ۇكىمەت سۋ تاپشىلىعى قاۋپى بار وڭىرلەردى باسىم تارتىپپەن قارجىلاندىرۋدى ۇسىندى

استانا. KAZINFORM - بۇگىن ۇكىمەتتىڭ كەزەكتى وتىرىسىندا كوكتەمگى ەگىس جۇمىستارىن جۇرگىزۋ جانە ۆەگەتاتسيالىق كەزەڭدى وتكىزۋ تاقىرىبى قارالدى. پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ ءبىرقاتار مەملەكەتتىك ورگانعا جاڭا مىندەتتەر جۇكتەدى.

ۇلتتىق ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى باسىم باعىتتا

پرەمەر-مينيستر الەمدە اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ باعاسى مەن ولارعا دەگەن سۇرانىستىڭ ءوسۋ تەندەنتسياسى بايقالعانىن اتاپ ءوتتى. وسىعان بايلانىستى ۇلتتىق ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى مەن اگرارلىق سەكتوردىڭ ەكسپورتتىق الەۋەتىن نىعايتۋ، ونىڭ ىشىندە اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن تەرەڭ وڭدەۋدى ىنتالاندىرۋ باسىم باعىتتارعا اينالدى.

- بۇل رەتتە ەگىس ناۋقانىن ۋاقىتىلى ءارى ساپالى وتكىزۋ ايرىقشا ماڭىزعا يە. ۇكىمەت اۋىل شارۋاشىلىعى جۇمىستارىن قارجىلاندىرۋ مەن ماتەريالدىق-تەحنيكالىق قامتۋ بويىنشا بارلىق قاجەتتى شارانى قابىلدادى. وسى كەزەڭدە جوسپارلانعان ءىس-شارالاردىڭ ءتيىمدى ءارى ۇيلەسىمدى ىسكە اسۋىن قامتاماسىز ەتۋ وتە ماڭىزدى. ەگىن ناۋقانى بەلگىلەنگەن مەرزىمدە اياقتالۋى كەرەك، - دەدى ولجاس بەكتەنوۆ بۇگىنگى ۇكىمەت وتىرىسىندا.

سونداي-اق ول ديقاندار ىشكى جانە سىرتقى نارىقتا تۇراقتى سۇرانىس بايقالاتىن داقىلداردىڭ ەگىس القاپتارىن ۇلعايتۋ قاجەتتىگىن، وسىنداي باعىتتاردا مەملەكەتتىك قولداۋعا باسىمدىق بەرىلۋى كەرەگىن ايتتى. ەگىس القاپتارىنىڭ قۇرىلىمىن ءارتاراپتاندىرۋ بويىنشا بەكىتىلگەن جوسپارلار ىسكە اسىرىلۋى قاجەت.

ماسەلەن، بيىل ەلىمىزدە كۇرىش پەن ماقتانىڭ ەگىس القاپتارى كەمىندە 41 مىڭ گەكتارعا قىسقارتىلادى. ەكى جىلدا بيداي القابى 750 مىڭ گەكتارعا قىسقاردى. ازىقتىق جانە مايلى داقىلدار القاپتارى وسى جىلى 3,3 ميلليون گەكتار، كۇنباعىس القابى العاش رەت 1,4 ميلليون گەكتار بولادى. ءداندى جانە بۇرشاق داقىلدارىن 16,6 ميلليون گەكتارعا ورنالاستىرۋ جوسپارلانىپ وتىر.

ۇكىمەتتەگى بريفينگتە اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى ايداربەك ساپاروۆ ىشكى نارىقتى قانتپەن قامتۋ جايلى سەنساتسيالىق بولجام ايتتى. ەلىمىزدەگى ءتورت زاۋىتتىڭ ۇشەۋى قانت قىزىلشاسىن، بىرەۋى قانت قۇراعىمەن جۇمىس ىستەيدى. ۇشەۋىنىڭ بيىل جۇكتەمەسى وتە اۋىر بولدى. كەشە بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنىڭ ينۆەستورلارى قانت وندىرەتىن زاۋىت سالعالى جاتقانىن ايتتى. سول زاۋىت سالىنىپ، ءتورت زاۋىت رەكونسترۋكتسيادان وتسە، ىشكى قامتۋ 80-100 پايىزعا جەتەدى.

سونداي-اق مينيستر بىلتىرعىداي كارتوپ تاپشىلىعى بولمايتىنىن ايتىپ وتىر. بىلتىر كارتوپ شىعىمى جاقسى بولدى. ونىڭ 600 مىڭ تونناعا جۋىعى ەكسپورتتالسا، يمپورت كولەمى بار-جوعى 60 مىڭ توننا عانا. بيىل كارتوپ ەگەتىن القاپ تاعى 9 مىڭ گەكتارعا ۇلعايتىلدى. الىنعان كارتوپتى ساقتايتىن ورىندار دا سالىنىپ، ارنايى جول كارتاسى بەلگىلەنگەن.

تىڭايتقىش ۇلەسى عىلىمي قاجەتتىلىكتىڭ پايىز59 ىن عانا قامتيدى

- تىڭايتقىشتار سەبۋ كولەمى ءالى دە بولسا، عىلىمي دالەلدەنگەن قاجەتتىلىكتەن اناعۇرلىم از بولىپ وتىر. وسىعان بايلانىستى ىشكى نارىقتى تىڭايتقىشتارمەن باسىم تارتىپپەن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا وتاندىق وندىرۋشىلەردى ىنتالاندىرۋ شارالارىن قابىلداۋ قاجەت. ونەركاسىپ جانە اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىكتەرىنە ديقانداردى جەتكىلىكتى كولەمدە قولجەتىمدى تىڭايتقىشتارمەن قامتاماسىز ەتۋ جۇمىسىن ۇيلەستىرۋدى تاپسىرامىن، - دەدى ۇكىمەت باسشىسى.

اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترىنىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىزدە بيىل تىڭايتقىش قولدانۋ كورسەتكىشى بىلتىرعىمەن سالىستىرعاندا 600 مىڭ تونناعا وسەدى. وتكەن جىلى العاش رەت تىڭايتقىشتاردى ەنگىزۋ كولەمى 1,3 ميلليون توننانى قۇرادى. بيىل 1,9 ميلليون توننا كولەمىندە تىڭايتقىشتار ەنگىزۋ بويىنشا ينديكاتور بەلگىلەندى، بۇل كورسەتكىش عىلىمي نەگىزدەلگەن قاجەتتىلىكتىڭ 59 پايىز- نا دەيىن جەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. اتالعان كورسەتكىشكە قول جەتكىزۋ ماقساتىندا ۇكىمەت رەزەرۆىنەن تىڭايتقىشتاردى سۋبسيديالاۋعا قوسىمشا 48,4 ميلليارد تەڭگە بولىنگەن.

- بۇگىنگى كۇنى 991 مىڭ توننا تىڭايتقىشقا كەلىسىمشارت جاسالىپ، ونىڭ 841 مىڭ تونناسى جونەلتىلدى. الايدا وبلىستاردىڭ تىڭايتقىشتاردى قولدانۋ كولەمى ءار ءتۇرلى: قىزىلوردا، سولتۇستىك قازاقستان، جەتىسۋ وبلىستارىندا تىڭايتقىشتاردى جونەلتۋدىڭ كورسەتكىشى جوعارى بولسا، ال كەيبىر وبلىستاردا تىڭايتقىشتاردى جونەلتۋ جۇمىستارى باياۋ ءجۇرىپ جاتىر (اقمولا 21 پايىز، قوستاناي 29 پايىز، جامبىل 37 پايىز، قاراعاندى 38 پايىز). اكىمدىكتەر وسى باعىتتا جۇمىستى جانداندىرىپ، تىڭايتقىشتاردى جونەلتۋ ماسەلەسىن تۇراقتى باقىلاۋدا ۇستاۋ قاجەت، - دەدى اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى ايداربەك ساپاروۆ.

ال 2030-جىلعا قاراي ەلدەگى تىڭايتقىش ءوندىرۋ كولەمى 4 ميلليون تونناعا دەيىن ۇلعايادى.

ديزەل تاپشىلىعى قولدان جاسالماۋى كەرەك

بيىل 30-قاڭتاردا ەنەرگەتيكا جانە اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىكتەرى «2025-جىلعى كوكتەمگى ەگىس جۇمىستارىنا 400,9 مىڭ توننا ديزەل وتىنىن جەتكىزۋ كەستەسىن» بەكىتتى. ديزەل باعاسى - 1 ليترى ءۇشىن قوسىلعان قۇن سالىعىمەن بىرگە 254 تەڭگە، بۇل جانارماي قۇيۋ ستانتسياسىنداعى بولشەك ساۋدا باعاسىنان شامامەن 20 پايىز ارزان.

پرەمەر مۇنى ماقساتسىز پايدالانۋ، الىپساتارلىقپەن وتكىزۋ جانە جاساندى تاپشىلىق جاساۋ فاكتىلەرىنە مۇلدەم جول بەرۋگە بولمايتىنىن باسا ايتتى.

- بەلگىلەنگەن كولەمدە ارزانداتىلعان ديزەل وتىنىمەن ۇزدىكسىز قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى ەرەكشە نازار اۋدارۋدى تالاپ ەتەدى. بۇل ءبىرىنشى كەزەكتە اكىمدىكتەردىڭ جاۋاپكەرشىلىگى. بۇگىندە شامامەن 220 مىڭ توننا وتىن جونەلتىلدى. پرەزيدەنت تاپسىرماسى بويىنشا بيىل مەملەكەتتىك قولداۋ كولەمى ەداۋىر ۇلعايدى. كوكتەمگى ەگىس جانە ەگىن جيناۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە 700 ميلليارد تەڭگە، جەڭىلدەتىلگەن ليزينگ باعدارلامالارىنا 200 ميلليارد تەڭگە ءبولىندى. بۇل رەتتە قارجىلاندىرۋ تەك قانا ءتيىمدى ءارى ادال وندىرۋشىلەرگە بەرىلۋى ءتيىس. اكىمدىكتەرگە بيۋجەت قاراجاتىنىڭ ماقساتتى جانە ۇتىمدى پايداعا اسۋىنا تۇراقتى مونيتورينگ جۇرگىزۋدى تاپسىرامىن، - دەدى و. بەكتەنوۆ.

سونىمەن بىرگە، ديزەل وتىنى قوزعالىسىنىڭ اشىقتىعى مەن باقىلاۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن جەكە پين-كودتار الىندى. وتاندىق ديزەل سارى، كوك جانە قىزىل تۇستەرگە بويالىپ، ەلەكتروندى شوت-فاكتۋرا جۇيەسىنە ديزەل وتىنى ءۇشىن بولەك ۆيرتۋالدى قويما قۇرىلعان.

ۇكىمەت باسشىسى فەرمەرلەردى جانار-جاعارماي ماتەريالدارىمەن ۇزدىكسىز جابدىقتاۋ ءۇشىن وبلىس اكىمدىكتەرىنە جۇيەلى مونيتورينگ جاساپ، جەڭىلدەتىلگەن ديزەل وتىنىنىڭ جونەلتىلگەن جانە قالعان كولەمى تۋرالى جاڭارتىلعان اقپاراتتى ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنە اپتا سايىن ۇسىنۋدى تاپسىردى.

سۋ تاپشىلىعى قاۋپى بار وڭىرلەر ءبىرىنشى قارجىلاندىرىلۋى كەرەك

سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاتسيا ءمينيسترى نۇرجان نۇرجىگىتوۆ وڭتۇستىك وڭىرلەردەگى سۋارمالى ەگىستىكتە سۋ تاپشىلىعى بولۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتتى. ەلدەگى سۋ رەسۋرستارىنىڭ ەڭ ءىرى تۇتىنۋشىسى - اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسى، ونىڭ ۇلەسىنە جالپى سۋ پايدالانۋدىڭ 60 پايىزدان استامى تيەسىلى. اۋىل شارۋاشىلىعىنا جىل سايىن بولىنەتىن 15 تەكشە كيلومەتر سۋدىڭ شامامەن 12 تەكشە كيلومەترى تۇراقتى سۋارۋعا جۇمسالادى، ونىڭ 98 پايىزى ەلىمىزدىڭ بەس وڭتۇستىك وبلىسىنا - الماتى، جەتىسۋ، جامبىل، تۇركىستان جانە قىزىلوردا وبلىستارىنا تيەسىلى.

كوكتەمگى اۋا رايىنىڭ قالىپتان تىس جىلى بولۋىنا بايلانىستى ۆەگەتاتسيالىق كەزەڭ ورتاشا جىلدىق مەرزىممەن سالىستىرعاندا 20 كۇنگە ەرتە باستالدى. توپىراقتىڭ ۇستىڭگى قاباتىنداعى ىلعالدىڭ از بولۋىنا بايلانىستى ەگىستىكتەردىڭ ۆەگەتاتسيانىڭ باستاپقى كەزەڭىندەگى سۋعا قاجەتتىلىگى ورتا ەسەپپەن 50 پايىزعا ارتتى. بۇل سۋارمالى كوزدەرگە قوسىمشا جۇكتەمە ءتۇسىرىپ، الداعى ايلاردا سۋ تاپشىلىعى ءقاۋپىن كۇشەيتىپ وتىر.

- ديقانداردى قاجەتتى سۋ رەسۋرستارىمەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ ماڭىزى زور. اۋا رايىنىڭ قولايسىز بولۋى بولاشاق ەگىننىڭ ساپاسى مەن كولەمىنە اسەر ەتپەۋى كەرەك. ىلعالدى كوپ تالاپ ەتەتىن داقىلدارعا تاۋەلدىلىكتى ازايتۋ شارالارىن قابىلداۋ، عىلىمي ينستيتۋتتاردى جۇمىلدىرا وتىرىپ، فەرمەرلەردىڭ قۇرعاقشىلىققا ءتوزىمدى اگروتەحنولوگيالارعا كوشۋى بويىنشا جەر- جەردە ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جانداندىرۋ كەرەك، - دەدى ولجاس بەكتەنوۆ.

و. بەكتەنوۆ سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاتسيا مينيسترلىگىنە قارجى مينيسترلىگىمەن جانە وبلىس اكىمدىكتەرىمەن بىرلەسىپ، سۋ ۇنەمدەيتىن تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ جۇمىسىن جانداندىرۋدى تاپسىردى.

- سۋ تاپشىلىعى قاۋپى جوعارى وڭىرلەردى باسىم تارتىپپەن قارجىلاندىرۋدى كوزدەۋ قاجەت. سونداي- اق، ديقانداردىڭ تامشىلاتىپ جانە جاڭبىرلاتىپ سۋارۋعا كوشۋىن ىنتالاندىرۋ جونىندەگى شارالار كەشەنىن ىسكە اسىرعان ءجون. جەدەل ارەكەت ەتۋ ءۇشىن ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگى مەتەوبولجامداردى ۋاقىتىلى ۇسىنۋى كەرەك، - دەدى پرەمەر-مينيستر.

ءوز كەزەگىندە ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى ەرلان نىسانبايەۆ قۇرعاقشىلىق بولۋى مۇمكىن وڭىرلەردى اتادى جانە ەگىن ەگۋ جۇمىستارىن ەرتەرەك باستاۋدى ۇسىندى. مامىر ايى ەلدىڭ كوپ بولىگىندە ىستىق جانە قۇرعاق بولادى دەپ بولجانىپ وتىر. الايدا استىق ەگەتىن وڭىرلەردە، تاۋ بوكتەرىندە جانە وڭتۇستىكتە جاۋىن-شاشىن كولەمى كليماتتىق نورماعا جاقىن مولشەردە بولادى دەپ بولجانعان.

سونداي-اق، مامىردا قوستاناي وبلىسىنىڭ وڭتۇستىگىندە، باتىس قازاقستان جانە ماڭعىستاۋ وبلىستارىنىڭ وڭتۇستىك-باتىس بولىگىندە، قىزىلوردا وبلىسىنىڭ سولتۇستىك-باتىسىندا، الماتى جانە جامبىل وبلىستارىنىڭ سولتۇستىگىندە، قاراعاندى وبلىسىنىڭ وڭتۇستىگىندە، سونداي-اق اقتوبە، اتىراۋ، اباي جانە تۇركىستان وبلىستارىنىڭ جەكەلەگەن اۋداندارىندا قۇرعاقشىلىق بولۋى مۇمكىن.

- اگرارلىق سەكتوردى سيفرلاندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. ۇكىمەت ەگىس القاپتارىن مونيتورينگتەۋ ءۇشىن دروندار ساتىپ الۋعا قاراجات ءبولدى. اۋىل شارۋاشىلىعى، سۋ رەسۋرستارى، تسيفرلىق دامۋ مينيسترلىكتەرى اۋىل شارۋاشىلىعى داقىلدارىن مونيتورينگتەۋگە، سىن-قاتەردى ەرتە انىقتاۋعا باعىتتالعان سيفرلىق قۇرالداردى ەنگىزۋدى ونىڭ ىشىندە وتاندىق تەحنولوگيالىق شەشىمدەر مەن ستارتاپتاردى ىنتالاندىرىپ، جۇمىستى جانداندىرۋى قاجەت، - دەدى پرەمەر-مينيستر.

سونىمەن بىرگە، پرەمەر-مينيستر اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنە بايتەرەك حولدينگىمەن بىرلەسىپ، وتىنىمدەردى قاراۋ راسىمدەرىن وڭتايلاندىرۋدى جانە ديقانداردى بارىنشا قامتي وتىرىپ، جەڭىلدەتىلگەن قارجىلاندىرۋدى اشىق ۇسىنۋدى تاپسىردى.