ورتامىزدى «ورالمان» اكسياسى تولتىرا الا ما؟
قازاقستان سوڭعى بەس جىلدا شەتەلدىكميگرانتتارعا قولايلى ەلدەر اراسىندا 129-ورىننان 77-ورىنعا كوتەرىلىپتى. ق ر ىشكىمينيسترلىگىنىڭ دەرەگى وسىلاي دەيدى. ياعني شەتەلدەن ەكى قولعا ءبىر كۇرەك سۇراپكەلگەندەر ءۇشىن ءبىزدىڭ ەل جايلى بولا ءتۇستى دەگەن ءسوز. تەك وتكەن جىلدىڭوزىندە كوشى- قون قىزمەتى ارقىلى 434 مىڭنان استام رۇقسات بەرىلگەن. تەك ەڭبەكرۇقساتىن 17480 ميگرانت السا، بيىل جىل باسىنان بەرى 15848 شەتەلدىك بىزدە جۇمىسقاورنالاسقان. ەڭبەك ميگرانتتارى ءۇشىن ەسىگى ايقارا اشىق قازاقستان قانداستارىمىزدىقالاي قابىلداپ جاتىر؟ وسى ساۋالعا جاۋاپ ىزدەپ، نۇر- سۇلتان قالاسىنداعى كوشى-قون قىزمەتىنىڭ ورتالىعىنا باس سۇققانبىز.
ايتۋعان جىلقىباي دەگەن قانداسىمىزدى قولىنداعىقۇجاتتارىمەن كەزەكتە تۇرعان جەرىنەن جولىقتىردىق. ءوزى قىتايدىڭ ءۇرىمجىقالاسىنان كەلىپتى. «قازاقستانعا ءبىرىنشى رەت كەلۋىم. وسىندا ناعاشىلارىم بار.رەسميلىككە سالساق، سولارعا قىدىرىپ كەلدىم دەپ ايتۋعا بولادى. ەندىگى ماقساتىم -قازاقستاننىڭ ازاماتتىعىن الۋ. ايەلىم مەن بالالارىم دا وسىندا. ورالمان كۋالىگىنالىپ بولدىق. ازاماتتىققا ءوتىنىش بەرۋ ءۇشىن قۇجاتتار جيناپ ءجۇرمىن» ، - دەيدىول.
سوزىنە قاراعاندا، ازاماتتىق راسىمدەۋدەقازاقستان تاراپىنان ەشبىر كەدەرگى بولماعان. «باسىندا 4-5 كۇندەي ۋاقىت كەتكەنشىعار. مەديتسينالىق انىقتاما الۋ ءسال ۇزاقتاۋ ەكەن. بۇكىل قۇجاتتى نوتارۋيسارقىلى قازاقشاعا اۋدارتتىق. ەندى ازاماتتىققا تاپسىرامىز. ءۇرىمجىنىڭ ىلەاۋدانىندا تۋعانمىن» ، - دەيدى قىتايلىق قازاق. وسىنداي جولمەن ەلگە ورالىپجاتقانداردىڭ قاراسى كوبەيگەن كورىنەدى. نۇر- سۇلتان قالاسىنىڭ كوشى- قون پوليتسياباسقارماسىنا قاراستى ازاماتتىق ءبولىمنىڭ ەرەكشە تاپسىرما جونىندەگى اعاينسپەكتورى جانار جاقىپوۆانىڭ سوزىنە سەنسەك، ەلورداعا قونىس اۋدارعان قانداستارسانى بيىل وتكەن جىلعىدان الدەقايدا كوپ بولاتىن ءتۇرى بار. 2018 -جىلى بارلىعى 368ورالمان كوشىپ كەلسە، بيىل 6 ايدىڭ وزىندە 583 ادام قازاق استاناسىنا قونىساۋدارعان.
«ورالمان كۋالىگىن الماعاندار تۇراقتىتىركەۋگە تۇرىپ، «ورالمان» مارتەبەسىنە يە بولىپ، ىقتيار حات العاننان كەيىنقازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىنا تىكەلەي تاپسىرا الادى. وعان ءارى كەتسە 3اي ۋاقىت كەتەدى. بيىلعى جىلدىڭ باستى وزگرىسى وسى بولىپ تۇر» ، - دەيدى ورتالىقوكىلى. ال «ورالمان» اكسياسىنىڭ ارقاسىندا 200 گە جۋىق قانداسىمىز ازاماتتىقراسىمدەگەن.
«بيىل ناۋرىز ايىندا «ورالمان» اكسياسىباستاۋ الدى. ماقساتى - ۇلتى قازاق شەتەل ازاماتتارىنا جەڭىلدىكپەن ازاماتتىقبەرۋ. اكسيا باستالعالى «ورالمان» مارتەبەسىنىڭ ۋاقىتى ءوتىپ كەتكەن 198قانداسىمىز انىقتالدى. ونىڭ 196 سى جەڭىلدىكپەن ازاماتتىق راسىمدەپ جاتىر. تەك 2ادام ازاماتتىق الۋدان باس تارتتى» ، - دەيدى مامان.
بۇل تەك ەلورداداعى ستاتيستيكا. الرەسپۋبليكا بويىنشا اكسيا جاريالانعان ساتتەن بەرى ورالمان كۋالىگىنىڭ مەرزىمىاياقتالعان 5122 ەتنيكالىق قازاق قۇجات مەرزىمىن ۇزارتقان. ونىڭ ىشىندە 4283 ادامازاماتتىققا قابىلداۋ تۋرالى وتىنىشپەن جۇگىنىپ وتىر. ءقازىر قازاقستان اۋماعىنداءدال وسىنداي 17 ورتالىق جۇمىس ىستەپ تۇر. ءبارى رەسپۋبليكالىق ماڭىزداعى قالالارمەن وبلىس ورتالىقتارىندا ورنالاسقان. ورتالىقتاردا جۇمىسقا رۇقسات الۋ جانەۇزارتۋ، ۆيزا رەسىمدەۋ، ازاماتتىق ماسەلەلەردى رەتتەۋ، شەتەلدىكتەردى تۇراقتىتۇرۋعا رەسىمدەۋ، شەتەلدىك ءۇشىن جسن، ساقتاندىرۋ ءپوليسىن، جەكە كوشى- قونءنومىرىن الۋ جانە مەديتسينالىق كۋالاندىرۋ سياقتى مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ 10 ناناستام ءتۇرى «ءبىر تەرەزە» قاعيداتىمەن كورسەتىلەدى. وسى ورتالىقتىڭ جۇمىسىجاندانعاننان بەرى ەڭبەك ميگرانتتارى قاجەتتى قۇجاتتى بۇرىن ءبىر اپتانىڭ ىشىندەالاتىن بولسا، قازىر ءبىر كۇندە راسىمدەيتىن بولعان.
كوشى- قون ماسەلەسىنىڭ قالتارىس-بۇلتارىسىن ءبىر ادامداي زەرتتەپ جۇرگەن اۋىت مۇقيبەك «ورالمان» اكسياسىنىڭ قۇجاتقىسپاعىمەن ەكى ورتادا قالىپ قويعان تالاي قانداستىڭ ماسەلەسىن شەشكەنىن ايتادى. «ءبىزقانداستاردىڭ الدىنان شىعىپ جاتقان كەدەرگىلەردى كوپ ايتقانىمىز سونشا، كەلۋگەنيەتتىلەردى ۇركىتىپ الدىق. سوڭعى كەزدە ەكى ۇلكەن ماسەلەنىڭ بەتى بەرى قارادى.بىرىنشىدەن، ورالمان مارتەبەسىنىڭ مەرزىمى ءوتىپ كەتكەن قانداستارعا كەشىرىمجاسالدى. ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءوزىنىڭ پرەزيدەنت رەتىندەگى وكىلەتتىگىنتوقتاتۋعا 4 كۇن قالعاندا جارلىق شىعارىپ كەتتى. سول جارلىق بويىنشا 2019 -جىلدىڭ31 - جەلتوقسانىنا دەيىن مەرزىمى ءوتىپ كەتكەن قانداستاردىڭ بارىنە ورتالمانمارتەبەسى ۇزارتىلدى» ، - دەيدى قوعام بەلسەندىسى.
اۋىتمۇقيبەكتىڭ ايتۋىنشا، بۇل اكسيا، اسىرەسە، قىتايدان كەلگەن قانداستارعاكومەكتەستى. ال ەكىنشى اكسيا وزبەكستاندىق قازاقتاردىڭ جىلدار بويى قوردالانعانماسەلەسىنە نۇكتە قويماق. «تاۋەلسىزدىكتىڭ 28 جىلىندا ازاماتتىق الا الماي جۇرگەن قازاقتاروتە كوپ. اسىرەسە وزبەكستاننان كەلگەن قانداستارىمىزعا ءتان ماسەلە بۇل. ويتكەنى،وزبەكستان تاۋەلسىزدىك العالى ءتولقۇجات ۇلگىسى 3 رەت اۋىسقان. سونىڭ كەسىرىنەنتالاي قانداسىمىز قۇجاتىن راسىمدەي الماي كەلگەن. ەندى ونداي جاندارعا قولىندا بارقۇجاتتاردىڭ نەگىزىندە «ازاماتتىعى جوق تۇلعا» دەگەن ستاتۋس بەرىپ، ارى قارايازاماتتىققا وتكىزىپ جاتىر. ءقازىر وسى اكتسيا ءجۇرىپ جاتىر» ، - دەيدى كوشى- قونجاناشىرى.
قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ منيسترلىگىنىڭ دەرەگى بويىنشا، جىلباسىنان بەرى قازاقستانعا 6976 شەتەلدىك قازاق قونىس اۋدارعان. ال مەملەكەتتەنبولىنگەن كۆوتا سانى 2103 ادام. ياعني، قازىردىڭوزىندە 4873 ادام كۆوتادان تىس، ءوز كۇشىمەن تاريحي وتانىنا كەلگەن. ال وتكەن جىلىتاريحي وتانعا 8913 وتباسى نەمەسە 14541 قازاق قونىس اۋدارىپ، ورالمان مارتەبەسىنالعان. ولاردىڭ 49 پايىزى وزبەكستاننان، 37,3 پايىزى قىتايدان، 4,9 پايىزىموڭعوليادان، 3,1 پايىزى تۇرىكمەنستاننان، 1,3 پايىزى رەسەيدەن، 4,4 پايىزى باسقاەلدەردەن كوشكەن. كوشىپ كەلگەن قانداستاردىڭ ىشىندە ەڭبەككە قابىلەتتى جاستاعىتۇلعالاردىڭ ۇلەسى - 63,3 پايىزدى قۇراعان. تاعى 27,2 پايىزى جاسقا دەيىنگىبالالار بولسا، 9,6 پايىزى زەينەتكەر بولعان.