قازاقپارات كذنتئزبةسئ. 12- ءساؤئر: بذل كذنئ «قاسةن-ءجاميلا» فيلمئنئث سسةناريئن جازعان بذقارا تئشقانبايةأ دذنيةگة كةلگةن

12- ءساؤئر، بةيسةنبئ
بذكئل الةمدئك اأياسيا جانة كوسموناأتيكا كذنئ. 1961- جئلعئ 9- ساؤئردة ك س ر و جوعارعئ كةثةسئ ءتورالقاسئنئث جارلئعئمةن، ادامزاتتئث ةث العاش عارئشتئ باعئندئرعانئنا وراي اتاپ وتئلةدئ. تذثعئش عارئشكةر - يؤري الةكسةيةأيچ گاگارين بذل ساپارعا قازاق جةرئندةگئ «بايقوثئر» عارئش ايلاعئنان اتتاندئ.
ليبةريا رةسپؤبليكاسئنئث ذلتتئق مةيرامئ - ذلتتئث قذتقارؤ كذنئ (1980). ليبةريا افريكانئث باتئسئندا ورنالاسقان مةملةكةت. سولتذستئك-باتئسئندا سةررا-لةونةمةن، سولتذستئگئندة جانة سولتذستئك-شئعئسئندا گأينةيامةن، شئعئسئندا ءپئل سذيةگئ جاعاسئمةن شةكتةسةدئ. باتئسئ مةن وثتذستئگئ اتلانت مذحيتئمةن ذشتاسئپ جاتئر. استاناسئ - مونروأيا قالاسئ. مةملةكةتتئك ءتئلئ - اعئلشئن ءتئلئ. اقشا بئرلئگئ - ليبةريا دوللارئ. اكئمشئلئك جاعئنان 14 گرافتئققا بولئنةدئ. ةلدئ پرةزيدةنت باسقارادئ. جوعارئ اتقارؤشئ ورگان - ذكئمةت. جوعارعئ زاث شئعارؤشئ ورگان - ةكئ پالاتادان تذراتئن پارلامةنت (سةنات جانة وكئلدةر پالاتاسئ).
ةستة قالار وقيعالار
19 جئل بذرئن (1993) «31 ارنا» العاش ةفيرگة شئقتئ.
51 جئل بذرئن (1961) ذشقئش-عارئشكةر گاگارين يؤريي الةكسةيةأيچ «بايقوثئر» عارئش ايلاعئنان «أوستوك-1» عارئش اپپاراتئمةن اؤةگة كوتةرئلدئ. 115 مينؤتتان كةيئن عارئش اپپاراتئ رةسةيدئث ساراتوأ وبلئسئ اؤماعئنا قوندئ.
18 جئل بذرئن (1994) قازاقستان رةسپؤبليكاسئ پرةزيدةنتئ ن.ا.نازاربايةأتث جارلئعئمةن كاسئپكةرلئكتئ قولداؤ جونئندةگئ مةملةكةتتئك كوميسسيا قذرئلدئ.
17 جئل بذرئن (1995) قازاقستان رةسپؤبليكاسئ پرةزيدةنتئ ن.نازاربايةأتئث «1941-1945- جئلعئ ذلئ وتان سوعئسئ كةزئندة قازا تاپقانداردئث وتباسئنا الةؤمةتتئك كومةك كورسةتؤ تؤرالئ» جارلئعئ باسپاءسوز بةتئندة جارئق كوردئ.
17 جئل بذرئن (1995) ماسكةؤ، سانكت-پةتةربور قالالارئندا اباي قذنانبايةأتئث (1845-1904) تؤعانئنا 150 جئل تولؤئ اتالئپ ءوتتئ.
6 جئل بذرئن (2006) ةلورداداعئ بالالار كئتاپحاناسئنئث وقؤ زالئندا «استانا - قازاقتئث شاثئراق قالاسئ» اتتئ كئتاپتئث تذساؤكةسةر ءراسئمئ بولئپ ءوتتئ. «استانا جازؤشئلارئنئث كئتاپحاناسئ» سةرياسئمةن جارئق كورگةن تاريحي-تانئمالدئق جيناقتئث ماثئزئ مةن ءمانئ حاقئندا قازاقستان جازؤشئلار وداعئ استانا بولئمشةسئنئث ديرةكتورئ الدان سمايئل جينالعاندارعا كةثئنةن اثگئمةلةپ بةردئ. كئتاپقا استانا تاريحئ مةن ونئث ةلوردا رةتئندة قالئپتاسؤئنا قاتئستئ بةلگئلئ عالئمداردئث پؤبليسيستيكالئق زةرتتةؤ ماقالالارئ، اقمولا، قاراوتكةل ءوثئرئنئث تاريحي تذلعالارئ تؤرالئ عذمئرنامالئق شئعارمالار، اتاقتئ اقئن-جئراؤلاردئث ولةث-پوةمالارئ توپتاستئرئلعان.
تذساؤكةسةردة ءسوز العان ل. گؤميلةأ اتئنداعئ ةؤرازيا ذلتتئق ؤنيأةرسيتةتئنئث پروفةسسورئ، تاريحشئ قويشئعارا سالعارا، جازؤشئ انةس ساراي جانة باسقالار اتالعان كئتاپتئث استانانئ ةلوردا رةتئندة تورتكذل دذنيةگة تانئتؤ ذردئسئنة زور ذلةس قوساتئندئعئن، الدا ونئث ورئس تئلئندةگئ باسئلئمئنئث جارئق كورؤگة ءتيئس ةكةندئگئن اتاپ كورسةتتئ.
6 جئل بذرئن (2006) جةزقازعان قالاسئنئث اكئمدئگئ قالالار مةن اؤداندار اكئمدئكتةرئنئث اراسئندا وبلئستا ءبئرئنشئ بولئپ ءوز سايتئن اشتئ. وسئدان بئرنةشة اي بذرئن عانا قاراعاندئ وبلئسئ اكئمئنئث سايتئ اشئلعان بولاتئن. بذل ةلةكتروندئ ذكئمةت قذرؤ جونئندةگئ مةملةكةتتئك باعدارلامانئ ورئنداؤدئث العاشقئ قادامدارئ.
4 جئل بذرئن (2008) قازاقستان رةسپؤبليكاسئ سئرتقئ ئستةر مينيسترلئگئنئث ايرئقشا تاپسئرمالار جونئندةگئ ةلشئ - اؤعانستانعا كومةكتةسؤ جونئندةگئ قازاقستان رةسپؤبليكاسئ ذكئمةتئنئث ارنايئ وكئلئ اسحات ورازبايةأتئث باسشئلئعئمةن اؤعانستان يسلام رةسپؤبليكاسئنا مةكةمة ارالئق دةلةگاسيا ساپارمةن بولئپ قايتتئ.
ساپاردئث ماقساتئ 2007-2008- جئلدارداعئ اؤعان يسلام رةسپؤبليكاسئنا كومةكتةسؤ جونئندةگئ قازاقستان رةسپؤبليكاسئ ذكئمةتئنئث جوبالارئن كةزةثدئ ئسكة اسئرؤ مةحانيزمدةرئن ءوندئرؤ بولئپ تابئلادئ. ساپار اياسئندا قازاقستاننئث وكئلدةرئ اؤعان يسلام رةسپؤبليكاسئنئث قوعامدئق جذمئس، اعارتؤ ءئسئ، دةنساؤلئق ساقتاؤ مينيسترلةرئمةن، سئرتقئ ئستةر ءمينيسترئنئث ورئنباسارئمةن جانة قارجئ مينيسترئمةن كةزدةسؤلةر وتكئزدئ. ةكئ جاقتئ كةزدةسؤلةردئث ناتيجةسئندة قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث عئلئم مةن ءبئلئم مينيسترلئگئنئث جانة اؤعان يسلام رةسپؤبليكاسئنئث اعارتؤ مينسترلئگئنئث، قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث كولئك جانة كوممؤنيكاسيا مينيسترلئگئنئث جانة اؤعان يسلام رةسپؤبليكاسئنئث قوعامدئق جذمئستار مينيسترلئگئنئث، سونئمةن قاتار ةكئ ةلدئث دةنساؤلئق ساقتاؤ مينيسترلئگئنئث اراسئنداعئ مةكةمة ارالئق حاتتاماعا قول قويئلدئ.
ةسئمدةر
84 جئل بذرئن (1928-1995) جازؤشئ، قازاقستاننئث ةثبةك سئثئرگةن مادةنيةت قئزمةتكةرئ ءابدئرازاقوأ بايجئگئت دذنيةگة كةلدئ.
قئزئلوردا وبلئسئنئث قازالئ اؤدانئندا تؤعان. قازالئ پةداگوگيكالئق ؤچيليششةسئن، قازاق مةملةكةتتئك ؤنيأةرسيتةتئن بئتئرگةن. بئرنةشة جئل بويئ قازالئ اؤداندئق، قئزئلوردا وبلئستئق گازةتتةرئندة ادةبي قئزمةتكةر، ءبولئم مةثگةرؤشئسئ، رةسپؤبليكالئق «سوسياليستئك قازاقستان» گازةتئنئث قئزئلوردا وبلئسئ بويئنشا مةنشئكتئ ءتئلشئسئ بولعان. جازؤشئنئث «ةرلئك ةثبةك ادامدارئ»، «قذرداستار، زامانداستار» وچةركتةرئ، «جاثارؤ»، «ساندال كوك» پوأةستةرئ، «سئرداريا تارلاندارئ» اثگئمةلةرئ، «دالا تولعاؤئ» كوركةم سوزدةرئ جارئق كورگةن.
113 جئل بذرئن (1899-1964) قازاقستان گةولوگتارئ عئلئمي مةكتةبئنئث نةگئزئن قالاؤشئ، قازاقستاندئق مةتاللوگةنيا عئلئمئنئث نةگئزئن سالؤشئ، گةولوگيا-مينةرالوگيا عئلئمدارئنئث دوكتورئ، پروفةسسور، قازاقستان عئلئم اكادةمياسئن ذيئمداستئرؤشئلاردئث ءبئرئ ءارئ تذثعئش پرةزيدةنتئ، ك س ر و جانة قازاقستان عئلئم اكادةميالارئنئث اكادةميگئ، تاجئكستان عئلئم اكادةمياسئنئث قذرمةتتئ مذشةسئ، قوعام قايراتكةرئ، ك س ر و مةملةكةتتئك جانة لةنيندئك سئيلئقتارئنئث لاؤرةاتئ ساتبايةأ قانئش يمانتاي ذلئ دذنيةگة كةلدئ.
پاألودار وبلئسئنئث باياناؤئل اؤدانئندا تؤعان. ساؤاتئن اؤئل مولداسئنان اشقان بولاشاق عالئم پاألودارداعئ ورئس-قازاق مةكتةبئندة، سةمةي مذعالئمدةر سةمينارياسئندا، تومسك تةحنولوگيا ينستيتؤتئنئث تاؤ-كةن فاكؤلتةتئندة ءبئلئم العان. مذعالئمدةر سةمينارياسئندا ج.ايماؤئتوأ، م.اؤةزوأ سئندئ كورنةكتئ قايراتكةرلةرمةن بئرگة وقئعان. ش.قذدايبةردئ ذلئمةن تئعئز بايلانئستا بولئپ، ونئث شئعارماشئلئعئن جوعارئ باعالاعان. «الاش» قوزعالئسئ قايراتكةرلةرئنئث ءئس-ارةكةتئنة قولداؤ بئلدئرگةن.
1920-1941 - جئلدارئ باياناؤئلدا حالئق سؤدياسئ، «اتباس تذستئ مةت» ترةسئ گةولوگيا ءبولئمئنئث، قارساقتاي مئس كومبيناتئ گةولوگيالئق بارلاؤ ءبولئمئنئث باستئعئ، كومبيناتتئث باس گةولوگئ قئزمةتتةرئن اتقارعان. 1941-1952 - جئلدارئ ك س ر و عئلئم اكادةمياسئ قازاق بولئمشةسئنئث قذرامئنداعئ گةولوگيا عئلئمدارئ ينستيتؤتئنئث ديرةكتورئ، ك س ر و عئلئم اكادةمياسئنئث قازاق بولئمشةسئ ءتورالقاسئ ءتوراعاسئنئث ورئنباسارئ، ءتوراعاسئ، قازاقستان عئلئم اكادةمياسئنئث پرةزيدةنتئ بولعان. 1952- جئلئ امئرشئلدئك جذيةنئث تاراپئنان قئسئمعا ذشئراپ، قئزمةتئنةن تومةندةتئلئپ، قازاق ك س ر گةولوگيا ينستيتؤتئنئث ديرةكتورئ بولئپ تاعايئندالعان. 1955 - جئلئ قازاق ك س ر عئلئم اكادةمياسئنئث پرةزيدةنتئ بولئپ قايتا سايلانئپ، ءومئرئنئث سوثئنا دةيئن وسئ قئزمةتتئ اتقارعان.
1947 - جئلئ انگلياعا ساپار جاساعان كةثةس پارلامةنتاريئنئث ئشئندةگئ قازاق عالئمئنا ذلئ بريتانيانئث ةكس پرةمةر-ءمينيسترئ ؤ.چةرچيلل قالجئثداپ «بارلئق قازاقتار ءسئز سياقتئ سذثعاق، باتئر تذلعالئ ما؟» دةپ سذراپتئ. سوندا اكادةميك ق.ساتبايةأ «و، جوق، چةرچيلل مئرزا، قازاقتاردئث ئشئندةگئ ةث كئشئسئ مةن، مةنئث حالقئم مةنةن دة بيئك» دةپ جاؤاپ بةرئپتئ. وسئ ءبئراؤئز سوزدةن عالئمنئث دةنة ءبئتئمئ عانا ةمةس، جان-دذنيةسئنئث، حالقئن سذيگةن جذرةگئنئث دة ءئرئ ةكةنئن بايقاؤعا بولادئ.
عالئمنئث نةگئزگئ عئلئمي ةثبةكتةرئ كةنتاستئ كةندةر گةولوگياسئ مةن قازاقستاننئث مينةرالدئ رةسؤرستارئنا ارنالعان. جةزقازعان كةنئن زةرتتةؤ جانة ورتالئق قازاقستاننئث (سارئ ارقانئث) مةتاللوگةندئك جانة بولجام كارتاسئن جاساؤدا كوپ ةثبةك سئثئرگةن. ول عئلئمعا فورماسيالئق مةتاللوگةندئك اناليزدئث كةشةندئك ءادئسئن ةنگئزگةن. 1926-1929- جئلدارئ كةنئ ماردئمسئز ءوثئر بولئپ سانالعان جةزقازعاندئ ءئرئ مئس كةنتاستئ اؤدان قاتارئنا كوتةرؤدة ساتبايةأتئث ةثبةگئ وتة زور بولدئ. بذرئنعئ گةولوگيالئق دةرةكتةرگة تةرةث تالداؤ جاساپ، بذل كةن اؤدانئنئث كةث كولةمدةگئ گةولوگيالئق-بارلاؤ جذمئستارئن ذيئمداستئرؤعا بولاتئن ءئرئ نئسان ةكةنئن دالةلدةگةن.
مينةرالدئق شيكئزاتتارعا باي سارئارقا، كةندئ التاي جانة باسقا دا ايماقتاردئ ةرةكشة نازار اؤدارئپ زةرتتةگةن. 1927-1928- جئلدارئ - جةزقازعان، قارساقباي، اتباسار، سپاسسك اؤداندارئ، قاراعاندئ تاس كومئر الابئ جانة قاراتاؤ پوليمةتالل كةندةرئ جونئندة عئلئمي ماثئزدئ ةثبةكتةر جاريالاعان. 1929- جئلئ اتاسؤ تةمئر-مارگانةس كةندةرئن يگةرؤدئث نةگئزئندة قاراعاندئ وبلئسئندا قارا مةتاللؤرگيا ونةركاسئبئن دامئتؤ تؤرالئ ماسةلة كوتةرگةن. جةزقازعان - ذلئتاؤ اؤدانئندا مئستان باسقا تةمئر، مارگانةس، كومئر، قورعاسئن كةندةرئن اشئپ، بارلاؤ ناتيجةسئندة ماثئزدئ گةولوگيالئق قورئتئندئلار جاساعان. ذلئ وتان سوعئسئ جئلدارئندا تانك برونئن قذيؤعا قاجةت مارگانةس تاپشئلئعئ تؤعان كةزدة ساتبايةأتئث جةتةكشئلئك ةتؤئمةن وتة قئسقا مةرزئمدة جةزدئ مارگانةس كةنئ بارلانئپ، ئسكة قوسئلعان.
اكادةميكتئث قولداؤئمةن الماتئدا ورتا ازيا گةوفيزيكا ترةسئ ذيئمداستئرئلئپ، قازاق ك س ر گةولوگيا جانة جةر قويناؤئن قورعاؤ مينيسترلئگئ قذرئلعان. قازاقستان عئلئم اكادةمياسئن ذيئمداستئرئپ، ونداعئ بولئمدةردئ، وعان قارايتئن ينستيتؤتتاردئ، زةرتحانالاردئ، سةكتورلاردئ، بازالاردئ دذرئس جوسپارلاعان. عئلئمي كادرلار دايئنداؤ ئسئنة ذلكةن جاؤاپكةرشئلئكپةن قاراعان. عئلئمي زةرتتةؤلةردئث وزةكتئ ماسةلةلةرئن حالئق شارؤاشئلئعئنئث مذددةسئنة باعئتتاپ، شارؤاشئلئق جانة مادةني قذرئلئستئث باستئ ماسةلةلةرئن شةشؤگة بةلسةنة قاتئسقان. جةزقازعان كةن-مةتاللؤرگيا كومبيناتئن، قاراعاندئ مةن بالقاش مةتاللؤرگيا زاؤئتتارئن، ةرتئس-قاراعاندئ ارناسئن سالؤ، ماثعئستاؤ، مذعالجار، تورعاي وثئرلةرئنئث تابيعي بايلئقتارئن انئقتاؤ جونئندة زةرتتةؤ جذمئستارئن ذيئمداستئرؤ، رةسپؤبليكامئزدئث ءئرئ مينةرالدئق شيكئزات قورلارئن - كةندئ التايدئ، قاراتاؤ فوسفوريتئن قوستاناي مةن جةزقازعان - ذلئتاؤ وثئرلةرئندةگئ تةمئر، مارگانةس، ت.ب. كوپتةگةن كةن ورئندارئن يگةرؤ ساتبايةأ ةسئمئمةن تئعئز بايلانئستئ.
ساتبايةأتئث گةولوگيادان باسقا عئلئمداردا، مادةنيةت سالاسئندا، تاريحتا قالدئرعان ةثبةكتةرئ مول. ش.ءؤاليحانوأ جازئپ العان «ةدئگة» جئرئنئث ماتئنئندةگئ قازاق وقئرماندارئنا تذسئنئكسئز اراب، تاتار سوزدةرئنةن تازارتئپ، قازاق ءتئلئنئث جاثا ورفوگرافياسئنئث نةگئزئندة قايتادان دايئنداعان. جةزقازعان - ذلئتاؤ وثئرئنةن كوپتةگةن ةتنوگرافيالئق مذرالاردئ جيناپ، «جةزقازعان اؤدانئنداعئ كونة زامان ةسكةرتكئشتةرئ» اتتئ ةثبةگئن جازعان. قازاق ورتا مةكتةبئنئث تومةنگئ جانة جوعارئ سئنئپ وقؤشئلارئنا ارنالعان «الگةبرا» وقؤلئعئن دايئنداعان. 1931 - جئلئ باسئلعان ا.زاتايةأيچتئث «500 قازاق اندةرئ مةن كذيلةرئ» جيناعئنا ساتبايةأ قازاق حالقئنئث مؤزئكالئق مذراسئنئث ءئنجؤ-مارجانئ بولئپ ةسةپتةلةتئن 25 ءاندئ ءوزئ ورئنداپ، ورئس تئلئندة عئلئمي تذسئنئكتةمة بةرئپ ةنگئزگةن.
قازاقستاننئث قالا، اؤئلدارئندا ساتبايةأ ةسئمئمةن اتالاتئن جذزدةگةن كوشة، 40 تان استام مةكتةپ جانة كوپتةگةن عالئمنئث ةسكةرتكئشتةرئ بار. ونئث ةسئمئ قازاقستان عئلئم اكادةمياسئنئث گةولوگيا عئلئمدارئ ينستيتؤتئنا، ءبئر قالا مةن عالامشارعا، ةلئمئزدئث ةث ءئرئ تةحنيكالئق وقؤ ورنئ قازاق ذلتتئق تةحنيكالئق ؤنيأةرسيتةتئنة بةرئلگةن. ساتبايةأتئث قذرمةتئنة جوثعار (جةتئسؤ) الاتاؤئ جوتاسئنداعئ مذزدئق پةن شئث، قاراتاؤداعئ أانناديي كةن ورنئنان تابئلعان «ساتبايةأيت» مينةرالئ، «اكادةميك ساتبايةأ» گلاديوليؤس گذلئ اتالعان.
4 مارتة لةنين، 2- دارةجةلئ وتان سوعئسئ وردةندةرئمةن، مةدالدارمةن ماراپاتتالعان.
73 جئل بذرئن (1939) اقئن، حالئقارالئق جامبئل اتئنداعئ جانة قازاقستان جؤرناليستةر وداعئ سئيلئعئنئث لاؤرةاتئ شالقار ذلئ كةثةسجان دذنيةگة كةلدئ.
اباي اتئنداعئ قازاق ذلتتئق پةداگوگيكالئق ؤنيأةرسيتةتئن بئتئرگةن. رةسپؤبليكالئق قازاق راديوسئندا، باسپا رةداكسيالارئندا ءار تذرلئ قئزمةتتةر اتقارعان. «عئلئم» باسپاسئنئث رةداكتورئ، «جةتئسؤ» گازةتئنئث ءتئلشئسئ، ءبولئم مةثگةرؤشئسئ بولعان. 1997- جئلئ زةينةت دةمالئسئنا شئققان. اقئننئث «شؤاق»، «ساسكة سئرئ»، «اق ساپار»، «اق كوبةلةك»، «شاراپات»، «ايناگذل»، «كولدةن ةسكةن لةپ»، «بوتاقان»، «جوثعار دالاسئندا»، ت.ب. ولةث جيناقتارئ جارئق كورگةن. ول كوركةم اؤدارما سالاسئندا مذستاي كارئم، د.كؤگؤلتينوأ، گ.اباشيدزة، نيزامي، گذلحاني جانة موثعول، وزبةك، ذيعئر اقئندارئنئث ولةثدةرئن قازاق تئلئنة ءتارجئمالاعان. ءوزئنئث تؤئندئلارئ ورئس، موثعول، وزبةك، لاتئش، ةستون، ءازئربايجان تئلدةرئنة اؤدارئلعان. 30 داي كذي مةن 45 تةي ءاننئث اأتورئ. اقئن رةسپؤبليكالئق تةلةفةستيأالدئث، م.جذمابايةأ، دؤلات باباتاي ذلئنا ارنالعان جئر ءمذشايرالارئنئث جذلدةگةرئ اتانعان.
173 جئل بذرئن (1839-1888) ورتالئق ازيانئ زةرتتةؤشئ ورئس ساياحاتشئسئ، پةتةربور عئلئم اكادةمياسئنئث قذرمةتتئ مذشةسئ، گةنةرال-مايور پرجةأالسكيي نيكولاي ميحايلوأيچ دذنيةگة كةلدئ.
رةسةيدئث سمولةنسك گؤبةرنياسئندا تؤعان. پةتةربور باس شتاب اكادةمياسئن بئتئرگةن. 1864-1867- جئلدارئ أارشاأا يؤنكةرلةر ؤچيليششةسئندة وقئتؤشئلئق قئزمةت اتقاردئ. 1867-1869- جئلدارئ ؤسسؤري ولكةسئنة ساياحات جاسادئ. 1870-1885 - جئلدارئ ورئس گةوگرافيا قوعامئنئث ورتالئق ازياعا ذيئمداستئرعان ءتورت ةكسپةديسياسئن باسقاردئ. پرجةأالسكي ورتالئق ازياعا جاساعان بةسئنشئ ساياحاتئ كةزئندة ئستئقكول جاعاسئندا قايتئس بولدئ.
ول بذرئن عئلئمعا بةيمالئم گوبي، وردوس، الاشان، تااكلا-ماكان، سايدام شولدةرئنة سيپاتتاما جازدئ. نانشان، كؤنلؤن، سولتذستئك تيبةت تاؤ جذيةلةرئنئث ورنئن انئقتاپ كارتاعا ءتذسئردئ. گؤمبولدت، ريتتةر، كولؤمب، التئنتاگ، ماسكةؤ، تاعئ باسقا جوتالاردئ، بئرنةشة كولدئ اشتئ. قئتايدئث ذلئ وزةندةرئ چاثجياث مةن حؤاثحئنئث باستاؤئنا جةتتئ. 231 پؤنكتتئث ابسوليؤتتئك بيئكتةرئ مةن 63 استرونوميالئق پؤنكتتئث ورنئ انئقتالدئ. جانؤارلار مةن جاندئكتةردئث 7،5 مئثنان استام ءتذرئن سيپاتتاپ جازئپ، 18 مئث وسئمدئكتةر مةن كوپتةگةن مينةرالداردئث باعالئ كوللةكسيالارئن جينادئ. جابايئ تذية مةن جابايئ جئلقئ (كةيئننةن پرجةأالسكيي جئلقئسئ دةپ اتالدئ) تةگئن اشتئ. 1886 - جئلئ پةتةربور عئلئم اكادةمياسئ پرجةأالسكيدئ «ورتالئق ازيا تابيعاتئن تذثعئش زةرتتةؤشئگة» اتتئ ارنايئ دايئندالعان التئن مةدالمةن ماراپاتتادئ. پجةأالسكيي ةسئمئمةن كؤنلؤن تاؤئ جذيةسئندةگئ جوتا، موثعول التايئنداعئ مذزدئق، الياسكا تذبةگئ مةن كؤريل ارالئنداعئ مذيئس اتالادئ. ذزدئك گةوگرافيالئق زةرتتةؤ جذمئستارئن ماراپاتتاؤعا پرجةأالسكي اتئنداعئ سئيلئق، التئن جانة كذمئس مةدالدار تاعايئندالعان. پرجةأالسكيگة سانكت-پةتةربوردا جانة ئستئقكول جاعاسئنداعئ قابئرئنئث باسئنا ةسكةرتكئش قويئلعان.
92 جئل بذرئن (1920-1985) جازؤشئ، قازاقستان جازؤشئلار وداعئنئث مذشةسئ تئشقانبايةأ بذقارا دذنيةگة كةلدئ.
1930-1962- جئلدارئ شئنجاثدا تذرعان. 1941- جئلئ ءذرئمجئ پةداگوگيكالئق ؤچيليششةسئن بئتئرگةن.
1944-1962- جئلدارئ شئنجاثنئث قذلجا جانة ءذرئمجئ قالالارئندا (ق ح ر) باسپاءسوز جانة مادةنيةت سالاسئندا جاؤاپتئ قئزمةتتةر اتقاردئ.
تئشقانبايةأ ادةبيةتكة 1940- جئلدان باستاپ ارالاسئپ، «شئنجاث گازةتئ»، «توثكةرئستئك شئعئس تذركئستان»، «العا گازةتئ»، «شذعئلا» جؤرنالئندا كوپتةگةن ولةث، اثگئمةلةرئ جارئق كوردئ. شئنجاث ولكةلئك، وبلئستئق تةاترلارئندا ونئث «قذلجا»، «حالئق كذشئ» پةسالارئ قويئلدئ. تئشقانبايةأ 1955- جئلئ «شاثحاي كينوستؤدياسئ» تذسئرگةن «قاسةن-ءجاميلا» كوركةم فيلمئنئث سسةناريئن جازدئ.
1962- جئلئ ول وتباسئمةن تاريحي وتانئ - قازاقستانعا ورالئپ، قازاق راديو-تةلةحابارلار تاراتؤ جونئندةگئ مةملةكةتئك كوميتةتئنئث ادةبيةت رةداكسياسئندا قئزمةت ئستةدئ.
«ازامات» پوأةسئنئث، «ماحاببات ءامئرئ» اتتئ پةسانئث اأتورئ. ول ذيعئر جازؤشئسئ زيا ساماديدئث «ءمايئمحان» رومانئ مةن «ءبئر تال پاپيروس» پوأةسئن قازاق تئلئنة اؤدارعان. كذرةسكةر اقئن تاثجارئقتئث «ارمانتاؤ» اتتئ ولةثدةر جيناعئن قذراستئرئپ شئعاردئ.
جازؤشئنئث ةسئمئ الماتئ وبلئسئ ذيعئر اؤدانئنئث اقتام اؤئلئنداعئ ءبئر كوشةگة بةرئلگةن.
87 جئل بذرئن (1925) دارئگةر-حيرؤرگ، سوسياليستئك ةثبةك ةرئ، قازاق ك س ر-نئث ةثبةك سئثئرگةن دارئگةرئ، قوستاناي قالاسئنئث قذرمةتتئ ازاماتئ ئسماعذلوأ ناريمان عازيز ذلئ دذنيةگة كةلدئ.
شئعئس قازاقستان وبلئسئ سةمةي قالاسئندا تؤعان. قازاق مةديسينالئق ينستيتؤتئن (قازئرگئ س.اسفةندياروأ اتئنداعئ قازاق ذلتتئق مةديسينالئق ؤنيأةرسيتةتئ) بئتئرگةن.
1945-1951- جئلدارئ - تورعاي وبلئسئ تورعاي اؤداندئق اؤرؤحاناسئنئث دارئگةرئ، ءبولئم مةثگةرؤشئسئ، جانكةلدئ اؤداندئق دةنساؤلئق ساقتاؤ ءبولئمئنئث مةثگةرؤشئسئ. 1951-1955- جئلدارئ - قوستاناي سانيتارلئق اأياسياسئنئث بورت حيرؤرگئ. 1955-1956 جئلدارئ - قوستاناي وبلئستئق اؤرؤحاناسئنئث حيرؤرگيا ءبولئمئنئث مةثگةرؤشئسئ. 1956-1974- جئلدارئ - قوستاناي وبلئستئق دةنساؤلئق ساقتاؤ ءبولئمئنئث باس حيرؤرگئ. 1974-1982 - جئلدارئ - قوستاناي وبلئستئق اؤرؤحاناسئنئث حيرؤرگئ. 1982 - جئلدان قوستاناي وبلئستئق دةنساؤلئق ساقتاؤ ءبولئمئ باس دارئگةرئنئث حيرؤرگيالئق جذمئستار جونئندةگئ ورئنباسارئ قئزمةتتةرئن اتقارعان.
6-سايلانعان ك س ر و جوعارعئ كةثةسئنئث دةپؤتاتئ.
ةكئ رةت لةنين وردةنئمةن جانة مةدالدارمةن ماراپاتتالعان.
86 جئل بذرئن (1926-1994) قازاق اؤئز ادةبيةتئن جيناؤشئ، زةرتتةؤشئ بايدئلدايةأ ماردان كةلدئباي ذلئ دذنيةگة كةلدئ.
قئزئلوردا وبلئسئ جالاعاش اؤدانئندا تؤعان. س.كيروأ اتئنداعئ قازاق مةملةكةتتئك ؤنيأةرسيتةتئن (ءال-فارابي اتئنداعئ قازاق ذلتتئق ؤنيأةرستيتةتئ) بئتئرگةن. ول ذزاق جئلدار بويئ ادةبيةت جانة ونةر ينستيتؤتئنئث عئلئمي قئزمةتكةرئ بولئپ، قازاق حالقئ ادةبيةتئ ذلگئلةرئن جيناؤمةن، زةرتتةؤمةن اينالئستئ. تةمئربةك جذرگةنوأ، سذلةيمةن ةسقارايةأ سياقتئ قايراتكةرلةردئث ءومئربايانئن انئقتاؤعا كذش-جئگةرئن جذمسادئ. ايتئس ونةرئنئث قايتا جاثعئرؤئنا ءوز ذلةسئن قوستئ. تذرماعامبةت ئزتئلةؤ ذلئ اؤدارعان «شاهنامانئث» 40 مئث جولدئق قولجازباسئن تاؤئپ، وقئرمان نازارئنا ذسئنعان، «رذستةم داستان»، «ءذش عاسئر جئرلايدئ»، «بةس عاسئر جئرلايدئ» جيناقتارئن شئعارؤعا قاتئسقان. ونئث «اقئندار تأورچةستأوسئ»، «اقئن-جئراؤلار» اتتئ زةرتتةؤ كئتاپتارئ جارئق كورگةن.