ۋلترامارافونشى اسكەر قوجانوۆ: 22 جىلدا 168 مىڭ شاقىرىمدى جۇگىرىپ ءوتتىم
وسى ارالىقتا 111 مارافون مەن ۋلترامارافونعا قاتىسىپ، ەلىمىزدىڭ بىرنەشە دۇركىن چەمپيونى، حالىقارالىق جارىستاردىڭ جەڭىمپازى اتاندى. شەكتەن تىس مۇمكىندىككە يە سپورتشىمەن قازاقپارات ءتىلشىسى سۇحبات قۇرعان ەدى.
- جۇگىرۋدى باستاۋعا نە سەبەپ بولدى؟ سپورتتىڭ بۇل تۇرىنە قالاي كەلدىڭىز؟
- سپورتقا بالا كەزدەن جاقىنمىن، سول ءۇشىن اتا-اناما العىسىم شەكسىز، ولار مەنى كىشكەنتايىمنان ەڭبەكسۇيگىشتىككە، جاۋاپكەرشىلىككە تاربيەلەدى. مەن كوپ بالالى وتباسىندا 1977 -جىلى دۇنيەگە كەلگەنمىن، 11 بالا بولدىق. ادامنىڭ بويىنداعى ءمىن، ءوز-وزىنە كوڭىل تولماۋشىلىق وسى شاقتا قالىپتاسادى ەكەن. ال مەن باقىتتى بالالىق شاقتى باستان وتكەردىم. كەيىن مەكتەپتە سپورتتى جانىما جاقىن تۇتۋىما مۇعالىمنىڭ اسەرى زور بولدى. ەركەن تولەگەن ۇلى اندىبايەۆ دەگەن ۇستازىم ءبىز ءۇشىن ءتۇرلى سەكتسيالار ۇيىمداستىرىپ، قاجەتتى كەرەك- جابدىقتىڭ بولۋىنا بارىن سالدى. وسىلايشا 5-سىنىپتا بەلتەمىرگە تارتىلۋدان مەكتەپىشىلىك جارىستا 1-ورىندى جەڭىپ الدىم. ۇلكەن جيىندا بەرىلگەن ماقتاۋ قاعازى مەنى قاناتتاندىرا ءتۇستى. 13 جاسىمدا 3 شاقىرىمدى 11 مين 37 سەكۋندتا جۇگىرىپ ءوتىپ، جامبىل اۋدانىنىڭ چەمپيونى بولدىم. ۇزدىك بولۋ كەرەك دەگەن مىنەزدىڭ قالىپتاسۋىنا مەنەن التى جاس ۇلكەن اپكەمنىڭ ءسوزى دە اسەر ەتتى. ول «ءبىرىنشى ورىننان باسقاسى - ورىن ەمەس» دەگەن ەدى. اسكەردەن كەلگەننەن كەيىن ۆەلوسپورتقا دەن قويدىم، كەيىن اۋدان اتىنان وبلىستىق قىسقى كوپسايىسقا قاتىسشى دەگەن ءوتىنىش ءتۇستى. قوناق ۇيدە بەرىلگەن بولمەدە ورىن جەتپەي، مەنى كورشى بولمەگە ورنالاستىردى.
ول جەردە مارافونشى نيكولاي سامويلوۆ جاتىر ەكەن. تانىسىپ، سول جەردە العاش رەت مارافون جايىندا ەستىپ، ءبىلدىم. نيكولاي ماعان ومبى قالاسىندا وتەتىن مارافونعا قاتىسىپ، 42,2 ك م قاشىقتىقتى جۇگىرىپ وتۋگە كەڭەس بەردى. بۇل 2000 -جىل بولاتىن. نيكولايدىڭ ءسوزى ءۇش اي بويى ەسىمنەن كەتپەدى. ءوزىمدى سىناپ كورۋگە شەشىم قابىلداپ، مامىر ايىندا اۋدانعا نيكولايعا جول تارتتىم. ول كىسى ماعان قالاي دايىندالۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىردى. وسىلايشا تامىزدىڭ 7 سى وتەتىن مارافونعا دايىندىق باستالىپ كەتتى. ءبىرىنشى رەت ۇزاق قاشىقتىققا ءوز ۇيىمنەن كورشى اۋىلداعى جاتتىقتىرۋشىمنىڭ ۇيىنە دەيىن 23 ك م جۇگىردىم. ونى 1 ساعات 35 مينۋتتا ءوتتىم. كەلەسى جولى 34 ك م باعىندىردىم، بۇل جولى جەڭىل ءوتتىم. سوعان ماساتتانىپ، ءتورت كۇن بويى قاتارىنان 34 ك م جۇگىردىم. بەسىنشى كۇنى قاجىعانىمدى سەزىپ، قاتە جاساعانىمدى ءتۇسىندىم. ەكى كۇن بويى دەمالىپ، ءوز- وزىمە كەلدىم. ال 23-شىلدە كۇنى تۋعان اۋىلىم ولگينكادان مارە الىپ، 60 ك م قاشىقتىقتاعى پرەسنوۆكاعا جول تارتتىم. ونى 5 ساعاتتىڭ ىشىندە جۇگىرىپ ءوتتىم. سول جولى قۋانعانىمدى كورسەڭىز. ال ومبىدا وتكەن العاشقى مارافونىمدا 14 ەلدەن 700 ەر ادام قاتىستى. مەن 3 ساعات 05 مينۋتتا 110-ىنشى بولىپ كەلدىم. بۇل مارافون جولىنا العاش شىققان سپورتشى ءۇشىن جامان كورسەتكىش ەمەس ەدى.
- قازىر ءسىز تاجىريبەلى سپورتشىسىز. مارافونداردا جەڭىسكە جەتۋ ءۇشىن نەنى باستى نازارعا الۋ كەرەك؟
- ەڭ باستىسى - دۇرىس تاماقتانۋ. قانشا ەنەرگيا جۇمسايسىڭ، سونشا تاماقتان. مەن ۇلكەن جارىستاردىڭ الدىندا ديەتا ۇستايمىن. ءبىر اپتا قالعاندا قۋىرىلعان، ىستالعان تاماقتاردان باس تارتامىن. كوبىنە بالىق پەن سيىردىڭ باۋىرىن جانە اشىتىلعان قىرىققابات جەيمىن. ليمون مەنىڭ سۇيىكتى جەمىسىم. تاتتىگە جوقپىن، تەك قاتتى شارشاعاندا تەزىرەك قالىپقا كەلۋ ءۇشىن قانت قوسىپ شاي ىشەمىن. ەكىنشىدەن، ۇيقىعا ءمان بەرەمىن، دۇرىس، قاجەتىنشە ۇيىقتاساڭ، سول كۇنىڭ جاقسى، ناتيجەلى وتەدى. ءجۇزۋدى جاقسى كورەمىن، ول اعزانىڭ نەگىزگى ەنەرگوورتالىعى - ومىرتقانىڭ دۇرىس بولۋىنا كومەكتەسەدى.
- ال قالاي جاتتىعاسىز، ءوزىڭىزدىڭ كوپ جىلدار بويى قالىپتاسقان ءتاسىلىڭىز بار ما؟
- جاتتىعۋدى كوڭىل- كۇيگە قاراي جاساۋعا تىرىسامىن. باعدارلاما نەمەسە كەستە بويىنشا جۇگىرۋ قيىن. مىندەتتى تۇردە كيىم جانە كروسسوۆكا ىڭعايلى بولۋ كەرەك. ادەتتە جۇگىرەتىندەر قۇلاققاپ تاعىپ، مۋزىكا تىڭدايدى. مەنىڭ ونداي ادەتىم جوق. ءوزىمدى تىڭدايمىن.
- جۇگىرگەندە نە تۋرالى ويلايسىز؟
- مارافونشى- كۋميرلەرىم - اناتولي كرۋگليكوۆ، 1957 -جىلى تۋعان. الەمنىڭ جانە ەۋروپانىڭ بىرنەشە دۇركىن چەمپيونى، ول - ۋلترامارافونشى. ول توقتاماستان 100 ك م - نى تاۋلىك بويى جۇگىرە الادى. يانيس كۋروس، اۆستراليالىق سپورتشى، الەمدىك رەكوردسمەن. افريكالىق كوپتەگەن ۋلترامارافونشىلار بار، ينتەرنەتتەن سولار جايىندا كوپ وقىپ، كەيىن جۇگىرگەندە قورىتام. ارمانداۋ ەمەس، جالپى ادامنىڭ مىقتى مەنتالى بولۋى كەرەك. سانا- سەزىمىڭدى بوساڭسىتتىڭ با، جۇگىرۋ قارقىنىڭنان ايىرىلۋىڭ مۇمكىن. بارلىعى ويىڭنان باستالادى، سودان كەيىن عانا ارەكەت ەتەمىز. ياعني ويىڭ دۇرىس بولۋى كەرەك.
- جۇگىرۋ ءۇشىن قانداي جولعا باسىمدىق بەرگەن دۇرىس؟
- جازدا تابيعات اياسىندا جۇگىرگەن ۇنايدى. ءبىراق جىلدامدىق ءۇشىن ستاديونداردى دا پايدالانۋ كەرەك. سول ءۇشىن اپتاسىنا 3 رەت ستاديونداردا جۇگىرەمىن. كەيدە جۇگىرۋدى جۇرۋمەن الماستىرىپ، 4 ساعاتتاپ جاياۋ جۇرەمىن. وندايدا ورمانعا بارامىن، جولدا تابيعاتتى، جانۋارلاردى سۋرەتكە تۇسىرەمىن. جالپى كۇندە جۇگىرەمىن، ويتكەنى ەگەر دە مەن ەنەرگيامدى جۇمساماسام ۇيىقتاي المايمىن.
- ءبىر جىلدا قانشا مارافونعا قاتىساسىز؟
- بۇرىن، 35 جاسقا دەيىن جىلىنا 10 مارافونعا قاتىساتىنمىن، قازىر تاڭدايمىن، بۇل مەنىڭ نەگىزگى جۇمىسىم بولعاندىقتان سىياقى كولەمىنە قارايمىن. سانكت- پەتەربوردا، ماسكەۋ مەن ومبىدا وتەتىن حالىقارالىق مارافونداردان قالمايمىن.
- قوزعالىس دەگەن - ءومىر دەپ جاتامىز. جۇگىرۋ دەنساۋلىقتى شىڭدايدى، ءومىر جاسىڭدى ۇزارتادى. ءبىراق سپورتپەن اينالىسۋدىڭ ەكىنشى جاعى دا بار عوي، ياعني ءتۇرلى جاراقات الۋ. دەنساۋلىعىڭىز سىر بەرگەن كەزدەر بولدى ما؟
- بىردە جارىستىڭ الدىندا اۋىر زاتتاردى تاسۋعا كومەكتەستىم. جۇمىس ىستەپ ءجۇرىپ، دەنەمدى اۋىرتىپ العانىمدى بايقاماپپىن. ال جاراقاتپەن جۇگىرۋ قيىننىڭ قيىنى. جالپى جۇگىرگىسى كەلەتىندەرگە ايتارىم - الدىمەن ەكى اپتاداي جانىڭدى قيناماي، شاماڭ جەتكەنشە 35 مينۋتتاي راقات الىپ جۇگىر. وسى ارالىقتا بۇلشىقەتتەرىڭ توسەلە باستايدى. باسقا ەشقانداي ءتاسىلدىڭ كەرەگى جوق، ءسىز جۇگىرۋدى جاقسى كورۋىڭىز كەرەك.
- جۇگىرۋدەن باسقا تاعى نەمەن اينالىساسىز، حوببيلەرىڭىز بار ما؟
- سۇيىكتى ىستەرىمنىڭ ءبىرى - مونشاعا ءتۇسۋ، قىزدىرىنۋ. جالپى سۋدى جاقسى كورەمىن، ونىڭ اعزانى قالىپقا كەلتىرەتىن ەمدىك قاسيەتى بار. گيمناستيكامەن اينالىسقان، سونىڭ ىشىندە بەلتەمىرگە تاراتىلۋ ۇنايدى. بۇل بارلىق بۇلشىقەتتەردىڭ جاقسى قالىپتاسۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى. سونداي-اق ادامدى، ول پسيحولوگيا بولسىن، ەزوتەريكا، نۋمەرولوگيا، حيرومانتيا، قاي سالاسى بولماسىن زەرتتەگەن ۇنايدى. ادامنىڭ شەكسىز مۇمكىندىكتەرىن تانىعىم كەلەدى. ەمدىك شوپتەر جايىندا ۇنەمى بىلگەنىمدى تولىقتىرامىن. تابيعات ءبىزدىڭ دەرتىمىزگە شيپا بولاتىن شوپتەردى جاراتقان عوي، سول سەبەپتى اۋىرىپ قالسا ءدارى الۋ ءۇشىن بىردەن ءدارىحاناعا جۇگىرەتىن ادامداردى تۇسىنبەيمىن.
- جاقىندا نۇر-سۇلتان قالاسىندا وتكەن ۋلترامارافونعا قاتىسىپ، جەڭىسپەن ورالدىڭىز. سول مارافون جايىندا، جالپى ءوزىڭىزدىڭ جەكە رەكوردتارىڭىز تۋرالى ايتىپ بەرىڭىزشى.
- استانادا 100 ك م قاشىقتىقتى 9 ساعات 12 مينۋت 10 سەكۋندتا جۇگىرىپ ءوتىپ، جەڭىسكە جەتتىم. ال جەكە رەكوردتارىما كەلەر بولسام - 42 ك م- دى 2 ساعات 36 مينۋتتا، 100 ك م- دى 7 ساعات 59 مينۋتتا، 132 ك م 12 ساعاتتا جانە ءبىر تاۋلىكتە 205 شاقىرىمدى جۇگىرىپ ءوتتىم. بۇل كورسەتكىشتەردى ءالى دە جاقسارتۋعا بولادى. جالپى 22 جىلدا 111 مارافونعا قاتىستى. وسى ارالىقتا 168 مىڭ ك م جۇگىرىپ، ءجۇرىپ وتكەن ەكەنمىن.
- اڭگىمەڭىزگە راحمەت!
اۆتور اقەركە داۋرەنبەك قىزى