الەمدە الداعى بەس جىلدا 5 ميلليارد ادام سۋ تاپشىلىعىن سەزىنۋى مۇمكىن
الداعى 5 جىلدا الەمدە 5 ميلليارد ادام سۋ تاپشىلىعىن سەزىنۋى مۇمكىن. 2018 -جىلى كورسەتكىش 3,5 ميللياردان اساتىن.
قازىر جەر بەتىندە 1,7 ميلليارد ادام تۇشى سۋ كوزدەرىنە ءزارۋ. تازا سۋ تاپشىلىعىنان جىل سايىن مىڭداعان ادام ءتۇرلى اۋرۋعا شالدىعىپ، كوز جۇمادى. وسى رەتتە الەم ەلدەرى سۋ تاپشىلعىمەن قالاي كۇرەسىپ جاتىر؟ كليماتتىڭ وزگەرۋى سالدارىنان جىلدان جىلعا جاعداي كۇردەلەنىپ بارادى. الەم حالقىنىڭ سانى ارتقان سايىن سۋ جۇيەسىنە تۇسەتىن سالماق تا كوپ.
***
يراكتا اۋىزسۋ قورى ازايىپ بارادى يراكتاعى باسرا قالاسىنىڭ تۇرعىندارى كەيىنگى 80 جىلدا بولماعان سۋ داعدارىسىن باستان كەشۋدە. كليماتتىڭ وزگەرۋى سالدارىنان ەلدى قۋاڭشىلىق جايلاپ، وزەن- كولدەردەگى سۋدىڭ تۇزدىلىعى كوتەرىلىپ كەتكەن. ءسويتىپ، ءىشۋ تۇرماق پايدالانۋعا جارامسىز بولا باستاعان. قالا تۇرعىندارىنىڭ سانى 3 ميلليوننان اسادى. ونىڭ ۇستىنە كەيىنگى جىلدارى تەمپەراتۋرانىڭ جوعارىلاۋىنان وزەندەگى سۋ دەڭگەيى ءبىرشاما ازايعان. ايماقتا نەگىزگى سۋ كوزى - تيگر مەن ەفراتتىڭ قوسىلۋىنان پايدا بولعان شاتت- ەل- اراب وزەنى. ال قوس داريا كورشى ەلدەردەن باستاۋ الادى. سوندىقتان ونداعى سۋ بوگەتتەرى مەن قويمالار دا جاعدايدى شيەلەنىستىرىپ وتىر. جەرگىلىكتى ۇكىمەت تىعىرىقتان شىعۋ ءۇشىن سۋ تۇشىتاتىن ءىرى جانە شاعىن ستانتسيالار سالۋعا نيەتتى. جوبا قۇنى - 3 ميلليارد دوللار. «الايدا ونى جۇزەگە اسىرۋعا كەم دەگەندە 3 جىل قاجەت»، - دەيدى ماماندار.
اكيل ياراللاح، سۋ جوباسىنىڭ جەتەكشىسى:
- بۇرىن ءار ادامعا كۇنىنە 350 ليتر سۋ بەرىلەتىن. قازىر جوسپارلاۋ مينيسترلىگىنىڭ شەشىمىمەن بۇل نورما 250 ليترگە دەيىن قىسقارتىلدى. ءبىراق مۇنىڭ ءوزىن ورىنداۋ قيىن بولايىن دەپ تۇر. سوندىقتان قاتاڭ ۇلەستىرۋ رەجيمى ەنگىزىلدى. جوبالار كومەكتەسەدى دەپ ۇمىتتەنەمىز. يراك - كليمات وزگەرىسىنە توتەپ بەرە المايتىن ەل قاتارىنا جاتقىزىلعان. بيىل قۋاڭشىلىقتان اۋىلشارۋاشىلىق سالاسى مول شىعىنعا باتتى. اۋىزسۋدى ۇنەمدەۋ ءۇشىن بيلىك ءبىراز سەكتوردىڭ جۇمىسىن قىسقارتتى. ال سۋارمالى ەگىنشىلىككە تەك 375 مىڭ گەكتار جەر بولگەن. بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 100 مىڭ گەكتارعا از.
***
ورتالىق ازيادا 22 ميلليون ادام تازا سۋعا ءزارۋ الەمدە 153 ەل ترانسشەكارالىق سۋ باسسەيندەرىنە تاۋەلدى. ءبىراق تەك 24 ەلدە سۋ رەسۋرستارىن بىرلەسە پايدالانۋ تۋرالى كەلىسىم بار. ماسەلەن ورتالىق ازياداعى سۋ تاپشىلىعى الداعى ونجىلدىقتا %37 كە جەتۋى مۇمكىن. دۇنيەجۇزىلىك بانك دەرەگىنە سۇيەنسەك، قازىر ورتالىق ازيانىڭ بەس مەملەكەتىندە، ياعني، قازاقستان، قىرعىزستان، تاجىكستان، تۇركمەنستان جانە وزبەكستاندا 76 ميلليون تۇرعىننىڭ كەم دەگەندە 22 ميلليونى، بۇل حالىقتىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگى تۇشى سۋعا ءزارۋ. قازاقستان - الەمدەگى تەڭىزگە تىكەلەي شىعۋعا مۇمكىندىگى جوق، قۇرلىقتىق مەملەكەت. ەل اۋماعىنىڭ ۇشتەن ەكى بولىگى سۋسىز ايماققا جاتادى. ال سۋ رەسۋرستارىنىڭ %44 ءى كورشى ەلدەردەن، ياعني، ورتالىق ازيانىڭ ءىرى ترانسشەكارالىق سۋ كوزدەرى: ءامۋداريا، سىرداريا، تالاس، تارىم، شۋ، قارقارا وزەندەرىمەن قىرعىزستان ارقىلى كەلەدى. قازىر ءامۋداريادا تالىپتەر سالىپ جاتقان كوشتەپ كانالىنىڭ قۇرىلىسى وسى ەلدەرگە زاردابىن تيگىزۋى مۇمكىن.
***
سۋدى تۇشىتۋ تەحنولوگيالارىنا قاراجات قاجەت جەر بەتىندەگى سۋ قورىنىڭ %97 ءى ىشۋگە جارامسىز. ويتكەنى تۇزدى. وسىعان بايلانىستى ءبىرقاتار ەلدە سۋدى تۇشىلاندىرۋعا باسا ءمان بەرىلەدى. مىسالى، ساۋد ارابياسىندا اۋىز سۋدىڭ %70 ى سۋدى تۇشىتۋ قوندىرعىلارى ارقىلى الىنادى. ال سۋ تاپشىلىعى ماسەلەسى وتكىر تۇرعان ماروككادا اۋىزسۋ تۇماننان ءوندىرۋ قولعا الىنعان. الايدا بۇل تىم قىمبات. كۇنىنە ەكى مىڭ ليتر تۇشى سۋ بەرەتىن جۇيەنىڭ جۇمىسى 15 مىڭ ا ق ش دوللارعا باعالانادى.
تىرشىلىك ءنارىنىڭ تاپشىلىعى يسپانيادا دا وزەكتى. وعان قۋاڭشىلىق سەبەپ. عاسىر ورتاسىنا تامان ءبىر عانا كاتالونيا وڭىرىندەگى رەسۋرستار%20 كە ازايادى دەگەن بوجام بار. بيلىك بۇل ونى سۋدى تۇشىتۋ قوندىرعىلارىنىڭ كومەگىمەن شەشىپ ءجۇر. ەلدە ەۋروپا بويىنشا ەڭ ءىرى ستانتسيا ورنالاسقان. ەل بويىنشا 800 قوندىرعى كۇنىنە 5 ميلليون تەكشە مەتر سۋ وندىرەدى. جالپى يسپانيا تىرشىلىك ءنارىن تۇشىتۋ قۋاتى بويىنشا الەمدە ساۋد ارابياسى، ا ق ش جانە بىرىككەن اراب امىرىكتەرىنەن كەيىن ءتورتىنشى ورىندا. بۇل ءتيىمدى تەحنولوگيا بولعانىمەن، قىرۋار قارجىنى قاجەت ەتەدى.
https://24.kz
