بالانى ايقايسىز تاربيەلەۋدىڭ 6 قادامى
1. دەر كەزىندە وزىڭە ساۋال قويۋ. «الىسقاندى الىپ ۇرعان مىقتى ەمەس. ناعىز مىقتى اشۋلانعاندا ءوزىن ۇستاي بىلگەن ادام» (بۇحاري) دەگەن دانالىق بالا تاربيەسىنە دە تىكەلەي قاتىستى ەكەن. بالاعا دەگەن اشۋدىڭ «قۇرامىندا» ونىڭ عانا قاتىسى بولمايدى، كۇيەۋىڭمەن قارىم- قاتىناس، تۋىستارمەن كەلىسپەۋشىلىكتەر، جەكە رەنىشتەر، جۇمىستاعى جاعدايلار، دەنساۋلىق ماسەلەسى بولۋى ابدەن مۇمكىن. وسىنى دەر كەزىندە ەسكە ءتۇسىرىپ، وزىڭە «مەنىڭ اشۋىم بالامنىڭ بۇلدىرگەن ءىسىنىڭ دەڭگەيىنە ساي ما؟ » دەگەن ساۋالدى قويا بىلگەن دۇرىس دەيدى ماماندار. «جوق» جاۋابى ءجيى بەرىلەتىندىكتەن، ادام ءوزىن توقتاتۋعا تىرىسادى.
2. جاعدايعا باسقا كوزبەن قاراۋ. ءبىز جاعدايدىڭ ىشىندە بولعاندىقتان ايعايىمىزدى توقتاتا المايمىز. وسى ساتتە سىرتتان ءوزىڭدى ەلەستەتىپ كورۋ قاجەت ەكەن. كوزى الارعان، بەت- الپەتى قورقىنىشتى، دورەكى داۋىستى، ادام ۇرەيلەنەتىن يشارالار جاساۋشى ايەل كىشكەنتاي، قورعانسىز جاراتىلىسقا ايقاي سالىپ جاتىر. باستىعىڭىز ايقالايعاندا قانداي سەزىمدە بولۋشى ەدىڭ؟ بالانىڭ ءحالىن، ءوزىڭنىڭ ءحالىڭدى ويلا، سوندا سەن ءوز ارەكەتىڭنەن ۇيالاسىڭ دەگەن ءادىس تە ايتىلادى. ەكىنشى جاعىنان، وسىدان بالا جۇرەگى قاتايۋى مۇمكىن. سابىرسىز، اشۋلانشاق، ۇلكەنگە داۋىس كوتەرەتىن بالالار دا - ايقايمەن، قول كوتەرۋمەن بەرىلگەن تاربيەنىڭ جەمىسى.
3. بالا - امانات. ءيا، بالا اكەنىڭ بەلىندەگى سۋدان جارالدى، انانىڭ قۇرساعىنان شىقتى، ءبىزدىڭ ۇيىمىزدە تۇرادى. الايدا ولار ۋاقىتشا بەرىلگەن امانات سانالادى. ولاردى اسىراۋ، تاربيەلەۋ، ۇيرەتۋ - اتا- اناعا ارتىلعان جاۋاپكەرشىلىك.
4. ايقاي ەستىگەن بالا اتا- اناسىنا ايقايلايدى. ءبىز قارتايعاندا جانىمىزدا بولاتىن «قامقورشىلارىمىزدى» تاربيەلەپ جاتقانىمىزدى ەسىمىزدەن شىعارماۋىمىز قاجەت. ەگەر سەن بالاڭا داۋىس كوتەرسەڭ، وسكەندە ولار دا ساعان داۋىس كورەدى. بۇل - بۇلجىمايتىن زاڭدىلىق. ولار اۋەلى ويىنشىقتارىنا ايقايلايدى، كەيىن اشۋىن باۋىرلارىنا، جولداستارىنا كورسەتەدى، سوڭىندا اتا- انانىڭ الدىنان شىعادى.
5. اتا- انادان قاھار كورگەن بالا ولاردان قۇتىلۋعا اسىعادى. ادامنىڭ تابيعاتى سونداي، ول وزىنە قانداي قارىم- قاتىناس جاسالسا، سونى قايتارادى. وزىنە جاقسىلىق كورسەتكەنگە ەشقاشان جاماندىق جاساي المايدى. بۇل اتا- انا مەن بالاعا دا قاتىستى.
6. اتا- انا ءوزىنىڭ ىشكى دۇنيەسىن رەتتەۋى ءتيىس. ادامنىڭ سىرتقى امالى - ىشكى دۇنيەسىنىڭ ايناسى. ەگەر ونىڭ جۇرەگى يمانعا باي، سابىرمەن قاپتالعان بولسا، ول كەز كەلگەن جاعدايدا ءوزىن ۇستاي بىلەدى. وزىنە جاقسى قارايتىن، ىشكى دۇنيەسى تىنىش انا ءدال سونداي قالىپتى بالالارعا دا قالايدى. سول سەبەپتى، اتا- انا رۋحاني ءحالىن جاقسارتۋمەن اينالىسىپ، دەمالىسقا، دۇرىس ۇيقىعا، وزىنە كۇتىمگە ۋاقىت تابۋى ءتيىس. ءبىز - بالاسىمەن ماقتانعىسى كەلەتىن، ونىڭ جەتىستىكتەرىنەن ءوزىنىڭ بۇكىل عۇمىرىنىڭ ناتيجەسىن كورىپ، سۇيسىنگىسى كەلەتىن حالىقپىز. سەن 50-60-قا كەلگەندە 20-30 داعى بالاڭ پاراساتتى، ساليحالى، ۇلكەنگە قۇرمەت، كىشىگە ىزەت كورسەتەتىن كوركەم تۇلعا بولعانىن قالاساڭ، بۇگىن ولاردىڭ بويىنا نە ەگىپ جاتقانىڭا ءبىر قاراپ قويعانىڭ ابزال...
دەرەككوز: talbesik.kz
