ا ق ش-تىڭ قازاقستانداعى سيرەك مينەرالدار نارىعىنا كىرۋىنەن نە كۇتۋگە بولادى - ساراپشىلار پىكىرى
استانا. KAZINFORM - ا ق ش-تىڭ قاراعاندى وبلىسىنداعى ۆولفرام كەن ورىندارىن بىرلەسىپ يگەرۋ تۋرالى كەلىسىم ارقىلى قازاقستاننىڭ مينەرالدار نارىعىنا كىرۋى ەل ەكونوميكاسىن ءارتاراپتاندىرىپ، قوسىلعان قۇنى جوعارى ونەركاسىپتى دامىتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. امەريكا استاناسىنداعى C5+1 سامميتىنىڭ ناتيجەسى تۋرالى پىكىر بىلدىرگەن ساراپشىلار قازاقستان تاراپى جۇرگىزگەن كەلىسسوزدەردەن وسىنداي ءۇمىت كۇتىپ وتىر.
Maqsut Narikbayev University باسقارما ءتوراعاسىنىڭ كەڭەسشىسى ميراس جيەنبايەۆ سيرەك ەلەمەنتتەر بيىل الەم بويىنشا وزەكتى تاقىرىپقا اينالعانىن ايتادى.
- جاساندى ينتەللەكتىنىڭ قارقىندى دامۋى جانە جەتەكشى AI- شەشىمدەرگە ارنالعان جاھاندىق باسەكە ەنەرگياعا دەگەن سۇرانىستى كۇرت ارتتىردى. سونىڭ اسەرىنەن الەم قازىر جاڭا قۋات كوزدەرىن كەڭەيتۋ جولدارىن ىزدەۋگە كوشتى، - دەيدى ول.
ساراپشى 2023 -جىلى ا ق ش-تاعى ج ي-گە ارنالعان داتا-ورتالىقتار ەلدەگى بارلىق ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ 4,4 پايىزىن تۇتىنعانىن ايتادى. 2028 -جىلى بۇل كورسەتكىش 6,7-12 پايىزعا دەيىن بارادى دەگەن بولجام بار.
- قازاقستان مەن ا ق ش ەنەرگەتيكا سالاسىندا 30 جىلدان استام ۋاقىت بويى ءتيىمدى سەرىكتەستىك ورناتتى. امەريكالىق كومپانيالار وندىرەتىن مۇنايدىڭ ءار بەسىنشى باررەلى قازاقستاننان كەلەدى، - دەدى ميراس جيەنبايەۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا، دونالد ترامپ سيرەك ەلەمەنتتەر جەتكىزۋ تىزبەگىن تۇراقتاندىرۋدى سىرتقى ساياساتىنىڭ باستى باعىتتارىنىڭ بىرىنە اينالدىرعان.
ا ق ش-تىڭ مۇددەسى - قىتايعا تاۋەلدىلىكتەن ارىلۋ
«وڭىرلىك ينتەگراتسيانى زەرتتەۋ ينستيتۋتى» قورىنىڭ جەتەكشىسى تايسيا مارمونتوۆا وا ەلدەرىمەن ا ق ش اراسىنداعى ماڭىزدى مينەرالدار سالاسىن قامتىعان كەلىسىمدەر ا ق ش-تىڭ قىتايدىڭ الدىنداعى تاۋەلدىلىك دەڭگەيىن باسەڭدەتەتىنىن ايتادى.
- قازاقستانمەن اراداعى كەلىسىم ۆولفرام، تيتان، بەريللي، تانتال جانە ۋران سياقتى ەلەمەنتتەردىڭ سەنىمدى جەتكىزۋ تىزبەگىن قالىپتاستىرۋدى كوزدەيدى. ۆاشينگتون بۇل جوبانىڭ ستراتەگيالىق سيپاتىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. ءتىپتى كەي جوبالاردا ا ق ش بانكتەرىنەن قولداۋ قاراستىرىلۋى مۇمكىن، - دەيدى ساراپشى.
ميراس جيەنبايەۆتىڭ پىكىرىنشە، ورتالىق ازياداعى سيرەك مينەرالدارى نارىعىنا ۆاشينگتوننىڭ بۇلايشا ۇمتىلۋى ەكونوميكالىق تۇرعىدان دا، ساياسي تۇرعىدان دا ايتۋلى سيگنال.
- امەريكالىق بيزنەس قازاقستاننىڭ سيرەك مينەرالدار نارىعىنا تىكەلەي كىرگەن العاشقى شەتەل ينۆەستورى اتاندى. بۇل قازاق- امەريكا سەرىكتەستىگىنىڭ جاڭا كەزەڭى. ساياسي دەڭگەيدەگى كەلىسىم ناقتى بيزنەس جوبالارمەن جالعاسىپ وتىر، - دەيدى MNU ساراپشىسى.
يادرولىق وتىننان يوندى باتارەيالار نارىعىنا
تايسيا مارمونتوۆا قاراعاندى وبلىسىندا سيرەك ەلەمەنتتىڭ ءىرى كەنى تابىلعانىن ەسكە سالادى.
- ءساۋىر ايىندا قۇيرىقتىكول ۋچاسكەسىندە شامامەن 1 ميلليون توننا كەنى بار ورىن تابىلىپ، وعان «جاڭا قازاقستان» دەگەن ات قويدى. ول كەندى 300 مەتر تەرەڭدىككە دەيىن يگەرسە، 20 ميلليون توننادان اساتىن ءونىم بەرۋى مۇمكىن، - دەيدى ول.
وسى جاڭالىق ا ق ش ينۆەستورلارىنىڭ دا نازارىنا اۋدارسا كەرەك.
- بۇل قارجى مەن تەحنولوگياعا جول اشادى، قوسىلعان قۇننىڭ ءبىر بولىگىن ەل ىشىندە قالدىرادى. ەكونوميكاسى ءالى ءارتاراپتانباعان ەل ءۇشىن بۇل ۇلكەن ارتىقشىلىق. ا ق ش سياقتى ءىرى تۇتىنۋشى تۇراقتى ەكسپورتتى قامتاماسىز ەتىپ قانا قويماي، لوگيستيكالىق وتاندىق جۇيە قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، - دەيدى تايسيا مارمونتوۆا.
مامان قازاقستان وسكەمەندەگى ءۇلبى مەتاللۋرگيا زاۋىتىندا بەريللي، تانتال، نيوبي شىعارۋ ارقىلى سيرەك مەتال ءوندىرىسىن ءبىرشاما يگەرگەنىن ايتادى. ەندى سيرەك ماگنيتتەر مەن باتارەيا ماتەريالىن وندىرەتىن تەحنولوگيالارعا قول جەتكىزبەكشى.
«ەۋرازيالىق مونيتورينگ» ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى الىبەك تاجىبايەۆ Cove Capital مەن «تاۋ-كەن سامۇرىقتىڭ» بىرلەسكەن جوباسىنا ا ق ش-تىڭ ەكسپورت بانكى 900 ميلليون دوللار سالۋعا مۇددەلى ەكەنىن ايتادى.
- بۇل ا ق ش كاپيتالى مەن تەحنولوگياسى قازاقستاننىڭ ماڭىزدى مينەرالدار نارىعىنا كىرۋگە دايىن ەكەنىن كورسەتەدى. وسى مودەلدى سيرەك ەلەمەنتتەرگە دە قولدانۋعا بولادى، - دەيدى ساراپشى.
ونىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي جوبالار قازاقستاندى شيكىزاتتىق مودەلدەن جوعارى قوسىلعان قۇن وندىرىسىنە كوشۋگە جەتەلەيدى.
- ءبىزدىڭ ەندىگى مىندەتىمىز - شيكىزات قورىن دالەلدەۋ. سونىڭ نەگىزىندە ESG ستاندارتتارىنا ساي وففتەيك-شارتتار بەكىتىپ، وڭدەۋ ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋعا بولادى. سيرەك ەلەمەنتتەر ۋران مەن تانتال سياقتى جاڭا ءوسىم كوزىنە اينالۋى مۇمكىن، - دەيدى الىبەك تاجىبايەۆ.
NVIDIA مەن Groq-تىڭ مۇددەسى
ا ق ش-پەن اراداعى كەلىسسوزدەردىڭ ءبىر پاراسى سيفرلىق دامۋ سالاسىن قامتىدى.
- قازاقستان ورتالىق ازياداعى ەڭ دامىعان نارىقتىق ەكونوميكا قۇرا ءبىلدى. مۇنى امەريكا بيزنەسى كورىپ، ءبىلىپ وتىر. ال Higgsfield AI جوباسى وسى ايماقتان شىعىپ، ا ق ش-تا 1 ميلليارد دوللارعا باعالانعان العاشقى ستارتاپ اتاندى. بۇل - ءبىزدىڭ ەلدىڭ AI سالاسىنداعى الەۋەتىن ايعاقتايتىن كورسەتكىش، - دەيدى ميراس جيەنبايەۆ.
ونىڭ پايىمىنشا، قازاقستاندىق ستارتاپ اۆتورلارى مەن IT- ماماندار Groq, NVIDIA كومپانيالارىمەن اراداعى كەلىسىمدى وزىق جابدىقتارعا قول جەتكىزۋدىڭ ارناسى رەتىندە پايدالانۋ كەرەك.
- بۇل كەلىسىمدەر قازاقستاننىڭ جاساندى ينتەللەكت ستراتەگياسىن نىعايتىپ، ەلدىڭ جاھاندىق يننوۆاتسيا بايگەسىندە ءوز ورنىن الۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى، - دەيدى ول.
ال تايسيا مارمونتوۆا سيفرلاندىرۋ سالاسىنداعى كەلىسىمدەر الداعى ءۇش جىلدىڭ كولەمىندە «جەمىس» بەرە باستايتىنىن ايتادى.
- Groq كومپانياسىمەن ارىپتەستىك قازاقستاننىڭ ورتالىق ازيادا سيفرلىق حاب رەتىندە ورنىعۋ نيەتىن بىلدىرەدى، - دەيدى ساراپشى.
ايتا كەتەيىك، ۆاشينگتوندا وتكەن «C5+1 ونجىلدىعى» بيزنەس كونفەرەنسياسىندا قازاقستان مەن ا ق ش اراسىندا 17,2 ميلليارد دوللارعا جۋىق قارجىعا باعالاعان 30 قۇجاتقا قول قويىلدى.
اۆتور
ەسىمجان ناقتىباي
