وتان سوعىسى جەڭىسپەن اياقتالدى! - «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىنىڭ 1945 ج. 9 - مامىرىنداعى سانى
بۇل تۋرالى «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىنىڭ 1945 - جىلدىڭ 9 - مامىرىندا جارىق كورگەن كەزەكتى سانىنىڭ (№90) ءبىرىنشى بەتىندە جاريالاندى.
مۇندا «لەنين تۋى استىندا، ۇلى ستاليننىڭ باسشىلىعىمەن جاڭا تابىستارعا جەتۋ ءۇشىن، وتانىمىزدىڭ داڭقىن ارتتىرا بەرۋ ءۇشىن العا باسا بەرەيىك!» - دەگەن ۇراننان كەيىن، فاشيستىك گەرمانيا قارۋلى كۇشتەرىنىڭ قارسىلىقسىز تىزە بۇگۋى تۋرالى اكتىنىڭ تولىق ءماتىنى باسىلعان. ول تومەندەگىدەي:
1. « ءبىز تومەندە قول قويۋشىلار، گەرمانيانىڭ جوعارعى قولباسشىلىعىنان وكىلدىك الا وتىرىپ، قۇرلىقتاعى، تەڭىزدەگى جانە اۋەدەگى بارلىق قارۋلى كۇشىمىزدىڭ، سول سياقتى قازىرگى كەزدە نەمىس قولباسشىلىعىنىڭ قاراماعىنداعى بارلىق كۇشتەردىڭ قىزىل ارميانىڭ باس قولباسشىلىعىنا جانە سونىمەن قاتار، وداقتاستاردىڭ ەۋروپاداعى اسكەرلەرىنىڭ باس قولباسشىلىعىنا ءسوزسىز تىزە بۇگۋىنە كەلىسىم بەرەمىز.
2. گەرمانيانىڭ جوعارعى قولباسشىلىعى نەمىستەردىڭ قۇرلىقتاعى، تەڭىزدەگى جانە اۋەدەگى بارلىق قارۋلى كۇشتەرىنىڭ جانە گەرمان قولباسشىلىعىنىڭ قاراماعىنداعى بارلىق كۇشتەردىڭ قولباسشىلارىنا ورتالىق ەۋروپا ۋاقىتى بويىنشا 1945 -جىلعى 8 -مامىرداعى 23-01 ساعاتتا سوعىس قيمىلدارىن توقتاتۋعا، ولاردىڭ وسى كەزدە تۇرعان جەرلەرىندە قالۋىنا جانە قارۋىن تولىق تاستاۋىنا، قارۋىنىڭ جانە سوعىس مۇلكىنىڭ بارلىعىنىڭ وداقتاستاردىڭ جەرگىلىكتى قولباسشىلارىنا نەمەسە وداقتاستاردىڭ جوعارعى قولباسشىلىعى وكىل ەتىپ بولگەن وفيسەرلەرگە وتكىزۋ تۋرالى، كەمەلەردى، ۇشاقتاردى، ولاردىڭ قوزعالتقىشتارىن، كورپۋستارىن جانە جابدىقتارىن سول سياقتى ماشينالاردى، قارۋ- جاراقتاردى، اپپاراتتاردى، سوعىس جۇرگىزۋگە كەرەكتى جالپى سوعىس- تەحنيكا جابدىقتارىنىڭ ءبارىن دە قيراتپاۋ، ولارعا ەشبىر زيان كەلتىرمەۋ تۋرالى دەرەۋ بۇيرىق بەرەدى.
3. گەرمانيانىڭ جوعارعى قولباسشىلىعى دەرەۋ ءتيىستى كومانديرلەرىن ءبولىپ، ەندىگى جەردە قىزىل ارميانىڭ جوعارعى باس قولباسشىلىعى جانە وداقتاستاردىڭ ەۋروپاداعى اسكەرلەرىنىڭ جوعارعى باس قولباسشىلىعى شىعارعان بۇيرىقتاردىڭ ءبارىنىڭ ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتەدى.
4. بۇل اكت بىرىككەن ۇلتتاردىڭ نەمەسە نەمەسە ولاردىڭ اتىنان گەرمانياعا جانە گەرمانيانىڭ جالپى قارۋلى كۇشىنە تىزە بۇكتىرۋ جونىندە قولدانۋعا وسى اكتتىڭ ورنىنا باسقا نەگىزگى قۇجات جاساۋىنا ەشبىر بوگەت بولمايدى.
5. ەگەر دە نەمىستەردىڭ جوعارعى باس قولباسشىلىعى نەمەسە ونىڭ باسقارۋىنداعى كەيبىر قارۋلى كۇشتەر تىزە بۇگۋ جونىندەگى وسى اكتىگە سايكەس قيمىلدامايتىن بولسا، وندا قىزىل ارميانىڭ جوعارعى قولباسشىلىعى، سول سياقتى وداقتاستاردىڭ ەۋروپاداعى اسكەرلەرىنىڭ جوعارعى قولباسشىلىعى وزدەرى قاجەت دەپ تاپقان جازالاۋ شارالارىن نەمەسە باسقا شارالار قولدانادى.
6. بۇل اكت ورىس، اعىلشىن جانە نەمىس تىلدەرىندە جاسالعان. تەك ورىس جانە اعىلشىن تىلىندە جاسالعاندارى عانا تۇپكى نۇسقا بولىپ ەسەپتەلەدى.
1945 - جىلى 8 - مامىردا بەرلين قالاسىندا قول قويىلدى.
گەرمانيا جوعارعى قولباسشىلىعى تاراپىنان: كەيتەل، فريدەبۋرگ، شتۋمپف قول قويدى.
قول قويعاندا ىشىندە بولعاندار:
قىزىل ارميانىڭ جوعارعى باس قولباسشىلىعىنىڭ تاپسىرۋى بويىنشا كەڭەس وداعىنىڭ مارشالى گ. جۋكوۆ.
وداقتاستاردىڭ ەۋروپاداعى اسكەرلەرىنىڭ جوعارعى قولباسشىلىعىنىڭ تاپسىرۋى بويىنشا اۆياتسيانىڭ باس مارشالى ۋ. تەددەر.
قول قويعاندا كۋالەر رەتىندە قاتىسقاندار:
ا ق ش ستراتەگيالىق جانە اۋە كۇشتەرىنىڭ قولباسشىسى، گەنەرال سپااتس جانە فرانتسۋز ارمياسىنىڭ باس قولباسشىسى گەنەرال دەلاتر دە توسسينيي» .
ايتا كەتەلىك، العاشىندا بەرلينگە كاپيتۋلياتسيانى قابىلداۋ ءۇشىن وداقتاستار قولباسشىلىعى اتىنان، ونىڭ قولباسشىسى، ا ق ش قارۋلى كۇشتەرىنىڭ گەنەرالى دۋايت ەيزەنحاۋەردىڭ ءوزى ۇشىپ بارماقشى بولعان. الايدا، قارسىلىقسىز تىزە بۇگۋ تۋرالى اكتىگە ەكىنشى قايتارا قول قويىلۋىنا وكپەلى بولىپ جۇرگەن ۇلى بريتانيا پرەمەر- ءمينيسترى چەرچيل جانە اينالاسىنداعى ءبىر توپ وفيتسەرلەر ونى توقتاتادى.
ولاردىڭ ويىنشا، ەيزەنحاۋەردىڭ بەرليندەگى شاراعا قاتىسۋى، ال بۇعان دەيىن رەيمستەگى سايكەس شاراعا قاتىسپاۋى، بەرليندىك اكتىنىڭ بەدەلىن ارتىرىپ جىبەرەدى. ناتيجەسىندە ەيزەنحاۋەر ءوزىنىڭ ورىنباسارى اۋرتۋر تەددەردى جىبەردى. ال كەڭەس وداعى ءسوزسىز تىزە بۇگۋ اكتىسىن قابىلداعانىمەن، گەرمانيامەن بەيبىت كەلىسىمگە قول قويعان جوق بولاتىن. ياعني، رەسمي تۇردە سوعىس جاعدايىندا قالدى. سوعىس جاعدايىن توقتاتۋ تۋرالى قاۋلىنى ك س ر و جوعارعى كەڭەسىنىڭ ءتورالقاسى 1955 - جىلى 25 - قاڭتاردا قابىلدادى. دەگەنمەن، سوعان قاراماستان ۇلى وتان سوعىسى اتاۋى 1945 - جىلعى 9 - مامىرعا دەيىنگى بولعان سوعىس قيمىلدارىنا عانا قاتىستى ايتىلادى.
اۆتور: جاپپاربەرگەن ايبوتا
