ەرتەڭ جاۋاپ بەرەتىن كۇن كەلەدى… - جازۋشى اكىم تارازي
استانا. قازاقپارات – سوناۋ ەلۋىنشى جىلدارى- اق تىرناقالدى تۋىندىسىنىڭ ءبىرى - «ەتىكشىمەن» كوركەمسوز زەرگەرى عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ نازارىنا ءىلىنىپ، ادەبيەت الەمىنە اياق باسقان كورنەكتى جازۋشى، دراماتۋرگ اكىم تارازيدىڭ بۇگىنگى بيىگى - ۇلت ادەبيەتىنىڭ ۇلكەن قازىناسى.

عاسىرعا جۋىق ۋاقىتىن ءسوز ونەرىنە سارپ ەتىپ، سۇبەلى دۇنيەلەرىمەن وقىرمانىن سۇيىنتكەن قالامگەردىڭ قاپىسىز عۇمىرى قالام ۇستاعان قاي جاننىڭ بولسىن ۇلگى- ونەگەسى بولارى انىق. ادەبيەتىمىزدەگى ساناۋلى اقساقالدارىمىزدىڭ ءبىرى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى اكىم تارازي مەن جارى، جازۋشى- دراماتۋرگ روزا مۇقانوۆانىڭ ەكەۋارا سىر سۇحباتىن جانە قالامگەر شىعارماشىلىعى جايىندا جازىلعان ماقالانى نازارلارىڭىزعا ۇسىندىق. (جالعاسى)
- سىزبەن اڭگىمە توركىنىن ديالوگقا اينالدىرىپ العان جەڭىلدەۋ بولىپ وتىر. بۇگىنگى كوڭىل- قوشىڭىزدى پايدالانىپ سۇحبات قۇرساق؟ ..
ادام ورنىقتىرعان قوعام ادامعا باقىت اكەلمەيتىنى، زاڭ - ادام اقىل- ويىنىڭ جەمىسى بولا تۇرا قاتىگەز- قياناتشىلدىققا ۇرىنۋىنىڭ سەبەبى نەدە؟ ادامزات ءومىر سۇرگەن بارلىق داۋىردە باقىتتى بولۋدان نەگە قۇرالاقان قالا بەرەدى؟
- سۇراعىڭا ءدال قازىر جاۋاپ بەرۋگە شامام جوق. سۇراعىڭ عاجاپ…
- وسى تۇستا تاعى ءبىر ساۋال كولبەڭدەپ، باس كوتەرىپ تۇر.
- ءيا!
- اشتىق، جەر اۋىپ كوشۋ، 37- ءنىڭ ىلاڭى، سوعىس… ءبىزدىڭ ۇلت بارلىق ناۋبەتتى باستان كەشىردى. وسىنداي ازاپتان امان قالعان ۇلت قايسار، جانكەشتى، تاجىريبەسى مول، ءوزىنىڭ باقىتى جولىندا بىرلىكشىل ەل بولىپ ەسەيىپ، ۇيىسىپ، وياناتىنداي ەدى. نەگە ءبىزدىڭ ۇلت 60-جىلداردا دا سول باياعى ادەتىنەن تانبادى؟ ءبىر- بىرىنە جاۋىعىپ، توپ قۇرىپ، كرەملگە توپتاسىپ ارىز جازۋعا، سىرتقا سىر الدىرىپ، ءبىرىنىڭ سوڭىنان ءبىرى شىراق الىپ تۇسۋگە ىنتالى بولدى؟
- وزىنە- ءوزى دۇشپاندىق جاساۋ قازاقتىڭ قانىنا ءسىڭىپ قالدى. قازاقتى قازاققا ايداپ سالاتىن جىمىسقى ساياسات تا بولدى. ول ۇلكەن ساياسات - سول حالىقتىڭ باسىنداعى بۇعاۋىن سىپىرىپ تاستايتىن تۇلعانىڭ كوزىن سىرت كۇشتەر جويىپ وتىرۋعا مۇددەلى بولدى. ءبىراق ءوز جاقسىسىن حالىق الدىمەن ءوزى تانىدى. ءوز مىقتىسىن دا، كوشىنە باسشى بولاتىنىن دا، باسشىعا قوسشى بولاتىنىن دا، ادالىن دا، تۇنىعىن دا قازاقتىڭ ءوزى عانا ءبىلىپ، ءىشى سەزىپ وتىردى. سوندىقتان اتى دا، اقىلى دا وزىپ تۇرعاندى الدىمەن ءوزى قۇرتۋعا ۇلەس قوستى.
- نەگە؟ ..
- قىزعانىش… قىزعانىشى بارلار ەشقاشان ايانىپ قالمايدى. ءىشى كۇيىپ، ەڭ اۋەلى تالانتتىسىنا اۋىز سالادى. باسقالارعا بارماي- اق قويايىن، مۇحتار اۋەزوۆ نەگە ماسكەۋگە قاشتى؟ تاكەن دە (تاكەن ءالىمقۇلوۆ) ماسكەۋگە قاشتى. مۇقاعالي دا جانىن ساۋعالاپ قالۋ ءۇشىن ماسكەۋگە قاشتى. مەنى عابەڭ (عابيت مۇسىرەپوۆ) ماسكەۋگە اتتاندىردى. تەنتەك ەدىم، توبەلەسە كەتەتىن باسبۇزارلىعىم دا جەتەرلىك ەدى. ءتۇبى سوتتالىپ تىنار ما ەدىم، سونى سەزدى مە ەكەن… تالاي قاماۋدان قۇتىلۋىما مالىك عابدۋللين اراشاشى بولىپ، امان قالىپ جۇرگەم. سول عابەڭدەر، مالىك اعا، كەمەل اعا، تاكەن اعالار كەزدەسپەگەندە…
- الپىسىنشى جىلدار ءبىزدىڭ تولقىن ءۇشىن بەرتىن عوي. ەل باسىنا كۇن تۋىپ، ويران بولماعان كەڭەستىڭ مامىراجاي ۋاقىتى ەمەس پە؟ ايدالاتىنى ايدالىپ، جايپالاتىنى جايپالىپ بولعاننان كەيىنگى كەزەڭ عوي.
- ءبارىبىر… مىسىقتابانداعانداردى ءىشىمىز سەزەتىن. وسى كەزەڭنىڭ ءبىر اقيقاتىن ايتايىن. جاڭاعى ايتىپ وتىرعان ايداتىپ، جايپاتىپ جىبەرگەندەردىڭ كىمدەر ەكەنىن بىلەتىنبىز. اعالارىمىز ولاردىڭ جۇزىنە تۇكىرگەندەي ايتىپ سالاتىن. سوندا الگى كىسىلەر بەدىرەيىپ، ءۇنسىز وتىرىپ قالاتىن. ەڭ قيىنى - قيانات جاساپ، سول قياناتتى ءومىر- باقي كورگە باسى جەتكەنشە كوتەرىپ ءجۇرۋ. سونداي پەندەلەردى دە كوزبەن كوردىك. ولار سول كەزدە بيلىگى بارلارعا استىرتىن جۇمىس ىستەدى. سوعان وزدەرى ءماز بولدى. «ماعان تاپسىرما بەردى عوي، مەنى ادام ساناتىنا قوستى، ماعان سەنىم ارتتى» دەپ ويلادى. بىرەۋلەرگە قيانات جاسادىم دەپ ويلامادى. بالكىم، جاستىقتارى، الاڭعاسارلىعى… سوندايلاردىڭ قولىنا سويىل بەرىپ، اسىرەسە تالانتتىلارىن سۇلاتتى. كارتا ويناعان بولىپ، اقشا تىككەن بولىپ، اراق ىشكەن بولىپ، ۇلتقا تانىلىپ ۇلگەرگەن باسشىسى بولسىن، عالىمى، جازۋشى- اقىنى، كومپوزيتورى بولسىن، سولارعا قارسى ايداپ سالۋ تاسىلدەرى بولدى. تالانتقا تالانتسىزى جاماندىق جاساۋعا قاشاندا دايىن. قىزعانىشى ورتەپ بارا جاتسا، نە ىستەرسىڭ؟ ! تالانتتىسىن تالاتۋعا اقشا بەردى، قىزمەت بەردى، ارىز- شاعىم ۇيىمداستىردى. قوينىنداعى ايەلدەرىنىڭ دە دونوسچيك بولعاندارى بار. كەڭەس وكىمەتى ايەلدەردى قولداۋ ساياساتىن ۇستانىپ، ءوز كۇيەۋىنىڭ ۇستىنەن ارىز جازعىزىپ، ايداتىپ جىبەرەتىن پارمەنى بولدى.
- بۇگىنگى قازاق قوعامى وزگەردى مە؟ جالپى، ۇلتقا قاتىستى قانداي وي ايتار ەدىڭىز؟
-ءبىر ويدان سەكەم الامىن. بۇرىن ءوز بيلىگى وزىندە بولمادى دەپ ۇلتتىڭ قادىرىن اسىرۋعا، جامان عادەتىن جاسىرۋعا بارىمىزدى سالعان سياقتىمىز. قازىر دە ويناعان بولىپ وتىرىپ، ۇلت تۇلعالارىن تۇقىرتۋ كەڭىنەن ءورىس الدى. الەۋمەتتىك جەلى ءتىپتى «جاقسى» بولدى. وتىرىك پەن وسەككە جەلدەي ەسىپ، تالانتتىلارىنىڭ تابانىن ءتىلىپ، ماڭدايىنان ۇرىپ، ەزىپ- جانشىپ، تۋلاقتاي سۇيرەتىپ جاتىرمىز. مەيلى ول ساياساتكەر مە، مەملەكەت باسشىسى ما، زيالى ما، اقىن با، جازۋشى ما، ءبارىبىر. ءبارى جامان! توپشىلاعان ورتاق وي، الابوتەن پىكىر ۋادەلەسكەندەي بىرىمەن- ءبىرى جىمداسىپ ىقتىرىپ، ىشقىنا سويلەۋگە بەل بايلاعان. تەك جاماندىقپەن اۋىزدانىپ، قاپاسقا بەت تۇزەپ العانداي كورىنەدى.
- بۇل نە؟ ..
- قىزعانىش… قىزعانىشقا قۇل بولىپ قالعاندار كوپ. مەندە نەگە جوق، وندا نەگە بار؟ مەندە نەگە از، وندا نەگە كوپ؟ .. بۇيىرماعان تالانت، بۇيىرماعان باق، بۇيىرماعان تاق، بۇيىرماعان داڭق قىزعىنىش پەن كەككە، وكپە مەن وكىنىش، نالاعا جول اشىپ العان. ءبىراق ءبىر نارسەنى ەستەن شىعارۋعا بولمايدى. بۇگىن وڭ مەن سولىن ايىرماي ءتىل تيگىزسەڭ، ەرتەڭ جاۋاپ بەرەتىن كۇن كەلەدى. ءوزىڭ عانا ەمەس، ۇرپاعىڭ ۇيالاتىنداي، كەشىرىلمەيتىن ايىپتى ارقالايدى. مۇنداي ايىپتى زاڭ دا ەمەس، بيلىك تە ەمەس، اللا ارقالاتادى. ۋاقىتى كەلگەندە جەر باسىپ جۇرگەنىنە وكىنەتىن بولادى. سونداي پەندەلەردى كورگەن سوڭ ايتىپ وتىرمىن. ءسوزدىڭ دە سۇراۋى بولاتىنى راس.
37- جىلدارعا «ۇلەس» قوسقانداردىڭ دا كوزىن كوردىك، 86- جىلى دا جاستارعا، ۇلتقا جالا جاپقاندار بولدى. بيلىك اۋىسا سالا وزگەرە قالعاندار دا بولدى، بولا بەرەدى. تۇلعا بار جەردە تەكەشىكتەر دە جۇرەتىنى ماڭگىلىك قاعيدا.
- ءبىراق قازاق قوعامى جاڭارۋ كەرەك، وزگەرۋ كەرەك شىعار. قازىرگى كەزەڭدى ۇلت ءوز پايداسىنا اسىرۋى كەرەك. قيسىق جولدى تۋرالىق دەپ بۇزاقىلىقپەن تۋرا جول جاسايمىز دەگەندەر مەملەكەتتىڭ تاۋەلسىزدىگىنە تۇتقا بولا الا ما؟ مەملەكەت باسقارۋعا كەز كەلگەن قازاق دايىن با؟ مەملەكەتتى باسقارۋ مەكتەبى ءبىزدىڭ قوعامدا قالىپتاسقان با؟
- … شەنەۋىك پەن تۇلعانى قوعام شاتاستىرىپ العانداي. بابالار كەيىنگىگە: «ءوزىڭدى- ءوزىڭ سىيلاساڭ، جات جانىڭنان تۇڭىلەر» دەپتى. ءبىز ءوزىمىزدى، ءوز مەملەكەتىمىزدى، ءوزىمىزدىڭ باسشىمىزدى، ءبىرتۋار تۇلعالارىمىزدىڭ قادىرىنە جەتپەسەك، ماڭگىلىك ەلدىڭ تۋىن تىكتەي الماساق، الەم ەلدەرى ءبىزدى نەعىلسىن.
مادەنيەت ءمينيسترى بولعان ءبىر جىگىت اردىڭ- كۇردىڭ ەتىپ، دۇنيە كىلتىن ءوز قولىنا ۇستاعانداي توردە تاڭقيىپ وتىر ەكەن. وتىرعان ۇلكەندەردى كوزگە ىلگىسى جوق. سوندا الگى بايعۇسقا: «بۇگىن بار، ەرتەڭ جوقسىڭ. سەن كەلگەنگە دەيىن الاتىن ءۇيىمدى دە، اتاعىمىزدى دا الىپ العانمىن. كەسىرتكەنىڭ ايعىرىنداي نەمەنەڭە شىكىرەيىپ وتىرسىڭ»، - دەگەنىم ەسىمە ءتۇسىپ كەتتى.
- ءيا، ونىڭ ءوڭى بۇزىلىپ، ورىنباسارلارى قيپاقتاپ كەتكەنى ەسىمدە. ءبىراق سودان كەيىن ءسىزدىڭ كىتابىڭىز دا، 85 جىلدىق مەرەيتويىڭىز دا، وتۋگە ءتيىس تەاتر فەستيۆالى دە سول سوزىڭىزدەن كەيىن مۇلدە تىنعان.
- مەيلى!
- بۇرىنعى داۋىرلەردە يمپەراتور دا، پوپتار دا مەملەكەت قۇپيالارىن قارا حالىققا بىلدىرتە بەرمەگەن. اۋرۋىنا دەيىن جاسىرعان. ۇلتتىڭ رۋحى سىنادى، ۇلت السىرەيدى، كوڭىلدەرىنە الاڭ كىرەدى، سىرتقى جاۋ كۇشەيەدى، ت. ت. مەنىڭشە، سوڭعى جيىرما جىلدا قازاق قوعامى ءۇشىن قۇپيا قالماعانداي. ۇلت ءوزىنىڭ بولاشاعىنا الاڭداي باستادى، سەنبەۋشىلىك، وزگە ەلگە اعىلۋ كۇشەيدى. ۇلتتىڭ رۋحى، سەنىمى السىرەگەن جوق پا؟ وسى رۋحسىزدىق ەتەك الىپ كەتە بەرە مە؟
- رۋح السىرەگەندە بارلىق جۇيە بۇزىلادى، قوعام بۇزىلادى، حالىق بۇزىلادى. يمانسىزدىق ورىن الادى. جانە بۇعان توسقاۋىل قويۋ، تويتارىس بەرۋ قيىن. زامان وزگەردى، قۇندىلىق وزگەردى. جاقسى دەگەنىمىز - جامان، جامان دەگەنىمىز - جاقسى بولدى. توقتاتۋ مۇمكىن بە… بۇل سۇراعىڭا جاۋاپ تابۋىم قيىن بولىپ وتىر.
- ومىرگە دەگەن وكىنىش، وكپە- نالا بار ما؟
- جوق. بىرىنشىدەن، مەن ءوزىمدى ۇشەۋىڭنەن بولەك قارامادىم. ەكىنشىدەن، مەندە بىرەۋگە وكپە- نالا بولعان ەمەس، مەن نەگىزىنەن وزىمە عانا سىن كوزبەن قاراعان اداممىن.
- جازىلماي، ارماندا قالعان تاقىرىبىڭىز بار ما؟
- جوق.
- مۇستافا شوقاي رومانىمدى جالعاستىرامىن دەپ ەدىڭىز.
- ەندى وعان تاعدىرىم مۇمكىندىك بەرمەدى. دەمەك، ول مەنىڭ تاعدىرىم ەمەس. مۇستافانى كوركەم فيلم ەتىپ جازدىم، جارىققا شىقتى، مۇنان سوڭ رومان جازدىم. ال مۇستافانىڭ رومانعا جۇك بولارلىق ەكىنشى كىتابىن ءبىر سۋرەتكەر جالعاستىرار…
- قازاقستان بولاشاعىن قالاي ەلەستەتەسىز؟
- بولاشاعى انىق. ءسال- ءپال قيسىق كەتكەن كەزەڭدەرى بولار. ءبىراق قازاقستاننىڭ تاعدىرى جەڭەدى.
- ۇلتىمىزدىڭ بولاشاعى قالاي بولار ەكەن؟
- ايقىن، جارقىن بولادى دەپ ويلايمىن. قازاق ەشكىمگە جالىنبايدى، جالبارىنبايدى. قايتا قازاقتىڭ تاعدىرىنا وزگەلەر قىزىعىپ قارايدى، ىزدەپ، زەرتتەپ قارايدى. قازاق - بۇكىل سالتىمەن، داستۇرىمەن ەرەكشە حالىق. ءبىزدىڭ الپامىس پەن ارۋزانىڭ تاعدىرى دا سونداي. ولاردى دا ىزدەپ تاۋىپ، قىزىعىپ، قىزمەتكە شاقىرىپ جۇرەتىن بولادى.
- ءسىزدىڭ كۇندەلىك جازبالارىڭىزدا قازىرگى پرەزيدەنت ق. ك. توقايەۆ ەسىمى كەزدەسەدى. 2000 -جىلدارى «پاراسات» جۋرنالى: «بولاشاق مەملەكەت باسشىسى كىم بولادى دەپ ويلايسىز؟» دەگەن وتكىر ساۋال قويىپتى. ءسىز: «كىم بولاتىنىن سەزەمىن، ءبىراق اتىن ايتا المايمىن. ۋاقىت كورسەتەر، ول شىن مانىندەگى مەملەكەت قايراتكەرى. بولاشاقتا سول كىسى بولار دەپ ويلايمىن. اتىن ايتۋ ول كىسىنىڭ بولاشاق تاعدىرى ءۇشىن قاۋىپتى بولماق» دەپسىز. ول كىسىڭىز كىم؟
- بۇگىنگى مەملەكەت باسشىسى قاسىم- جومارت كەمەل ۇلى توقايەۆ.
- بۇگىنگى كۇندە مەملەكەت باسشىسىنا نە ايتقان بولار ەدىڭىز؟
- ايتاتىنىمدى ول كىسى مەملەكەت باسىنا كەلمەي تۇرعاندا ايتقانمىن. ول كىسى تۇسىنگەن.
- ق. ك. توقايەۆتىڭ جۇرگىزىپ وتىرعان ساياساتىنا كوزقاراسىڭىز قالاي؟
- وتە دۇرىس. ۇلت مۇددەسىنە، مەملەكەت بولاشاعىنا پايدالى ساياسات جۇرگىزىپ وتىر. «ءبىزدىڭ جاعدايىمىزدى جاساۋى كەرەك» دەگەندەر قاتەلەسەدى. پرەزيدەنت جەكە ادامدارعا ەمەس، مەملەكەت مۇددەسىنە قىزمەت ەتەدى. ول باسقا ادام، باسقاشا ويلايدى. ول كىسىگە جەكە ادامداردىڭ وكپەسى كوپ بولۋى مۇمكىن. ءبىراق بولاشاقتا قاسىم- جومارتقا حالقى وكپە ارتپايدى.
مەنى تانيتىندار جاقسى بىلەدى، ەشكىمنىڭ بەتىنە ايىبىن ايتىپ، ايىزىمدى قاندىرعان ادام ەمەسپىن. ءارقاشان ءوزىم جەڭىلسەم، ءوزىم جەڭىپ ءجۇردىم. ەشكىمنىڭ ەسىگىن اڭدىپ، اتاق- داڭق سۇراعان ەمەسپىن. ءتىپتى قوناققا شاقىرىلعاندا دا كوبىنىڭ ءۇيىنىڭ ەسىگىن اشپادىم. اساءبىر ءوزىم جاقسى كورىپ، قۇرمەتتەگەن ادامىم بولماسا.
- ادەتىڭىز عوي، ادامداردان جامان مىنەز ىزدەمەيسىز، ەرەكشەلىك ىزدەيسىز.
- ادامدا سىر بولۋى كەرەك.
- مەنەن جاسىرعان سىرىڭىز بار ما؟
- ەسىمدە جوق.
- وندا بار بولعانى دا…
- مۇمكىن.
- ەرلى- زايىپتىلار اراسىندا جاسىرىن سىر بولمايدى دەپ ايتۋشى ەدىڭىز؟ ..
- ءيا.
- وندا ءوز پىكىرىڭىزگە ءوزىڭىز قارسى شىعىپ وتىرعان جوقپىسىز؟
- جوق. ەرلى- زايىپتىنىڭ اراسىندا دا، قوعام الدىندا دا نە بولسا سونى لاقىلداپ ايتا بەرۋ - ابەستىك! سىر بولۋى كەرەك!
- ەكەۋارا جۇرگىزگەن وسى ديالوگىمىزدى جاريا ەتۋىمە بولا ما؟
- وتكەندە ەمحانادا جاتىپ، كوڭىل قوشىم بولماعان ەدى. ەندىگىسىن ءوزىڭ شەشەرسىڭ.
- الەۋمەتتىك جەلىدەگى وقىرماندار ءسىزدىڭ تەزىرەك جازىلىپ كەتۋىڭىزگە تىلەكتەر ايتىپ جاتىر. پاراقشاداعى باۋىرلاردىڭ تىلەگىن ورىنداپ، ءسىزدىڭ سۇحباتىڭىزدى جاريا ەتەيىن. ماعان ايتقان اقىلىڭىز ولارعا دا رۋحاني ازىق بولار…
13.02.2022
جاعىمپازدىقتى ءيتتىڭ ەتىنەن جەك كورەمىن
- ءابدىجامىل تۋرالى نە ايتاسىڭ؟
- ون نيكومۋ نە نۋجەن. (ول كىمگە كەرەك)
- ول كىسى قايتىس بولدى عوي…
- ءا، كەشىر… مەيلى عوي، وتكەن ادامدى تابالاۋ جاراسپاس. ءوتىپ كەتكەن ەكەن عوي، جارىقتىق. يماندى بولسىن!
- ءابىش قانداي ەدى؟

- ءابىش ۇيالشاق. (تازا ادام عانا ۇيالادى)
- فاريزا قانداي ەدى؟
- فاريزا جۇلىپ الىپ ءجۇردى، ءبارىن…
- سايىن مۇراتبەكوۆ، تاحاڭ (تاحاۋي احتانوۆ) …
- ناحال! ءابدىجامىل دە، تاحاڭ دا بەرمەسىڭدى جۇلىپ الاتىن.
- ولجاس؟
- ولجاس ۆووبشە ناحال!
- ءبارى ناحال بولدى عوي، ءوزىڭىز شە؟
- ءوزىم دە ناحال بولدىم. ءومىر دەگەن كوكپار، كۇرەس! مەن ءوزىم تۋرالى ويلاۋدى قويعانمىن. سەندەر تۋرالى ويلايمىن.
- بىزگە الاڭدايسىز با؟
- جوق. سەندەرگە قۋانامىن.
- سىزدە تاجىريبە مول، كوپتى كوردىڭىز. ءبىزدىڭ بولاشاعىمىزدان نە كورە الاسىز؟
- بولاشاقتارىڭ بار! ءجاي عانا بولاشاق ەمەس، ۇلكەن بولاشاق. ءوز بولاشاعىما قالاي قاراعان بولسام، سەندەرگە دە سولاي قارادىم. قازاقتا ماقال بار عوي، «بولار بالا بوعىنان» دەگەن (كۇلدى) . ادام بىرتە- بىرتە اشىلۋى كەرەك.
- ءومىر ءسۇرۋدىڭ ءتارتىبىن ايتا الاسىز با؟
- جوق. مەن ەمەس، ۇلى عۇلامالار دا ەش ۋاقىتتا ايتا العان ەمەس.
- قايقاۋستىڭ ۇلى گيلانشاحقا جازعان «قابۋسناماسى» شە؟
- ونداي باتىرلىققا بارا المايمىن.
- شارشاپ جاتقان بولارسىڭ، سوندىقتان شىعار؟
- مۇمكىن. ادام ءوزىن- ءوزى بيلەيدى، ءوزىن- ءوزى باسقارادى دەگەنگە سەنبەيمىن. ادامدى تاعدىرى بيلەيدى.
- قانداي جوسپارىڭىز بار؟
- ءومىربويى جوسپارىم بىرەۋ- اق. ول - ۇياتقا قالماۋ.
- قاي جاعىنان؟
- ادامدىعىمدى ساقتاي ءبىلۋ. قالاي بولسا سولاي سويلەپ، ايقايلامايتىن جەردە ايقاي سالىپ، اتتانداپ جۇرەتىن جىگىتتەردى ۇناتپايمىن. شىلىم شەگەتىن قىزداردى ۇناتپايمىن، ولاردى ءيتتىڭ ەتىنەن جەك كورەمىن.
- جەر بەتىندە بەيبىتشىلىك بولا ما، الدە ادامزات سوعىستان قاۋىپتەنىپ ءومىر سۇرەتىن ءداۋىر جالعاسا بەرە مە؟
- جەر بەتىندە تىنىشتىق بولعان ەمەس. سەبەبى مەملەكەتتەرگە بولىنەمىز، تىلگە بولىنەمىز، رۋعا بولىنەمىز. تىنىشتىق قايدان بولسىن؟!
- ءسىز دە ۇلكەن قىزمەتتە بولدىڭىز. قىزمەتكە قولى جەتكەندەردىڭ دۇرديە قالاتىنى نەسى؟ اياقاستى كىسىمسىپ، توقمەيىلسىپ، وزگەرەتىنى قالاي؟
- وسى مىنەزدى مەن دە تۇسىنبەيمىن. مەن ولاي بولعان ەمەسپىن. مەندە ەكى ماشينە بولاتىن، كەزەك- كەزەك مىنەتىنمىن. ءبىراق سول ماشينەنىڭ قىزىعىن دوستارىم كوردى. مەن كەيدە جاياۋ قالاتىنمىن. ماشينەگە ءمىنىپ- ءتۇسىپ جۇرگەندەرىن ماقتان كورگەندەر دە بولدى. ءبىراق ءوزىم ونداي بولمادىم. اكەم مىقتى تاربيە كورگەن ادام ەدى، العان تاربيەمنەن بولار.
- جاعىمپازدىق جايلى نە ايتاسىز؟
- ءيتتىڭ ەتىنەن جەك كورەمىن. ءيتتىڭ ەتى بار عوي، ءيتتىڭ ەتى… سودان ءارى جەك كورەمىن. ءوزىم باستىق بولىپ جۇرگەندە تالايىنا ۇرسىپ تاستاعانمىن. دوستارىمنىڭ جاعىمپازدانا قالعانىن كورگەندە بوقتاپ جىبەرەتىنمىن.
- ءبىراق ىشتەي بولسا دا جاقسى كورىپ وتىرعان بولارسىز؟
- جوق. قول استىمداعى قىزمەتكەرىمنىڭ ەڭكەيىپ كىرگەنىن قالاعان ەمەسپىن.
- كەيدە شىن كوڭىلىڭدەگى پىكىرىڭدى ايتىپ قالساڭ دا قوعام ءبىرجاقتى «جاعىمپاز» دەپ قارايتىن بولعان. سوندىقتان ماقتاۋعا بولمايدى، تەك جامانداۋ كەرەك، سىناۋ كەرەك دەگەن پىكىر العا وزدى.
- بۇل جاساندىلىق قوي. سىنايتىندى سىناۋ كەرەك. ال قولدان جاساپ، جاساندى ماقتاۋدى، كىناسىز سىناۋدى ۇيات دەپ ويلايمىن. سىنالاتىن تۇسىن سىنا - قاۋقارىڭ جەتسە. ماقتايتىن تۇسىن ماقتا - ءادىلىن، اقيقاتىن ايتا الساڭ. بوستان- بوسقا جارباڭداماي.
- ادامنىڭ مۇراتى نە؟
- ادامنىڭ مۇراتى - ادام بولىپ قالۋ.
- اسىل اناڭىز جايلى ايتساڭىز.
- انام عاجاپ ادام ەدى. ءابيما ەگەمبەردى قىزى. ەشۋاقىتتا ۇرسىپ تاربيەلەگەن ەمەس. قاتە جىبەرسەك، «وي، بالام- اي!» دەپ قانا قوياتىن. وسى سوزدەن قاتتى ۇيالاتىن ەدىك، ەستىمەۋگە تىرىساتىنبىز.
- انا الدىنداعى پارىزىڭىزدى ورىنداي الدىڭىز با؟
- بالاسى رەتىندە ورىندادىم دەپ ويلايمىن. انامدى ەشۋاقىتتا رەنجىتكەن ەمەسپىن.
08.03.2023