ادامدار قايتادان گازەت وقىپ، تەلەديدار كورىپ، ساراپتاماعا سۇرانىس ارتادى - داۋرەن قۋات

  بۇگىن «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنە 90 جىل تولدى. باسىلىمنىڭ العاشقى سانى 1934 -جىلى 10-قاڭتاردا جارىق كورگەن.

ۇلت مادەنيەتىن كوتەرۋگە قىزمەت ەتۋ ماقساتىنداعى گازەت ادەبي، مادەني سالانى قامتىپ كەلەدى. اپتاسىنا ءبىر، جىلىنا 52 ءنومىرى شىعادى. وسى ورايدا، گازەتتىڭ باس رەداكتورى داۋرەن قۋاتپەن «قازاق ادەبيەتىنىڭ» تىنىس- تىرشىلىگى، بۇگىنى مەن بولاشاعى تۋرالى از-كەم اڭگىمەلەستىك.

- داۋرەن قاسەن ۇلى، ايتۋلى داتا قۇتتى بولسىن! اپتالىق 90 جىلدان بەرى وقىرمانىنا تۇشىمدى دۇنيەنى ۇسىنىپ كەلەدى. بۇگىندە اقپارات سالاسىندا جۇرگەندەر اراسىندا «اعىس جىلدام، جاڭالىق قىسقا» بولۋى كەرەك دەگەن پىكىر ۇستاناتىنداردىڭ قاراسى قالىڭ. وسى تۇرعىدان «قازاق ادەبيەتى» گازەتى تالدامالى، ساراپتامالىق جانرداعى اقپاراتتاردى وقىرمانعا قالاي جەتكىزە الىپ وتىر؟ وسىنداي جانرلىق ەرەكشەلىككە يە بولىپ، وقىرماندى ۇستاپ تۇرۋ قيىن ەمەس پە؟

- قازىر جۇرت الەۋمەتتىك جەلىدە وتىر. جاڭا فورماتتاعى پورتالدار، YouTube, تەلەگرام ارنالارى شىقتى، جاڭا مەديا تۇرلەرى پايدا بولدى. وقىرماننىڭ كوپشىلىگى جاڭا ىڭعايلى فورماتقا كوشتى. دەسەك تە، وزىندىك رومانتيكالىق اسەرىمەن قولمەن ۇستاپ، گازەتتىڭ ءيىسىن سەزىپ وقىعاندى جاقسى كورەتىندەر ءالى دە بار. ارينە، ۋاقىت شۇعىل، سەبەبى ونىڭ ۇرشىعىن اقپاراتتىق پروگرەسس تەز اينالدىرىپ جاتىر، اقپاراتتىق تەحنولوگيالار تەز دامىپ كەتتى. ءبىراق ماسەلە ونىڭ كولەمىندە ەمەس، مازمۇنىندا. ونى وقىرمان وقي ما، وقىرمانىنا نە بەرەدى؟ وسى جاعى ماڭىزدى. تۇرىكتىڭ ورحان پامۋك دەگەن جازۋشىسى بار، روماندارى 400-500 بەتتەن اسادى. ءبىراق ول-الەمدە ەڭ كوپ وقىلاتىن اۆتورلاردىڭ ءبىرى. دەمەك جاقسى ماقالا بولسا، ونىڭ كولەمىنە قارامايدى، كۇردەلى ءارى ۇزاق بولسا دا مازمۇنى ساپالى ونىمگە ءارقاشان سۇرانىس بار. ينتەللەكتۋالدى وقىرمان تالدامالى، ساپالى ماقالانى ىزدەپ ءجۇرىپ وقيدى. اقپاراتتى ساراپتاپ، سالماقتاپ بەرسە، ونى وقيتىن ويلى وقىرمان بار. ءبىزدىڭ جازىلۋشىلار سالماقتى، كوكجيەگىن كەڭەيتەتىن اقپاراتتى جاقسى كورەدى، دەڭگەيى بولەك، ءورىسى بيىك.

«قازاق ادەبيەتىنە» ءوزىنىڭ سالماقتىلىعىن، مازمۇنىن جوعالتۋعا بولمايدى دەپ ويلايمىن. ارينە، اقپاراتتى قىسقا بەرۋگە كوشتىك. ءبىراق كەيدە ۇلكەن ويلار، كوزقاراستار، پىكىرلەر الاقانداي اقپاراتقا سىيمايدى. ونى كەڭەيتىپ، ساراپتاپ بەرەتىن بولساق، ودان ۇتىلمايمىز. ءبىز اينالاسىنا سىني كوزبەن قارايتىن، ويلاناتىن ۋاقىتقا كەلە جاتىرمىز. ادامدار قايتادان گازەت وقىپ، تەلەديدار كورىپ، ساراپتامالىق اقپاراتتارعا سۇرانىس ارتاتىن بولادى. سول كەزدە «قازاق ادەبيەتىنىڭ» وسى باعىتىنان تايماعانىنىڭ دۇرىس بولعانىنا كوز جەتكىزەمىز. ماسەلەن، بىلتىر كوپتەگەن دەرەكتى فيلمدەر، كوركەم تۋىندىلار ءتۇسىرىلدى. ءبىز وسىنداي جىلت ەتكەن جاقسى جاڭالىقتىڭ جارشىسى بولىپ، ادەبيەت، مادەنيەت جاڭالىقتارىن قاداعالاپ وتىرامىز. كوزگە تۇسكەن ءتاۋىر تۋىندىلاردىڭ اكتەرلەرىمەن، رەجيسسەرلەرىمەن، ستسەناريستەرىمەن سۇحباتتاسىپ، وقىرمانعا ۇسىنامىز. تەاترداعى جاڭالىقتار، ساحناعا جاڭادان شىعىپ جاتقان قويىلىمداردى ناسيحاتتايمىز. جاڭادان شىققان پوەزيا مەن پروزا، ادەبي سىن، ادەبي سالاداعى جاڭا ترەندتەر، جاڭا ەسىمدەر مەن جاڭاشىلدىقتار نازارىمىزدا. مۇنىڭ بارلىعى ادەبيەت مەن مادەنيەتتى وسىرەدى. تەك قازاق ادەبيەتى مەن مادەنيەتىمەن شەكتەلمەي، الەمدىك ادەبيەتتەگى ۇردىستەردى دە جەتكىزەمىز. گازەتتىڭ تيراجىنىڭ ارتىپ كەلە جاتقانى، وقىرماننىڭ جازىلىپ، تۇشىمدى اقپاراتتى وقيتىنىنىڭ سەبەبى وسى شىعار دەپ ويلايمىن. جىلدام، جەدەل جاڭالىق تاراتاتىن اقپارات قۇرالدارى دا، تالدامالى اقپارات بەرەتىن تاقىرىپتىق گازەتتەر دە قاجەت. ماسەلەن، جاڭا فيلم تۇسىرىلگەنىنە قاتىستى جىلدام اقپاراتتى سايتتار جارىسا جازىپ بەرەدى. ءبىراق وسىنداي قىسقا اقپاراتتى اشىپ جازىپ، كەڭەيتىپ بەرۋ دە قاجەت. شۇعىل اقپارات پەن ساراپتامالىق ماقالا وقىرمانعا بىردەي قاجەت.

- ەلىمىزدەگى كوپتەگەن ءداستۇرلى اقپارات قۇرالدارى الەۋمەتتىك جەلىلەردى وقىرمان تارتۋدىڭ قۇرالى رەتىندە ءساتتى پايدالانىپ وتىر. وسى جاعىنان «قازاق ادەبيەتى» گازەتى قانداي جۇمىستار اتقارىپ جاتىر؟ الەۋمەتتىك جەلىلەرمەن قاتار YouTube ارناسىن اشۋ ويدا بار ما؟

- ءسوز جوق، اقپاراتتىق پروگرەستەن قالۋعا بولمايدى. گازەتتىڭ Facebook-تە، تەلەگرامدا پاراقشالارى بار. وقىرمان تارتۋدىڭ ءتيىمدى تەتىگى رەتىندە الەۋمەتتىك جەلىلەردى پايدالانىپ وتىرمىز. انونس رەتىندە شولۋ جاساپ بەرەمىز. بىزدە YouTube ارنا جوق. الداعى ۋاقىتتا اشقىمىز كەلەدى. مۋلتيمەديالىق كونتەنت ۇسىنىپ، سۇبەلى سۇحباتتار جازۋ ويدا بار.

- 10 جىلدان كەيىن نەمەسە 100 جىل تولعاندا «قازاق ادەبيەتى» گازەتى قانداي بولادى دەپ ويلايسىز؟

- قازاق ادەبيەتى مەن ءبىزدىڭ گازەتىمىز قاتار ءوسىپ كەلەدى. بىزدە ينتەللەكتۋالدى ادەبيەت ءداۋىرى كەلە جاتىر. قازىر ادەبيەتتە ءوسۋ بار. 90-جىلداردا پروزادا توقىراۋ بايقالعان ەدى. 2000 -جىلداردان بەرى قاراي جازۋشىلار قولىنا قالام الىپ، قازىرگى زاماندى جازا باستادى. زاماناۋي ادەبيەتتە بۇگىنگى كۇننىڭ ادامدارى جازىلادى. ءبىزدىڭ اينالامىزداعى ادامدار كوركەم ادەبيەتتە كورىنىس تابا باستادى. اعا بۋىن قاھارماندار تۋرالى جازاتىن. قازىر قاراپايىم ادامداردىڭ قوڭىرقاي ءومىرى، كۇندەلىكتى تىرشىلىگى ارقىلى بۇگىنگى زامان مەن ادام بەينەسى جازىلىپ جاتىر. مۇنى ءبىزدىڭ وقىرمان جاقسى قابىلداي باستادى. باتىستا ءبىر ءىرى تاريحي وقيعا بولسا، سول تۋرالى فيلم تۇسىرىلەدى، شىعارما جازىلادى. بىزدە دە وسى ءۇردىس قالىپتاسا باستادى. ولاردىڭ كەيىپكەرى قاراپايىم ستۋدەنت، ترامۆاي جۇرگىزۋشىسى بولۋى مۇمكىن. ءبىزدىڭ اعا بۋىن بۇل تاقىرىپتاردى ۇساق دەپ ەسەپتەيتىن ەدى. قازىر وقىرمانعا ءوزىنىڭ ومىرىنە ۇقساس قاراپايىم ادامنىڭ ءومىرى تۋرالى شىعارما قىزىق. سونداي- اق بۇگىندە ينتەللەكتۋالدى سىنعا سۇرانىس ارتىپ وتىر. سىننىڭ جاڭا ءتۇرىن، جاس ادەبيەتتانۋشىلار اقەركە اسان، اينۇر احمەتوۆا، ارمان ءجۇمادىل سياقتى جاستار جاڭا لەپ الىپ كەلىپ جاتىر. ال «قازاق ادەبيەتى» گازەتى-ادەبيەت، مادەنيەت تاقىرىبىندا جازاتىن دارا باسىلىم. سوندىقتان ەلىمىزدەگى ادەبيەتتىڭ دە، گازەتىمىزدىڭ دە بولاشاعى زور دەپ ويلايمىن.

- سۇحباتىڭىزعا راحمەت!

سۇحباتتاسقان باقىتجان وتاربايەۆا