العاش تۇركى تىلىنە اۋدارىلعان قۇراننىڭ كوشىرمەسى قازاقستانعا جەتكىزىلدى
استانا. KAZINFORM - قولجازبالار كورمەسىنە ەلىمىزدىڭ بىرنەشە وڭىرىندە جانە ۇلى بريتانيادا تابىلعان تۋىندىلار قويىلدى.
ەسكە سالا كەتەيىك، بيىل ناۋرىز ايىندا مانچەستەردەن X-XII عاسىرلاردا العاش تۇركى تىلىنە اۋدارىلعان قۇران تابىلعانى تۋرالى حابارلاعان ەدىك.
ماماندار 15 قولجازبا مەن 500 گە جۋىق ارحيۆ قۇجاتىنىڭ كوشىرمەسىن الدى. قولجازبا 1049-1053-جىلدار ارالىعىندا جازىلعان. بۇگىن ەلورداداعى قولجازبالار جانە سيرەك كىتاپتار ورتالىعىندا تاريحي قۇجاتتاردىڭ كورمەسى اشىلدى.
«ءبىز قىزىلوردا، تۇركىستان وبلىستارىندا، تاراز جانە سەمەي قالالارىندا، سونداي- اق ۇلىبريتانيادا مانچەستەردەگى دجون رايلاندس اعىلشىن كىتاپحاناسىندا، وكسفورد ۋنيۆەرسيتەتىندەگى بودليان كىتاپحاناسىندا جانە لوندونداعى بريتان كىتاپحاناسىندا بولدىق. سول جەردەن ХІІعاسىرداعى قازاق حالقىنىڭ تاريحى مەن مادەنيەتى تۋرالى ХІХ-ХХ عاسىرلارعا جاتاتىن قۇندى قولجازبالاردى تاپتىق. اتاپ ايتقاندا، ءابۋ ناسىر ءال-فارابيدىڭ فيلوسوفيا بويىنشا سيرەك كەزدەسەتىن كىتاپتارىنىڭ ءبىرىن، احمەد ياساۋي «ديۋاني حيكمەت» جانە ونىڭ شاكىرتى سۇلەيمان باقىرعانيدىڭ كىتاپتارى، سۋفي الاياردىڭ ەڭبەكتەرىن ەلگە اكەلدىك»، - دەدى قولجازبالار جانە سيرەك كىتاپتار ورتالىعىنىڭ عىلىمي-زەرتتەۋ ءبولىمىنىڭ باس ساراپشىسى المات ءابسالىقوۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا، كورمەدەگى كەيبىر ەكسپونات - قازاقتىڭ تاريحىن سيپاتتايتىن باستاپقى دەرەككوزدەر.
«مىسالى، XI عاسىردا جازىلعان گارديزي كىتابى، الەمدە بۇل تۋىندىنىڭ ەكى داناسى عانا بار. وندا X-XI عاسىرلارداعى ورتالىق ازيا اۋماعىنداعى تۇركى تايپالارىنىڭ ءومىرى تۋرالى وتە قۇندى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن. بۇل ءماتىننىڭ تولىق اۋدارماسى ءالى جوق، سوندىقتان كوپ نارسەنى اۋدارۋ، ەگجەي-تەگجەيلى زەرتتەپ، سيفرلاندىرۋ قاجەت. كىتاپتار نەگىزىنەن تۇركى، پارسى جانە اراب تىلدەرىندە جازىلعان» ، - دەيدى ول.
ەندى ەلىمىزدەگى وڭىرلەر مەن ۇلى بريتانيادان اكەلىنگەن قولجازبالار زەرتتەلەدى.
«قازاق حالقىنىڭ مەملەكەتتىلىگى مەن ونىڭ ساياسي باعىت باعدارىن ايقىنداۋدا تاريحتىڭ ءرولى ماڭىزدى. ءبىزدىڭ ۇلتىمىزعا، ەلىمىزگە قاتىستى قۇندى جازبالار، اعارتۋشىلاردىڭ قولجازبالارى ەۋروپادا ساقتالعان. ورتالىق قىزمەتكەرلەرى وسى باعىتتا ەلەۋلى ەڭبەك ەتىپ، ناتيجەسىندە ءبىراز قولجازبالارعا قول جەتكىزدى. جالپى سوڭعى ۋاقىتتا ورتالىقتىڭ جۇمىسىنا جان بىتە باستادى، بۇل ءىستى مەملەكەتتىك تۇرعىدان قولداۋ كەرەك. سەبەبى سيرەك كەزدەسەتىن كىتاپتار مەن قولجازبالاردا ءبىزدىڭ تاريحىمىز جازىلعان. ءالى جە جينالماي جاتىرعان سان مىڭداعان مۇرالار بار»، - دەدى ءىس-شاراعا قاتىسقان. ءماجىلىس دەپۋتاتى جاناربەك ءاشىمجانوۆ.
سونداي-اق حالىق قالاۋلىسى بۇگىنگى كورمەنىڭ ماڭىزى ەرەكشە ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
