئث، بئلئم بةرؤدئث 1500 دةرلئك نئسانئ جانة ءالةؤمةتتئك ءئينفراقذرئلئمنئث باسقا دا نئساندارئ جوندةلدئ.

مئث شاقئرئم جول سالئنئپ، قايتا جاراقتاندئرئلدئ.

قاراجات ءاربئر اؤئل مةن سةلوعا دةيئن جةتتئ، بذرئن مذنداي بولمايتئن. وسئنداي بذرئن-سوثدئ بولماعان شارالاردئ ةل حالقئ زور ريزاشئلئقپةن قارسئ الدئ.

ذستئمئزدةگئ جئلدئث ةكئنشئ توقسانئندا شاعئن جانة ورتا بيزنةس سةكتورئنداعئ ءوندئرئستئث كولةمئ 14 پايئزعا ءوستئ.

اگروونةركاسئپتئك كةشةنگة قولداؤ بئلدئرؤ ةگئن جيناؤ ناؤقانئن ويداعئداي اياقتاؤدئ، اؤئلشارؤاشئلئق ءونئمدةرئن ءوثدةؤدئث كوپتةگةن نئساندارئن سالؤدئ قامتاماسئز ةتتئ.

استئقتئث بؤنكةرلئك سالماقتاعئ جالپئ جيئنتئعئ 22 ميلليون تونناعا جؤئقتئ قذرادئ. بذل سوثعئ بةس جئلداعئ ةكئنشئ رةكوردتئق وراق.

تذتاستاي العاندا قازاقستاننئث قارجئ جذيةسئنئث جالپئ تذراقتئلئعئنا قول جةتكئزئلدئ.

بانك جذيةسئنة قولداؤ بئلدئرؤگة 476 ميلليارد تةثگة بولئندئ. سونئث ءوتةمئنة مةملةكةت ةلدئث جةتةكشئ بانكتةرئنئث ءئرئ اكسيونةرئنة اينالدئ.

مةملةكةتتئث قولداؤ بئلدئرؤئ ارقاسئندا الدانئپ قالعان 40 مئثنان استام ءذلةسكةردئث پروبلةمالارئ شةشئلؤدة.

تذتاستاي العاندا ةل ةكونوميكاسئنا داعدارئسقا قارسئ ماقساتتاردا 2،7 تريلليون تةثگة نةمةسة ءІجو-نئث 14 پايئزئ جذمسالدئ.

حالئقارالئق أاليؤتا قورئنئث باسقارؤشئ ديرةكتورئ دومينيك ستروسس-كان بئزدئث ةلئمئزدة بولئپ، بئلاي دةپ اتاپ ءوتكةن ةدئ: "ةگةر بارلئق شارالار ءئسكة اساتئن بولسا، وندا 2009 جئلدئث اياعئندا سئزدةردئث ةكونوميكا ءوز پروبلةمالارئن ةثسةرة الادئ". وسئنداي پئكئردئ كوپتةگةن ساراپشئلار ذستانادئ.

باستئسئ، داعدارئسقا قارسئ شارالار قوعامنان قولداؤ تاپتئ. مةن ةلئمئزدئث كوپتةگةن ءوثئرلةرئندة بولدئم. سوندا بارلئق جةردة حالئقتئث قولداؤئ مةن قازاقستاندئ دامئتؤدئث جاثا الئپ جوسپارلارئن ورئنداؤعا كئرئسؤگة ءازئرلئگئن سةزئندئم.

"نذر وتان" پارتيياسئنئث ХІІ سيةزئندة قازاقستاندئ جةدةل ءئيندؤسترييالئق-يننوأاسييالئق دامئتؤ مئندةتئ قويئلدئ.

مةن ءئيننوأاسييالئق ءئيندؤسترييالاندئرؤدئث جةتئ باسئمدئعئن انئقتادئم. ولار:

- اگرارلئق سةكتوردئ تةحنولوگييالئق قايتا جاراقتاندئرؤ جانة كةث اؤقئمدا جاثعئرتؤ؛

- قذرئلئس ءئيندؤستريياسئن جانة قذرئلئس ماتةريالدارئ ءوندئرئسئن دامئتؤ؛

- مذناي ءوثدةؤدئ جانة مذناي-گاز سةكتورئنئث ءئينفراقذرئلئمئن دامئتؤ؛

- مةتاللؤرگييانئ جانة دايئن مةتالل ءونئمدةرئن ءوندئرؤدئ دامئتؤ؛

- حيمييا، فارماسةأتيكا جانة قورعانئس ءونةركاسئبئن دامئتؤ؛

- "تازا" ةنةرگةتيكانئ جاساؤدئ قوسا العاندا ةنةرگةتيكا سالاسئن جاثعئرتؤ جانة دامئتؤ؛

- كولئك جانة تةلةكوممؤنيكاسييا ءئينفراقذرئلئمئن دامئتؤ.

وسئنئث ناتيجةسئندة 7 تريلليون تةثگةدةن استام نةمةسة بئزدئث ذلتتئق ءونئمئمئزدئث 50 پايئزئ دةرلئك كولةمئندة جئلدئق قوسئمشا قذن قوسئمشا جاسالاتئن بولادئ.

بذل - ءورشئل، قاجةتتئ دة لايئقتئ مئندةت. وسئنئث ارقاسئندا بئز قازاقستاندئقتاردئث ءال-اؤقاتئ ودان ءارئ جاقسارؤئ ءذشئن جاعداي جاسايمئز.

IV. ءالةمدئ دامئتؤدئث داعدارئستان كةيئنگئ ترةندتةرئ

مةنئثشة، وسئ داعدارئس بذكئلالةمدئك تاريحتئث بةتبذرئس وقيعاسئنا اينالادئ. ءالةمدئ داعدارئستان كةيئنگئ دامئتؤدئث مئناداي ترةندتةرئ بارئنشا ايقئن بولئپ تابئلادئ.

بئرئنشئ - ءالةمدئك أاليؤتا جذيةسئنئث ترانسفورماسيياسئ.

وز كوزقاراسئمدئ مةن بذكئل ءالةمنئث ساراپشئ توپتارئندا ايتارلئقتاي قئزئعؤشئلئق تؤعئزعان "داعدارئستان شئعؤ كئلتئ" جانة "بةسئنشئ جول" اتتئ ماقالالارئمدا ةگجةي-تةگجةيلئ باياندادئم.

جاهاندئق داعدارئس سةبةپتةرئنئث بئرئ قازئرگئ ءالةمدئك قارجئ جذيةسئنئث اقاؤلئعئ بولئپ تابئلادئ دةپ سانايمئن. ول سوثعئ 50 جئلدا ءئس جذزئندة اؤئستئرئلعان جوق جانة ءالةمدئك دامؤدان قالئپ قويدئ.

جاهاندئق داعدارئستان شئعؤ جاثا قارجئ قذرالدارئنا مئندةتتئ تذردة كوشؤدة ةكةندئگئنة سةنئمدئمئن. تاياؤداعئ بولاشاقتئث ءوزئندة ءالةمدئك ءوثئرلئك أاليؤتالاردئث ساپالئق جاثا ساناتئ ةنگئزئلةتئن بولادئ.

ماسةلةن، 2010 جئلدئث 1 قاثتارئنان امةريكا ءذشئن بوليأار اليانسئ ةلدةرئنئث ذلتذستئلئك ةلةكتروندئق ةسةپ ايئرئسؤ-تولةم بئرلئگئ - "سؤكرةنئث" اينالئمعا ةنگئزئلؤئ جوسپارلانعان.

برازيلييا مةن ارگةنتينا مةركوسؤر ذيئمئ اياسئندا ءوثئرلئك أاليؤتا قذرؤدئ ذسئنؤدا. اسةان ةلدةرئ ءوثئرلئك أاليؤتالار سةبةتئنة بايلانعان أاليؤتا بئرلئگئن ذسئنادئ.

داعدارئستان كةيئنگئ سسةنارييلةردئث بئرئ بويئنشا ءالةمدئك ةكونوميكا ةنةرگةتيكالئق بايلانئستار مةن تؤريزمدئ عانا ساقتاي وتئرئپ، ءوثئرشئلدئك سوققئسئنان ئدئراپ تذسؤئ مذمكئن.

مةن سوندايلئق پةسسيميست ةمةسپئن. مةنئثشة سايئپ كةلگةندة ءالةم ادامزات تاريحئنداعئ تذثعئش زاثدئ جانة جارييا بئرئثعاي جاثا ءالةمدئك أاليؤتانئ جاساؤعا كةلةتئن بولادئ.

بذل ءئيدةيا ءالةمدة بارعان سايئن بةلسةندئ تارالؤدا. كوپتةگةن ساياساتشئلار، قوعام قايراتكةرلةرئ، عالئمدار وعان قولداؤ بئلدئرؤدة.

مئسالئ، ولار - ةكونوميكا بويئنشا نوبةلدئك لاؤرةاتتار ةدمؤند فةلپس پةن روبةرت ماندةلل، مةن ولارمةن جؤئردا استانادا ءاثگئمةلةستئم.

ولار - جةتةكشئ رةسةيلئك عالئمدار، ةكونوميستةر جانة باسقالارئ. بذل ماسةلة G8 جانة G20-نئ قوسا العاندا سامميتتةر مةن فورؤمداردئث كذن تارتئبئنة قازئردئث ءوزئندة ةنگئزئلؤدة.

مذنداي جاهاندئق پروبلةمانئ شةشؤ ءئينتةللةكتؤالدئق كذش-جئگةر مةن ؤاقئتتئ تالاپ ةتةدئ. بذل رةتتة قازئرگئ أاليؤتا جذيةسئنئث پايداسئنا ءذيرةنئپ قالعان ةليتالاردئث زور قارسئلئعئ بولادئ.

الةمنئث تاياؤ ؤاقئتتاردا وسئناؤ كوكةيكةستئ ماسةلةگة بئرةگةي كوزقاراس قالئپتاستئراتئنئنا مةنئث سةنئمئم مول. ونئث ءالةمدةگئ جاهاندئق داعدارئستاردئث جيئلئگئ مةن ءوتكئرلئگئن تومةندةتةتئنئ ايدان انئق.

داعدارئس الدئنداعئ ةكئنشئ ترةند - كذشتةردئ ءالةمدئك جاثاشا ورنالاستئرؤدئ قالئپتاستئرؤ.

جاهاندئق باسقارؤ داعدارئسئ قازئرگئ ةكونوميكالئق سئلكئنئستةردئث زارداپتارئنئث بئرئنة اينالئپ وتئر.

بةلگئلئ تاريحشئ چارلز كيندلبةرگةر ذلئ دةپرةسسييا سةبةپتةرئنة تالداؤ جاساي وتئرئپ، شيةلةنئستئ ماثئزدئ كةزةثدة ءالةمدئك كوشباسشئلئقتئث بولماؤئن سولاردئث بئرئ رةتئندة اتادئ.

كوپتةگةن فاكتورلار تاريحتئث بذگئندة قايتالانئپ وتئرعانئن كورسةتئپ وتئر. اقش پةن ءوزگة دة ءئرئ مةملةكةتتةرگة ءالةمدةگئ ئقپالدئلئقتئ جاثا كذشتةردئث ورتالئعئمةن بولئسؤگة تؤرا كةلةدئ.

مئناداي دايةك كةلتئرةيئن. 2001 جئلئ "گولدمان ساكس" بانكئنئث جةتةكشئ ةكونوميسئ دجيم و نيل بريك اتتئ قئسقارتئلعان سوزدئ ءوزئنئث تالدامالئق جازبالارئندا تذثعئش رةت قولداندئ.

برازيلييانئث، رةسةيدئث، ءذندئستاننئث جانة قئتايدئث باسشئلارئ ءوز ذستانئمدارئمئزدئ ءذيلةستئرگةن جامان بولماس ةدئ دةگةن ذيعارئمعا كةلدئ. سويتئپ 2009 جئلدئث مامئرئندا ةكاتةرينبؤرگتة بريك-تئث العاشقئ سامميتئ ءوتتئ.

جيئرما جئلدان كةيئن بريك ةلدةرئنئث جيئنتئق ءІجو-سئ "ذلكةن جةتئلئك" ةلدةرئنئث جيئنتئق ءئ ج و-سئنةن اسئپ تذسةدئ دةپ كذتئلؤدة.

2050 جئلعا قاراي ةكونوميكالئق دامئعان ةلدةردئث العاشقئ بةستئگئندة باتئس ةلدةرئنةن تةك اقش قانا قالادئ. ونئث ءوزئ دة - قازئرگئ داعدارئس كةزةثئندة تذراقتئلئقتئث ءوزئندئك بئر ارالئنا اينالعان قئتايدان كةيئنگئ ةكئنشئ ورئندا.

ذندئستان دا داعدارئستان سالئستئرمالئ تذردة قولايلئ جاعدايدا ءوتة الادئ. ةلدئث سئرتقئ كاپيتالعا كذشتئ تاؤةلدئلئگئ جوق جانة ءوزئنئث دامؤ باعدارلاماسئن جذزةگة اسئرؤدا.

برازيلييا دا داعدارئستئ ساتتئ جةثة بئلؤدة. برازيلييانئث قؤاتتئ تابيعي جانة ءئينتةللةكتؤالدئق رةسؤرستارعا ءئية، ءذلكةن جانة ئرعاقتئ دامئپ كةلة جاتقان ةل ةكةنئن ايتؤ قاجةت.

رةسةي دة داعدارئستان نئعايئپ شئعادئ.

بةيجئث وليمپياداسئ قارساثئندا "ؤولل ستريت دجورنال" گازةتئندة ذلئبريتانييانئث ةكس-پرةمةر-مينيسترئ توني بلةردئث ماقالاسئ جارئق كوردئ. وندا "بئرنةشة عاسئرلار بويئ كذشتةر باتئستا شوعئرلاندئ... ةندئ بئزگة ئقپالدئلئقتئ شئعئسپةن بولئسةتئن ءالةمدة ءومئر سذرؤ جاعدايلارئمةن كةلئسؤگة تؤرا كةلةدئ" دةگةن قورئتئندئ جاسالعان. وسئناؤ ساياساتكةردئث پئكئرئنشة، بذل تاجئريبة باتئس ءذشئن بةيتانئس، تئپتئ ءوكئنئشتئ دة بولماق.

وسئلايشا، داعدارئس ءالةمدئك ةكونوميكانئث ترانسفورماسييالانؤ ءذدةرئسئن ايتارلئقتاي تةزدةتتئ.

دةگةنمةن، ساياسات بولماعان جةردة ةكونوميكا تةك عئلئم عانا بولار ةدئ. سوندئقتان بذل ءذدةرئس ءالةمدةگئ شئنايئ گةوساياسي كوپتذرلئلئكتئث قالئپتاسؤئمةن قوسا قابات جذرةتئن بولادئ.

داعدارئس الدئنداعئ ءالةمنئث ءذشئنشئ ترةندئ - ةكونوميكادا ةنةرگييا ءذنةمدةؤگة كوشؤ.

بذگئندة نةعذرلئم دامئعان ةلدةر قاؤئپسئز، تازا جانة سارقئلمايتئن دامؤعا كوشؤ مئندةتئن قويئپ وتئر.

امةريكا پرةزيدةنتئ باراك وباما ايتقانداي، "XXI" عاسئردا تازا ةنةرگييا ءوندئرؤدة ءالةمدئك كوشباسشئلئققا جةتكةن ةل، XXI عاسئرداعئ جاهاندئق ةكونوميكادا دا كوشباسشئ بولادئ". بذل ايتئلعانمةن كةلئسپةؤ قيئن.

بذل ورايدا بالاما، تومةن كومئرتةكتئ ةنةرگةتيكا پةرسپةكيأالئ باعئت بولئپ تابئلادئ. بذگئندة ءالةمدة كومئرقئشقئل گازئن وتئنعا جانة مذناي-حيمييا ءونئمدةرئنة اينالدئرؤ جونئندةگئ جوبالار بةلسةندئ تالدانؤدا. تاياؤ ؤاقئتتاردا شئعارئندئلارئ نولگة تةث ةلةكتر ستانسالارئنئث پايدا بولاتئنئنا سةنئمئم مول.

"سؤتةگئ ةنةرگةتيكاسئن" دامئتؤدا دا زةرتتةؤلةر جذرگئزئلؤدة. وثتذستئك كورةيا قازئردئث ءوزئندة "سؤتةگئ ةكونوميكاسئنا" كوشؤ جوسپارئن جذزةگة اسئرؤدا جانة 2040 جئلعا قاراي ءئ ج و-نئث 8 پايئز ءونئمئن سؤتةگئنةن ءوندئرؤدئ جوسپارلاپ وتئر. ءذندئستاندا، اقش پةن وار-دا دا بةلسةندئ جذمئستار جذرگئزئلؤدة.

كذن، جةل، گةوتةرمالدئ، گيدروةنةرگييا جانة بيوماسسا سيياقتئ ةنةرگييانئث قايتا قالپئنا كةلةتئن كوزدةرئ وتئننئث داستذرلئ تذرلةرئنة قاتئستئ بارعان سايئن قذندئ باسةكةلةستئك قابئلةتكة ءئية بولؤدا.

بئراق، سونئمةن بئرگة، كومئرسؤتةگئ ةنةرگييا تذتئنؤدئث جالپئ قذرئلئمئندا ءالئ دة جةتةكشئ رول اتقارا بةرةتئن بولادئ. سوندئقتان ءالةم ءوندئرئسكة ءئيننوأاسييالئق تةحنولوگييالار ةنگئزؤدة، مذناي مةن گاز ءوندئرؤ مةن پايدالانؤدئث ةكولوگييالئق زارداپتارئن قئسقارتؤدا نةعذرلئم بةلسةندئ ءئس-قيمئلدار كذتئپ وتئر.

وسئ تةحنولوگييالاردئث بارئ ءاربئر جةكة ادام ءذشئن نةنئ بئلدئرةدئ؟

ةث الدئمةن، بئز كوپ ذزاماي ةنةرگييا ءذنةمدةيتئن ءومئر سالتئنا كوشةتئن بولامئز. بئز بولساق، ةلدة ءالئ ةلةكتر ةنةرگيياسئن، جئلؤدئ، سؤدئ جانة باسقالاردئ شئنداپ ءذنةمدةؤگة ءالئ كوشكةن دة جوقپئز. مذنئ تاياؤ ؤاقئتتاردا جذزةگة اسئرؤعا تؤرا كةلةدئ.

ةنةرگييانئث ارزان كوزدةرئ كةلمةسكة كةتؤدة. بولاشاقتا كذن باتارةيالارئ، ةنةرگييا ءذنةمدةيتئن شامدار، سؤتةگئ وتئنئمةن جذرةتئن اأتوموبيلدةر، ةلةكتروموبيلدةر پايدالانئلاتئن بولادئ. سوندئقتان كومپانييالار مةن كاسئپورئنداردئث بارلئق باسشئلارئ، ةلدئث بارلئق ازاماتتارئ وسئ اعئمدئ ةسكةرئپ، ةنةرگييانئ قالاي ساقتاؤعا بولاتئندئعئ جونئندة ويلانؤلارئ كةرةك.

ةنةرگييا ءذنةمدةؤدئث ءوسؤئ ءالةمدئك ةكونوميكادا ةنةرگييا سئيئمدئلئعئنئث تومةندةؤئنة، ال ونئث سوثئ ونئث دامؤئ مةن تذراقتئلئعئنا اپاراتئن بولادئ.

داعدارئس الدئنداعئ ءالةمنئث تورتئنشئ ءذردئسئ - ةكونوميكاداعئ مةملةكةتتئث رولئ مةن ماثئزئنئث ارتؤئ.

قازئرگئ داعدارئس كوپتةگةن ادامداردئ ةكونوميكاداعئ مةملةكةتتئث رولئ تؤرالئ ويلانؤعا ماجبذرلةدئ.

فرانسييانئث بذرئنعئ پرةمةر-مينيسترئ ليونةل جوسپةن ةنگئزگةن "حيمييالئق تازا كاپيتاليزم" تةرمينئ بالاعات سوزگة اينالدئ.

كةينستئث بةدةلئ ءوسئپ شئقتئ، ةكونوميستةر ونئث "جالپئ تةوريياسئنئث" ةسكئ دانالارئن سورةدةن قايتادان الؤدا. كارل ماركس قايتادان وقئلؤدا. تئپتئ ئقپالدئ "نيؤسؤيك" اپتالئعئنئث ءوزئ "بئزدئث بارئمئز دة ةندئ سوسياليستةرمئز" دةگةندئ ءوز بةتتةرئندة جازئپ جاتئر.

ةش جةردة جانة ةشقاشاندا مةملةكةتتئث شةشؤشئ تذردة ارالاسؤئنسئز مودةرنيزاسييانئث بولماعاندئعئن تاريح تا راستاپ وتئر. داعدارئس ونئ تاعئ دا دالةلدةدئ.

نارئق ةكونوميكاسئ، مةنشئكتئ قورعاؤ جانة شاعئن بيزنةستئ دامئتؤ بئزدئث ةكونوميكامئزدئث نةگئزئ بولئپ قالا بةرةدئ.

بئراق داعدارئس قارساثئنداعئ كةزةثدة مةملةكةتتئث رولئ ءونةركاسئپتةن باستاپ ءالةؤمةتتئك سالاعا دةيئنگئ سالالاردئث بارئندة دة كذشةيةتئن بولادئ.

سول ارقئلئ مةملةكةتتئك باسقارؤدئث ساپاسئنا جانة مةملةكةتتئك فؤنكسييالاردئ جذزةگة اسئراتئن ادامدارعا قاتئستئ تالاپتار ءوسة تذسةدئ.

نةعذرلئم كةثئرةك ماعئنادا العاندا بذل، ياعني بذتئندةي العاندا ادامي كاپيتالدئث ساپاسئنا تالاپتئ كذشةيتؤ - داعدارئس الدئنداعئ ءالةم دامؤئنئث بةسئنشئ ترةندئ.

ادامي كاپيتالعا ايتارلئقتاي ءئينأةستيسييالار سالمايئنشا ةشقانداي ةكونوميكا تابئستئ دامي المايدئ. 1943 جئلدئث ءوزئندة-اق "اقئل ءئيمپةريياسئ بولاشاق ءئيمپةريياسئ بولماق" دةگةن بولاتئن ؤينستون چةرچيلل.

وثتذستئك-شئعئس ازييا تاجئريبةسئ كورسةتئپ وتئرعانداي، ادامي كاپيتالدئ دامئتؤ سالاسئنداعئ كةيئن قالؤشئلئقتئ قئسقا مةرزئمدة جويؤعا بولادئ. بذگئندة باسةكةگة ةث قابئلةتتئ دةگةن ءالةمنئث 25 اقپاراتتئق كومپانييالارئنئث 14-ئ ازييادا ورنالاسقان.

بذگئندة جوعارئ باسةكةلةستئك باسئمدئقتارئ جوق ةلدةر تاياؤ بولاشاقتا عئلئمي زةرتتةؤلةر، ءئيننوأاسييالئق جانة جوعارئ تةحنولوگييالار رئنوگئندا تابئستئ باسةكةلةستئككة تذسة المايدئ.

وسئلايشا، ءار ازاماتتئث دةنساؤلئعئ، ءئينتةللةكتئسئ جانة بئلئمئ قانشالئقتئ ساپالئ بولسا، مةملةكةتتئث ءالةمدئك قوعامداستئق جذيةسئندةگئ جوعارئ باسةكةلةستئككة قابئلةتئ دة سونشالئقتئ بولماق.

مةن داعدارئس قارساثئنداعئ ءالةم دامؤئنئث تةك ايقئن دةگةن ترةندئلةرئن عانا اتاپ كورسةتتئم.

ومئر سان-سالالئ جانة كذردةلئ، سوندئقتان بئز ءوزئمئزدئ كذتئپ تذرعان جايتتةردئث بارئنة دة دايئن بولؤئمئز كةرةك.

بئزدةردئث قانداي شارا قابئلداؤئمئز قاجةت؟

V. ءئينتةللةكتؤالدئ ذلت

قازاقستاننئث الدئندا ةكونوميكانئ جةدةلدةتة مودةرنيزاسييالاؤ، شيكئزاتتئق ةكونوميكادان ءئيندؤسترييالئق ةكونوميكاعا كوشؤ مئندةتئ تذر.

قازئرگئ ؤاقئتتا رةسپؤبليكالئق ماثئزداعئ ءئينأةستيسييالئق جوبالاردئث تئزئمئن قالئپتاستئرؤ اياقتالئپ كةلةدئ.

ولار بارلئعئ جالپئ سوماسئ 7،5 ميلليون تةثگة بولاتئن 97 جوبا. ونئث ئشئندة 380 ميلليارد تةثگةنئ قذرايتئن 26 جوبانئ وسئ جئلدئث سوثئنا دةيئن اياقتاؤ جوسپارلانئپ وتئر. ولار - جاثا كاسئپورئندار، بئلئم بةرؤ مةن دةنساؤلئق ساقتاؤ سالاسئنئث جاثا نئساندارئ.

بئز دامئعان ةلدةردةن وزئق تةحنولوگييالاردئ تارتئپ، بئرلةسكةن ءوندئرئستةر قذرؤدامئز، ءئيننوأاسييالئق جوبالارعا قولداؤ كورسةتئلؤدة. بئراق ةگةر بئز ةكونوميكاسئ تذراقتئ دامئعان ةلدةر كلؤبئنا ءوتةمئز دةسةك، بذل جةتكئلئكسئز. ونئث سئرتئندا اسا وزئق تةحنولوگييالارئن بئزگة ةشكئم دة انشةيئن بةرة سالمايدئ.

قازاقستانعا بئزدئث ذلتئمئزدئث ءالةؤةتئن وياتؤعا جانة جذزةگة اسئرؤعا جاعداي جاسايتئن ءئينتةللةكتؤالدئ توثكةرئس قاجةت.

وكئنئشكة قاراي، ءومئر سذرؤ ءذشئن قاراجات كةرةك. بئراق، ارتؤر شوپةنگاؤةر ايتقانداي، ذلكةن داؤلةت پةن بيلئك ادامدئ باقئتتئ ةتة المايدئ. ونداي ادامداردئث ءارقايسئسئندا دا "وزئنة تان قام-قارةكةتئ مةن مذقتاجدارئ بار كةدةي جاسئرئنئپ جاتئر".

بئزدئث ةندئگئ مئندةت - قازاقستاندئقتاردئث، بئرئنشئ كةزةكتة جاستاردئث بئلئمدئلئككة، ءئينتةللةكتئگة، وتان مةن حالئققا قئزمةت ةتؤگة دةگةن كوزقاراستارئن ءوزگةرتؤ.

اقش پةن ةؤروپادا نوبةل سئيلئعئن العان عالئمداردئ تةك ةثبةگئ مةن اشقان جاثالئقتارئ ءذشئن عانا قذرمةتتةمةيدئ. ولار بارشا ءذشئن دة ءذلگئ بولئپ سانالادئ. ولاردئث ذلگئسئن جاستارعا ءونةگةلةپ، سول ارقئلئ كذش-جئگةردئث، ةثبةك پةن تالانتتئث ءاركةزدة دة تابئسقا باستايتئنئن كورسةتةدئ.

بئزگة ذلتتئق ءئينتةللةكتئنئث دئثئن قذرؤ قاجةت، بئزگة حالئقارالئق دةثگةيدة باسةكةگة تذسة الاتئن ةرؤديسييالئ ادامدار كةرةك.

"بولاشاقشئلارمةن" كةزدةسئپ، "ينتةللةكتؤالدئ ذلت-2020" جوباسئن ذسئنعاندا مةن وسئنداي ماقساتتاردئ كوزدةدئم.

جوبا نةگئزئندة ءذش اسپةكتئ بار.

بئرئنشئ. قازاقستاننئث بئلئم بةرؤ جذيةسئندةگئ سةرپئلئس.

بذگئندة بئلئم بةرؤ ءذدةرئسئنة مذمكئندئگئنشة كةثئرةك قاراؤعا بولادئ. ءار ادامدئ قازئرگئ زامانعئ ءالةمدة ءئس ءئستةؤگة، بئلئم الا بئلؤگة، ءومئر سذرة الؤعا، بئرلةسئپ ءومئر سذرة بئلؤگة ءذيرةتؤ قاجةت. بذل يؤنةسكو قالئپتاستئرعان "بئلئم بةرؤدئث تورت تاعانئ".

ذزاق جئلدار بويئ بئزدةگئ بئلئم بةرؤدةگئ باستئ پروبلةما اقپاراتتارعا قول جةتكئزؤ بولدئ. كئتاپ كذتكةن ذزئننان-ذزاق كةزةكتةر، مئثداعان بةتتئك كونسپةكتئلةر، بئر كئتاپتئ بئرنةشة ادامنئث جابئلا وقؤئ سيياقتئ جايتتةر اعا بؤئننئث ءالئ دة ةسئندة.

بذگئندة جاعداي باسقاشا. ساراپشئلار بارلئق كةزدةردة جازئلعان كئتاپتارعا قاراعاندا، اقپاراتتاردئث 2006 جئلئ جاهاندئق اؤقئمدا 3 ميلليون ةسة كوپ شئعارئلعانئن ةسةپتةپ شئققان. باسپا تذرئندة ول جةردةن كذنگة دةيئنگئ بيئكتئكتةگئ 12 ءذيمة كئتاپ. بولجام بويئنشا 2010 جئلئ اقپاراتتئث بذل كولةمئ تاعئ دا التئ ةسة ذلعايماق. اقپاراتتئث مذنداي كولةمئندة جوعالئپ كةتؤگة دة بولادئ.

سوندئقتان قازئرگئ زامانعئ بئلئم بةرؤدئث پةرسپةكتيأالئق مئندةتئ - ول سئندارلئ ويلاي بئلةتئن جانة اقپاراتتار اعئنئندا باعدار الا بئلؤگة قابئلةتتئ ادامداردئ دايارلاؤ.

مةكتةپكة دةيئنگئ جانة باستاؤئش بئلئم بةرؤ ءئسئ باستاپقئ ءئينتةللةكتؤالدئق ءالةؤةت پةن جاس قازاقستاندئقتاردئث جاقسئ دةنساؤلئعئن قالئپتاستئرا بئلؤئ كةرةك. ولار تةرةث اقئلئمةن، شةكسئز قئزئعؤشئلئعئمةن جانة ءومئرلئك كذش-قؤاتئمةن ةرةكشةلةنؤگة تيئس.

ورتا بئلئم بةلسةندئ، بئلئمدئ جانة تابئستارعا باعدارلانعان تذلعالاردئ تاربيةلةؤگة جاؤاپ بةرةدئ. وقؤشئلار "ةشقاشان باستاؤدئ توقتاتپا، ةشقاشان توقتاؤدئ باستاما" دةگةن اقيقاتتان اداسپاؤلارئ تيئس.

وسئ جئلئ مةنئث تاپسئرمام بويئنشا استانا مةن سةمةيدة ءئينتةللةكتؤالدئق مةكتةپتةر اشئلدئ. 2011 جئلعا دةيئن مذنداي مةكتةپتةر ةلئمئزدئث ءار ايماعئندا اشئلاتئن بولادئ. ولاردئث مئندةتئ - دارئندئ بالالاردئ، ولاردئث تالانتتارئنئث باعئتئن تاؤئپ، ماقساتتئ دايئندئقتارئن باستاؤ. دارئندئ بالالار بئزدة بار.

بذل مةكتةپتةردةگئ نةگئزگئ ةكپئن ناقتئ جانة تابيعي عئلئمداردئ وقئتئپ، سئندارلئ جانة كرةاتيأتئ ويلاؤ قابئلةتئن دامئتؤعا تذسئرئلةتئن بولادئ.

مةن بذل مةكتةپتةردةن ءذلكةن ناتيجةلةر كذتةمئن. ولار قازاقستاننئث ءئينتةللةكتؤالدئ ةليتاسئن تاربيةلةؤدئث ءئرگةتاسئ بولؤلارئ تيئس.

بذل مةكتةپتةر تذلةكتةرئنئث ءالةمنئث كةز كةلگةن ؤنيأةرسيتةتئندة وقؤعا مذمكئندئكتةرئ بولؤلارئ تيئس.

بئراق بذل باسقا مةكتةپتةردئ دامئتپايمئز دةگةندئ بئلدئرمةيدئ. اؤئلداعئ بئلئم بةرؤ ماسةلةسئ ةرةكشة ماثئزعا ءئية.

مةن جاس پةداگوگتاردئ اؤئلدارعا قونئس اؤدارؤعا شاقئرامئن. بئز ولاردئث قالاداعئ مةكتةپتةردةن كةيئن قالؤئن، ونئث ءئشئندة قاشئقتئقتان وقئتؤ ءادئستةرئ ةسةبئنةن ةثسةرؤگة مئندةتتئمئز.

"بولاشاق" ءئينتةللةكتؤالدئ مةكتةپتةرئ، استاناداعئ حالئقارالئق ؤنيأةرسيتةت - بئزدئث بئلئم بةرؤ جذيةمئزدئ ءالةمدئك ستاندارتتارعا جاقئنداتؤ مئندةتئ قويئلئپ وتئرعان اسا ماثئزدئ ةلةمةنتتةر، مئنة، وسئلار.

الداعئ جئلئ استانادا اشئلؤئ جوسپارلانئپ وتئرعان ءالةمدئك دةثگةيدةگئ حالئقارالئق ؤنيأةرسيتةت ءئينجةنةرلئك جانة تةحنيكالئق كادرلاردئ، گةنةتيكا، بيوحيمييا، فيزيكا ماماندارئن دايئندايتئن بولادئ. وندا زامانالئق زةرتحانالار، ذلتتئق بيوتةحنولوگييالئق ورتالئق جانة باسقالارئ جذمئس ءئستةيتئن بولادئ.

بئز باسئندا قازذؤ، قمةبي جانة قبتؤ تذرعان توعئز ذلتتئق ؤنيأةرسيتةتكة ءذلكةن ءذمئتپةن قارايمئز.

ولار وتاندئق جوعارئ بئلئم بةرؤدئث نةگئزگئ جون ارقاسئ بولؤلارئ تيئس.

بئر سوزبةن ايتقاندا، بئز الداعئ جئلدارئ بئلئم بةرؤ جذيةسئندة سةرپئندئ ءئس-قيمئل تانئتؤعا بةل شةشة كئرئسپةكپئز.

"ينتةللةكتؤالدئ ذلت" جوباسئنئث ةكئنشئ اسپةكتئ - عئلئمدئ دامئتؤ جانة ةلئمئزدئث عئلئمي ءالةؤةتئن ارتتئرؤ. عئلئم ءئيننوأاسييالئق ةكونوميكانئث نةگئزئ بولؤئ تيئس.

1990-شئ جئلدارئ بئزدئث عئلئمي ءئينستيتؤتتار اسا اؤئر جاعدايدا قالدئ. 2000 جئلدان باستاپ احؤال ءوزگةرة باستادئ.

سوثعئ بةس جئلدا قازاقستاندئق عئلئمدئ قارجئلاندئرؤ تورت ةسةگة جؤئق ذلعايئپ، ءذستئمئزدةگئ جئلئ 18،5 ميلليارد تةثگةنئ قذرادئ. عئلئمدئ دامئتؤدئث 2012 جئلعا دةيئنگئ مةملةكةتتئك باعدارلاماسئ جذزةگة اسئرئلؤدا.

وسئنئث ارقاسئندا قازاقستان جاهاندئق باسةكةلةستئك رةيتينگئنئث "يننوأاسييالئق دامؤ" ءئيندةكسئ بويئنشا ءوزئنئث ورنئن 13 پوزيسيياعا جاقسارتتئ.

بئراق قازاقستاندئق عئلئم ءازئرشة بئزدئث ةكونوميكامئزدئث ناقتئ تالابئنان الئس جاتئر. كوپتةگةن عئلئمي زةرتتةؤلةردئث ناتيجةسئن بيزنةس سونشالئقتئ قاجةتسئنبةيدئ. ورتاشا 100 قازاقستاندئق عالئمعا شةت ةلدةردة جارييالانعان بئر عانا عئلئمي ماقالادان كةلةدئ. 15 مئث عالئمنان تةك بئر-ةكةؤئ عانا حالئقارالئق پاتةنتتةر الا الادئ.

سوندئقتان باسقارؤدئث مودةلئن عانا ةمةس، سونداي-اق عالئمداردئث ءوزدةرئنئث قئزمةتئنة دةگةن كوزقاراسئن ءوزگةرتكةن ماثئزدئ.

جاقئندا مةن بئرقاتار ناقتئ شارالار قابئلدانعان عئلئمدئ دامئتؤ ماسةلةلةرئ بويئنشا كةثةس ءوتكئزدئم.

عئلئمي جذيةگة قاتئسؤشئلاردئث بارلئق شةشؤشئ فؤنكسييالارئ وثتايلاندئرئلاتئن بولادئ.

قولدانئستاعئ جذية بويئنشا عئلئمي جوبانئ قارجئلاندئرؤعا تاپسئرئس الؤدئث ءوزئ عانا كةم دةگةندة 5 باسپالداق - ءئينستيتؤت باسشئلئعئ، عئلئمي ورتالئق، عئلئم جونئندةگئ كوميتةت، سالالئق مينيسترلئك، ءذكئمةت ارقئلئ ءوتةدئ.

قازئر ارتئق بؤئندار قئسقارتئلؤدا. عالئمدار قارجئلاندئرؤ ءذشئن تئكةلةي مامانداندئرئلعان عئلئمي كةثةستةرگة جذگئنةتئن بولادئ.

ولارعا عئلئمي جوبالاردئ ءئرئكتةؤ جانة گرانتتار بةرؤ تؤرالئ شةشئم قابئلداؤ فؤنكسيياسئ بةكئتئپ بةرئلةدئ.

بئلئم جانة عئلئم مينيسترلئگئ مةن عئلئم كوميتةتئندة قارجئلئق، ماتةريالدئق جانة تةحنيكالئق اسپةكتئلةردئ قامتاماسئز ةتؤدئث ءاكئمشئلئك فؤنكسيياسئ ساقتالئپ قالادئ.

سونداي-اق عئلئمي قئزمةتتئ قارجئلاندئرؤدئث بازالئق، باعدارلامالئ-ماقساتتئق جانة گرانتتئق - ءذش كومپونةنتتةن تذراتئن جاثا جذيةسئ ةنگئزئلةدئ.

عئلئمي ماقساتتارداعئ بارلئق شئعئندار مةملةكةتتئك ساتئپ الؤلار جذيةسئنةن شئعارئلادئ. ءذكئمةت نيوكر-دئ قارجئلاندئرؤ ءذشئن بيزنةس-قذرئلئمداردئ تارتؤ جونئندة شارالار قاراستئرئپ جاتئر.

كورئپ وتئرعاندارئثئزداي، مةملةكةت عئلئمدئ دامئتؤعا قاجةتتئ بارلئق شارالاردئ قابئلداؤدا. بئراق مذنئث بارلئعئ ةگةر بئلئكتئ كادرلار بولماسا، بةكةر بولار ةدئ.

سوندئقتان مةن جاستارعا ةلئمئزگة ةث الدئثعئ قاتارلئ عئلئم سالالارئندا جذمئس ءئستةيتئن تالانتتئ عالئمدار قاجةت دةپ ءذندةؤ تاستايمئن. عئلئمعا بارئثدار، قذلشئنئثدار، ءوزدةرئثنئث زةرتتةؤ تالانتتارئثدئ جذزةگة اسئرئثدار!

قازئر قازاقستان ءذشئن ءذلكةن مذمكئندئكتةر بار. تذتاستاي العاندا الداعئ كةزةثدة مئنا تورت باعئت ءالةم كارتاسئنئث عئلئمي-تةحنولوگيياسئنا ءذلكةن ئقپال ةتةتئن بولادئ.

بئرئنشئ - بيوتةحنولوگييا جانة بيوحيمييا. بذل - ازئق-تذلئك قاؤئپسئزدئگئن ساقتاؤ، ادامنئث ءئيممؤندئق جذيةسئن نئعايتؤ، ءئينتةللةكتؤالدئق جذية قذرؤداعئ ماثئزدئ باعئت. سوندئقتان قازئر بئز استانادا ذلتتئق بيوتةحنولوگييالئق ورتالئق قذردئق.

ةكئنشئ - ةكوةنةرگةتيكا. بذل - ةنةرگييانئث قايتالاما كوزدةرئ، "جاسئل ةنةرگةتيكا"، وتئن ةلةمةنتتةرئ، جوعارئ ءوتكئزگئشتةر، كومئرتةگئ قوسئندئسئن ذستاؤ مةن ساقتاؤ، ةنةرگييانئ از تذتئناتئن جارئق كوزدةرئ.

ذشئنشئ - ةكولوگييا. پارنيكتئ گازدار شئعارئندئلارئن ازايتؤ، سؤ تازارتؤ، تذرلئ بيوسؤبستانسييالاردئ تةز انئقتاؤ، بيولوگييالئق تذرعئدان ئدئرايتئن پلاستيكتةر ةنگئزؤ، باكتةرييالار قذرؤ، قورشاعان ورتانئ لاستاندئرعئشتاردئ جويؤ تةحنولوگييالارئ بةلسةندئ داميتئن بولادئ.

تورتئنشئ - انتيةيدجينگ (انتيكارئلئك). بذل ءومئردئ ذزارتؤ مةن جاسارؤدئ زةرتتةؤ.

بذل زةرتتةؤلةر قانشالئقتئ كذردةلئ كورئنگةنئمةن، ادامزات ةرتة مة، كةش پة بذل ماسةلةلةردئث بارئن شةشةدئ. بئزدئث عالئمدارعا دا ادامزاتتئث وسئ پروبلةمالارئمةن نةگة اينالئسپاسقا؟ بذل جاستار ءذشئن قوسئمشا رؤح بةرةتئن مئندةتتةر ةمةس پة؟

"ينتةللةكتؤالدئ ذلت" جوباسئنئث ءذشئنشئ اسپةكتئ - بذل ءئيننوأاسييا جذيةسئن دامئتؤ.

اقش-تا بئر مةگاأاتت ةلةكتر ةنةرگيياسئ مةن بئر توننا تةمئر رؤداسئنان 10 كومپيؤتةر جاسار ةدئ، كسرو-دا - 10 رةلس، ال اؤعانستاندا - ةشتةثة دة. بارئ دة قاراپايئم - قولدا بار رةسؤرستاردان پايدا بارئنشا مول بولؤئ ءذشئن تةحنولوگييالار، نوؤ-حاؤ قاجةت.

فرةنسيس بةكون: "بئلئم - ةل مةن حالئققا پايدا ءاكةلگةندة عانا كذش"، دةگةن ةكةن. ةگةر ةكونوميكالئق پايدا ءاكةلمةسة، عئلئمي-تةحنيكالئق پروگرةستةن ةش پايدا جوق.

يننوأاسييا - بذل قاشاندا سةزگئلئكتئ تاؤار ءوندئرئسئ ءوسئمئنة ءاكةلةتئن، پايدا مةن باسةكةگة قابئلةتتئلئكتئ كذرت ذلعايتاتئن ءئيدةيالار توعئسئ مةن بيزنةس.

بذگئندة قازاقستانعا ءئيننوأاسييالئق قئزمةتتئث "جارئلئسئ" قاجةت. بيزنةس پةرسپةكتيأالئ جوبالاردئ ءئزدةپ، ولاردئ جذزةگة اسئرؤ ءذشئن بةيئمدةلؤئ جانة جذمئس ءئستةؤئ تيئس.

دامئعان ةلدةردة شاعئن بيزنةس بارلئق ءئيننوأاسييالاردئث 50 پايئزئنان استامئن جانة جذمئس ورئندارئنئث 70 پايئزئن قامتاماسئز ةتةدئ! ءئيننوأاسييالئق ءئيدةيالار ءئيةلةرئ، ءئيننوأاسييالاردئ جاساؤشئلار، ولار كومپانييالار نةمةسة جةكةلةگةن عالئمدار بولسا دا، سول كذننئث باتئرلارئ بولؤلارئ تيئس. ولار تؤرالئ بذقارالئق اقپارات قذرالدارئ تذراقتئ تذردة ايتئپ وتئرؤلارئ كةرةك.

قوعامدا مئنةز-قذلئقتئث ءئيننوأاسييالئق، كرةاتيأتئك ءذلگئسئ ءذستةمدئك قذرؤئ تيئس.

ةلئمئزدئث بارلئق كومپانييالارئ، ءاسئرةسة ءئينأةستورلارئ زاثنامالئق دةثگةيدة ءوز پايدالارئنئث بئر بولئگئنةن ءئيننوأاسييالئق، عئلئمي جاثالئقتارعا جانة قئزمةتكةرلةردئ وقئتؤعا قارجئ بولئپ تذرؤعا مئندةتتئ بولؤلارئ قاجةت.

قازاقستاندا "يننوأاسييالئق قئزمةتتئ مةملةكةتتئك قولداؤ" تؤرالئ زاث قابئلداندئ.

مةن ءذكئمةت الدئنا ءئيننوأاسييالئق قئزمةتتئ بةلسةندئ ةتؤ مئندةتئن قويدئم. بارئنةن بذرئن تةحنولوگييالار ترانسفةرتئ مةن بئلئمنئث كةشةندئ جذيةسئن قذرؤ قاجةت.

يننوأاسييالئق-تةحنولوگييالئق دامؤدئ باسقارؤدئث تيئمدئ جذيةسئن قالئپتاستئرعان جون. بذل ءذشئن سالالئق مينيسترلئكتةر مةن ذلتتئق كومپانييالاردا عئلئمي-تةحنيكالئق بولئمشةلةر قذرؤ، بارلئق جذزةگة اسئرئلئپ جاتقان جانة جوسپارلانئپ وتئرعان جوبالارعا ساراپتاما جذرگئزؤ ءذشئن جاؤاپتئلاردئ تاعايئنداؤ ماثئزدئ.

يننوأاسييالئق ءئينفراقذرئلئمداردئ بةلسةندئ ساپقا قويؤ ءئسئن جالعاستئرؤ - الماتئدا اقپاراتتئق تةحنولوگييالار پاركئ قذرئلئسئن اياقتاؤ، ءوثئرلئك تةحنولوگييالار مةن ءئيندؤسترييالئ ايماقتار قذرؤ ماثئزدئ.

قازاقستاندئقتاردئث جاثا گةنةراسيياسئن قالئپتاستئرؤعا باعئتتالعان "ينتةللةكتؤالدئ ذلت - 2020" جوباسئنئث مانئ وسئنداي. مذنسئز بئز قازاقستاندئ باسةكةگة قابئلةتتئ ادام كاپيتالئ بار ةلگة اينالدئرا المايمئز.

مةن بذگئن بارلئق عالئمداردئ، پةداگوگتار مةن ستؤدةنتتةردئ ونئ جذزةگة اسئرؤعا بةلسةندئ قاتئسؤعا شاقئرامئن. بئرئگة وتئرئپ بئز الدئمئزعا قويعان بارلئق ماقساتتارئمئزعا قول جةتكئزةمئز جانة قازاقستاندا ءئينتةللةكتؤالدئ ذلت قذراتئن بولامئز.

قادئرلئ جاس ذرپاق!

ذلتتئث ءذمئتئ - سةندةرسئثدةر. سانالئ دا ساپالئ، بئلئمدئ دة بةلسةندئ جاستارئ بار ةلدئث قاشاندا ةثسةسئ بيئك، بولاشاعئ زور بولماق. سوندئقتان ةلدئث ةرتةثگئ باقئتئ سةندةردئث قولدارئثدا دةپ مةن ايتا الامئن.

ايتسة دة، باقئت ةشبئر جاندئ ءوزئ ءئزدةپ كةلمةيتئنئ بةلگئلئ. باق-داؤلةت، بارشا ءئيگئلئك ادامنئث ءوز قولئمةن جاسالادئ.

ار زاماننئث ءوزئنئث ارتئقشئلئعئ مةن قيئنشئلئعئ دا بولادئ.

قازئرگئ باسةكة زامانئندا قاجئر-قايراتئث، ئنتا-جئگةرئث، تئنئمسئز ءئزدةنئسئث بولماسا، كوشتةن قالؤ وپ-وثاي.

دانئشپان اقئن شاكارئم بابالارئث "قذبئلعان ءالةم جارئسئ. اقئلدئ جاننئث تابئسئ" دةپ بةكةر ايتپاعان.

ةندةشة، جاستارعا جذكتةلةتئن مئندةت تة ءذلكةن.

بذگئندة ةلئمئزدئث دامؤ ساتئسئ ماثئزئ ءذلكةن مةجةلئ تذستا تذر. الدئمئزدا قازاقستان تاؤةلسئزدئگئنئث 20 جئلدئعئ مةرةكةسئ كةلة جاتئر.

بئز قازئر بذل مةجةگة ءئرگةمئزدئ نئعايتئپ، كذش-قؤاتئمئزدئ ارتتئرئپ، جةتئلگةن مةملةكةت رةتئندة كةلئپ تذرمئز. ءالةمدئ قالتئراتقان قاراجات داعدارئسئنا بايلانئستئ قيئندئقتاردئث بةتئن قايتارا بئلدئك. قازاقستان - بذكئل ءالةم سئيلايتئن جانة ةسةپتةسةتئن بةدةلئ بيئك ءئرگةلئ ةل بولدئ.

مئنة، بذگئنگئ جاؤاپكةرشئلئكتئ وسئنداي دارةجةدةگئ ةلدئث ءئيگئلئگئن ودان ءارئ ةسةلةپ، وزئق ةلدةردئث قاتارئنان ورئن الؤ ءذشئن سئزدةرگة زور مئندةت جذكتةلةدئ. الدئمئزدا بيئككة جةتةلةيتئن ءذلكةن ماقسات تذر. بذل، ءارينة، وثاي شارؤا ةمةس. بئراق، بئز بذل مئندةتتئ جذزةگة اسئرا الامئز.

سةبةبئ، بئز نة ءئستةؤ كةرةك ةكةنئن بئلةمئز. ةلئمئزدئ ءوركةندةتؤدئث بارلئق سالاسئن عئلئمي نةگئزدة قامتئعان ذزاق مةرزئمدئ جوسپارئمئز بار.

الئستان ويلاماعان جاقئننان ؤايئم تابادئ دةگةن بار. بئز - بولاشاعئمئزدئ بولجاپ وتئرعان ةلمئز. ةندئ تةك ذمتئلئس كةرةك، ةثبةك پةن قابئلةت كةرةك، ةث باستئسئ، وتانعا دةگةن شةكسئز سذيئسپةنشئلئگئمئز كةرةك.

جاستارعا ايتاتئنئم: باقئتتئ ءومئردئ باسقا جاقتان ءئزدةمةثدةر. اتا-بابالارئمئزدئث ايتئپ كةتكةن اسئل سوزدةرئ ةستة بولؤ كةرةك. "وزگة ةلدة سذلتان بولعانشا، ءوز ةلئثدة ذلتان بول" دةگةن ءوسيةت قالدئرعان. ءوز وتانئث بذل دذنيةدةگئ جانناتئث مةن شؤاعئث. سوندئقتان بئلئمدةرئث مةن قايرات-جئگةرلةرئثدئ ءوز ةلدةرئثنئث مذددةسئنة جذمساثدار. تؤعان ةلئث داؤلةتتئ، تؤعان جةرئث ساؤلةتتئ بولسا، سةندةر دة ءاؤلةتتئ، ءالةؤةتتئ بولاسئثدار. سول ءذشئن مةنئث قاتارلاستارئم ةثبةك ةتئپ كةلةدئ. بذل مئندةت سةندةردئث دة مويئندارئثا تذسةدئ. سوندا ءوز ذرپاقتارئثدئ ويلايتئن بولاسئثدار. سوندئقتان وسئ باستان قام جاساؤ كةرةك.

ةلئثدئ سذية بئلسةث، جان اياماي قئزمةت ةتة بئلسةث، ةلئث دة سةنئ الاقانعا سالئپ ايالاي بئلةدئ. وسئنئ ذمئتپاثدار. تؤعان ةلدةرئثنئث ءئيگئلئگئ ءذشئن جانكةشتئ قايرات قئلئپ، قازاقستاننئث ماقتانئشئ بولؤلارئثا تئلةكتةسپئن، جاس دوستار!

نامئستئ ذل-قئزئن ذلئقتايتئن وتانئمئز امان بولسئن!

راحمةت.

("ةگةمةن قازاقستان". قازاننئث 14-ئ)

 

 

سوڭعى جاڭالىقتار