مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى ءاليحان بايمەنوۆ قازاق جاستارى وقۋعا مىندەتتى 10 كىتاپتى ۇسىنادى
بۇل جەردە اعىلشىن پروزاشىسى قاراپايىم جاندار مەن باي-مانساپتىلار اراسىنداعى الەۋمەتتىك- پسيحولوگيالىق ماسەلەنى سىنعا الادى. روماننىڭ جانرلىق ەرەكشەلىگى كلاسسيكالىق شىعارمانىڭ رەاليزم داۋىرىندەگى ەرەكشە اعىلشىندىق يۋمور مەن يەۆروپالىق نازىكتىگىندە. «ۇلكەن ۇمىتتەر» - بۇل تاربيەلەۋشى رومان بولىپ تا سانالادى. سەبەبى بۇل جەردە بىرنەشە تۇلعالاردىڭ ءوسۋ جولى باياندالادى
رەمارك ەريح ماريا جازۋشى شىعارماشىلىق جولىن «باتىس مايداندا وزگەرىس جوق» (1929) رومانىنان باستادى. رومان بويمەر، ميۋللەر، كروپپ، لەەر، كەممەريح سەكىلدى سوعىس قۇرباندارىنىڭ جان تەبىرەنتەرلىك سەزىمدەرىن بەينەلەدى. رەسمي حابار اقپاراتى "باتىس مايداندا ەش وزگەرىس جوق" دەپ جاريالاپ جاتقاندا، 19 جاسار باس كەيىپكەر وققا ۇشادى. بۇل قازا اقىلعا قونىمسىز سوعىس سۇمدىعىنان، رۋحاني داعدارىس قاۋپىنەن قۇتىلۋ امالىنان تۋىنداعان شارا ەدى.
تولستوي ليەۆ ناپولەونعا قارسى ەكى سوعىستىڭ (1805 جانە 1812 -جىلعى وتان سوعىسى) وقيعالارىن سيپاتتايتىن رومان- ەپوپەيا ۇلكەن تابىسقا يە بولدى. روماننىڭ «1805» اتتى ءۇزىندىسى «رۋسسكيي ۆەستنيكتە» 1865 -جىلى جاريالانادى. 1868 -جىلى روماننىڭ ءۇش ءبولىمى جارىق كورەدى. شىعارما تاراۋلار مەن بولىمدەرگە تولى، ولاردىڭ كوبى سيۋجەتتىك تۇرعىدان اياقتالعان، تولستويدىڭ «سوعىس جانە بەيبىتشىلىگى» وقىرماندى ۋاقىت پەن كەڭىستىككە ساياحاتقا شاقىرادى. «سوعىس جانە بەيبىتشىلىك» 1863-1869 -جىلدارى جازىلىپ، 1865-1869 جاريالانادى.
فيتسدجەرالد فرەنسيس سكوتت 1999 -جىلى فرانتسۋزدىق Le Monde گازەتى شىعارعان XX عاسىردىڭ 100 ۇزدىك كىتابىنىڭ تىزىمىندە 46-شى ورىنعا جايعاسقان فيتسجەرالدتىڭ «گەتسبيى» كۇللى جەر شارىنداعى وقىرمان قاۋىمنىڭ ىشىندە ۇلكەن «رەزوننانس» تۋدىرعان بىردەن- ءبىر بەلدى ءھام اتىشۋلى شىعارما.
موبي ديك نەمەسە اق كيت
مەلۆيلل گەرمان قۇراما شتاتتاردان ادەبيەت تاريحىندا گەرمان مەلۆيلل شىعارماشىلىعى اسا كورنەكتى دارا قۇبىلىستار قاتارىنا جاتادى. جازۋشى امەريكان ءسوز ونەرى كلاسسيكتەرىنىڭ ورتاسىنان ويىپ ورىن العالى قاشان. ال، ونىڭ عاجاپ تۋىندىسى «موبي ديك نەمەسە اق كيت» الەم ادەبيەتى جاۋھارلارىنىڭ بىرىنەن سانالسا، بۇل دا ابدەن زاڭدى، ادىلەتتى اقيقات.
دوستويەۆسكييدىڭ تاعى ءبىر تانىمال رومانى «بەسى» - جازۋشىنىڭ ورىس حالكىنا جازىپ كەتكەن بولاشاقتىڭ بولجاۋى. تەك ورىس حالكى ەمەس بارشا وقىرمان قاۋىمى ءۇشىن بولاشاققا كۇدىكپەن قاراۋگا مۇمكىندىك بەرەتىن بىردەن- ءبىر تۋىندى. ءوز زامانىنىڭ تاريحي جاعدايلارىنا بايلانىستى جازىلعان بۇل رومان - بۇگىنگى كۇنگە دەيىن ءوز وزەكتىلىگىن جويمادى.
حەمينگۋەي ەرنەست «ي ۆوسحوديت سولنتسە» - رومانىن قالامگەر ەرنەست حەمينگۋەي 1926 -جىلى جازدى. امەريكاندىق تالانتتى جازۋشىنىڭ شىعارماشىلىعىنداعى ەڭ تاڭداۋلى رومان جەلىسىندە قالامگەر ءوز ءومىرىن سۋرەتتەگەن.
حەمينگۋەي ەرنەست امەريكاندىق جازۋشى ەرنەست حەمينگۋەيگە 1953 -جىلى «شال مەن تەڭىز» رومانى ءۇشىن پۋليتتسەر سىيلىعى بەرىلدى. قازاق كينولارىنىڭ تانىمال ءبىر تۋىندىسى - «شال» ءفيلمى ەرنەست حەمينگۋەيدىڭ «شال مەن تەڭىز» حيكاياسى جەلىسى بويىنشا تۇسىرىلگەن.
سەليندجەر دجەروم دەۆيد بۇل كىتاپ 20 -عاسىردىن ەكىنشى جارتىسىندا ادەبي پروتسەسسكە ۇلكەن ۇلەسىن قوستى. امەريكاندىق جازۋشىنىڭ رومانى ۇلكەن جاستاعى اۋديتوريالارعا باعىتتالعانمەن، ونى جاسوسپىرىمدەر مەن بالالار دا جاقسى قابىلداعان ءوز كەزىندە. باستى كەيىپكەر - 17 جاسار حولدەن، ءجاسوسپىرىم امەريكانىڭ شىندىعى مەن زاماننىڭ بەينەسىن تىم جاقسى سەزىنەدى. ءوزىنىڭ جاسىنا قاراماستان ونىن ادامزاتتىق دەڭگەيدە ويلاناتىنى تاڭقالدىرادى.
گابريەل گارسيا ماركەستىڭ «ءجۇز جىلدىق جالعىزدىق» رومانى ⅩⅩ عاسىردىڭ ەڭ وقىلىمدى شىعارمالارىنىڭ ءبىرى. رومان جەلىسىندە ماركەس ماكوندو دەگەن قالاشىقتىڭ تاريحىن باياندايدى. ال كەيىن وسىنداي قالانىڭ بار ەكەنى انىقتالادى. جازۋشىنىڭ وتانىنا جاقىن ماڭدا، كولۋمبيانىڭ تروپيكالىق تۇكپىرىندە ورنالاسقان جەر راسىندا دا بار بولىپ شىققان. ءبىراق سوندا دا ماركەستىڭ سۋرەتتەيتىن قالاشىعى وقىرمان ساناسىندا گەوگرافيالىق وبەكتىدەن گورى ەرتەگى قالاشىعى نەمەسە اڭىز قالاشىعى بولىپ قالاتىنىنا كۇمان جوق.
«adebiportal.kz»
