بةكبولات تئلةؤحان: قذر مؤزئكانئ شئعاراتئن عاريفوللا قذرمانعاليةأ بةتحوأةن ةمةس قوي
- 1996- جئلئ شئققان ءاندئ 15 جئلدان كةيئن ءبئر كئسئ (مةرؤةرت قذرماعاليةأا - رةد.) «ذيقئسئنان شوشئپ ويانئپ»، اأتورئن تاؤئپ، پلاگياتقا ذيعارئپ، ماعان كئنا تاقتئ. بذل تؤرالئ اثگئمة تامئزدئث ورتاسئ كةزئندة سايتقا شئقتئ. ول كةزدةرئ مةن دةمالئستا ءارئ رامازان ايئندا ورازا ذستاپ جذرگةنمئن. بذعان تئس جارماؤئمنئث نةگئزگئ سةبةبئ، جامباسئن اشئپ جذرگةن سايتتئ ودان ءارئ جارنامالاعئم كةلمةدئ. ويتكةنئ ةلدئث ءبارئ: - بذل نة ايتادئ ةكةن، دةپ وقي باستايدئ. ال مةن ول سايتتئ وقئتقئم كةلگةن جوق. سالماقتئ، ءجونئ ءتذزؤ ب ا ق-قا جاؤاپ بةرگئم كةلدئ. وكئنئشكة قاراي، ونداي ب ا ق وكئلدةرئ بذل ماسةلةگة قاتئستئ ماعان كةلگةن جوق. جالپئ، بذلاردئث كئنالاپ وتئرعان ماسةلةسئ مئناؤ: - ةگةر عاريفوللا قذرمانعاليةأتئث 1977 - جئلئ ذستاعان «نوكيا» ذيالئ تةلةفونئن بةكبولات تئلةؤحان ونئث ذيئنة كئرئپ، ذرلاپ اكةتئپتئ دةسة نة بولادئ؟ ءبئز وعان: «1977- جئلئ ذيالئ تةلةفون دةگةن نارسة جوق بولدئ. حالئق ونداي نارسةنئ بئلمةيتئن ةدئ»، دةپ قارامايمئز با؟ سول سةكئلدئ، 1977- جئل بئلاي تذرسئن، 1990 - جئلدارعا دةيئن قازاق پوةزياسئندا ونداي ريفما، «قازاقستانئم، جاسئل ورمانئم» دةپ كةلةتئن بةس بؤئندئ ذيقاس بولعان جوق. بذل ءبئرئنشئ جالا. قازاقتئث ءداستذرلئ كومپوزيتورلارئ ءان شئعارعان كةزدة الدئمةن ءسوزدئ قويادئ دا، ونئث ذستئنة يمپروأيزاسيا جاسايدئ. انا ءاننئث ءسوزئ جوق. قذر مؤزئكانئ شئعاراتئن عاريفوللا قذرمانعاليةأ بةتحوأةن ةمةس قوي. ول كئسئ ءبئرئنشئ كةزةكتة - ءانشئ. ةكئنشئدةن، ول كئسئنئث شئعارعان ولةثدةرئنئث دةنئ جةتئ-سةگئز بؤئندئ جئر ذلگئسئندة نةمةسة ون ءبئر بؤئندئ قارا ولةث تذرئندة بولئپ كةلةدئ. تذمانباي مولداعاليةأ، يسرايل ساپاربايلار مةن «ةلئم مةنئث» ءانئنئث سوزئنة دةيئن ونداي ريفما قازاق مؤزئكاسئندا مذلدةم بولمادئ. تةك ابذيئربةك تئناليةأتئث «اس-سؤئن با ةدئ اتاثنان قالعان، ئشپةگةن كئسئ قاتاردان قالعان» دةيتئن اراق تؤرالئ ولةثئ بار-تئن. وسئعان دةيئن مؤزئكاعا قاتئسئ بار ادام رةتئندة ونداي ءاندئ ةستئگةن جوقپئن.
- سوتقا باراتئن ءئس بولدئ-اؤ شاماسئ؟
- وعان سوتقا بةر دةسةم، سوتقا بةرمةيدئ. بئزدةگئ زاثنئث ءراسئمئ بويئنشا، مةن ةث ءبئرئنشئ ونئ سوتقا بةرمةيدئ ةكةنمئن. الدئمةن «سةن بذل ايتقانئثنان قايت»، دةگةن سئثايدا حات جازؤعا ءتيئسپئن. ول ايتقانئنان قايتپاعان جاعدايدا عانا سوت مةنئث شاعئمئمدئ قابئلدايدئ ةكةن. مةنئث ةندئ سول نارسةگة جذگئنؤئمة تؤرا كةلئپ وتئر.
- كومپوزيتور كةثةس دذيسةكةيةأ ءسئزدئ «ءاندئ پايدالانئپ كةتتئم دةپ ايتتئ» دةيدئ. بذل قانشالئقتئ راس؟
- مذقاعاليدئث: «كذپئ كيگةن قازاقتئث قارا ولةنئث، شةكپةن جاؤئپ وزئنة قايتارامئن» دةپ جازعانئ بار. وسئعان قاراپ مذقاعالي بارلئق ولةثئن اباي، شورتانباي، دؤلات، بذقار، دوسمانبةتتةردةن ذرلاپ الدئ دةمةيمئز. سول سياقتئ، مؤزئكالئق يئرئمدةردئث كةيبئرئ قايتالانادئ. «ةلئم مةنئث» انئندة دة قاراتاؤ، قاعذرتتئث سارئنئ بار ةكةنئ جاسئرئن ةمةس. ءبئراق ول تذقئر مةن بذل تذقئردئث اراسئ بولةك دةمةكشئ، باتئس قازاقستانداعئ انشئلئك مؤزئكاعا ءذش قايناسا سورپاسئ قوسئلمايدئ. وسئ سارئندئ عارةكةثنئث دومبئرا تارتؤ ستيلئنة سالئپ تارت دةسةك، مئقتئ دةگةن دومبئراشئنئث ءوزئ سالا المادئ. ةگةر جالا جابام دةگةن ادامدار: - كةنةننةن، التئنبةك قورازبايةأتان ءيا بولماسا جةتئسؤ ءوثئرئنئث نارتاي داستذرئندةگئ اؤةندةرئنةن ذرلاپتئ، قوبئز اؤةندةرئنة سذيةنئپتئ دةسة، ءبئرشاما قيسئندئ بولار ةدئ. ال باتئس قازاقستانداعئ انشئلئك ونةردةگئ ءداستذردئث نةگئزئنة سذيةنئپتئ دةؤ ول - بارئپ تذرعان وتئرئك.
- قايرات لاما ءشارئپتئث حيدجاپقا تئيئم سالؤ، نامازحانالاردئ جابؤ تؤرالئ ايتقانئنا قارسئلئق ءبئلدئردئثئز. ءبئراق قازئر مةكتةپتةردة بذعان قارسئ كذرةس قئزؤ ءجذرئپ جاتئر...
- قيسئن، لوگيكا دةيتئن نارسة بولادئ. كةز-كةلگةندئ ءوزئنئث ئثعايئنا قاراي تارتا بةرؤ دةگةن قيسئنعا كةلمةيدئ. قازاقتا التئنشاش، قاراشاش، سذلؤشاش دةيتئن اتتار بولدئ. ول ورامال تارتپاؤعا مذلدةم دالةل ةمةس. انايئ بولسا دا ايتؤ كةرةك، «ايمان-شولپان» جئرئندا كوتئبار دةيتئن باتئر بار. ونئث اتئ سولاي بولسا، باسقا ادامداردا ونداي ورگان جوق دةيتئن ءسوز جوق. اتئ وسئلاي بولسا، مئندةتتئ تذردة سول جةرئ اشئق ءجذرسئن دةؤ ةمةس. التئنشاش، سذلؤشاش، قاراشاش دةسةك، ول شاشئ اشئق ءجذرسئن دةگةندئ بئلدئرمةيدئ. بارلئق تاريحي تؤئندئلاردئ، ءابئلحان قاستةيةأتئث سالعان سؤرةتئن قارايئق. سوسياليستئك رةاليزمنئث جئرشئسئ بولعان شةبةردئث بارلئق تؤئندئلارئندا ايةلدةردئث باسئندا جاؤلئق ءجذر. تةگئس ورامال تاققان. بذل ورايدا ونئ ءبئر نارسةگة سذيةنئپ ايتؤدئث، عالئمسئنؤ، تاريحتئ بئلگئشسئنؤدئث قاجةتئ شامالئ. ةكئنشئ نامازعا بايلانئستئ ماسةلة شئنئمةن ئسكة اساتئن بولسا، قيئن بولماقشئ. ءارئ-بةرئدةن سوث بذل اقئلعا سئيا ما؟ بذنئث ارعئ جاعئندا الةؤمةتتئك جاعدايدئ ءورشئتئپ جئبةرؤ قاؤپئ تذر. سوندئقتان مةن ءدئن تؤرالئ زاثدئ تالقئلاؤدان قالمايمئن. ةگةر قابئلدانئپ كةتسة، ةل امان، جذرت تئنئشتا قئلمئسكةر بولئپ شئعا كةلمةيمئن بة؟!
- تالقئعا تذسكةن ءتئل ماسةلةسئنة نة دةيسئز؟
- شئنئمدئ ايتسام اشئق حاتتئ جاقسئلاپ وقي المادئم. جالپئ، تئلگة بايلانئستئ مةنئث قارئم-قاتئناسئم، كوزقاراسئم ونسئز دا بةلگئلئ. مةنئث ويئمشا، تاپ قازئرگئ كةزةثدة قوعامداعئ تذراقسئزدئققا سةبةپ بولاتئن نارسةلةردئث ءبارئن قوزعاؤعا دايئن. ءتئلدئ يا ءدئندئ سئلتاؤ قئلا ما، باسقانئ قوزعاي ما، بذل كوزئ قاراقتئ ادامعا دذرئس ذسئنئس دةپ ايتا المايمئن.
سذحباتتاسقان - جانكةلدئ قارجان
دةرةككوزئ:«حالئق ءسوزئ» گازةتئ