ەلباسى: مۇناي باررەلىنىڭ 30-40 دوللار دەڭگەيىندەگى باعاسىنا بەيىمدەلۋ قاجەت

استانا. قازاقپارات - بۇگىن اقوردادا ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ەكونوميكالىق ساياساتتىڭ جۇيەلى شارالارى جونىندە كەڭەس وتكىزدى، دەپ حابارلايدى اقوردانىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنەن.
None
None

كەڭەس بارىسىندا الەمدىك نارىقتارداعى احۋالدىڭ ناشارلاۋى جاعدايىندا قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ ءوسىمىن قامتاماسىز ەتۋ باعىتتارى تالقىلاندى.

مەملەكەت باسشىسى كەلەشەكتە ۇزاق ۋاقىت بويى قازاقستان ەكونوميكاسىنا ىقپال ەتۋى مۇمكىن ءبىرقاتار تەرىس فاكتورلاردى اتادى.

- بىرىنشىدەن، ساراپشىلار پىكىرىنشە، مۇناي مەن مەتالل باعاسىنىڭ تومەندىگى 5 جىل بويى ساقتالۋى مۇمكىن. ەكىنشىدەن، دامۋشى ەلدەردىڭ ينۆەستيتسيا مەن كاپيتالعا قولجەتىمدىلىگى ەداۋىر شەكتەلەدى. ۇشىنشىدەن، ءبىزدىڭ نەگىزگى سەرىكتەستەرىمىز، ەڭ الدىمەن رەسەي مەن قىتاي تاراپىنان سۇرانىستىڭ ازايۋىنان قازاقستاننىڭ ونىمدەرىن وتكىزۋ نارىعىنىڭ اياسى تارىلا تۇسەدى، - دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.

قازاقستان پرەزيدەنتى قالىپتاسقان جاعدايدا مەملەكەتتەن تەڭگەرىمدى بيۋدجەتتىك جانە مونەتارلىق ساياساتتى قامتاماسىز ەتۋ، سونداي- اق ەكونوميكالىق ءوسىمدى قولداۋ ماقساتىندا جاھاندىق سىن- قاتەرلەرگە قارسى تۇرۋ تۇرعىسىنان ءتيىمدى ساقتانۋ شارالارىن جۇرگىزۋ تالاپ ەتىلەتىنىن ايتتى.

مەملەكەت باسشىسى جاڭا ەكونوميكالىق جاعدايدى ەسكەرە وتىرىپ، مۇناي باررەلىنىڭ 30-40 دوللار دەڭگەيىندەگى باعاسىنا بەيىمدەلۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.

- بۇعان دەيىن ءبىز كوپتەگەن قۇرىلىستار سالدىق، شتاتتى جانە ەڭبەكاقى دەڭگەيىن ۇلعايتتىق. ءبىراق قازىر قاراجات جەتىسپەۋشىلىگى بايقالادى، سوعان وراي جاڭا جوبالارعا ارنالعان شىعىستار تابىس بازاسىن كەڭەيتۋ مۇمكىندىگىنە بايلانىستى قاتاڭ شەكتەلەتىن بولادى. سوندىقتان ءتۇرلى باستامالارعا 2018 -جىلعا دەيىن موراتوري قويعان ءجون. بۇل - بۇگىنگى ناقتى جاعدايعا بايلانىستى تۋىنداعان ءماجبۇرلى شارا، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

نۇرسۇلتان نازاربايەۆ رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت تاپشىلىعىن 2018 -جىلعا 1 پايىزعا تومەندەتۋدى تاپسىرا وتىرىپ، تاپشىلىقتى قارجىلاندىرۋ تەك ىشكى رەزەرۆ ەسەبىنەن ىسكە اسىرىلۋى تيىستىگىن اتاپ ءوتتى.

قازاقستان پرەزيدەنتى ەكونوميكانىڭ باسەكەلەستىك جونىنەن باسىمدىعى بار نەگىزگى سالالارىن قولداۋ باسىمدىققا يە بولۋى تيىستىگىن ايتتى.

- قويىلعان مىندەتتەردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ ماڭىزدى تۇسى دامۋدىڭ وسىنداي جولىنان وتكەن جانە ەكونوميكاسىنىڭ قۇرىلىسى بىزگە ۇقساس ەلدەردىڭ ناقتى تاجىريبەلەرىن زەرتتەۋ بولماق. بۇل - اۆستراليا مەن كانادانىڭ سوڭعى 30 جىلداعى تاجىريبەسى. جاھاندىق تاۋار جەتكىزۋ تىزبەگىنە تاياۋ ون جىلدا كىرىگۋ ءۇشىن قازاقستاننىڭ ءتاۋىر مۇمكىندىكتەرى بار، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

مەملەكەت باسشىسى يندۋستريالىق- يننوۆاتسيالىق ساياسات قىزمەت كورسەتۋ سەكتورىنىڭ كولەمىن ۇلعايتۋدى جانە ونداعى ءوسىم مۇمكىندىكتەرىن تابۋدى تالاپ ەتەتىن جاڭا جاعدايعا بەيىمدەلۋى تيىستىگىن اتاپ ءوتتى.

پرەمەر- ءمينيستردىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ب. ساعىنتايەۆ الەمدىك ەكونوميكاداعى احۋالدىڭ كۇردەلەنۋى جاعدايىندا بيىلعى 7 ايدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەلدەگى ءى ج ءو-نىڭ ءوسىمى 1,5 پايىزعا تومەندەگەنىن اتاپ ءوتتى. رەسەي رۋبلىنىڭ دەۆالۆاتسياسى وتاندىق ازىق- تۇلىك ونەركاسىبى جانە اۋىل شارۋاشىلىعى ءونىمىن وندىرۋشىلەر ءۇشىن قوسىمشا قيىندىقتار تۋدىردى.

- وسىعان بايلانىستى بۇرىن ەگىن شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا، ءسۇت، قۇس ەتى، جۇمىرتقا، شوشقا ەتى ءوندىرىسىن سۋبسيديالاۋعا باعىتتالعان 6 ميلليارد تەڭگە كولەمىندەگى قاراجات قايتا ءبولىندى. قورىتىندىسىندا ءوندىرىس كولەمى 10 پايىزعا جانە ودان دا جوعارى مولشەرگە دەيىن ۇلعايتىلىپ، ال قۇس شارۋاشىلىعى بويىنشا ءبىز وسىلايشا 12 مىڭنان ارتىق جۇمىس ورنىن ساقتاپ قالعان بولىپ شىعامىز، - دەدى ب. ساعىنتايەۆ.

پرەمەر- ءمينيستردىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى سالالىق باعدارلامالار اياسىندا قاراجاتتى يگەرۋ مونيتورينگى وتكىزىلگەنىن دە ايتتى.

- ءبىز «نۇرلى جول» باعدارلاماسى بويىنشا 73 ميلليارد تەڭگەنىڭ يگەرىلمەي قالۋ قاۋپى بارىن انىقتاپ، بۇل قاراجاتتى ءتيىمدى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان باعىتتارعا بەرۋ جونىندە شەشىم قابىلدادىق. ماسەلەن، 8,8 ميلليارد تەڭگە استانا- پاۆلودار- وسكەمەن جولىنىڭ قۇرىلىسىنا بولىنەتىن بولادى. تاعى 6,6 ميللياردتى تۇرعىن ءۇي- كوممۋنالدى شارۋاشىلىقتى جاڭعىرتۋ اياسىندا قايتا بولگىمىز كەلەدى، - دەدى ب. ساعىنتايەۆ.

قارجى ءمينيسترى ب. سۇلتانوۆ بيۋدجەتكە تۇسىمدەردىڭ ايتارلىقتاي ازايىپ كەتكەنىنە توقتالدى.

- يمپورت كولەمى 38 پايىزعا تومەندەپ، سونىڭ سالدارىنان كەدەندىك باج سالىعىنان تۇسەتىن تۇسىمدەر ەكى ەسە ازايدى. مۇناي باعاسى ەكى ەسە ارزاندادى، سوعان بايلانىستى ەكسپورتتىڭ كەدەندىك باج سالىعى تۇسىمدەرى ۇشتەن ءبىر مولشەرگە ازايدى. ناتيجەسىندە بيۋدجەتتىڭ كىرىسى 22 پايىزعا تومەندەدى. بۇل رەتتە بىلتىرعى وسى كەزەڭمەن سالىستىرعاندا شىعىستاردىڭ ءوسۋ قارقىنىن ەڭ الدىمەن ۇلتتىق قوردان الىنعان كەپىلدەندىرىلگەن ترانسفەرتتەر ەسەبىنەن 103,4 پايىز دەڭگەيىندە ۇستاپ تۇرۋدىڭ ءساتى ءتۇستى، - دەدى ب. سۇلتانوۆ.

سونداي- اق قارجى ءمينيسترى ب. سۇلتانوۆ وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت قاراجاتىنىڭ يگەرىلمەگەن سوماسى 2 ەسە ازايىپ، 41 ميلليارد تەڭگە بولعانىن ايتتى.

- ال جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەردە بۇل كورسەتكىش جوعارىراق - شىعىستار بولىگىندە 3 پايىزعا تاياۋ، 51 ميلليارد تەڭگە بولادى، - دەدى قارجى ءمينيسترى.

ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ ءمينيسترى ءا. يسەكەشەۆ يندۋستريالىق ساياساتتىڭ جاڭا جاعدايلارعا بەيىمدەلۋى اياسىندا 14 سەكتوردىڭ مەيلىنشە پەرسپەكتيۆالى 4 ەۋىنە باسا دەن قويىلاتىنىن اتاپ ءوتتى.

- بۇل - ءتۇستى مەتاللۋرگيا، تىڭايتقىش جانە اگروحيميالىق ءونىم ءوندىرىسى، مۇناي- گاز حيمياسى مەن ازىق- تۇلىك ونەركاسىبى. ءبىز ءاربىر اكتسيونەرلىك كاسىپورىنمەن جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ۇزاقمەرزىمدى كەلىسىمدەرگە قول قويۋ نيەتىندەمىز. ءبىز ولاردى ءتىپتى مەملەكەتتىك كەپىلدىك ارقىلى قولداۋعا ءازىرمىز. ولار ءوز كەزەگىندە تابىسىن ەلدە قالدىرۋ جونىندە موينىنا مىندەتتەمە الۋعا، گەولوگيالىق بارلاۋمەن اينالىسۋعا جانە جەرگىلىكتى كاسىپورىنداردى قولداۋعا ءتيىس، - دەدى ءا. يسەكەشيەۆ.

ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ ءمينيسترى ماشينا قۇراستىرۋ، قۇرىلىس ماتەريالدارى ءوندىرىسى، فارماتسيەۆتيكا جانە جەڭىل ونەركاسىپ سياقتى سالالار ونىمدەرىنە ىشكى سۇرانىستىڭ ازايعانىنا نازار اۋداردى.

- وسىعان بايلانىستى ءبىز تەك نە ترانسۇلتتىق كومپانيامەن، نە قازاقستاننىڭ وزىق كومپانيالارىمەن سەرىكتەس بولىپ وتىرعان قۋاتتى كاسىپورىنداردى قولداۋ نيەتىندەمىز. جاڭعىرتۋمەن اينالىسپاعان كاسىپورىندار بانكروت بولىپ جاتقاندا مەيلىنشە قۋاتتى كومپانيالار جۇمىستى جالعاستىرىپ جاتقانىن كورىپ وتىرمىز، بۇل جايت ءبىزدىڭ جۇمىسپەن قامتۋ باعدارلامامىزدا ەسكەرىلەتىن بولادى، - دەدى ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ ءمينيسترى.

ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى ە. دوسايەۆ ماكروەكونوميكالىق ورنىقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ اياسىندا 2020 -جىلعا قاراي ينفلياتسيانى بۇدان ءارى 3-4 پايىزعا دەيىن تومەندەتۋ مىندەتى قويىلىپ وتىرعانىن، ول ينۆەستيتسيا تارتۋ ءۇشىن تۇراقتى جاعداي قالىپتاستىراتىنىن ايتتى.

ە. دوسايەۆ پروگرەسسيۆتى ولشەم ورنىقتىرۋدى كوزدەيتىن، ەكسپورتتىڭ كەدەندىك باج سالىعىنا دەگەن كوزقاراستى وزگەرتۋ جوسپارىنا نازار اۋداردى. بۇل شارا مۇناي كومپانيالارىنىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن وزىندىك قولداۋ بولىپ سانالادى.

بۇدان بولەك، ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى بولشەك ساۋدا مەن قوعامدىق تاماقتانۋ ورىندارىن اكىمشىلەندىرۋ ءىسىن جاقسارتۋ ءۇشىن بولشەك سالىق سالۋدى ەنگىزۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋدى ۇسىندى.

ە. دوسايەۆ 2017 -جىلعا دەيىن مەملەكەتتىڭ شاعىن جانە ورتا بيزنەس كاسىپورىندارىنان شىعۋى جوسپارلانىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى.

كەڭەس بارىسىندا ءسوز سويلەگەن ۇلتتىق بانك ءتوراعاسى ق. كەلىمبەتوۆ ينفلياتسيالىق تارگەتتەۋگە كوشۋ ءىسىن حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىمەن بىرلەسىپ زەرتتەۋ جۇزەگە اسىرىلاتىنىن ايتتى.

- بۇل ءۇشىن ونىڭ ءوز مەرزىمدەرى بار، ءبىراق قالىپتاسقان جاعداي سول قالپىندا قالاتىن بولسا، ءبىز ونىڭ ەنگىزىلۋىن تەزدەتەمىز جانە ۇكىمەتپەن كەلىسكەن سوڭ ءتيىستى ۇسىنىس بەرەمىز، - دەدى ق. كەلىمبەتوۆ.

نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ۇكىمەتكە كەلەشەكتەگى ورتامەرزىمدى كەزەڭدە ەكونوميكالىق ءوسىمدى قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى شارالار جوسپارىن قىسقا مەرزىم ىشىندە ازىرلەۋدى تاپسىردى. سونداي- اق ۇكىمەت پەن ۇلتتىق بانككە قالىپتاسقان جاعدايداعى ەكونوميكالىق جانە ۆاليۋتالىق ساياسات شارالارىن شۇعىل ازىرلەۋ تاپسىرىلدى.

- ءاربىر ءمينيستردىڭ، ەلدىڭ ەكونوميكالىق ساياساتىنا قاتىسۋشىنىڭ ساپاسى تەكسەرىلەتىن كۇردەلى ينتەللەكتۋالدىق جۇمىس ۋاقىتى كەلە جاتىر. بۇل جولعى داعدارىس - ءىس جۇزىندە قازاقستاننىڭ بارلىق ونەركاسىپتىك كاسىپورىندارىن قامتيتىن سەكتورالدىق داعدارىس. مۇنداي بىزدە بولعان ەمەس، سوندىقتان ول مۇلدە باسقا امالداردى قاجەت ەتەدى. بۇل جاعدايدان دا بۇرىنعىشا جول تاۋىپ شىعاتىنىمىزعا سەنىمدىمىن، - دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.

سوڭعى جاڭالىقتار