مۇحاممەد ءاليدى جەڭگەن 5 بوكسشى

 استانا. قازاقپارات - سپورت تاريحىندا ادامزات تانىپ، اتى اڭىزعا اينالعان تۇلعالار از ەمەس. ءبىرى - جەتىستىگىمەن، ءبىرى - ادامگەرشىلىگىمەن، ەندى ءبىرى ەلدە جوق ەرەكشەلىگىمەن ەستە قالدى.

 سپورتتىڭ ءبىر قۇدىرەتى دە وسى شىعار، بالكىم؟ ! بوكس دەگەندە بىردەن ويعا ورالاتىن، جەكپە- جەكتەرى جايلى بىلمەسە دە، كورمەسە دە الەم حالقى ايرىقشا ارداق تۇتار تۇلعانىڭ ءبىرى - مۇحاممەد ءالي (كاسسيۋس ماركەللۋس كلەي) . ونىڭ ەسىمى مەن بوكس ۇعىمى ەگىز سەكىلدى. داڭقى جەر جاھانعا دۇركىرەگەن بوكسشى 2016 -جىلى دۇنيەدەن وزعاندا كوزىنە جاس الماعان جانكۇيەر بولمادى.. . ءيا، مۇحاممەد ءالي كوزى تىرىسىندە- اق كوپشىلىكتىڭ قوشەمەتىنە بولەندى. ونىڭ جەكپە- جەكتەرىن كورگەن ادام قانشا ۋاقىت اۋزىنان سۋى قۇرعاپ ايتىپ ءجۇردى. ال ونىڭ قايىرىمدىلىعى مەن جان بالاسىنا دەگەن مەيىرىمدىلىگى - ءبىر توبە. سويتكەن مۇحاممەد ءالي دە كاسىپقوي بوكستا جەڭىلگەن. ال جانكۇيەرلەرى بوكسشىنى جەڭىلىسكە قيعان ەمەس.. .. مۇحاممەد ءالي كاسىپقوي بوكستا 61 جەكپە- جەك وتكىزگەن. ونىڭ 56 سىندا جەڭىسكە جەتكەن. 37 جەكپە- جەگىن ۋاقىتىنان بۇرىن اياقتاعان. 5 كەزدەسۋىندە جەڭىلگەن. بۇگىن بوكستىڭ اڭىزعا اينالعان تۇلعاسىن جەڭگەن بوكسشىلار جايلى از- كەم ايتا كەتكەندى ءجون ساناپ وتىرمىز.

دجو فرەيزەر 1971 -جىل، 8 - ناۋرىز مۇحاممەد ءاليدىڭ سپورتتىق مانسابىنداعى باستى قارسىلاستارىنىڭ ءبىرى - وتانداسى دجو فرەيزەر بولدى. بۇل بوكسشىلار اراسىنداعى تەكەتىرەس Ⅹ Ⅹ عاسىر سپورتىنداعى ايتۋلى وقيعالاردىڭ ءبىرى. العاش رەت ەكى بوكسشى اراسىنداعى شارشى الاڭداعى شايقاس 1971 -جىلدىڭ 8 - ناۋرىزىندا ءوتتى. عاسىر جەكپە- جەگىنە بالانعان كەزدەسۋ نيۋ- يوركتەگى "مەديسون سكۆەر گاردەن" كەشەنىندە ءوتتى. قوس بوكسشىنىڭ شايقاسىن كورۋگە اسىققان جانكۇيەرلەردە شەك بولمادى. اۋىر سالماقتا العاش رەت سول كەزدەگى چەمپيون (دجو فرايزەر) مەن وعان دەيىن چەمپيون بولىپ كەتكەن (مۇحاممەد ءالي) بوكسشىلار كەزدەستى. بۇل جەكپە- جەكتە دجو فرەيزەر جىلدامدىق تانىتىپ، شەبەرلىگىن بايقاتتى. ءتىپتى 15 راۋندتا مۇحاممەد ءاليدى نوكداۋنعا دا ءتۇسىردى. تورەشىلەر ءبىراۋىزدان دجونى جەڭىمپاز رەتىندە تانىپ، مۇحاممەد ءالي مانسابىندا العاش رەت جەڭىلدى. قوس بوكسشى اراسىنداعى تەكەتىرەس بۇل كەزدەسۋمەن توقتاپ قالعان جوق. 1974 -جىلدىڭ قاڭتار ايىندا قايتا كەزدەستى. بۇل جولى دا ولار نيۋ- يوركتە جۇدىرىقتاستى. 12 راۋندقا جوسپارلانعان جەكپە- جەك سوڭىنا دەيىن جالعاسىپ، جەڭىمپازدى انىقتاۋ وڭاي بولمادى. تورەشىلەر مۇحاممەد ءالي جەڭىسكە جەتكەنىن حابارلادى. ال دجو فرەيزەر جەڭىلگەنىن مويىنداعان جوق.. . قوس بوكسشى اراسىنداعى ءۇشىنشى جەكپە- جەك مانيلادا ءوتتى. 30 گرادۋس ىستىقتا جۇدىرىقتاسقان بوكسشىلاردىڭ كەزدەسۋى اسا تارتىستى بولدى. بەسىنشى راۋندقا دەيىن ءاليدىڭ باسىمدىعى بايقالسا، كەيىننەن 11 راۋندقا دەيىن فرەيزەر بەلسەندى. 14 راۋندتا فرەيزەردىڭ جاتتىقتىرۋشىسى جەكپە- جەكتى توقتاتتى. بۇل تۇستا بوكسشىنىڭ سول كوزى كورۋدەن قالعان. بۇل ساتتە مۇحاممەد ءالي دە جاتتىقتىرۋشىلارىنان قولعابىن شەشۋدى وتىنگەن. جەكپە- جەكتەن كەيىن بوكسشى ەسىنەن تانىپ قۇلاعان. بۇل كەزدەسۋ بوكس تاريحىندا "مانيللاداعى تريللەر" دەگەن اتاۋمەن قالدى. جەڭىسكە جەتكەن مۇحاممەد ءالي دجو فرەيزەردى وزىنەن كەيىنگى ۇزدىك بوكسشى دەپ مويىندادى. دجو فرەيزەر كاسىپقوي بوكستا 37 جەكپە- جەك وتكىزدى. 32 كەزدەسۋىندە جەڭىسكە جەتىپ، 4 ىندە عانا جەڭىلدى. 1 كەزدەسۋىندە قارسىلاسىمەن تەڭ ءتۇستى. بوكسشى 2011 -جىلى 67 جاسىندا دۇنيەدەن وزدى.

كەن نورتون 1973 -جىل، 31 - ناۋرىز 1973 -جىلى مۇحاممەد ءالي سان- ديەگودا (كاليفورنيا، ا ق ش) كەن نورتون ەسىمدى بوكسشىمەن جۇدىرىقتاستى. قارسىلاسى اسا تانىمال ەمەس بوكسشىلاردىڭ ءبىرى بولاتىن. ءتىپتى سوڭعى جەكپە- جەگىندە 300 دوللارلىق گونورارى كەزدەسۋگە شىققان. ايتسە دە دجو فرەيزەردىڭ سپاررينگ قارسىلاسى بولىپ جۇرگەن كەن وسال بوكسشى بولىپ شىقپادى. ايگىلى بوكسشىعا قارسى ابدەن دايىندالعانى بايقالدى. ەكىنشى راۋندتا كەننىڭ ءبىر سوققىسى ءدوپ ءتيىپ، مۇحاممەد ءاليدىڭ جاعى سىندى. دارىگەر جەكپە- جەكتى توقتاتۋعا تىرىسقانمەن، بوكسشى العان بەتىنەن قايتپادى. ناتيجەسىندە 12 راۋندا بويى جاراقاتىمەن جۇدىرىقتاسىپ، تورەشىلەر شەشىمى بويىنشا ءالي جەڭىلدى. دارىگەر جاراقاتىنا قاراماي جۇدىرىقتاسقان بوكسشىنىڭ وجەتتىلىگىنە تاڭداي قاقتى. ال بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى داڭقتى تۇلعانىڭ مانسابى تاياپ كەلە جاتقانى جايلى جازا باستادى. مۇحاممەد ءالي جاراقاتىنا ايىعا سالا كەن نورتوننان ەسەسىن قايتارۋعا اسىقتى.

ينگلۋۆد (كاليفورنيا، ا ق ش) شارشى الاڭىندا قايتا جولىعىپ، بۇل جولعى 12 راۋندتىق جەكپە- جەكتە ءالي تورەشىلەر شەشىمى بويىنشا جەڭىسكە جەتتى. 1976 -جىلدىڭ 28 - قىركۇيەگىندە ەكى بوكسشى تاعى دا شارشى الاڭدا كەزدەستى. نيۋ- يوركتە وتكەن بوكس كەشىندە 15 راۋند بويى جۇدىرىقتاستى. تورەشىلەر ءبىراۋىزدان مۇحاممەد ءاليدى جەڭىمپاز رەتىندە تانىدى.

كەن نورتون دا - امەريكالىق بوكسشى. كاسىپقوي بوكستا 50 جەكپە- جەك وتكىزىپ، 42 دە جەڭىسكە جەتكەن. 7 كەزدەسۋىندە جەڭىلىپ، 1 جەكپە- جەگىن تەڭ اياقتاعان. 2013 -جىلى 70 جاسىندا باقيلىق بولدى.

 لەون سپينكس 1978 -جىل، 15 - اقپان 1978 -جىلى مۇحاممەد ءالي جاس بوكسشى لەون سپينكستەن ويدا- جوقتا جەڭىلىپ قالدى. جەكپە- جەك لاس- ۆەگاستا ۇيىمداستىرىلىپ، باسكە WBC جانە WBA World چەمپيوندىق اتاقتارى قويىلعان ەدى. مۇحاممەد ءالي بۇل جەكپە- جەككە اسا كوپ دايىندالمادى. تاجىريبەسى اسا تولىسپاعان بوكسشىنى قالپاقپەن قاعىپ الامىن دەپ ويلاسا كەرەك. سونداي- اق وسى كەزدەسۋدەن كەيىن بوكستاعى مانسابىن اياقتاۋدى جوسپارلاعان دا بولاتىن. الايدا لەون 10 راۋندتىق جەكپە- جەك قورىتىندىسىندا تورەشىلەر شەشىمى بويىنشا جەڭىسكە جەتتى. كەزدەسۋ سوڭىنداعى باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا مۇحاممەد ءالي بۇل كەزدەسۋىنە كوپ دايىندالماعانىن جانە قارسىلاسىنىڭ جەڭىسكە جەتكەنىن مويىندادى. بىرنەشە جىلدان بوكسشى بۇل كەزدەسۋىن ومىرىندەگى ەڭ وكىنىشتى ءساتىم دەپ باعالادى.. . جەڭىلىس تاپقان جەكپە- جەگىنە جارتى جىل سالا مۇحاممەد ءالي لەون سپينكسپەن قايتا كەزدەستى. جاڭا ورلەاندا بولعان بوكس كەشىنە 65 مىڭ كورەرمەن جينالدى. بۇل جولى ايگىلى بوكسشى قارسىلاسىمەن 15 راۋند بويى قولعاپ ءتۇيىستىرىپ، تورەشىلەر شەشىمى بويىنشا ايقىن جەڭىسكە جەتتى. وسى كەزدەسۋدەن كەيىن سپورتتاعى مانسابىن اياقتاعانى جايلى ايتتى. لەون سپينكس تە امەريكالىق بوكسشى. قازىر 63 جاستا. ا ق ش- تىڭ ميسسۋري شتاتىندا تۇرادى. كاسىپقوي بوكستا 46 جەكپە- جەك وتكىزىپ، 25 ىندە جەڭىسكە جەتكەن. 18 رەت قارسىلاستارىنا ەسە جىبەرىپ، 3 كەزدەسۋىندە تەڭ تۇسكەن.


 لارري حولمس 1980 -جىل، 2 - قازان لەون سپينكسپەن وتكەن قارىمتا كەزدەسۋدەن كەيىن مۇحاممەد ءالي 2  جىل شارشى الاڭعا شىققان جوق. مانسابىندا 50 ميلليون دوللارعا جۋىق تابىس تاپقان بوكسشى كاسىپكە كوپ كوڭىل بولمەگەن. 1980 -جىلى بوكسشى قارجى قاجەتتىلىگىن سەزىنە باستادى. قايتا شارشى الاڭعا شىققىسى كەلمەسە دە، جەكپە- جەك وتكىزىپ اقشا تابۋعا تۋرا كەلدى. ناتيجەسىندە سول كەزدەگى الەم چەمپيونى لارري حولمسپەن جۇدىرىقتاساتىن بولدى. بۇل بوكسشى وعان دەيىن مۇحاممەد ءاليدىڭ سپاررينگ قارسىلاسى دا بولعان. 38 جاستاعى مۇحاممەد ءالي 2  جىل ىشىندە ارتىق سالماق قوسىپ ۇلگەرگەن. جىلدامدىعى باسەڭدەپ، سوققى جۇمساۋى «سولعىن» تارتقانىن جانكۇيەرلەر انىق بايقادى. ال لارري حولمس بوكس مايتالمانىن جويقىن سوققىلارىنىڭ استىنا الۋعا قىمسىنعانداي بولدى. جينالعان جانكۇيەرلەرگە جاراقاتتاماي جەڭىسكە باستار جولدى ىزدەگەندەي كورىندى. 10 راۋندتا ءاليدىڭ جاتتىقتىرۋشىسى اندجەلو داندي جەكپە- جەكتى توقتاتۋدى سۇرادى. ايگىلى بوكسشى العاش رەت ۋاقىتىنان بۇرىن قارسىلاسىنا جەڭىلدى. ال جينالعان جانكۇيەرلەردىڭ كوزى جاسقا تولدى.. . لارري حولمس كاسىقوي بوكستا 75 كەزدەسۋ وتكىزدى. 69 ىندا جەڭىسكە جەتىپ، تەك 6 سىندا عانا جەڭىلدى. 68 جاستاعى بوكسشى  قازىر ا ق ش- تىڭ پەنسيلۆانيا شتاتىندا تۇرادى.

 تريەۆور بەربيك 1981 -جىل، 11 - جەلتوقسان لارري حولمسقا قارسى كەزدەسۋىندە 8 ميلليون دوللار تابىسقا كەنەلگەن مۇحاممەد ءالي قارجىسىن وڭدى- سولدى شاشپاي، اقىلمەن جۇمساۋدى ۇيعاردى. كاسىپ پەن جىلجىمايتىن مۇلىككە كوڭىل ءبولدى. ماتەريالدىق جاعدايىن تۇزەپ، قارجىلىق قيىندىقتارىن قالپىنا كەلتىردى. ايتسە دە بوكسشى تاعى ءبىر جەكپە- جەك وتكىزۋدى ۇيعاردى. ال ونىمەن جەكپە- جەككە شىعۋعا تانىمال بوكسشىلاردىڭ كوپشىلىگى باس تارتتى. سەسكەنگەننەن نەمەسە مەنسىنبەۋدەن ەمەس، قۇرمەت تۇتقاننان. كوپتەگەن شتاتتاردىڭ اتلەتيكالىق كوميسسياسى بوكسشىنىڭ دەنساۋلىعىنا الاڭداپ، جەكپە- جەك وتكىزۋىنە رۇقسات بەرمەدى. 1981 -جىلى مۇحاممەد ءالي قيىندىقتارعا قاراماستان تاعى ءبىر جەكپە- جەككە شىعۋعا بەكىندى. بۇل جەكپە- جەگى باگام ارالدارىندا وتەتىن بولدى. قارسىلاسى - كانادالىق تريەۆور بەربيك. اتى اڭىزعا اينالعان بوكسشىنىڭ بۇل جۇدىرىقتاسۋى دا ءساتتى بولمادى. شاۋ تارتقانى بايقالعانمەن، لارري حولمسقا قارسى كەزدەسۋدەگىدەي بوساڭ، سىلبىر قيمىلداعان جوق. ءتىپتى بەسىنشى راۋندتا قارسىلاسىن ايقىن جەڭىپ تە شىقتى. الايدا 10 راۋند قورىتىندىسى بويىنشا تورەشىلەر شەشىمى بويىنشا كانادالىق بوكسشى جەڭىسكە جەتتى. وسىلايشا مۇحاممەد ءالي كاسىپقوي بوكستاعى مانسابىن جەڭىلىسپەن اياقتادى. ودان كەيىن شارشى الاڭعا شىققان جوق. تريەۆور بەربيك مۇحاممەد ءاليدى جەڭگەن بەسىنشى بوكسشى. كانادالىق (يامايكالىق ازاماتتىعى دا بار) كاسىپقوي بوكستا 61 كەزدەسۋ وتكىزدى. ونىڭ 49 ىندا جەڭىسكە جەتتى. 11 رەت جەڭىلىپ، 1 رەت تەڭ ءتۇستى. 2006 -جىلى 52 جاسىندا جيەنىنىڭ قولىنان قازا تاپتى.

P. S بۇگىن داڭقتى بوكسشى مۇحاممەد ءالي ءتىرى بولعاندا 76 جاسقا تولار ەدى.

Massaget.kz