29-قىركۇيەك. قازاقپارات كۇنتىزبەسى
اتاۋلى كۇندەر
دۇنيەجۇزىلىك جۇرەك كۇنى
جىل سايىن اتاپ وتىلەتىن مەرەكە، العاش رەت 1999 -جىلى دۇنيەجۇزىلىك جۇرەك فەدەراتسياسىنىڭ باستاماسىمەن ۇيىمداستىرىلدى. بۇل اكسيانى دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى، يۋنەسكو جانە باسقا دا ماڭىزدى ۇيىمدار قولداعان. باستاپقىدا قىركۇيەكتىڭ سوڭعى جەكسەنبىسىندە وتكىزىلسە، 2011 -جىلدان بەرى تىركەلگەن كۇنى - 29 قىركۇيەك بولدى. جاڭا داتانى ەنگىزۋدىڭ ماقساتى - قوعامدا الەمدەگى جۇرەك- قانتامىر اۋرۋلارىنىڭ ەپيدەمياسىنا بايلانىستى تۋىنداعان قاۋىپتىلىكتىڭ بار ەكەنىن ۇعىندىرۋ.
دۇنيەجۇزىلىك جۇرەك كۇنى«ومىرگە ارنالعان جۇرەك» ۇرانىمەن وتكىزىلۋدە. حالىقارالىق ازىق- تۇلىك ىسىراپتارى مەن تاعام قالدىقتارى تۋرالى اقپارات تاراتۋ كۇنى جىل سايىن اتاپ وتىلەتىن مەرەكە.
ب ۇ ۇ ازىق- تۇلىك جانە اۋىلشارۋاشىلىق ۇيىمىنىڭ باستاماسىمەن بەكىتىلگەن، بۇۇ حالىقارالىق كۇندەرى جۇيەسىنە كىرەدى. ب ۇ ۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ 2019 -جىلعى جەلتوقسان ايىنداعى قارارىندا جاريالانىپ، العاش رەت 2020 -جىلى اتاپ وتىلەدى. بۇل كۇننىڭ باستى مىندەتى - ازىق- تۇلىك ىسىراپتارى مەن تاعام قالدىقتارىن قىسقارتۋ ءۇشىن بۇكىل الەمدەگى ادامدار، ۇيىمدار جانە ۇكىمەتتەردى بىرىكتىرۋ.
ەستە قالار وقيعالار
1992 -جىلى الماتى قالاسىندا دۇنيەجۇزى قازاقتارى قۇرىلتايىنىڭ العاشقى سالتاناتتى ءماجىلىسى ءوتتى. قۇرىلتايعا الىس جانە جاقىن شەت مەملەكەتتەردەن، سونىڭ ىشىندە تۇركيا، المانيا، فرانسيا، نورۆەگيا، موڭعوليا، قىتاي، اۋستريا جانە باسقا 33 ەلدەردەن 800 دەن استام وكىل قاتىسقان. قۇرىلتايدىڭ كۇن تارتىبىندە دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ قاۋىمداستىعىن قۇرۋ، ونىڭ جارعىسىن قابىلداۋ، باسشى ورگاندارىن سايلاۋ ماسەلەلەرى تالقىلاندى. ءۇش كۇنگە جالعاسقان قۇرىلتايدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتى دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ ءتوراعاسى ەتىپ سايلاۋ تۋرالى ۇسىنىس ءبىراۋىزدان قابىلداندى. تۇركيادان دالەلحان جانالتاي، قازاقستاننان مىرزاتاي جولداسبەك قاتارلى قايراتكەرلەر ءتورالقا مۇشەلەرى رەتىندە بەكىتىلگەن.
1994 -جىلى پولشادا سۋ استىندا باعدارلاۋدان حالىقارالىق سايىستا قازاقستان قۇراماسى ەل تاريحىندا العاش رەت جالپىكوماندالىق ەسەپتە جەڭىمپاز اتاندى.
2000 -جىلى سەمەيدە «اباي كۇنى» اتتى ءى حالىقارالىق پوەزيا فەستيۆالى ءوتتى. وعان قازاقستان، رەسەي، تۇركيا جانە جاپونيادان تانىمال جازۋشىلار مەن اقىندار قاتىستى.
2009 -جىلى الماتىدا «ستالينيزم جانە قازاقستانداعى 1920-1940 -جىلدارداعى رەپرەسسيا» اتتى جاڭا كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى. كىتاپ «زەردە» مەن فريدريح ەبەرت (گەرمانيا) قورلارىنىڭ بىرلەسكەن جوباسى اياسىندا جارىق كورگەن. وسى ۋاقىتقا دەيىن جابىق مۇراعات قورلارىندا ساقتالىپ كەلگەن تەرگەۋ ماتەريالدارىن نەگىزگە الا وتىرىپ قازاق بايلارىن، يشان، يمام، مولدالاردى، سونداي- اق ۇلتتىق ساياسي باسقارۋشى توپتى جويۋ ۇدەرىسى جەكە ادامداردىڭ قايعىلى تاعدىرى ارقىلى كورسەتىلگەن. كەڭەس وداعىنىڭ قۇرامىنداعى قازاق قوعامى وتكەن عاسىردىڭ 20-30-جىلدارى ءوز تاريحىندا بۇرىن كەزدەستىرمەگەن زۇلماتتى باسىنان كەشىرگەنى بەلگىلى.
2011 -جىلى قازاقستاننىڭ مادەنيەتىندە ۇلكەن ماڭىزعا يە قازاق شەبەرلەرىنىڭ ورىنداۋىنداعى ءۇش ديسكىلى وپەرالىق اريالار جيناعى شىعارىلدى.
2011 -جىلى الماتىداعى ءال- فارابي اتىنداعى قازۇۋ بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ «اكادەميا اسەرى» باعدارلاماسىنا قابىلدانعان قازاقستانداعى تۇڭعىش جوعارى وقۋ ورنى بولدى. «اكادەميا اسەرى» - بۇل الەمدىك دەڭگەيدە مويىندالعان مىندەتتەردى بەلسەندى قولداۋعا، ادام قۇقىعى، بىلىكتىلىك، تۇراقتى دامۋ، بەيبىتشىلىكتى ساقتاۋ جانە قاقتىعىستاردى شەشۋ، مادەنيەتارالىق دالوگتا الەمنىڭ 90 ەلىندەگى 500-دەن استام ۋنيۆەرسيتەتتى بىرىكتىرەتىن ب ۇ ۇ- نىڭ جاھاندىق باستاماسى.
2016 -جىلى شاكەن ايمانوۆ اتىنداعى «قازاقفيلم» كينوستۋدياسىندا قازاق كينو مايتالماندارىنا ارنالعان جۇلدىزدار اللەياسى جاڭا ەسىمدەرمەن تولىقتى. جۇلدىزدار اللەياسىنا ينووپەراتور، كينورەجيسسەر، پروديۋسەر، ق ر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، «تارلان-2001» تاۋەلسىز سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، ك س ر و كينەماتوگرافيستەر وداعىنىڭ مۇشەسى وراز رىمجانوۆ، كينورەجيسسەر، كسرو كينەماتوگرافيستەر وداعىنىڭ مۇشەسى ءشارىپ بەيسەمبايەۆ، كينورەجيسسەر، قازاقستاننىڭ ەڭبەگى سىڭگەن قايراتكەرى قانىمبەك قاسىمبەكوۆ، اكتەر، قازاق ك س ر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، كسرو كينەماتوگرافيستەر وداعىنىڭ مۇشەسى ساعي ءاشىموۆتىڭ ەسىمدەرى قوسىلدى.
2017 -جىلى رۋمىنيانىڭ كونستانتسا قالاسىندا قازاقستاننىڭ قۇرمەتتى كونسۋلدىعى اشىلدى. كونسۋلدىق رۋمىنيانىڭ التى - كونستانتسا، يالوميتسا، كەلەراشي، دجۋردجۋ، تەلەورمان جانە تۋلچا وڭىرلەرىن قامتيدى.
2018 -جىلى ب ۇ ۇ شتاب- پاتەرىندە تەرروريزمنەن ازات الەمگە قول جەتكىزۋ ءتارتىپ كودەكسىنە قول قويۋ ءراسىمى ءوتتى. اتالعان قۇجاتتىڭ پىسىقتالۋى 2015 -جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا ب ۇ ۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ 70- سەسسياسى شەڭبەرىندە قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ كوتەرگەن باستاما اياسىندا جۇزەگە اسىرىلدى. كودەكس العاش رەت قاۋىپسىزدىكتىڭ، تەرروريزممەن كۇرەسۋدىڭ جانە دامۋدىڭ ءوزارا تاۋەلدىلىگىن مويىندايدى جانە وسىلايشا تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىن العا ىلگەرىلەتۋگە ىقپال ەتەدى.
2018 -جىلى تۇركىستان قالاسىن تۇركى الەمىنىڭ مادەني- رۋحاني ورتالىعى رەتىندە دامىتۋ باس جوسپارىنىڭ تۇعىرناماسى ماقۇلداندى.
2018 -جىلى ەريەۆان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جانىنداعى قازاق ءتىلى، تاريحى جانە مادەنيەتى ورتالىعىنىڭ كىتاپحاناسىنا قازاق تىلىندەگى سيرەك كەزدەسەتىن باسىلىمداردىڭ ءبىرقاتارى سىيعا تارتىلدى.
2020 -جىلى قازاقستاندىق عالىمدار بيوۇيلەسىمدى جەلىم ءوندىرۋ تەحنولوگياسىن ويلاپ تاپتى. قازاقستاندىق عالىمدار مولليۋسكتەر جەلىمىنەن جاساندى سينتەزدەلگەن سۋپەرجەلىم جاساي الدى. حيرۋرگيالىق جەلىمنىڭ جابىستىرۋ كۇشى بۇرىنعىلارعا قاراعاندا 100 ەسەگە ارتىق، الداعى ۋاقىتتا ول حيرۋرگيالىق تىگىستى الماستىرا الادى، جارانىڭ جازىلۋىن تەزدەتەدى جانە ءتىس ەمدەۋدە قولدانىلادى. جوبا قولعا الىنعان ساتتەن باستاپ جوعارى ادگەزيۆتى بەرىكتىلىگى جوعارى جانە ىلعالدى ورتادا پايدالانۋعا بولاتىن رەكومبينانتتى ادگەزيۆتى اقۋىز جاسالدى.
2020 -جىلى اقىن جۇبان مولداعالييەۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى جاڭا ەڭبەك جارىق كوردى. اقىننىڭ جاۋھار جىرلارى مەن ءومىر جولىنداعى ءبىرقاتار تىڭ زەرتتەۋلەر ۇلكەن ەنتسيكلوپەدياعا توپتاستىرىلعان.
