دوسان بايمولدا: وسئدان 20 جئل بذرئن اتاجذرتقا قاراي كوشتئ باستاعاندار قازاق زيالئلارئ بولاتئن

-كوش قالاي باستالدئ؟
- ءبئر كةزدةرئ بذكئل الةمدئ ءوزئنئث جويقئن قارؤلارئ ارقئلئ دئرئلدةتكةن كةثةس وداعئ دةگةن الئپ يمپةريانئث قابئرعاسئ سوگئلئپ، ونئث قذرامئندا بولعان حالئقتار ءوز تاؤةلسئزدئكتةرئن بئرئنةن سوث ءبئرئ جاريالاپ جاتقان 1991- جئل. شةتةلدةگئ قازاقتار، بئزدةر، قازاق ةلئ ءوز تاؤةلسئزدئگئن قاشان جاريالار ةكةن دةپ سونئ اسئعا كذتئپ جذرگةن كةزئمئز. ويتكةنئ ءوز تاؤةلسئزدئكتةرئن بارئنةن بذرئن جاريالاعان بالتئق جاعالاؤئ ةلدةرئن ايتپاعاننئث وزئندة كةثةس قازانئندا بئرگة قايناپ، بئرگة پئسكةن، تاريحئ مةن ءتئلئ ذقساس قئرعئز بةن وزبةكتةر دة تاؤةلسئزدئكتةرئن جاريالاپ قويعان كةز. ال موثعوليا ةلئ دة وسئ كةزدة الاساپئران ءبئر ساياسي ءومئر كةشئپ جاتتئ. كذنئ كةشةگة دةيئن توماعا تذيئق، تةك ماسكةؤدئث امئرئمةن باس شذلعئپ، سونئث ئثعايئنا جئعئلئپ كةلگةن موثعولداردئث دا رؤحتارئ كةنةت ويانئپ، وزدةرئن ماسكةؤدةن شئنايئ تاؤةلسئز ةل بولؤدئ كوكسةپ سونئ تالاپ ةتة باستاعان شاق. وسئعان دةيئن ةث جاقسئ، ةث قامقور اعا بولئپ كةلگةن «سوأةت ماماندارئ» كةرةكسئز بولئپ ةلدةن كةتة باستادئ.
شئثعئس حاننئث رؤحئ موثعولداردئ رؤحتاندئرا باستاعان وسئ كةزدة سونداعئ قازاقتار ءبئز ءبئر نارسةنئ تذسئندئك، ةگةر سةن قازاق بولئپ تؤعان ةكةنسئث ةندةشة سةنئث وتانئث، سةنئث ةلئث، جةرئث ول تةك قازاق ةلئ دةگةن-دئ. سوندئقتان موثعوليالئق قازاقتاردئث العاشقئ كوش كةرؤةنئ 1991- جئلدئث ناؤرئز ايئندا قازاقستان ءوز تاؤةلسئزدئگئن جاريالاماي تذرئپ-اق اتاجذرتقا قاراي باستالئپ تا كةتكةن بولاتئن.
- كوشتئث باستالؤئنا تذرتكئ بولعان باسقا قانداي سةبةپتةردئ اتار ةدئثئز؟
- 1991- جئلدئث باسئندا قازاق باسپاءسوزئ ارقئلئ «قايت، قازاق، وتانئثا» دةگةن قازاقتئث بةلگئلئ اقئن-جازؤشئلارئ جانة عالئمدارئنئث شةتةلدةگئ قانداس باؤئرلارئن شاقئرعان ذندةرئ وعان ئلةسة پرةزيدةنت ن.نازاربايةأتئث قازاق باسپاءسوزئ ارقئلئ «الئستاعئ اعايئنعا اق تئلةك» اتتئ ايگئلئ حاتئ جاريالاندئ. بذل موثعولياداعئ قازاق زيالئلارئنا ذلكةن وي سالدئ. ويتكةنئ موثعوليادا ساياسي ارپالئستار كذشةيئپ جاتقان سول ءبئر شاقتا ةل استاناسئ ذلانباتئرداعئ زيالئ قازاق قاؤئمئ موثعولياداعئ قازاقتار جاعدايئنا جانة بولاشاق ذرپاق قامئنا اسا الاثداي باستاعان كةز بولاتئن. سةبةبئ قايماعئ بذزئلماعان بايان-ولگةي قازاق ايماعئنان باسقا ئشكئ ولكةلةر جانة استانا ذلانباتئر ونئث اينالاسئنداعئ ايماق، قالالاردا تذراتئن قازاقتاردئث رؤحاني جاعدايئ شئنئمةن قيئنداي باستادئ. ولاردئث ذرپاقتارئ ءذشئن انا تئلئنةن ايئرئلؤ، سالت ءداستذرئن جوعالتؤ، ءبئرتئندةپ موثعولدانؤ قاؤئپئ كذشةية تذسكةن ةدئ. وسئنداي قيئن-قئستاؤ كةزدة اتاجذرتتان جةتكةن بذل ذندةؤلةر مةن تئلةكتةر موثعوليا قازاقتارئنا ذلكةن رؤحاني كذش-قؤات بةرئپ، اتاجذرتقا كوشؤ ماقسات مذراتئنا قاراي جةتةلةدئ.
العاشئندا «ةثبةك شارتئ» دةگةن اتپةن 1991- جئلدئث ناؤرئز ايئنان قازان ايئنا دةيئن 40 مئثداي قازاق اتاجذرتقا ورالدئ. بذنداي تاريحي ماثئزدئ، وراسان ذلكةن شارؤانئ ذيئمداستئرؤ ءبئر-ةكئ ادامنئث كذشئمةن، باسقارؤئمةن بئتپةيتئنئ كئمگة بولسئن تذسئنئكتئ جايت. موثعوليادان باستالعان العاشقئ كوشتئ ذيئمداستئرؤ، جذرگئزؤ جذمئسئنا سونداعئ زيالئ قاؤئم وكئلدةرئ بارلئعئ شاما-شارئقتارئنشا قولداؤ كورسةتتئ، ذلكةن جانقيارلئق ئستةرگة باردئ. بذل ورايدا شةتةلدةگئ قازاقتارمةن بايلانئس جاسايتئن «وتان» قوعامئنئث شاقئرؤئمةن قازاقستانعا بارئپ، سونداعئ شاثگةرةي جانئبةكوأ باستاعان اعالاردئث كومةگئمةن قازاقستانعا موثعوليادان جذمئسسئز قازاقتاردئ اكةلؤ ماسةلةسئن جةرگئلئكتئ اكئم، باسشئلارمةن سويلةسئپ، رةتتةؤدة ساعات زاحان قئزئ، اياتحان تذرئسبةك ذلئ سةكئلدئ ازاماتتار كوپ جذمئس اتقاردئ.
- اتاجذرتقا قاراي كوشؤ ماسةلةسئندة قازاق اعايئندار ءبئر اؤئزدئلئق تانئتتئ ما، الدة كةرئ تارتقاندار دا بولدئ ما؟
- بذنداي ذلكةن ئستةردة قازاكةم قاشاندا ةكئگة جارئلئپ، ءبئر-بئرئمةن كةلئسة الماي، ايتئسئپ جذرةتئنئ ةجةلدةن كةلة جاتقان داعدئ عوي. ويتكةنئ ول كةزدة «قازاقستانعا قاراي قازاقتاردئث ءبئرئ قالماي كوشةدئ ةكةن» دةگةن كوش داقپئرتئ بذكئل موثعوليانئ كةزة باستاعان ةدئ. سوندئقتان شئعار قازاق اعايئنداردئث ءبئر توبئ «قازاقستانعا قاراي كوشكةن دذرئس، ذرپاق قامئن ويلايئق» دةسة، قالعاندارئ «ارتئن بايقايئق، قازاقستان ءالئ تاؤةلسئزدئگئن جاريالاعان جوق، بذنئث ارتئ قالاي بولادئ، سونئ كذتؤ كةرةك. وكپةلةرئ ورئككةن، جةثئل ويلايتئندار كوشة بةرسئن» دةگةن ذستانئمدا بولدئ. موثعولدئث ذكئمةتئ مةن پارتياسئنا ةثبةگئ سئثگةن، قازاقتان شئققان كةيبئر ةل اعالارئ «ءالئپتئث ارتئن باعايئق، موثعولداردئ وكپةلةتئپ المايئق» دةپ قازاقتاردئ سابئرلئققا شاقئردئ. اتاجذرتقا اسئققان قازاقتاردئ بذنداي تاك-تاكپةن، اقئل-كةثةسپةن ذستاپ-تذرؤ مذمكئن ةمةس ةدئ. ويتكةنئ قازاقستانعا قاراي كوشةمئن دةگةن ءار قازاقتئث جذرةك تاثداؤئ الدةقاشان جاسالئپ قويعاندئقتان، ةشنارسةنئ تئثدايتئن جاعدايدا ةمةس بولاتئن. بذنئ ايتئپ جةتكئزؤ قيئن.
- قازاق كوشئنة ونداعئ موثعول اعايئندار قالاي قارادئ؟
- جاقسئ قارادئ دةپ ايتؤ قيئن. ءبئر قئزئعئ موثعول حالئق رةأوليؤسياشئل پارتياسئنئث رةسمي باسپاءسوزئ «ذنةن» جانة باسقاداي ذكئمةت گازةتتةرئ دة وسئ كوش ماسةلةسئنة ارالاسئپ، قازاقتاردئث ءوز اراسئندا بةت جئرتئسقان ماقالالارئن ارا-تذرا جاريالاي باستادئ. بذل ءبئر جاعئنان ذلتشئل موثعولدار ءذشئن دة قئزئقتئ تاقئرئپ بولئپ «ذر ءيت سوق» دةگةندةي قازاق كوشئن ئشتةي قولدايتئن ماعئناداعئ ماقالالاردئ دا ءئزئن سؤئتپاي بةرة باستادئ. كوشةدة كةزئگئپ قالعان تانئس مونعولداردئث ءوزئ «سةن قازاقستانعا قاشان كوشةيئن دةپ جاتئرسئث» دةپ ادةيئ سوزگة تارتاتئندئ شئعاردئ. بئردة ذلانباتئر قالاسئنئث ورتالئق الاثئندا سئرتقئ ئستةر مينيسترلئگئندة ئستةيتئن ءبئر تانئس ديپلوماتتئ كةزئكتئرئپ قالئپ، امان ساؤلئق سذراسسام ول ماعان كةكةسئندئ تذرمةن «دوسان، سةن قازاقستانعا كوشئپ كةتپةي وسئندا جذرگةنئث قالاي» دةپ تاثدانعان تذردة سذراق قويعانئ. 1974-80- جئلدارئ پولشادا، أارشاأا ؤنيأةرسيتةتئندة وقئپ جذرگةن كةزئمدة سونداعئ موثعول ستؤدةنتتةر «قئتاي» دةپ سئرتئنان اتايتئن الگئ تانئس ادام سونداعئ موثعول ةلشئلئگئندة ستؤدةنتتةردئ جاؤاپتانعان اتتاشة بولئپ ئستةيتئن. سونداعئ ءبئر-ةكئ قازاق ستؤدةنت ءبئز ءوزئمئزدئ «قازاقپئز، قازاقستان دةگةن ةلدةن كةلدئك» دةپ ايتقانئمئز ءذشئن ودان ةسكةرتؤ العانئمئز بار. ونئث سونئ مةثزةپ تذرعانئن دةرةؤ ءتذسئندئم دة، «ءسئزدئث اتاجذرتئثئزعا (قئتاي ةلئنة) قاشان كوشةرئثئزدئ كذتئپ ءجذرمئن، سونسوث مةن دة اتاجذرتئما قاراي كوشؤگة دايئنمئن» دةگةنئمدة الگئ مةنئ مذقاتپاق بولعان ديپلومات «كةشئر مةن بايقاماي ايتئپ قالئپپئن» دةپ كةشئرئم سذراعاندئ. بذل مةنئث باسئمنان كةشكةن بئر عانا وقيعا. مذنداي جاعداي ءار زيالئ قازاق باسئندا بولعانئ شئندئق.
- سونداعئ قازاق كوشئنئث ئستئق-سؤئعئنا كذيگةن ادامداردئث ءبئرئ ءسئزدئث زايبئثئز بوتاگوز دةپ ةستيمئز؟
- ول راس. موثعوليا رةأوليؤسياشئل جاستار وداعئنئث ورتالئق كوميتةتئندة كوپ جئلدارئ جاؤاپتئ قئزمةت اتقارعان، حالئقپةن جذمئس ئستةي الاتئن ذلكةن تاجئريبةسئ بار بوتاگوزدئ وسئ كوشئ-قون جذمئسئنا «بئرگة ئستةيئك» دةپ ساعات زاحان قئزئ مةن اياتحان تذرئسبةك ذلئ ةكةؤئ شاقئردئ. ول 1991- جئلدئث مامئر ايئنان باستاپ موثعوليا ةثبةك مينيسترلئگئ جانئنداعئ شةتةلگة جذمئس كذشئن شئعارؤ بيؤروسئنا قاراستئ قازاقستانعا جذمئس كذشئن شئعارؤ جذمئسئنا جاؤاپتئ ادام بولئپ ئستةدئ. كوپ ذزاماي اؤئرتپاشئلئعئ كوپ وسئ جذمئستئ بوتاگوزگة تاپسئرئپ، ساعات، اياتحان ةكةؤئ قازاقستان جاعئمةن جاثا كةلئسئم-شارتتار جاسايمئز دةپ الماتئعا كةتتئ. بذرئن مذنداي كوشئ-قون جذمئسئمةن كئم اينالئسئپتئ. باسئندا بوتاگوزدئث ءوزئ دة سان-سالالئ كوش-قون جذمئسئن قالاي ذيئمداستئرؤدئ بئلة الماي قينالعان كةزدةرئ بولدئ. كةيئن توسةلئپ الدئ. سول كذندةرئ ءبئزدئث ذلانباتئرداعئ پاتةرئمئز قازاقستانعا كوشؤشئ قازاقتاردئث ةكئنشئ جاناشئر ورتالئعئنا ياعني «مةككةسئنة» اينالدئ. قازاقستانعا كوشةتئن بارلئق قازاقتئ تئزئمگة الؤ، ولارعا شةتةلدئك ءتولقذجات جاساتؤ، ذلانباتئر-يركؤتسك-نوأوءسئبئر-الماتئ نة پاألودار، نة قوستاناي، نة جةزقازعان باعئتئمةن پويئزعا بيلةت الؤ، قازاقتاردئث جذكتةرئنة كةدةندئك تةكسةرؤ جاساتؤ سةكئلدئ اؤئرتپالئعئ كوپ جذمئستاردئث ءبارئ-ءبارئ ءبئر بوتاگوزدئث مويئنئندا بولدئ. اؤئزئ مذرئنئنا سؤ تيمةي جذگئرؤئنة تؤرا كةلدئ. اتاجذرتقا قاراي ةل كوشئرؤدئث وثاي ءئس ةمةستئگئن جاقسئ تذسئنسةك تة باسقا ئستةر شارا جوق ةدئ.
- كوشتئ ذيئمداستئرؤ ارينة، وثاي ءئس ةمةس قوي؟ بذعان ءسئزدئث دة كومةگئثئز بولدئ ما؟
- «كةدةي بولساث، كوشئپ كور» دةپ قازاق اتامئز ايتقانئنداي كوش تاؤقئمةتئن ةث جاقسئ تذسئنگةن ءبئر ادام بولسا ول بوتاگوز ةدئ. راسئمةن ول ذلكةن جانقيارلئق تانئتتئ. تاثةرتةثنةن كةشكة دةيئن ةثبةك مينيسترلئگئنئث شةتةلگة جذمئس كذشئن شئعارؤ بيؤروسئندا باس الماي جذمئس ئستةگةن ول كةشكئسئن ذيگة سوثكة تولئ قازاقتاردئث ةسكئ تولقذجاتتارئن كوتةرئپ كةلئپ، ءتذننئث ءبئر ؤاعئنا دةيئن قازاقستانعا كوشةتئن قازاقتارعا جاپ-جاثا ءتولقذجاتتاردئ جازئپ دايئندايتئن. جذمئستئث كوپتئگئ سونداي كةيدة مةنئث دة ةرئكسئز ارالاسؤئمة تؤرا كةلةتئن. ةث الدئمةن موثعول قذجاتتارداعئ اتئ-جوندةرئ تةرئس جازئلعان قازاقتاردئث (ونداي قازاق كوپ) اتئ-ءجونئن قازاقشا دذرئستاپ جازؤعا ذلكةن ءمان بةردئك. ويتكةنئ كوشةتئن قازاقتاردئث شاماسئ 80-90 پايئزئنئث اتئ-جوندةرئ قازاقشا ةمةس موثعولشا جازئلعان، كةزئندة وعان ةشكئم دة ءمان بةرمةگةن. (مئسالئ جاقسئلئق جاگسلاگ بولئپ، مذرات مؤراتي، قؤانئش حؤأانيش، سةرئك سةريگ ت.ب). مذنئث ءبارئ بولاشاعئن ويلاعان، ذرپاق قامئن ويلاعان قازاعئما دةگةن جاقسئ كوثئلدةن ةدئ.
قوبدا، دارحان، سةلةنگة، نالايحئ، حةنتةي سةكئلدئ ايماق، قالالاردا تذراتئن قازاقتار كوشئ قونعا بايلانئستئ كةرةك اقپاراتتاردئ كةز كةلگةن ؤاقئتتا ذيگة تةلةفونداپ ةش كةدةرگئسئز، بوگةتسئز الا بةرةتئن بولدئ. بوتاگوز جذمئس باستئ بولعاندئقتان بذل تةلةفوندارعا كوبئنةسة مةنئث جاؤاپ بةرؤئمة تؤرا كةلدئ. وعان دا اقئرئنداپ ذيرةندئك. شئنئمدئ ايتسام، باسئندا قاتتئ شارشاپ جذردئك. «ةثبةك شارتئ» دةگةندئ سئلتاؤراتقان قازاقتاردئث قازاقستانعا قاراي كوشئ باستالئپ كةتكةندئكتةن، شؤئلداعان قالئث قازاق ارقالاعان جذكتةرئمةن ذلانباتئر تةمئر جول أوكزالئن نةگئزگئ ورئنعا اينالدئردئ. كذن سايئن ذلانباتئردان يركؤتسكئگة جذرةتئن كةشكئ پويئزعا ورئن تابئلمايتئن بولدئ. حالئقارالئق پويئز جذرةردةن بئرةر ساعات بذرئن قازاقستانعا كوشةتئن قازاقتاردئث سؤ جاثا شةتةل پاسپورتتارئن جانة پويئزعا وتئراتئن بيلةتتةرئن بوتاگوز اكةلئپ تاراتاتئن. مةن دة ونئث وسئ جاؤاپكةرشئلئگئ اؤئر جذمئسئنا كومةكتةسةتئنمئن. كوشئپ جاتقان قازاقتاردئث جذكتةرئن ادةيئ تونايتئن توناؤشئلار مةن قالتا ذرئلارئ تالاي قازاقتئث كوز جاسئنا قالئپ جاتتئ. بايقاپ قالعانئمئزدئ تةمئر جول ميليسياسئنا دةرةؤ حابارلاپ تذردئق. ءبئر قئزئعئ وسئ كوشتئث بارئسئن كذن سايئن كةلئپ سئرتتاي باقئلايتئن «ذكئمةتتئث ارنايئ ادامدارئ» بارلئعئن دا بايقاپ جذردئك.
•- موثعول ذكئمةتئ كوشكة توسقاؤئل قويؤ نةمةسة قولداؤ ماسةلةسئندة قالاي قارادئ؟
- وسئنداي ءبئر ءدذبئرلئ وقيعا باستالسا دا، موثعوليا ذكئمةتئ، رةسمي باسپاءسوز بةتتةرئ ءلام-ليم دةپ ةشنارسة ايتپاعان كذيدة. «ارتئن باعايئق، بذل قازاقتار قايتةر ةكةن» دةگةندةي ءذنسئز. ذلتشئل موثعولدار قازاقتاردئث بذل كوشئن قذپتاعان كةيئپتة. قايتا قازاق كوشئنة قارسئ، قازاقستانعا كوشپةؤدئ ناسيحاتتاؤشئ قازاقتار توبئ كوشئپ جاتقان قازاقتاردئ جةردةن الئپ، جةرگة تئعئپ، «ساتقئندار، وثباعاندار» دةپ جامانداپ جاتتئ. ارا تذرا كوش ماسةلةسئنة بايلانئستئ گازةت بةتتةرئندة كوشؤشئلةردئ جامانداعان ماتةريالدار بوي كورسةتة باستادئ. وسئلاي كوش باستالئپ، ةندئ قارقئن العان تذستا، كوشكة قارسئ توپتئث ءسوزئن سويلةؤشئ جاثادان قذرئلعان موثعوليا پارلامةنتئندةگئ قازاق دةپؤتاتتئث ءبئرئ موثعوليانئث باس پروكؤراتؤراسئنا قازاقستانعا قاراي كوشتئ توقتاتؤ تؤرالئ دةپؤتاتتئق حات تذسئرگةندئكتةن پروكؤراتؤرا تاراپئنان كوش ءبئر اپتاعا توقتادئ. ةثبةك مينيسترلئگئ جانئنداعئ شةتةلگة جذمئس كذشئن شئعارؤ بيؤروسئنئث بارلئق قاعاز، قذجاتتارئ زاثعا سايكةس پة، جوق پا دةگةنئ پروكؤراتؤرا تاراپئنان قاتاث تةكسةرئلدئ. ءبئزدئث ءذيدئث تةلةفونئ دا تئثدالاتئن بولدئ. اقئرئ ةشبئر زاثسئزدئق جاعداي تابئلماعان سوث كوش ءوز جذمئسئن قايتا جالعاستئردئ. وسئ ءبئر قيئن قئستاؤ كةزدة قازاقتاردئث اتاجذرتقا دةگةن ذمتئلئسئ، ساعئنئشئ قانداي دا ذلكةن بوگةت، قامال بولسادا وعان قارامايتئن جاعدايدا ةدئ. ذلانباتئر قالاسئ، دارحان قالاسئ، ةردةنةت قالاسئ، سةلةنگة ايماعئنئث زذذنحاراا، بذلعئن ايماعئنان، حةنتيي ايماعئنان قازاقستانعا كوشةتئن قازاقتار سانئ كذن ساناپ كوبةية بةردئ.
1991- جئلدئث قئركذيةك ايئنئث سوثئندا وسئ قازاقتاردئث «پويئزبةن كوشكةن» ةث سوثعئ كوش كةرؤةنئن باسقارئپ بوتاگوز ءوزئ دة الماتئعا تارتتئ. ونداعئسئ ةندئ قالعان جذمئستئ سول جاقتان ذيئمداستئرؤ ياعني قازاقستانعا كوشئپ بارعان قازاقتاردئث ورنالاسؤئنا كومةكتةسؤ بولدئ. وسئ قئرؤار جذمئستئ بوتاگوز ءبئر ءوزئ قالاي ذلگةرئپ، قالاي اتقارعانئنا وسئ كذنئ تاث قالامئن. كوشتئث وسئ قيئندئعئن ةش كورمةستةن وزدةرئن «كوش باستاؤشئمئز» دةيتئن كةيبئر اعايئندار بذنئمةن كةلئسةتئن شئعار. كةلئسپةسة وزدةرئ بئلةدئ.
- قازاق ةلئنئث العاشقئ ذكئمةت دةلةگاسياسئنئث موثعولياعا كةلؤئ قالاي بولدئ؟
- 1991- جئلدئث قئركذيةك ايئنئث سوثئنا قاراي تاؤةلسئزدئگئن ءالئ جاريالاي قويماعان قازاق ةلئنئث ةثبةك ءمينيسترئ سايات بةيسةنوأ باسقارعان ذكئمةت دةلةگاسياسئ موثعوليامةن اراداعئ كوشئ-قون ماسةلةسئن تالقئلاؤ ماقساتئندا ذلانباتئرعا كةلدئ. بذل ماسكةؤدئث ءامئرئنسئز شةتةلگة شئققان قازاق ةلئنئث العاشقئ ذكئمةت دةلةگاسياسئ ةدئ. دةلةگاسيا قذرامئندا قازاق س س ر سئرتقئ ئستةر ءمينيسترئنئث ورئنباسارئ سايلاؤ باتئرشا ذلئ، قازاق س س ر اؤئلشارؤاشئلئق جانة ازئق-تذلئك ءمينيسترئنئث ورئنباسارئ عازيز ةسمذقانوأ بار ةكةن. موثعول جاعئمةن كوشئ-قون ماسةلةسئن سويلةسؤگة قازاق دةلةگاسياسئ كةلئپتئ دةگةن حابار ذلانباتئر قازاقتارئ اراسئنا دةرةؤ تارادئ. موثعوليا عئلئم اكادةمياسئنداعئ سول كذنگئ جذمئسئمدئ ةرتةرةك اياقتاپ، قالا ورتالئعئندا ورنالاسقان ةثبةك مينيسترلئگئنئث 5 قابات عيماراتئنا كةلدئم. ونداعئ ويئم قازاق ةلئنةن كةلگةن اعالارعا اؤةلئ سالةم بةرؤ، سونسوث مذمكئن بولسا كوشئ-قون جاعدايئن سويلةسؤ بولاتئن. ءبئر ؤاقئتتا كةلئسسوز اياقتالئپ، قازاق ةلئنةن كةلگةن اعالار، موثعول ارئپتةستةرئمةن بئرگة سئرتقا شئعئپ كةلةدئ ةكةن. مةن «اسسالاؤماعالةيؤكؤم اعالار!، حوش كةلدئثئزدةر» دةپ قاتتئراق داؤئستاپ قالؤئم مذث ةكةن ولار جالت قاراسئپ، «و، ءبئزدئث قازاق اعايئندار عوي» دةپ ءبئزدئ باس سالئپ، قذشاققا الدئ. ءسئرا، موثعولدار تاث قالئسئپ قاراپ قالعانداي كورئندئ. «قاشان كةلدئثئزدةر شارشاپ-شالدئققان جوقسئزدار ما؟ كةلئسسوز قالاي ءوتئپ جاتئر؟ دةگةن سياقتئ سذراقتاردئ باستئرمالاتئپ جاتئرمئز. دةلةگاسييانئ باسقارئپ كةلگةن مينيستر سايات بةيسةنوأ تاپ-تازا قازاقشاسئمةن «موثعول جاعئمةن اراداعئ كةلئسسوز وتة اؤئر، قيئن جاعدايدا ءوتئپ جاتئر. جولدا يركؤتسك أوكزالئندا قازاقستانعا جذرةتئن پويئزداردئ توسئپ، قينالعان، شارشاعان قازاقتاردئ كةزدةستئردئك. ولارعا ءوزئمئزدئث الئپ جذرگةن اس سؤئمئزدان بةردئك، كةيبئرئنة اقشالاي كومةك كورسةتتئك» دةگةندة ول كئسئلةرگة دةگةن ريزاشئلئعئمئز شةكسئز بولدئ.
- سونئمةن قازاق كوشئنئث تاعدئرئن ةكئ مةملةكةت دارةجةسئندة، رةسمي تذردة سويلةسؤ باستالئپ كةتتئ عوي؟ قانداي كةلئسئمگة كةلدئ؟
-ءيا. قازاق كوشئنئث تاعدئرئ باسئندا ةكئ مةملةكةت دةلةگاسياسئ اراسئندا اؤئر جاعدايدا ءوتئپ جاتقانئنان حاباردار بولدئق. اقئرئ بذل ئسكة دةموكرتاتيالئق جولمةن جاثا قذرئلعان موثعوليا پارلامةنتئنئث (باگا حؤرال) أيسة-سپيكةرئ زاردئحان قينايات ذلئ اعانئث ارالاسؤئمةن كةلئسسوز قازاق ةلئ دةلةگاسياسئنئث ويلاعانئنداي جاعدايدا شةشئلدئ. كةلئسسوزدئث ذزاققا سوزئلؤئنا قازاق جاعئنئث «ءاربئر كوشكةن قازاق وتباسئ شةكارا ارقئلئ وزئمةن بئرگة ءبئر ات، ءبئر سيئر جانة ون قوزئلئ قوي الئپ ءوتؤئ ءتيئس» دةگةن ذسئنئس، تالابئنا موثعول جاعئ ءار نارسةنئ سئلتاؤراتئپ ءجذرئپ اقئرئ ارةثدةپ كةلئسئپتئ جانة ذلانباتئردان باستالعان قازاق كوشئن جالعاستئرؤشئ بايان-ولگةي قازاقتارئنئث موثعول-رةسةيدئث «قئزئل ءذي» جانة «تاشانتا» شةكارا، كةدةن بةكةتتةرئ ارقئلئ كوشؤئن ذيئمداستئرؤعا ةكئ جاق كةلئسئپتئ.
بذل تاؤةلسئزدئگئن رةسمي جاريالاماسا دا شةتةلگة العاشقئ بولئپ قازاق كوشئنئث تاعئدئرئن شةشؤ ءذشئن بارعان قازاق ةلئنئث دةلةگاسياسئنئث كوشئ-قون جانة ديپلوماتيا سالاسئنداعئ العاشقئ جةثئسئ بولدئ دةپ باعالاؤعا بولادئ. قالايدا قازاق ةلئنئث العاشقئ دةلةگاسياسئنئث بذل جولعئ موثعولياعا ساپارئ سونداعئ قازاقتارعا «ابئرجئماثدار، ساسپاثدار، سةندةردئ ئزدةيتئن ارتتارئثدا قازاق ةلئ بار» دةگةندئ بئلدئرگةنئ سونداعئ قازاقتاردئث مةرةيئن ءبئر ءوسئرئپ تاستادئ جانة باسقالارعا بذل ذلكةن وي سالدئ. قازاق ةلئ دةلةگاسياسئنئث سول جولعئ ساپارئنان كةيئن بذعان دةيئن كوشئ-قون ماسةلةسئندة ءالئ قوزعالا قويماعان بايولكة قازاقتارئ دا شةكارا اسئپ قازاقستانعا قاراي كوشة باستادئ. قولدا بار مالئمةتتةر بويئنشا 1991- جئلدئث كوكتةمئنةن 1992- جئلدئث كذزئنة دةيئن ذلانباتئر جانة باسقا ايماق، ولكة، قالا، اؤئلداردان 40 مئثداي قازاق قازاقستانعا كوشئپ بارعان. بذل ناعئز ةرلئككة تاتيتئن، ةش ذمئتئلمايتئن وقيعا ةدئ. سودان بةرئ مئنة 20 جئل ءوتئپتئ. موثعوليادان باستالعان كوش كةرؤةنئن تاجئكستان، يران، ساؤد ارابياسئ، اؤعانستان، رةسةي، وزبةكستان، تذركيا جانة قئتاي قازاقتارئ جالعاستئردئ. سودان بةرئ اتاجذرتقا ورالعان قازاق قانداستاردئث سانئ ءبئر ميلليوننان اسئپتئ. ال بذگئندة الةمنئث 40 قا جاقئن ةلدةرئندة 5 ميلليونعا جؤئق قازاق اتاجذرتئن اثساپ تذرمئس كةشؤدة.
دوسان بايمولدا - ساياساتتانؤشئ، حالئقارالئق جؤرناليست
سذحباتتاسقان ورازبةك ساپارحان
دةرةككوز: «جاس قازاق ءذنئ» گازةتئ