س ق و-دا بىلتىر 14 مەكتەپ جابىلسا، بيىل تاعى جەتەۋى جۇمىسىن توقتاتپاق

پەتروپاۆل. KAZINFORM - سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ مەكتەپتەرىندە 32 مىڭنان استام قازاق بالاسى ءبىلىم الىپ جاتسا دا، ولاردىڭ جارتىسىنان كوبى ورىس تىلىندە وقيدى. س ق و ءبىلىم ساپاسىن قامتاماسىز ەتۋ دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى گۇلنار تالاسبايەۆا سۇحباتتا وڭىردەگى ءبىلىم ساپاسى، كادر تاپشىلىعى، مەكتەپتەردىڭ جابىلۋى جانە پەداگوگ مارتەبەسى جونىندە دەرەكتەرمەن ءبولىستى.

-گۇلنار تەمىربولات قىزى، الدىمەن دەپارتامەنتتىڭ نەگىزگى مىندەتتەرى مەن باعىتتارىنا توقتالساڭىز. قانداي قىزمەت اتقاراسىزدار؟

- ءبىزدىڭ دەپارتامەنت - ءبىلىم سالاسىنداعى ءبىرىڭعاي مەملەكەتتىك ساياساتتى ىسكە اسىرۋشى جانە باقىلاۋشى ورگان. ياعني، نەگىزگى ماقساتىمىز - وبلىستاعى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ قىزمەتىن رەتتەۋ، ءبىلىم ساپاسىن باعالاۋ جانە مەملەكەتتىك باقىلاۋ جۇرگىزۋ ارقىلى حالىققا كورسەتىلەتىن ءبىلىم بەرۋ قىزمەتتەرىنىڭ ساپاسىن قامتاماسىز ەتۋ.

ءبىزدىڭ جۇمىس بىرنەشە باعىتتى قامتيدى: ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن سىرتتاي باعالاۋ، مەملەكەتتىك اتتەستاتتاۋ (بالاباقشا، مەكتەپ، كوللەدج)، پروفيلاكتيكالىق جانە جوسپاردان تىس تەكسەرۋ وتكىزۋ، ليتسەنزيا بەرۋ، قۇجاتتارعا اپوستيل قويۋ، پەداگوگ مارتەبەسىنە قاتىستى نورمالاردىڭ ساقتالۋىن باقىلاۋ، اقپاراتتىق- ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ جانە رەسمي سايتتاردى جاڭارتۋ.

- ءبىلىم ساپاسى قالاي باعالانادى؟ نەگىزگى كريتەريلەر قانداي؟

- ءبىلىم ساپاسىن باعالاۋ - تەك عيماراتتىڭ جاعدايىنا نەمەسە وقۋلىقتىڭ بار-جوعىنا قاراپ جاسالمايدى. ەڭ الدىمەن، ءبىلىم الۋشىلاردىڭ وقۋ جەتىستىكتەرى، ءبىلىم باعدارلامالارىن مەڭگەرۋ دەڭگەيى ەسكەرىلەدى. سونىمەن قاتار، مەكتەپتىڭ نەمەسە بالاباقشانىڭ ءبىلىم بەرۋ قىزمەتى، وقىتۋ- تاربيە جۇمىسى، وقۋ جوسپارلارى مەن ادىستەمەلەرى، باسقارۋ ورگاندارىنىڭ تيىمدىلىگى سياقتى اسپەكتىلەر قاراستىرىلادى.

فوتو: گۇلنار تالاسبايەۆانىڭ جەكە ارحيۆىنەن

-سوڭعى جىلدارى جۇرگىزىلگەن تەكسەرىستەردىڭ ناتيجەسى قانداي بولدى؟

- 2024 -جىلى ءبىز 211 ءبىلىم بەرۋ ۇيىمىنا مەملەكەتتىك اتتەستاتتاۋ جۇرگىزدىك. ونىڭ ىشىندە - 201 مەكتەپ، 9 بالاباقشا جانە 1 كوللەدج.

ناتيجەسىندە، 9 بالاباقشانىڭ 8 ى (%88) وڭ قورىتىندى الدى. ال، 201 مەكتەپتىڭ تەك 40 ى عانا (%19,9) اتتەستاتتاۋدان ءساتتى ءوتتى. قالعان 161 مەكتەپ (%80,1) «اتتەستاتتالمادى» دەگەن قورىتىندى الدى. بۇل - وتە الاڭداتارلىق جاعداي.

اۋداندىق تۇرعىدا قارايتىن بولساق، مىسالى، ءۋاليحانوۆ اۋدانىندا اتتەستاتتاۋعا قاتىسقان 16 مەكتەپتىڭ بىردە-ءبىرى وتە المادى. بۇل ءبىلىم ساپاسىن تۇبەگەيلى جاقسارتۋدى تالاپ ەتەدى.

بيىلعى 1-جارتىجىلدىقتا 38 ءبىلىم مەكەمەسىنە مەملەكەتتىك اتتەستاتتاۋ جۇرگىزىلدى. 11 مەكتەپ اتتەستاتتاۋدان ءساتتى ءوتتى.

-وبلىستىڭ ءبىلىم سالاسىنداعى باستى پروبلەمالار قانداي؟

- بىرنەشە ماڭىزدى ماسەلەنى اتاپ وتۋگە بولادى: مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمداردا ورىن تاپشىلىعى، اۋىلدىق جەرلەردە شاعىن جيناقتالعان مەكتەپتەردىڭ كوپتىگى، پەداگوگ جانە مەكتەپ باسشىلارىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى - س ق و-دا قازىر زەينەت جاسىنداعى 30 ديرەكتور جۇمىس ىستەپ ءجۇر، تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا شەبەرحانالاردىڭ زاماناۋي قۇرال-جابدىقپەن جەتكىلىكتى قامتىلماۋى جانە ستۋدەنتتەرگە ارنالعان جاتاقحانا تاپشىلىعى.

-كادر جەتىسپەۋشىلىگى ماسەلەسى قانشالىقتى وزەكتى؟

- بۇگىنگى تاڭدا وبلىسىمىزدىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە 16 مىڭنان استام پەداگوگ جۇمىس ىستەيدى. ونىڭ ىشىندە جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە - 12 مىڭعا جۋىق مۇعالىم ەڭبەك ەتىپ جاتىر.

2025-2026 وقۋ جىلىندا تاعى 955 پەداگوگكە قاجەتتىلىك تۋىنداپ وتىر. بۇل - الدىن الا جاسالعان تالداۋ ناتيجەسى.

ەڭ كوپ بوس ورىن پەتروپاۆلدا – 280، عابيت مۇسىرەپوۆ اتىنداعى اۋداندا – 120، ايىرتاۋ اۋدانىندا 96 مۇعالىم قاجەت.

پاندەر بويىنشا سۇرانىستى قاراستىرساق: ماتەماتيكا پانىنەن 96 مۇعالىم؛ 75 مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەشى؛ ورىس ءتىلى مەن ادەبيەتى پانىنەن 67 مۇعالىم؛ 58 پەداگوگ-پسيحولوگ؛ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى، باستاۋىش سىنىپ، فيزيكا پانىنەن 50 مۇعالىمنەن كەرەك.

ياعني بۇل پەداگوگ كادرلارمەن قامتاماسىز ەتۋدە ايتارلىقتاي ماسەلە بار ەكەنىن كورسەتەدى. 2024-2025 وقۋ جىلىندا وبلىس مەكتەپتەرىندە 603 زەينەت جاسىنداعى مۇعالىم جۇمىس ىستەگەن. بۇل - كادرلىق قۇرامنىڭ جاڭارتىلۋىن تالاپ ەتەتىن ماڭىزدى فاكتور.

الايدا بىزدە وڭ ءۇردىس تە بار. وسى جىلى پەداگوگيكالىق باعىتتا 493 ستۋدەنت ۋنيۆەرسيتەتتى ءبىتىرۋى ءتيىس. سونىمەن قاتار، م. جۇمابايەۆ اتىنداعى جوعارى كوللەدجدى بيىل 432 ستۋدەنت ءتامامدايدى.

بارلىق تۇلەكتەر مەكتەپكە اشىق كونكۋرستىق نەگىزدە ورنالاسادى، شاعىن جيناقتالعان مەكتەپتەردەن باسقا. بۇل تالاپ پەداگوگتاردىڭ كاسىبي دەڭگەيىن ارتتىرۋعا جانە ءبىلىم ساپاسىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان.

تاعى ءبىر ماڭىزدى ماسەلە - پەداگوگيكالىق قىزمەتتى العاش نەمەسە قايتا باستاعان ازاماتتار مىندەتتى تۇردە پەداگوگتەردىڭ بىلىكتىلىگىن باعالاۋ راسىمىنەن ءوتۋى كەرەك. بۇل - ولاردىڭ كاسىبي دايىندىعىن ناقتىلاپ، وقۋشى الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتى ارتتىرۋعا باعىتتالعان ءادىل ءارى وبەكتيۆتى تالاپ.

-پەداگوگ مارتەبەسىن ارتتىرۋ باعىتىندا قانداي جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر؟

- سوڭعى جىلدارى پەداگوگتەردىڭ ەڭبەكاقىسى ەكى ەسەگە جۋىق ءوستى. بالاباقشا مەن كوللەدج پەداگوگتەرىنە دە قوسىمشا ۇستەماقىلار بەلگىلەندى. «قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ۇستازى» اتاعى تاعايىندالدى. ءبىزدىڭ وبلىستان ءۇش پەداگوگ وسى ماراپاتقا يە بولدى.

مۇعالىمدەردى ماراپاتتاۋ ۇدەرىسى اۆتوماتتاندىرىلعان - بۇل اشىقتىق پەن ادىلدىكتى قامتاماسىز ەتەدى.

-جەكە جانە مەملەكەتتىك مەكتەپتەرگە قويىلاتىن تالاپتاردا ايىرماشىلىق بار ما؟

- جوق، ايىرماشىلىق جوق. مەملەكەتتىك اتتەستاتتاۋ مەنشىك تۇرىنە قاراماستان، بارلىعىنا بىردەي تالاپپەن بەس جىلدا ءبىر رەت جۇرگىزىلەدى. بۇل – ق ر كاسىپكەرلىك كودەكس پەن «ءبىلىم تۋرالى» زاڭ تالاپتارىنا ساي. بىلىكتىلىك تالاپتارى، سانيتارلىق- ەپيدەميولوگيالىق، ءورت قاۋىپسىزدىگى، پەداگوگيكالىق جۇكتەمەلەر - بارلىعى بىردەي قولدانىلادى.

-سوڭعى جىلدارى قازاق سىنىپتارى ارتتى ما، الدە ازايدى ما، سەبەبى نەدە؟

- وبلىستا 444 مەكتەپ بولسا، سونىڭ 104 قازاق تىلىندە، 108 ى - ارالاس مەكتەپ. قازاق جانە ارالاس ءتىلدى 212 مەكتەپتە 2 مىڭ قازاق سىنىبى بار. بۇل كورسەتكىش 2022- 2023 وقۋ جىلىمەن سالىستىرعاندا 54 سىنىپقا كەمىگەن (2022- 2023 -جىلى - 2054 سىنىپ، 2023- 2024 -جىلى - 2044 سىنىپ). قازاق سىنىپتارىنىڭ ازايۋىنىڭ نەگىزگى سەبەبى - بالالار سانىنىڭ تابيعي تۇردە ازايۋى مەن وقۋشىلار كونتينگەنتىنىڭ قىسقارۋى.

ماسەلەن، 2024 -جىلدىڭ 1-قاڭتارىنا وبلىستا 132873 بالا بولسا، 2025 -جىلدىڭ 1-قاڭتارىندا بۇل كورسەتكىش 126424 بالاعا كەمىگەن. سايكەسىنشە، مەكتەپتەردەگى ءبىلىم الۋشىلار سانى دا ازايعان: 2023- 2024 وقۋ جىلىندا - 75018 وقۋشى، 2024- 2025 وقۋ جىلىندا - 73996 وقۋشى.

دەسەك تە وتكەن وقۋ جىلىندا 1-سىنىپقا قابىلدانعان 6878 وقۋشىنىڭ 1901 ى %27,6 عانا قازاق تىلىندە وقۋعا نيەت ءبىلدىردى. قازاق ۇلتىنىڭ %44 ى - 32 مىڭنان استام بالا ءالى دە ورىس تىلىندە وقىپ ءجۇر.

-بىلتىر قانشا مەكتەپ جابىلدى، بيىل قانشاسى جابىلادى؟

- بىلتىر مەملەكەتتىك نورماتيۆكە سايكەس كەلمەيتىن 14 مەكتەپ جابىلدى، ولاردا وقۋشى سانى بەسەۋدەن كەم بولدى. بيىل 7 مەكتەپتى جابۋ جوسپارلانىپ وتىر.

-جاڭا وقۋ جىلىنا دايىندىق قالاي جۇرگىزىلىپ جاتىر؟

- ءبىز جاڭا وقۋ جىلىنا دايىندىق اياسىندا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ ينفراقۇرىلىمىنا، جىلىتۋ ماۋسىمىنا، قاۋىپسىزدىك جۇيەلەرىنە، وقۋلىقتارمەن قامتاماسىز ەىلۋىنە جانە كادرلىق ماسەلەلەرگە ەرەكشە نازار اۋدارىپ وتىرمىز. بيىل وبلىستا 11 مەكتەپ كۇردەلى جوندەۋدەن وتەدى. سونىمەن قاتار، «جايلى مەكتەپ» جوباسى اياسىندا جاڭا مەكتەپتەر سالىنىپ جاتىر. بۇل ءبىلىم وردالارى قازىرگى زامانعا ساي، كەڭ، قاۋىپسىز، بارلىق قاجەتتى ينفراقۇرىلىمى بار. ءبىر مەكتەپ - «ورمان» شاعىن اۋدانىندا ىسكە قوسىلدى. تاعى بىرەۋى - «بەرەكە» اۋدانىندا سالىنىپ جاتىر. بۇل مەكتەپتەردە STEM- زەرتحانالار، سپورت زالدار، كوۆوركينگ ايماقتار، ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار بالالارعا ارنالعان كابينەتتەر بار. جوبانىڭ ءاربىر كەزەڭى - دەپارتامەنتتىڭ باقىلاۋىندا.

ءبىلىم سالاسى - كەز كەلگەن ەل دامۋىنىڭ نەگىزى. ءبىز ءۇشىن ءار بالانىڭ ساپالى ءبىلىم الۋى - باستى ماقسات. سول ءۇشىن جۇيەلى جۇمىس ءجۇرىپ جاتىر. ءبىراق بۇل - تەك ءبىر مەكەمەنىڭ ەمەس، تۇتاس قوعامنىڭ، اتا-انانىڭ، مۇعالىمنىڭ ورتاق مىندەتى. سوندىقتان حالىقپەن ءاردايىم بايلانىستا جۇمىس ىستەۋدى باستى ۇستانىم ەتىپ وتىرمىز.

ەسكە سالا كەتەيىك، بۇعان دەيىن «اۋىل مەكتەبى - ساپا الاڭى» رەسپۋبليكالىق جوباسىنا 1,5 مىڭ مەكتەپ قوسىلاتىنىن جازعان ەدىك.

اۆتور

اقەركە داۋرەنبەك قىزى