باقىت دەگەن- تاتۋلىق! - اكىم تارازي
استانا. قازاقپارات - سوناۋ ەلۋىنشى جىلدارى- اق تىرناقالدى تۋىندىسىنىڭ ءبىرى - «ەتىكشىمەن» كوركەمسوز زەرگەرى عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ نازارىنا ءىلىنىپ، ادەبيەت الەمىنە اياق باسقان كورنەكتى جازۋشى، دراماتۋرگ، سسەناريست اكىم تارازيدىڭ بۇگىنگى بيىگى - ۇلت ادەبيەتىنىڭ ۇلكەن قازىناسى. عاسىرعا جۋىق ۋاقىتىن ءسوز ونەرىنە سارپ ەتىپ، سۇبەلى دۇنيەلەرىمەن وقىرمانىن سۇيىنتكەن قالامگەردىڭ قاپىسىز عۇمىرى قالام ۇستاعان قاي جاننىڭ بولسىن ۇلگى- ونەگەسى بولارى انىق.

ادەبيەتىمىزدەگى ساناۋلى اقساقالدارىمىزدىڭ ءبىرى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى اكىم تارازي مەن جارى، جازۋشى- دراماتۋرگ روزا مۇقانوۆانىڭ ەكەۋارا سىر سۇحباتىن جانە قالامگەر شىعارماشىلىعى جايىندا جازىلعان ماقالانى نازارلارىڭىزعا ۇسىندىق.
مىناۋ وميكرون دەگەن بالەمەن ەكى اپتاداي جان تالاسىپ، جان بەرىسكەن ارپالىس ءساتتى باستان كەشتىك. اكىم تارازي ۆاكسينا الماعان ەدى… بارىنشا ساقتانىپ، قورعانىپ- اق جۇرگەن ەدىك. ۆاكسينالانعان مەنىڭ دە حالىم وڭايعا سوقپادى. بۇگىن ءسال سەرگىگەندەي بولعان سوڭ تارازيىمدى اڭگىمەگە تارتتىم. شارشاڭقى بولسا دا مەنىڭ كوڭىلىمدى قيمادى. ءسۇزىلىپ ءبىر قارادى دا يەگىن كوتەردى. «نە قالايسىڭ، ايت!» - دەدى. ەكەۋارا اڭگىمەمىز جاراسىپ قالعانداي، ءبىراز اڭگىمە- دۇكەن قۇردىق. ءبىراق جارىتىپ ءدام تاتپادى. ول كىسى اۋىرىپ جاتقاندا مۇلدەم سويلەمەي قويعان ەدى. بۇگىن مەنىڭ قويعان سۇراقتارىما جاۋاپ قاتىپ قۋانتتى. مەنىڭ مۇڭايعان كوڭىلىمدى جادىراتقىسى كەلدى مە ەكەن، ايەلدەر قاۋىمىن ماقتاۋدان جالىقپادى. ەكەۋارا شاي ۇستىندەگى اڭگىمەنى قاعازعا تۇسىرە بەردىم.
ماحاببات - ايەلدىڭ ءتىلىن تابا ءبىلۋ

- قازاقتا ايەل ادام ەر ازاماتىن قورعان كورەدى، ازاماتىن وزىنەن بيىك قويادى. راسىندا سولاي ما؟ .. ەركەك پەن ايەلدى سالىستىرعاندا قايسىسى مىعىم؟
- ەر ازاماتتىڭ الدىنا شىقپاي ءوزىن تومەن ۇستاۋى، قۇرمەت كورسەتۋى - ايەلدىڭ تابيعاتىنداعى سىپايىلىعى عانا. قازاق ايەلى وسى مىنەزىمەن ۇتىپ كەلەدى.
- باقىت دەگەن نە؟
- تاتۋلىق!
- قانشا پايىز ادام باقىتتى، تاتۋ بولادى؟
- % 2-3 عانا. باسقالارى تاتۋ سياقتى، باقىتتى سياقتى كورىنەدى.
- ايەلگە كوزقاراسىڭىز قالاي؟
- انا دەپ قارايمىن. انا بيلەي بىلگەن وتباسى - باقىتتى. ەركەگى قوداڭداعان وتباسىندا بەيبىت ءومىر بولمايدى. ەركەك ايەلگە ءوز بيلىگىنىڭ % 90 بەرىپ قويۋ كەرەك. ءبىراق سول % 90 بەرگەنىن ايەلىنە بىلدىرمەۋى كەرەك.
- ونداي ءومىر ايەلدى قاجىتپاي ما؟
- جوق. اقىلدى ايەل ەركەگىنە باعىنىپ جۇرگەندەي بولادى، ءبىراق جاڭاعى % 90- ى اۋىرتپالىقتى ءوزى عانا كوتەرەدى. «قىزدىڭ قىرىق جانى بار» دەپ بەكەر ايتپاعان.
- بالا تاربيەسىندە ەر مەن ايەلدىڭ قايسىسىنىڭ ءرولى باسىم؟
- اكەنىڭ بەدەلى، انانىڭ ءرولى باسىم.
- ايەلدەرگە كوزقاراسىڭىز وتە جوعارى ەكەن.
- وتە جوعارى. ايەل دەپ ەمەس، انا دەپ قارايمىن. ەركەك وتىرىك ايتۋعا، الداۋعا ىڭعايلى. ال ايەل ەشۋاقىتتا وتىرىك ايتپايدى.
- وتىرىك ايتاتىن دا ايەلدەر بار عوي؟..
- ماسكۇنەم ايەل عانا وتىرىك ايتادى. ونداي وتباسى مىندەتتى تۇردە كۇيرەيدى. وتىرىكپەن قۇرىلعان وتباسى دا جالعان بولادى.
- ۇل بالا مەن قىز بالانىڭ ايىرماشىلىعى قانداي؟
- قىز بالا - ۇتىمدى. ءبارىن اقىلمەن ىستەيدى. قىز وزىنە جار تاڭدايدى، ءوزى تاڭدايدى. ۇل بالا - اڭعال. ايەل الىستان ويلايدى، ەركەك بۇگىنگى كۇندى عانا ويلايدى. سەن دە سوندايسىڭ، الىستان ويلايسىڭ…
- جوق، كەلىسپەيمىن. مەن، كەرىسىنشە، الىستان ويلاي الماعان ادام شىعارمىن. الىستان ويلاعان ادام ءسىز بولىپ شىقتىڭىز با دەيمىن. سەبەبى مەنىڭ جاستىعىمنان قورىقپاي، تاۋەكەلگە بەل بۋدىڭىز. وسىنىڭ ءوزىن الىستان ويلاعاندىق دەپ بىلەمىن.
- ونىڭ دا دۇرىس…
- ءومىر… تىرشىلىك دەگەنگە كوزقاراسىڭىز؟
- زامان قانداي بولسا، ادامى سونداي. بيلىك - ادامنىڭ ءوز قولىندا.
- بۇرىنعى ادامدار مەن قازىرگى ادامداردىڭ ايىرماشىلىعى بار ما؟
- ايىرماشىلىق جوق.
- ايەل قۋ ما، ەركەك قۋ ما؟
- ايەل قۋ… ايەل وتباسىن ويلايدى، ەركەك قوعامداعى ورنىن ويلايدى.
- كۇننىڭ شىققانى جاقسى ما، باتقانى جاقسى ما؟
- ادام رەتىندە كۇننىڭ شىعىپ كەلە جاتقانى جاقسى.
- ال كەش كىرگەندە نە ويلايسىز؟
- كۇن باتقاندا قانداي جاقسى ادام بولسا دا مۇڭايادى. كەش مۇڭايتادى.
- قارتتىق جايلى نە ايتاسىز؟
- قارتتىق دەگەن سەنىڭ تاعدىرىڭدى ايقىندايدى. بالا- شاعاڭمەن، ۇرپاعىڭمەن باقىتتى بولدىڭ با؟ ۇتتىڭ با؟ .. ۇتىلدىڭ با؟ ..
- وسى جاسقا كەلگەندە ۇنەمى ەسىڭە ءتۇسىپ قايتالانا بەرەتىن قانداي ءسات؟ ۇمىتقىڭ كەلمەيتىن، ۇمىتا المايتىن ءساتىڭىزدى سۇراپ وتىرمىن.
- ءوزىڭدى باقىتتى سەزىنگەن ءساتىڭ ەشقاشان ۇمىتىلمايدى.
- ساياسات تۋرالى ايتار ما ەدىڭىز؟
- ساياسات - ويىن.
- بۇل ويىن ءتۇرى سوعىسقا دا اپارادى عوي…
- ەگەر جەر شارىندا ايەلدەر بولماي، تەك ەركەكتەر عانا ءومىر سۇرسە، ادامزات باياعىدا قۇرىپ كەتكەن بولار ەدى.
- قىزىق پايىم… سەنىم دەگەن نە؟
- وتباسىنىڭ تاتۋلىعى.
- ءسىز وتباسى قۇندىلىعىن بارىنەن بيىك قويىپ وتىرسىز.
- مەن سەنىڭ ءتىلىڭدى تاپتىم.
- قالاي تاپتىڭىز؟
- ونى ءوزىم بىلەمىن، ايتۋعا بولمايدى. ەگەر سەنىڭ ءتىلىڭدى تاپپاسام، ەكى- ءۇش ايدان كەيىن- اق اجىراسىپ تىناتىن ەدىك.
- اجىراسۋ دەگەنگە كوزقاراسىڭىز قالاي؟
- يتتىك! اقىلى جوق جىگىت جار تاڭداي المايدى. جار تاڭداي الماعان جىگىتتىڭ ءومىرى قورلىقپەن وتەدى. ماحاببات قولدان جاسالمايدى…
- ماحاببات بار ما؟ ..
- ماحاببات - ايەلدىڭ ءتىلىن تابا ءبىلۋ. نە بولسا سونى ايتىپ، ءار جەردە تۇنەپ جۇرگەن ەركەكتە قاسيەت بولمايدى.
- جامان ايەلدەن قۇتىلۋ كەرەك پە؟ الدە ونىمەن ءومىر سۇرە بەرۋ كەرەك پە؟
- ەگەر ونىڭ بالا- شاعاسى كوپ بولسا، وندا سول جامان ايەلدىڭ توبىعىندا تاپتالىپ قالا بەرەدى. وكىنىش دەگەن سول…
01.02.2022
(جالعاسى بار)