ۋاقىت شەگىنىپ جاتىر ما؟ جەر 24 ساعاتتىق اينالىمدى تولىق اياقتامادى
استانا. قازاقپارات - 2025-جىلعى 10-شىلدەدە جەردىڭ ءبىر تاۋلىكتىك اينالىمى 1,36 ميلليسەكۋندقا قىسقارىپ، 24 ساعاتتىق تولىق تسيكلگە جەتپەي اياقتالدى، دەپ حابارلايدى El.kz ينتەرنەت پورتالى.
بۇل تۋرالى Space.com عىلىمي پورتالى حالىقارالىق ۋاقىت ولشەۋ قىزمەتتەرىنىڭ دەرەكتەرىنە سىلتەمە جاساپ مالىمدەدى. اتالعان قىزمەتتەر اتومدىق ساعاتتار ارقىلى جەردىڭ اينالۋ جىلدامدىعىن جوعارى دالدىكپەن باقىلايدى.
نورماتيۆ بويىنشا ءبىر تاۋلىك 86400 سەكۋندقا تەڭ. الايدا سوڭعى جىلدارى عالىمدار جەردىڭ ءوز وسىنەن اينالۋىنداعى ميكروسەكۋندتىق اۋىتقۋلاردى ءجيى تىركەپ ءجۇر. مىسالى، 2025-جىلعى 5-شىلدەدە پلانەتا ءوز اينالىمىن ادەتتەگىدەن 1,25 ميلليسەكۋندقا ەرتە اياقتاعان. بۇگىن دە وسىنداي اۋىتقۋ كۇتىلۋدە، ياعني 1,34 ميلليسەكۋندقا قىسقارادى دەپ بولجانىپ وتىر.
ازىرگە تىركەلگەن ابسوليۋتتىك رەكورد 2024-جىلعى 5-شىلدەدە بولعان: جەردىڭ تولىق اينالىمى 1,66 ميلليسەكۋندقا جىلدامىراق ورىن العان.
مۇنداي وتە ۇساق ۋاقىت ايىرماشىلىقتارىن ولشەۋ 1973-جىلدان باستاۋ الدى، سول كەزدەن باستاپ جوعارى دالدىكتى اتومدىق ساعاتتار ەنگىزىلىپ، جەردىڭ اينالىسىنداعى ەڭ از وزگەرىستەردى دە ەسەپتەۋ مۇمكىندىگى قولجەتىمدى بولدى.
كۇندەلىكتى ومىردە تاۋلىكتىڭ بىرنەشە ميلليسەكۋندقا قىسقارۋى سەزىلمەسە دە، عالىمدار بۇل قۇبىلىستى مۇقيات قاداعالاپ وتىر. زەرتتەۋشىلەردىڭ پىكىرىنشە، جەردىڭ اينالۋ جىلدامدىعىنىڭ ارتۋى عالامشاردىڭ ىشكى قۇرىلىمىندا بولىپ جاتقان كۇردەلى پروتسەستەردىڭ بەلگىسى بولۋى مۇمكىن.
بۇل ۇدەرىستىڭ ناقتى سەبەبى ازىرگە بەلگىسىز، - دەيدى ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جەردىڭ اينالۋىن زەرتتەۋ جونىندەگى جەتەكشى مامانى لەونيد زوتوۆ.
ول مۇمكىن سەبەپتەر رەتىندە جەر ىشىندەگى ماسسالاردىڭ قايتا ءبولىنۋىن، تەكتونيكالىق قوزعالىستاردى نەمەسە يادرو دەڭگەيىندەگى وزگەرىستەردى اتادى. سونىمەن قاتار، زوتوۆتىڭ ايتۋىنشا، جەر بولاشاقتا قايتا باياۋلاۋى دا مۇمكىن، ويتكەنى ونىڭ اينالۋ جىلدامدىعى تۇراقتى ەمەس جانە ىشكى-سىرتقى كوپتەگەن فاكتورلارعا تاۋەلدى.
قازىرگى تاڭدا بۇل وزگەرىستەر كۇندەلىكتى ومىرگە اسەر ەتپەيدى. الايدا الداعى ۋاقىتتا دۇنيەجۇزىلىك ۇيلەستىرىلگەن ۋاقىت (UTC) جۇيەسىنە تۇزەتۋلەر ەنگىزۋ قاجەت بولۋى مۇمكىن. بۇل - ۆيسوكوس سەكۋندتار دەپ اتالاتىن قوسىمشا نەمەسە الىپ تاستالاتىن سەكۋندتار ارقىلى جۇزەگە اسادى.
