قاۋىپسىزدىك ارحيتەكتۋراسى: ب ۇ ۇ جيىنىندا نە ايتىلدى
استانا. KAZINFORM - بۇگىن تۇندە مەملەكەت باسشىسى ب ۇ ۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ 80-سەسسياسىنىڭ جالپى دەباتىندا ءسوز سويلەدى. پرەزيدەنتتەن ۇيىم الدىنداعى سىن-قاتەرلەر مەن جاھاندىق وزگەرىستەردىڭ باعىت-باعدارىن ەستىدىك. قازاقستان تاراپىنان ۇيىمدى رەفورمالاۋعا قاتىسى بۇعان دەيىن ايتىلعان ويلار دا قايتا قاۋزالدى. وسى ورايدا Kazinform ءتىلشىسى مىنبەردە كوتەرىلگەن ماسەلەلەر مەن پرەزيدەنت ۇسىنعان يدەيالارعا شولۋ جاساپ كوردى.
قاۋىپسىزدىك ارحيتەكتۋراسى: ب ۇ ۇ جيىنىندا نە ايتىلدى
استانا. KAZINFORM - بۇگىن تۇندە مەملەكەت باسشىسى ب ۇ ۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ 80-سەسسياسىنىڭ جالپى دەباتىندا ءسوز سويلەدى. پرەزيدەنتتەن ۇيىم الدىنداعى سىن-قاتەرلەر مەن جاھاندىق وزگەرىستەردىڭ باعىت-باعدارىن ەستىدىك. قازاقستان تاراپىنان ۇيىمدى رەفورمالاۋعا قاتىسى بۇعان دەيىن ايتىلعان ويلار دا قايتا قاۋزالدى. وسى ورايدا Kazinform ءتىلشىسى مىنبەردە كوتەرىلگەن ماسەلەلەر مەن پرەزيدەنت ۇسىنعان يدەيالارعا شولۋ جاساپ كوردى.
رەفورماعا ءبىر قادام: الەم ورتاق كەلىسىمگە مۇقتاج
قاسىم-جومارت توقايەۆ ۇيىمداعى كەلەڭسىزدىكتى عالامدىق ساياسي ۇردىستەرمەن ساباقتاستىرۋعا تىرىستى. كەي ەلدەر ءۇشىن حالىقارالىق قۇقىقتى ورەسكەل بۇزۋ «قالىپتى جاعدايعا» اينالعانى، كوپجاقتى ينستيتۋتتارعا دەگەن سەنىم داعدارىسى ۋشىققانىن اشىنا ايتتى. ونىڭ ۇستىنە ۇيىم ەرەجەسى ەسكىردى، اسكەري- قۇقىقتىق سالاداعى نەگىزگى ۇستانىمدارى زامان تالابىنا جاۋاپ بەرە الماۋدا. سوندىقتان الەم حالقى كەشەندى وزگەرىستى تالاپ ەتىپ وتىر.
پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، جاڭعىرتۋ قادامى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىن رەفورمالاۋدان باستالۋى شارت. عاسىرعا جۋىق قۇرامى جاڭارماعان كەڭەسكە جاڭا لەپ اكەلەتىن ۋاقىت جەتتى. اسىرەسە، قايتا قۇرىلىمداۋ ىسىنە ساناۋلى مەملەكەت قانا ەمەس، بارلىق كونتينەنت تولىق قاتىسۋى ماڭىزدى.
- قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ قۇرامىنا ازيا، افريكا جانە لاتىن امەريكاسىنداعى ءىرى ەلدەردىڭ وكىلدەرى روتاتسيا تارتىبىمەن ۇسىنىلۋى كەرەك. سونىمەن قاتار قازاقستان جاۋاپكەرشىلىگى بار ورتا دەرجاۆالاردىڭ ءۇنى ب ۇ ۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىندە بارىنشا انىق ەستىلۋى قاجەت دەپ سانايدى. ءىس جۇزىندە ورتا دەرجاۆالار قازىردىڭ وزىندە تەڭگەرىمدى ساقتاۋعا جانە ءوزارا سەنىمدى نىعايتۋعا ۇلەس قوسىپ، حالىقارالىق قاتىناستا جاعىمدى ءرول اتقارا باستادى. ۇلى دەرجاۆالاردىڭ باستارى بىرىكپەگەندە نەمەسە بارشا ادامزاتتى الاڭداتاتىن وزەكتى پروبلەمالاردى شەشۋگە قاۋقارسىزدىق تانىتقاندا، مۇنداي ەلدەر ب ۇ ۇ اياسىندا دانەكەرگە اينالادى، - دەدى پرەزيدەنت.
ساياسات تانۋشى، ءماجىلىس دەپۋتاتى ايدوس سارىمنىڭ سوزىنشە، قاۋىپسىزدىك كەڭەسىن قايتا قۇرىلىمدايتىن ۋاقىت الدەقاشان كەلدى. قازىرگى ساياسي-ەكونوميكالىق جاعدايمەن ساناسۋ شارت. كەڭەسكە مۇشە ەلدەردىڭ ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىنگى تۇسىنىكتەن ءالى ارىلا الماي وتىرعانى ورىنسىز.
- ب ۇ ۇ-دا ەكى مارتە دەموكراتيالىق تولقىن ءجۇردى. 1960 -جىلدارى افريكا قۇرلىعىنداعى ەلدەر تاۋەلسىزدىگىن الدى. كەڭەس وداعى ىدىراعان شاقتا شىعىس ەۋروپا، ازيا، پوستكەڭەستىك مەملەكەتتەر ازاتتىققا قول جەتكىزدى. سودان بەرى زامان وزگەردى. كەزىندەگى الپاۋىت مەملەكەت قازىر ورتا دەڭگەيگە تۇسسە، كەشە عانا تاۋەلسىزدىگىن العان ەل حالىق سانى جۇزدەگەن ميلليون ادامعا جەتەتىن، تريلليونداعان ەكونوميكالىق اينالىمى بار دەرجاۆاعا اينالۋدا. ب ۇ ۇ وسى شىندىقتى ەسكەرىپ وتىرعان جوق، - دەيدى ساراپشى.
سپيكاردىڭ پىكىرىنشە، وزگەرىستى جاڭادان ىزدەۋدىڭ قاجەتى جوق. بۇعان دەيىنگى كوپ كونتسەپتسيا، سۇزگىدەن وتكەن تاجىريبە بار. ەڭ تانىمالى، قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە ءار قۇرلىقتىڭ مەملەكەتى اۋىسىپ وتىرسىن دەگەن وي ەدى. بۇگىن پرەزيدەنتتىڭ ۇستانىمى وسى نۇسقامەن ماندەس شىققانىن بايقاۋعا بولادى.
ب ۇ ۇ-نىڭ قۇقىقتىق ساناتىنا تىكەلەي قاتىستى ۇسىنىستىڭ كەلەسى تارماعى - جارعىلىق وزگەرىس. پرەزيدەنت مەملەكەتتەردىڭ جارعىنى قولايىنا قاراي قولدانۋى ۇيىم بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرىپ وتىر دەيدى. ول ازداي، قۇجاتتاعى قاعيداتتار بوساڭ، ونداعى ەگەمەندىك پەن اۋماقتىق تۇتاستىققا قاتىستى كوزقاراستارى تۇرلىشە تاپسىرلەنەدى. وسىنى پايدالانعان مۇددەلى توپتار جارعىدان اسكەري ارەكەتىن اقتاۋعا سەبەپ تاۋىپ كەلەدى.
- الەم سەنىمگە، اشىقتىققا جانە ورتاق جاۋاپكەرشىلىككە ارقا سۇيەيتىن جاڭا كونسەنسۋسقا ءزارۋ. مىسالى، جارعىداعى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان بەرى كەلە جاتقان «جاۋ مەملەكەت» ەرەجەسىن حالىقارالىق قوعامداستىقتىڭ باسىم بولىگى ەسكىرگەن دەپ سانايدى. سوندىقتان جارعىنى قايتا قاراۋ ماسەلەسىن تالقىلايتىن ۋاقىت كەلدى، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
مەملەكەت باسشىسى يادرولىق قارۋسىزداندىرۋ باعىتىنا دەن قويدى. بايقاعانىمىز، قازاقستان يادرولىق دەرجاۆالار اراسىنداعى كەلىسسوز كوپىرى بولۋعا دايىن، جاپپاي قىرىپ-جويۋ قارۋىن تاراتپاۋ جونىندەگى ديالوگتى قولداپ وتىر. بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك جونىندەگى حالىقارالىق اگەنتتىك قۇرۋ ۇسىنىسىن، يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ جانە سىناقتارعا تىيىم سالۋ يدەياسىن قولداۋعا بەيىل.
پرەزيدەنت تىنىشتىقتى ساقتاۋ ءۇشىن قارجى اعىنىن اڭعارۋ كەرەك دەگەن ۇستانىمدا. ياعني، مەملەكەتتەردىڭ بەيبىتشىلىك جولىندا قانشا قارجى جۇمساپ وتىرعانىن مۇقيات باقىلاۋدى ۇسىندى. بۇلكەيىنگى ۋاقىتتا كۇشەيگەن اسكەري بيۋدجەتتەردىڭ نەگىزدىلىگىن، بولاشاق قاقتىعىستاردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن قاجەت.
- بۇگىندە ءبىز الاڭداتارلىق احۋالعا كۋا بولىپ وتىرمىز: قارۋلانۋدى شەكتەيتىن شارتتار ساقتالمايدى، دەمەك، ستراتەگيالىق تۇراقتىلىقتىڭ دا ىرگەسى سوگىلە باستادى. 2024 -جىلى دۇنيە جۇزىندە اسكەردى جاراقتاندىرۋعا كەتكەن شىعىن 2,7 تريلليون دوللاردى قۇرادى. بۇل - رەكوردتىق كورسەتكىش. ال جاھانداعى زورلىق-زومبىلىقتىڭ شىعىنى 20 تريلليون دوللارعا جۋىقتادى. سوندىقتان الەمدەگى قاۋىپسىزدىك ارحيتەكتۋراسىن قايتا قالپىنا كەلتىرۋ حالىقارالىق قوعامداستىق ءۇشىن ەڭ باستى باسىمدىق بولۋعا ءتيىس - دەدى پرەزيدەنت.
اتالعان سانداردىڭ مىسالعا ەنۋى تەگىن ەمەس. قاسىم-جومارت توقايەۆ مىنبەردى پايدالانىپ ۋكراينا مەن گازا سەكتورىنداعى احۋالعا قاتىستى ويىن جەتكىزدى. بۇعان دەيىن تاياۋ شىعىسقا باعىتتالعان ارابتىڭ بەيبىت باستاماسى، نيۋ-يورك دەكلاراتسياسى، يبراھيم كەلىسىمى سەكىلدى ديپلوماتيالىق قۇجاتتاردىڭ ناتيجەسىنە وڭ باعا بەرىپ، كەلەر قادام دا وسى ىزبەن جاسالۋىن قۇپتاعان بولاتىن. باستىسى، قاراپايىم حالىقتىڭ اماندىعى، گۋمانيتارلىق كومەكتىڭ كەدەرگىسىز جەتۋى ماڭىزدى دەدى.
پرەزيدەنت بايانداماسىنداعى «قاقتىعىس» ۇعىمى تەك اسكەري ءىس-قيمىلعا قاتىستى ەمەس، قوعامدىق دۇنيەتانىم اياسىندا دا كورىنىس تاپتى. مەملەكەت باسشىسى كوپ ساياساتكەردىڭ «وركەنيەت قاقتىعىسى» تۋرالى ويىنا سىن كوزبەن قاراپ، مۇنى الاۋىزدىققا اكەلەتىن پىكىر دەپ باعا بەردى. سەبەبى گەوساياسي ءبولىنىستىڭ سالدارىنان سانكتسيالار سالىنىپ، ءدىني ۇعىمدار بۇرمالانىپ جاتىر. ءتىپتى، بۇل - تاعدىردىڭ جازۋى ەمەس، ساياسي تاڭداۋ ەكەنىن بۇكپەسىز ايتقانىن كوردىك.
اۋعانستانعا كومەك جالعاسادى
جاسىراتىنى جوق، قازاقستان ورتالىق ازيانىڭ عانا ەمەس، تاياۋ شىعىستىڭ دا قاۋىپسىزدىگىندە ەلەۋلى ورىن الىپ كەلەدى. ءبىز بىلەتىن باستى مىسال - اۋعانستان داعدارىسىندا ەلىمىز جان- جاقتى كومەكتى توقتاتقان ەمەس. پرەزيدەنت ب ۇ ۇ وتىرىسىندا وسى ۇستانىمىن قايتالاپ، الەم ەلدەرىن اۋعانستانعا گۋمانيتارلىق-ەكونوميكالىق كومەك كورسەتۋگە ۇدايى شاقىردى. وسى ورايدا ب ۇ ۇ-نىڭ ورتالىق ازيا مەن اۋعانستانعا ارنالعان ورنىقتى دامۋ ماقساتتارى جونىندەگى وڭىرلىك ورتالىعى مەن «ورتالىق ازيا بەستىگى» شەشۋشى ءرول اتقارا الاتىنىن ءبىلدىردى.
- «ورتالىق ازيا بەستىگى» ىنتىماقتاستىعىن نىعايتۋدا. سول ارقىلى تاتۋ كورشىلىك دامۋعا دا، قاۋىپسىزدىكتى كۇشەيتۋگە دە وڭ سەپتىگىن تيگىزەتىنىن دالەلدەپ وتىر. سونىڭ ارقاسىندا ءبىزدىڭ ءوڭىر الەمدەگى نەگىزگى سەرىكتەستەرىمەن «ورتالىق ازيا پليۋس» فورماتىندا ديالوگ جۇرگىزە باستادى. قازاقستان اۋعانستاننىڭ ينكليۋزيۆتى دامۋىن ايماقتاعى ۇزاق مەرزىمدى بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋدىڭ كەپىلى دەپ سانايدى. ءبىز اۋعان حالقىنا گۋمانيتارلىق كومەك كورسەتىپ، ساۋدا، ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى، ينفراقۇرىلىم جانە كولىك تاسىمالى سالالارىنداعى ىقپالداستىعىمىزدى جالعاستىرا بەرەمىز، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
ءسوز اراسىندا ايماقتىق قاۋىپسىزدىك كليمات وزگەرىسى مەن سۋ رەسۋرستارىنا دا تاۋەلدى ەكەنى سەزىلدى. پرەزيدەنت ورتالىق ازيادا اۋا تەمپەراتۋراسىنىڭ تومەندەۋى مەن الاتاۋ مۇزدىقتارى تەز ەري باستاۋىنا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى. بۇل قۇرعاق تۇسىنىك ەمەس، ميلليونداعان حالىقتىڭ سۋ جانە ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىنە قاتەر ەكەنىن ايتتى.
22-ءساۋىر - حالىقارالىق جەر شارىن كوگالداندىرۋ كۇنى
قازاقستان ارال تەڭىزىنىڭ قاسىرەتىنەن ساباق الىپ، كاسپي تەڭىزىن ساقتاۋعا ىنتالى. كەشەندى شارا الەم حالقىنىڭ قولداۋىنسىز شەشىلۋى قيىن. سوندىقتان قاسىم-جومارت توقايەۆ حالىقارالىق قوعامداستىقتى كاسپيدىڭ سۋ قورىن ساقتاۋ ءۇشىن جەدەل شارالاردى بىرلەسە قابىلداۋعا شاقىردى.
وسى ورايدا پرەزيدەنت بىلتىر قازاقستان فرانسيا، ساۋد ارابياسى جانە دۇنيەجۇزىلىك بانكپەن بىرلەسىپ One Water سامميتىن وتكىزگەنىن ەسكە سالدى. ال كەلەسى جىلى ءساۋىر ايىندا استانادا وڭىرلىك ەكولوگيالىق سامميتتە اناعۇرلىم باسىم باعىتتار تالقىلاناتىنىنا سەنىمدى.
جالپى جيىندا ەكولوگياعا قاتىستى قازاقستاننىڭ وڭ تاجىريبەسى مەن باستامالارى ەرەك كوزگە تۇسكەنىن كورۋگە بولادى. ەلىمىز «تازا قازاقستان» جالپىۇلتتىق اكتسياسى ارقىلى ەرىكتىلىك جۇمىسى مەن تابيعاتتى قورعاۋدا الدىڭعى شەپكە شىقتى.
ەندى ەكولوگيانى جاقسارتۋعا ەرىكتىلەردى تارتۋ مىندەتى تۇر. وسى ماقساتتا قاسىم-جومارت توقايەۆ حالىقارالىق جەر شارىن كوگالداندىرۋ كۇنىن بەلگىلەۋدى ۇسىندى.
- قازاقستاننىڭ باستاماسىمەن ب ۇ ۇ 2026 -جىلدى ورنىقتى دامۋ ماقساتتارى جولىنداعى حالىقارالىق ەرىكتىلەر جىلى دەپ جاريالادى. ۇيىمعا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ ءبارىن وسى ماڭىزدى باستاماعا قولداۋ ءبىلدىرىپ، ىنتىماقتاستىق ورناتۋعا شاقىرامىز. وسى ورايدا باس اسسامبلەياعا 22-ءساۋىردى حالىقارالىق جەر شارىن كوگالداندىرۋ كۇنى دەپ جاريالايتىن قارار قابىلداۋدى ۇسىنامىن، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
ب ۇ ۇ مىنبەرىندە ەل باسشىسى ىشكى ساياساتتاعى جاڭالىقتاردى اتاۋسىز قالدىرمادى. ينۆەستيتسيالىق الەۋەت، ورتا ءدالىزدىڭ مۇمكىندىگى، ج ي سالاسىنداعى رەفورما، ەلدىڭ ساياسي قۇرىلىمىنداعى وزگەرىس تاقىرىبىن جاتىق جەتكىزدى. ەرەكشە ەستە قالعانى، قازاقستاندا ءۇش جىلدىڭ ىشىندە تولىق تسيفرلانعان ەلگە اينالماق.
اق ءۇي الاڭى
ورايى كەلگەندە مىنبەرگە شىققان وزگە كوشباسشىلاردىڭ كەسەك ويى، تىڭ ۇستانىمىن تارقاتا كەتكەن ءجون. عالامدىق ءتارتىپ پەن قاۋىپسىزدىكتىڭ تىزگىنىن ۇستاعان الپاۋىتتاردىڭ كوزقاراسى ب ۇ ۇ-نىڭ كەلەشەگىنە تىكەلەي اسەر ەتەرى انىق. ونىڭ ۇستىنە بۇگىن قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە مۇشە ا ق ش پەن فرانسيا ليدەرلەرى وقىس مالىمدەمە جاساۋدان تارتىنباعانى بايقالدى.
الدىمەن دونالد ترامپتان باستايىق. بۇل ترامپتىڭ ب ۇ ۇ مىنبەرىنەن 2020 -جىلدان بەرى العاش رەت سويلەۋى. اق ءۇي باسشىسى مىنبەرگە شىعا سالىسىمەن تەحنيكالىق اقاۋ شىعىپ، سۋفلەردىڭ ىستەمەي تۇرعانىنا شاعىمداندى. كەيىن ءسوزىن باستاعان ول وتكىر مالىمدەمەنى قارشا بوراتقان ەدى. الدىمەن ب ۇ ۇ-نىڭ سالماعىن قۇنسىزداندىرىپ، بەيبىتشىلىكتى ورناتۋ ىسىندە جەكە ءوزى كوبىرەك ەڭبەك ەتىپ جۇرگەنىن ايتتى.
- پرەزيدەنتتىك قىزمەتىمدە جەتى بىردەي ۇزاققا سوزىلعان سوعىستى اياقتادىم، سونىڭ ىشىندە كامبودجا مەن تايلاند، كوسوۆو مەن سەربيا، كونگو مەن رۋاندا، پاكىستان مەن ءۇندىستان، يزرايل مەن يران، ەگيپەت پەن ەفيوپيا، ارمەنيا مەن ازەربايجان قاقتىعىسى بار. بىرەۋلەر ماعان وسى ەڭبەگىم ءۇشىن نوبەل سىيلىعىن بەرۋ كەرەك دەيدى. ءبىراق مەن ءۇشىن ەڭ ۇلكەن سىيلىق ەندى وسى ەلدەردە سوعىستىڭ توقتاپ، بالالاردىڭ امان قالاتىنى، - دەدى اق ءۇي باسشىسى.
ارينە، مۇنداي ءسوز سىڭايى ترامپتىڭ ريتوريكاسىنا جات ەمەس. اتالعان ويدى بۇرىن دا تالاي مارتە ەستىپ ءجۇرمىز. اسىرا ايتىلعان تۇسى بولعانىمەن، ءىشىنارا اقىلعا قونىمدى دا. بىرنەشە ساعاتتان كەيىن ءسوز العان پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ تا ازەربايجان مەن ارمەنيا قارىم-قاتىناسىنىڭ قالىپقا كەلۋىنە ا ق ش-تىڭ اراعايىندىق جاساعانىن ايتقان ەدى.
اق ءۇي باسشىسىنا ەۋروپا ەلدەرىنىڭ رەسەيدەن ەنەرگيا رەسۋرستارىن ساتىپ الۋى ۇناماعان سەكىلدى. ناتو-عا مۇشە ەلدەر رەسەي مۇنايىنان باس تارتپاسا، سوعىس تا توقتامايدى دەگەن وي ايتتى. سولاي دەي تۇرا ول ەۋروپاداعى ەنەرگەتيكالىق داعدارىس شيەلەنىسىپ تۇرعانىن مىسالعا كەلتىرگەن. الايدا ترامپ تالابى بار، بالاما جولى جوق تاقىرىپ كوتەردى دەسەك بولاتىنداي.
ا ق ش كوشباسشىسى يران، گازا مەن رەسەيگە بايلانىستى ساياسي ۇستانمدارىن ورتاعا سالدى. ايتۋىنشا، يران يادرولىق نەمەسە بيولوگيالىق قارۋ جاساۋدى ءبىرجولاتا توقتاتۋى كەرەك. ەگەر بۇعان جول بەرسە، ب ۇ ۇ-نىڭ وزىنە جويىلۋ قاۋىپى تونەدى. ال كرەمل بەيبىت كەلىسىمگە كەلمەگەن جاعدايدا اۋىر تاريفتەر سالۋعا دايىن، پالەستينانى مەملەكەت رەتىندە تانۋدى حاماس-قا تىم ۇلكەن سىيلىق دەپ قىسقا قايىردى.
قاي ەلدەر پالەستينانى مويىندادى؟
ءسوزسىز، ب ۇ ۇ-داعى ەڭ ايتۋلى تاقىرىپ پالەستينانى مەملەكەت رەتىندە مويىنداۋ ۇستانىمى بولدى. بىرنەشە كۇن بۇرىن اۆستراليا، كانادا، پورتۋگاليا، ۇلى بريتانيا پالەستينانى مەملەكەت دەپ تانىعان بولاتىن. ب ۇ ۇ جيىنىندا بۇل قاتارعا فرانتسيا مەن تۇركيا قوسىلدى. الداعى ۋاقىتتا مالتا، اندوررا، بەلگيا، ليۋكسەمبۋرگ، سان-مارينو دا كوزقاراسىن ناقتىلاماق.
كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ تاۋەلسىز ستاتۋسىن الۋى ءۇشىن ب ۇ ۇ-دا مويىندالۋى اسا قاجەت. فرانتسيا پرەزيدەنتى ەممانۋەل ماكرون مەن تۇركيا مەملەكەت باسشىسى رەجەپ تايىپ ەردوعاننىڭ ۇيىم جيىنىندا تىكەلەي مويىنداپ، وزگە ەلدەردى قوسىلۋعا شاقىرۋى پالەستينانىڭ ازاتتىعى ءۇشىن جاسالعان ناقتى ساياسي-قۇقىقتىق قاداممەن تەڭ.
نەلىكتەن؟ سەبەبى ب ۇ ۇ-دا بۇل ماسەلە بىرنەشە رەت باسى اشىق كۇيدە قالعان- دى. ەستە بولسا، ۇيىم قارارىنا سۇيەنسەك، بۇعان دەيىن پالەستينا جەرىندە ەكى مەملەكەت قۇرىلۋى كەرەك بولعان. ءبىرى - ەۆرەي مەملەكەتى، ەكىنشىسى - اراب مەملەكەتى. 1948 -جىلى يزرايل تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعانىمەن، اراب ەلى - پالەستينا مەملەكەتى سول كۇيى قۇرىلعان جوق، ۇلتتىق اكىمشىلىك دەڭگەيىندە قالدى.
ازىرگە انكارا مەن پاريجدىڭ بۇل شەشىمىن الپاۋىت G7 ەلدەرى تولىق قابىلداعان جوق. ا ق ش، يتاليا، گەرمانيا سەكىلدى مەملەكەتتەر قولداۋدان تارتىنىپ وتىر.
قىزىعى، ب ۇ ۇ باس اسسامبلەياسى اياسىندا وتكەن پالەستينا سامميتىندە تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعاننىڭ ميكروفونى ءوشىپ قالدى. تەحنيكالىق اقاۋ ءدال «گازاداعى گەنوتسيد» تۋرالى ايتا باستاعان تۇسقا سايكەس كەلىپ، ميكروفون 1 مينۋت 40 سەكۋند بويى وشكەنى الەمدىك ب ا ق-تا قىزۋ تالقىلاندى. كەيىن تۇركيانىڭ قوعامدىق بايلانىس باسقارماسى كەلەڭسىزدىك رەگلامەنتكە سايكەس بولعانىن ايتتى. ياعني تەحنيكالىق ەرەجەگە سايكەس، بەلگىلەنگەن ۋاقىتتان اسقان سپيكەردىڭ ميكروفونى اۆتوماتتى تۇردە سونەدى ەكەن.
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىندا ايتىلعان ويدىڭ شەڭبەرىنە الەمدىك قاقتىعىستار، رەفورمالاۋ ماسەلەسى، ءوزارا كەلىسىم ماسەلەلەرى كىرگەنىن كوردىك. ءبارىنىڭ ورتاق ىنتاسى - سوعىس اتاۋلىنى توقتاتۋ، بەيبىت ومىرگە قادام جاساۋ. بۇل ورايدا مەملەكەت باسشىسىنىڭ «كوشباسشىلار جاۋاپكەرشىلىگى» يدەياسى ىزگى ويلاردىڭ اياقسىز قالماۋىنا تۇرتكى بولاتىنىنا سەنىم باسىم.
اۆتور
ەرسىن شامشادين
