مايا وركەنيەتى تۋرالى ءسىز بىلمەيتىن 5 دەرەك
سەبەبى كۇنى بۇگىنگە دەيىن بۇل تىركەستەر عالىمداردى قىزىقتىرىپ كەلەدى. ءبىراق عالىمدار زەرتتەۋ جاساعانىمەن، قاراپايىم ادامدار بىلمەيتىن ءتۇرلى قىزىق بار. ەندەشە ءسىز بەن بىزگە بەيمالىم مايا وركەنيەتىنە ساپار شەگەيىك.
مايا جۇرتىنىڭ وزدەرىنە ءتان تەحنولوگيالارى بولعان
مايالىقتاردا ەكى بىردەي قازىرگى كۇنگە ءتان تەحنولوگيا كەزدەسەدى: دوڭگەلەك جانە مەتالدان جاسالعان اسپاپتار. ارحەولوگتاردىڭ قازبا جۇمىسى كەزىندە تاپقان جادىگەرلەرىنە قاراساڭىز، مايالىقتاردىڭ سەمەنتتى قالاي قۇيۋ كەرەكتىگىن بىلگەنىن كورۋگە بولادى. ودان بولەك ولار وتە كۇردەلى وتالاردى جاساي بىلگەن. ماسەلەن جانارتاۋ اتقىلاۋ كەزىندە قالعان قالدىق تاستار ارقىلى ادام دەنەسىنە وتا جاساعان. ال عالىمداردى تاڭداندىرىپ وتىرعانى، سول كەزدەگى قۇرالداردىڭ قازىرگى كەزدەگى ۇلگىسىنىڭ بولۋى.
سۋدا ءجۇزۋدى دە بىلگەن
مايا وركەنيەتىنە ۇڭىلسەك، بۇل حالىق سۋ استىندا دا، ۇستىندە دە جۇزە بىلگەن. جاي ءجۇزۋ ەمەس، تەڭىزگە شىعىپ، گەوگرافيالىق نەگىزدى قالاۋ ءۇشىن ازيادان امەريكا قۇرلىعىنا بارعان دەگەن دەرەكتەر دە بار.
مايالىقتاردا عارىش كەمەسى بولعان جوق، ءبىراق بايلانىس بولعان بۇل قالاي؟
ءيا، وركەنيەتتى مايانىڭ عارىشقا باراتىن كەمەسى بولماعان. بۇل كەيىنگى قانشاما مىڭجىلداقتان كەيىنگى جاڭا تەحنولوگيانىڭ جەمىسى عوي. ءبىراق ەڭ قىزىعى ولاردىڭ عارىشپەن بايلانىسى بولعان. ياعني زەرتتەۋ ورتالىقتارى مەن سارايلارى سالىنعان. سەبەبى وركەنيەتتى جۇرت استرونوميا عىلىمىن جەتىك مەڭگەرۋگە ۇمتىلعان. ال بۇل سوزىمىزگە كۋا بولاتىن زەرتتەۋ ورتالىعى، يۋكاتان ارالىندا ورنالاسقان عيماراتقا ءتان. «ەل- كاراكول» دەپ اتالاتىن عيماراتتى عالىمدار «عارىشقا بايلانىسقا تۇسكەن وبسەرۆاتوريا» دەپ اتايدى. عيماراتتىڭ بيىكتىگى 15 مەتر عيمارات ۆەنەرا وربيتاسىنا نەگىزدەلىپ قۇراستىرىلعان. ولار ءۇشىن ۆەنەرانىڭ ءرولى ەرەكشە. كۇنتىزبەلەرى مەن ادامدى قۇرباندىققا شالاتىن مەرەكەلەرىنىڭ ءبارىن وسى عارىشتىق تۇسىنىك ارقىلى قالىپتاستىرىپ وتىرعان.
مايالىقتار ۋاقىتتىڭ نە باستاۋ نە اياقتالۋ نۇكتەسى ەمەستىگىن ادامزاتتان بۇرىن بىلگەن
وركەنيەتتى مايا جۇرتى ءۇش بىردەي كۇنتىزبە پايدالانعان: ازاماتتىق كۇنتىزبە، حااب كۇنتىزبەسى، تسولكين كۇنتىزبەسى. حااب كۇنتىزبەسى 18 اي 20 كۇنمەن ەسەپتەلگەن. وندا 360 كۇن جىلىنا اينالىپ وتىرعان. ال سولكين كۇنتىزبەسى بويىنشا 20 اي 13 كۇن بولسا، وندا جىلىنا 260 كۇن بار دەپ تۇسىندىرىلگەن. ولاردىڭ كۇنتىزبەسى بويىنشا ۋاقىت ەش جەردەن باستالماعان، ەش جەردەن اياقتالماعان. ماڭگى ءبىر اينالىمدا اينالىپ، قايتالانىپ وتىرعان.
مايا جۇرتى ءالى دە بار
زەرتتەۋشىلەردىڭ كوبى بۇل تايپانى جەردەن جويىلىپ كەتكەن دەپ ەسەپتەيدى. ال شىندىعىندا ولار ارامىزدا بار. سولتۇستىك امەريكادا ولاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ورتاسى بار. ءتىپتى ساندارى دا بەلگىلى بولعان. التى ميلليون مايالىقتار جەر بەتىندە ءالى دە بولسىن ءومىر سۇرەدى. ءبىراق بۇل تايپانى زامانعا ەرگەن جاڭا مايالىقتار دەپ اتاۋعا بولادى. ەڭ قىزىعى، ولار اتا- بابالارى جايىندا قانداي ەستەلىك ايتار ەكەن...
Massaget.kz