Al Jazeera ورتالىق ازيامەن بايلانىسىن نىعايتۋعا مۇددەلى - موستەفا سۋاگ

استانا. KAZINFORM - قازىر استانادا ءوتىپ جاتقان «Al Jazeera Week» - «Al Jazeera اپتالىعى» اياسىندا Al Jazeera Media Network-تىڭ باسشىلىعى، ونىڭ ىشىندە Al Jazeera باس ديرەكتورىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى دوكتور موستەفا سۋاگ ق ر پرەزيدەنتىنىڭ تەلەراديوكەشەنى ۇجىمىمەن كەزدەسىپ، قازاقستانداعى ەڭ ءىرى مەدياحولدينگتىڭ قىزمەتىمەن تانىستى.

دوكتور سۋاگ ق ر پرەزيدەنتى ت ر ك جۋرناليستەرىمەن دە پىكىر الماستى.

اتاپ ايتقاندا، شەتەلدىك مەيماننىڭ ساپارى اياسىندا ۇيىمداستىرىلعان سۇحباتتى Silk Way تەلەارناسىنان وسى جۇما كۇنى استانا ۋاقىتىمەن تۇنگى ساعات 1 دە كورۋگە بولادى.

- دوكتور سۋاگ، جاقىندا قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ تەلەراديوكەشەنى مەن Al Jazeera Media Network ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويدى. ءبىز بۇل قۇجاتقا قول قويىلعانىنا وتە قۋانىشتىمىز جانە ونىڭ ءبىراز ناتيجە بەرگەنىن كورىپ وتىرمىز. بۇدان ءارى ىنتىماقتاستىعىمىز قالاي نىعايتىلادى دەپ سانايسىز؟

- مەنىڭ ويىمشا، قازاقستان مەملەكەت رەتىندە جان-جاقتى دامىپ كەلەدى. ەلدە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن دامىتۋعا دەگەن شىنايى نيەت پەن جىگەر بار، بۇل ءوز كەزەگىندە دامۋعا قولداۋ جاساۋدىڭ اسا ماڭىزدى قادامى سانالادى.

ءبىزدىڭ كوماندا وكىلدەرىنىڭ پىكىرىنە قاراعاندا، وسى ىنتىماقتاستىعىمىزدان وڭ ناتيجە كورىپ وتىر. ولار ستۋدەنتتەردىڭ وتە ىنتالى، اقىلدى، تالانتتى جانە وقۋعا قۇشتار ەكەنىن ايتتى. ارينە، ولار جۋرناليست بولۋدى، نارىقتا باسەكەگە ءتۇسۋدى اسىعا كۇتىپ وتىر. بۇل تۇرعىدا قازاقستاندا مىقتى جۋرناليستەردىڭ جاڭا تولقىنى شىعاتىنىنا سەنىمدىمىن.

ءبىز ءۇشىن بۇل وقۋدى باستاۋ - ەكى تاراپ اراسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويىلعاننان كەيىنگى العاشقى قادام. ءبىز وسىدان كەيىنگى قادامدارىمىزدى تاعى دا پىسىقتايمىز دەپ ويلايمىن. مۇنداعى تەلەارنا باسشىلىعىمەن، ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعىمەن جانە ستۋدەنتتەرمەن تاجىريبە الماسۋداعى بايلانىسىمىزدى تەرەڭدەتە تۇسكەن ماڭىزدى. وسىلايشا، ءبىز العا ىلگەرىلەۋ ءۇشىن قانداي شەشىمدەر قاجەت ەكەنىن تۇسىنەمىز. جالپى، بىزدە كوپتەگەن كۋرستار جانە وزگە دە مۇمكىندىكتەر جەتكىلىكتى.

سونىمەن قاتار، ءبىر- بىرىمىزگە كومەكتەسە وتىرىپ، ءوزىمىز دە ۇيرەنۋگە تىرىسامىز. ەڭ الدىمەن، ءبىز بۇل جەردە ۇلكەن مەملەكەت تۋرالى جانە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى جۇمىسى جايىندا ءبىلىپ جاتىرمىز. بولاشاقتا ورتالىق ازياداعى قىزمەتىمىزدى كەڭەيتۋدى شەشسەك، قازاقستان ءبىز قاراستىراتىن ەلدەردىڭ ءبىرى بولماق. الدا كوپ جۇمىس كۇتىپ تۇر. سوندىقتان قازاقستاندا ىنتىماقتاستىق اياسىندا جۇزەگە اسىرىلعان ءىس-شارالاردى بىرلەسكەن جۇمىستىڭ باسى دەپ سانايمىز.

- Al Jazeera ورتالىق ازيا مەن قازاقستاننان نە ۇيرەنە الادى؟

- مەنىڭشە، ۇزاق جىلدار بويى كەڭەس وداعىنىڭ باقىلاۋىندا ءجۇرىپ، جۋرناليستيكاعا قاتىستى شەكتەۋ جاسايتىن ەرەجەلەرى بولعان ەل رەتىندە قالايشا ب ا ق- تى بۇل قۇرساۋدان بوساتقانى تۋرالى مالىمەت العان ماڭىزدى. ياعني، قازىر بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى قازاقستان حالقىنىڭ مۇددەسىنە قىزمەت ەتىپ جاتىر. بۇل ءوز كەزەگىندە بىزگە پايدالى تاجىريبە الاتىن اسپەكت.

ەكىنشىدەن، كەڭەس وداعى ىدىراعاننان كەيىن قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىك العانىنا سونشالىقتى كوپ ۋاقىت وتكەن جوق. ءدال وسىنداي ەلدەر وسى وڭىردەگى جۋرناليستيكانىڭ بولاشاعىن انىقتايتىنا جانە بارشا الەمدە ب ا ق- تىڭ قالىپتاسۋىنا اتسالىساتىنىنا سەنىمدىمىن. وسىنى وتە ماڭىزدى دەپ ويلامىن.

قازاقستاننان ۇيرەنەتىن ءۇشىنشى جاعدايعا توقتالساق، بۇل وڭىردە قالاي جۇمىس ىستەي الاتىنىمىز جايىندا تاجىريبە جيناقتاۋعا بولادى. اسىرەسە، ەل تاريحىنا ۇڭىلسەك، جۇزەگە اسىرۋعا بولاتىن ءىس كوپ. ورتالىق ازيا ەلدەرى مەن قالعان مۇسىلمان الەمى اراسىندا 10 عاسىرعا جۋىق ورتاق تاريحىمىز بار.

الەمنىڭ بۇل ءوڭىرى يسلام وركەنيەتىنە ەلەۋلى ۇلەس قوستى جانە ونى قازىردىڭ وزىندە مويىنداپ جاتىرمىز. وسى ورايدا ءتيىستى ماتەريالدى دايارلاپ، مازمۇندى دەرەكتەردى اۋديتوريامىزعا ۇسىنامىز دەپ ۇمىتتەنەمىن.

- ورتالىق ازيا وڭىرىندەگى جانە تاۋەلسىز مەملەكەتتەر دوستاستىعى (ت م د) ەلدەرىنىڭ اۋماعىنداعى بۇقارالىق اقپارات قۇرالى نارىعىنا كەڭىنەن كىرۋ جوسپاردا بار ما؟

- بىزدە ناقتى وڭىرگە نەمەسە ەلگە ارنالعان تەلەارنا ستانتسياسىن جانە سيفرلىق پلاتفورمانى اشۋ تۋرالى جوسپارىمىز جوق. اتاپ ايتقاندا، وسىنداي ناقتى جوسپارىمىزدى قۇرمادىق. دەگەنمەن، بۇل باعىتتى زەرتتەۋ ماڭىزدى. ءبىز قارجىلىق ءارى زاڭ تۇرعىسىنان جانە كاسىبي جاعىنان قانداي مۇمكىندىكتەر بار ەكەنىن سارالاپ، Al Jazeera-نىڭ وسى وڭىرگە كەلۋى حالىققا قانداي پايدا اكەلەتىنىن پىسىقتاۋمىز قاجەت.

ويتكەنى، ادامدار قىزىقپايتىن ءىس- ارەكەتپەن اينالىسقان دۇرىس ەمەس. بۇل تۇرعىدا ءبىرشاما ۋاقىت كەرەك. ءبىزدىڭ ىنتىماقتاستىق اياسىندا قازىر قازاقستانمەن تانىسىپ جاتىرمىز. اتاپ ايتقاندا، قارىم- قاتىناستى نىعايتۋعا مۇمكىندىكتەر بارشىلىق. قازاقستاننىڭ وزىنەن جاقسى اسەر الدىم جانە ەلدى دامىتۋ ءۇشىن جاسالىپ جاتقان باستامالار كوڭىل كونشىتەدى. بۇل بولاشاقتا ءوز جەمىسىن بەرەدى.

وسىعان دەيىن قازاقستانداعى ارىپتەستەرىممەن پىكىر الماسقان ەدىم. سوندىقتا قازاقستاندىق ارنالارعا نەمەسە سىزدەردىڭ تەلەارنالارىڭىزعا (ق ر پرەزيدەنتىنىڭ تەلەراديوكەشەنى قۇرامىنداعى) Al Jazeera-نىڭ كەيبىر ماتەريالدارىن كورسەتۋگە مۇمكىندىك بەرىلۋى ىقتيمال.

ەكىنشىدەن، ديستريبيۋتورلاردى Al Jazeera كونتەنتىن كەڭ اۋديتورياعا تاراتۋدى ماجبۇرلەۋگە بولادى. سەبەبى وسىندا بارلىعى CNN جانە BBC ءدى كورە الاتىنىن بايقادىم، ءبىراق Al Jazeera كەڭىنەن تارالماعان. ءبىز بارلىق باسقا دا شەتەلدىك مەديا جەلىلەرمەن تەڭ تۇرعىمىز كەلەدى، ويتكەنى شىن مانىندە، جاڭالىقتار بويىنشا Al Jazeera ولاردان الدەقايدا جاقسى.

- Al Jazeera ءوز تاريحىندا قيىن كەزەڭدەردى باستان وتكەردى. اسىرەسە، قازىرگى گەوساياسي كۇنتارتىبىن ەسكەرە وتىرىپ، رەداكسيالىق شەشىمدەرگە قاتىستى كوزقاراستا قانداي دا ءبىر وزگەرىستەر بولدى ما؟

Al Jazeera - كەڭىنەن تانىمال ب ا ق. بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ ستاندارتتارى، ەتيكاسى مەن ەرەجەلەرى انىق جانە جۇرتشىلىققا بەلگىلى. ەگەر وسىنى ەلەمەسەڭىزدەر، كاسىبي تۇرعىدان ناشارلاي تۇسەسىزدەر، سونداي- اق ساياسي، ەكونوميكالىق، كوممەرتسيالىق جانە باسقا جاعداي ىقپال ەتىپ وتىرعانىن سەزىنەسىز. Al Jazeera-نىڭ باعىتى باستاپقى كەزەڭنەن وزگەرگەن ەمەس، ءوزىمىزدىڭ رەداكتسيالىق ستاندارتتار بار. باسقا ەلدەر ءبىزدى سىناعان كەزدە دە رەداكسيالىق ستاندارتتار وزگەرمەدى.

اۋديتوريامىز دا بىزدەن تەرىس اينالىپ كەتپەدى. ءبىز اۋديتوريامىزدى جوعالتتىق دەگەن پىكىر شىندىققا جاناسپايدى. شىندىعىندا، بىزگە باسقا ەلدەر نەمەسە ۇكىمەتتەر قىسىم جاساعىسى كەلگەندە، اۋديتوريامىز ايتارلىقتاي ءوستى. ماسەلەن، اراب ەلدەرىنە بارىپ، كەز كەلگەن ۇيگە كىرسەڭىز، ولاردىڭ Al Jazeera-نى كورەتىنىن بايقايسىز. Al Jazeera باتىس ەلدەردە دە وتە تانىمال. بۇعان دەيىن افريكادا، ازيا مەن لاتىن امەريكاسىنىڭ كوپتەگەن ەلىندە بىزدەن ءار تىلدە حابار تاراتۋدى سۇرادى. ياعني، يسپان، پورتۋگال نەمەسە قىتاي تىلىندە Al Jazeera تەلەارناسىن اشۋ مۇمكىندىگى جايىندا ۇسىنىس بولدى.

بىزدە فرانسۋز، يسپان، قىتاي جانە كەيبىر باسقا تىلدەردە كونتەنت دايىندايتىن سيفرلىق پلاتفورمالار بار، ءبىراق بىزدە جاڭا تەلەارنا اشىلعان جوق. مەنىڭ ويىمشا، بولاشاقتا جاڭا قادامدار جاسالۋى مۇمكىن. سوندىقتان ادامدارعا ءداستۇرلى تەلەارنا ەمەس، تەحنولوگيالىق جاعىنان جەتىلدىرىلگەن زاماناۋي پلاتفورما كەرەك سياقتى. ءبىز سول تەحنولوگيانى ۇستاناتىن بولامىز.

- اڭگىمەڭىزگە راقمەت!

بۇعان دەيىن استانادا ءوتىپ جاتقان «Al Jazeera اپتالىعى» اياسىندا قاتار تەلەكومپانياسىنىڭ باسشىلارى ق ر پرەزيدەنتى تەلەراديوكەشەنى ۇجىمىمەن كەزدەسىپ، قازاقستانداعى ەڭ ءىرى مەدياحولدينگتىڭ قىزمەتىمەن تانىسقانىن جازعان بولاتىنبىز.

اۆتور

رۋسلان عابباسوۆ