يزرايلگە قولداۋ كورسەتپەي، ايىپتاۋ كەرەك - يراننىڭ ب ۇ ۇ- داعى ەلشىسى ەۋروپاعا ءۇن قاتتى

استانا. قازاقپارات - Euronews ارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا الي باحرەيني ەگەر يزرايل اۋە شابۋىلدارىن توقتاتسا، ديپلوماتياعا ءالى دە ءۇمىت بار ەكەنىن ايتتى.

 سونداي-اق، يران تاراپى ەگەر ا ق ش قاقتىعىسقا ارالاساتىن بولسا، وعان قارسى قارۋ قولداناتىنىن ەسكەرتتى، دەپ جازدى Euronews.

- ەۋروپالىقتار ىستەي الاتىن ەڭ از ارەكەت - يزرايلدى ايقىن ايىپتاپ، وعان قولداۋ كورسەتۋدى توقتاتۋ، - دەدى ب ۇ ۇ- داعى يراننىڭ تۇراقتى وكىلى الي باحرەيني Euronews ارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا.

ونىڭ ايتۋىنشا، ەۋروپانىڭ يزرايلدىڭ اگرەسسياسىن ايىپتاۋعا نيەت تانىتپاۋى جانە يراننىڭ يادرولىق كەلىسىمىن (JCPOA) ساقتاپ قالۋعا قاۋقارسىزدىعى قازىرگى اسكەري شيەلەنىستىڭ كۇشەيۋىنە سەبەپ بولدى. بۇل قاقتىعىستار جەتىنشى كۇن قاتارىنان جالعاسىپ جاتىر.

- يزرايلدىڭ ەشقانداي جازاعا تارتىلماۋى وعان جاڭا قىلمىس جاساۋعا جول اشىپ وتىر. بۇل جازاسىزدىق - ەۋروپا، ا ق ش جانە ب ۇ ۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ ارەكەتسىزدىگىنىڭ ناتيجەسى، - دەپ ءتۇسىندىردى باحرەيني.

«ءبىز ەۋروپادان يزرايلگە قىسىم كورسەتىپ، ونىڭ اگرەسسياسىن توقتاتۋدى تالاپ ەتەمىز. ەۋروپا ءوز مىندەتىن اتقارىپ، يزرايلدىڭ جازاسىز ارەكەتتەرىنە نۇكتە قويۋى كەرەك. ەۋروپا يزرايلگە قارجىلاي، اسكەري جانە بارلاۋ سالاسىنداعى كومەكتى دوعارۋى ءتيىس. ەۋروپا باتىل ۇستانىم تانىتىپ، ا ق ش پەن يزرايلگە يراننىڭ يادرولىق تەحنولوگياسىن جويا المايتىنىن ءتۇسىندىرۋى قاجەت»، - دەپ قوستى ول.

باحرەيني ەۋروپانىڭ بۇل «ساتسىزدىكتەرى» جۇما كۇنى جەنيەۆادا وتەتىن كەلىسسوزدەردە فرانسيا، گەرمانيا جانە ۇلى بريتانيا سىرتقى ىستەر مينيسترلەرىنە - ياعني «ۇشتىككە» - جەتكىزىلەتىنىن ايتتى.

تاراپتار شۆەيتساريادا يراننىڭ يادرولىق باعدارلاماسىن تالقىلاۋ ءۇشىن كەزدەسپەك. بۇل باعدارلاما قازىرگى يران مەن يزرايل اراسىنداعى شيەلەنىستىڭ نەگىزگى سەبەبى بولىپ وتىر.

بۇعان دەيىن يران حالىقارالىق يادرولىق كەلىسىم - بىرلەسكەن جان-جاقتى ءىس- قيمىل جوسپارىنىڭ (JCPOA) قاتىسۋشىسى بولعان. بۇل كەلىسىمگە سايكەس، ەلدىڭ يادرولىق قىزمەتى قاتاڭ شەكتەلىپ، وعان قارسى سانكسيالار جەڭىلدەتىلگەن بولاتىن.

2018 -جىلى دونالد ترامپ بۇل كەلىسىمدى ا ق ش اتىنان بۇزىپ، ونى «تاريحتاعى ەڭ ناشار كەلىسىم» دەپ اتاپ، يرانعا جاڭا سانكسيالار ەنگىزگەننەن كەيىن، كەلىسىمنىڭ وزگە قاتىسۋشىلارى يراندى قۇجاتتا كورسەتىلگەن شەكتەردە ۇستاۋعا تىرىستى.

الايدا تەگەران بۇل كەلىسىمدى جارامسىز دەپ ەسەپتەيدى جانە ۋراندى بايىتۋدى جالعاستىرىپ وتىر. ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، قازىرگى تاڭدا بايىتۋ دەڭگەيى %60 دى قۇراپ وتىر. بۇل تەحنيكالىق تۇرعىدان العاندا اسكەري ماقساتتاعى %90 دان تومەن بولعانىمەن، JCPOA رۇقسات ەتكەن %3,67 دان الدەقايدا جوعارى.

يران ءوز يادرولىق باعدارلاماسىنىڭ بەيبىت ماقساتتى ەكەنىن جانە تەك ازاماتتىق قاجەتتىلىكتەرگە ارنالعانىن مالىمدەيدى. ال يزرايل، كەرىسىنشە، تەگەران يادرولىق قارۋ جاساپ جاتىر جانە ونى يزرايلگە قارسى قولدانۋى مۇمكىن دەپ ەسەپتەيدى.

باحرەيني Euronews ارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا ديپلوماتيا ارقىلى جاڭا يادرولىق كەلىسىمگە قول جەتكىزۋگە ءالى دە مۇمكىندىك بار ەكەنىن ايتتى. ءبىراق ءول ۇشىن الدىمەن يزرايل تاراپىنان اسكەري قيمىلداردى توقتاتۋ قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

«ءبىزدىڭ حالقىمىز بەن ەلىمىز ءۇشىن باستى مىندەت - اگرەسسيانى توقتاتۋ» - باحرەيني Euronews ارناسىنا.

- ءبىزدىڭ حالقىمىز بەن ەلىمىز ءۇشىن قازىرگى تاڭدا ەڭ ماڭىزدى مىندەت - اگرەسسيانى، شابۋىلداردى توقتاتۋ، - دەدى الي باحرەيني Euronews ارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا. - «قازىرگى جاعدايدا قانداي ءدا بىر ديپلوماتيالىق يدەيا نەمەسە باستاما بولۋى مۇمكىن دەگەندى ەلەستەتە المايمىن، ويتكەنى ءبىز ءۇشىن ءدال قازىر اگرەسسورلاردى توقتاتۋدان باسقا ەشتەڭە تۋرالى ويلاۋ دا، ايتۋ دا ورىنسىز.

وتكەن جۇما كۇنىنەن باستاپ كۇندەلىكتى زىمىران جانە درون شابۋىلدارى الماسۋىمەن قاتار، بۇل قاقتىعىس ءسوز سوعىسىنىڭ دا ۋشىعۋىنا اكەلدى - اسىرەسە دونالد ترامپ پەن يراننىڭ جوعارى لاۋازىمدى تۇلعالارى اراسىندا.

- يزرايل قىلمىس جاساۋدى ادەتكە اينالدىردى. ءبىز ونى توقتاتۋىمىز كەرەك. يزرايلگە «قىزىل سىزىق» بار ەكەنىن كورسەتۋىمىز قاجەت، - دەدى الي باحرەيني، يراننىڭ ب ۇ ۇ- داعى ەلشىسى.
ا ق ش- قا قارسى سوققىلار بولۋى مۇمكىن بە؟
الي باحرەيني ەگەر ا ق ش «قىزىل سىزىقتى» كەسىپ وتسە، يران وتە قاتاڭ جاۋاپ قايتاراتىنىن ايتتى جانە بۇل ەلگە سوققى بەرۋ مۇمكىندىگىن جوققا شىعارمايتىنىن جەتكىزدى:

«ءبىزدىڭ قارۋلى كۇشتەر جاعدايدى باقىلاپ وتىر. قانداي ارەكەت جاساۋ كەرەكتىگىن شەشۋ - ولاردىڭ قۇزىرىندا»، - دەدى ول.

- سىزگە ناقتى ايتا الامىن: ءبىزدىڭ قارۋلى كۇشتەر جاعدايدى تولىق باقىلاۋدا ۇستاپ وتىر. ولار ا ق ش- تىڭ قوزعالىسى تۋرالى ناقتى باعالاۋعا يە جانە ا ق ش- قا قاي جەردە سوققى بەرۋ قاجەت ەكەنىن بىلەدى، - دەپ ەسكەرتتى باحرەيني.
يران حالىقارالىق قولداۋعا جۇگىنبەيدى

يراننىڭ ب ۇ ۇ- داعى ەلشىسى ەلىنىڭ ەشقانداي حالىقارالىق قولداۋعا جۇگىنبەگەنىن جانە ءوزىن ءوزى قورعاۋعا قابىلەتتى ەكەنىن مالىمدەدى. يران ايماقتاعى بىرنەشە اسكەري توپتاردى قارجىلاندىرادى: ولاردىڭ قاتارىنا گازا سەكتورىنداعى حاماس، ليۆانداعى «حەزبوللا» جانە يەمەندەگى حۋسيتتەر جاتادى. بۇل ۇيىمداردىڭ ماقساتتارى ءارتۇرلى بولعانىمەن، ولاردى بىرىكتىرەتىن ورتاق يدەولوگيا -— يزرايلگە قارسى باعىتتالعان ۇستانىم.

بۇعان دەيىن حابارلانعانداي، ليۆاندىق شەيىت قوزعالىسى مەن «حەزبوللا» توبى جانە يراكتىڭ ۇلى اياتوللاسى ءالي سيستاني يراننىڭ جوعارى كوشباسشىسى اياتوللا ءالي حامەنەيگە قاستاندىق جاسالاتىن بولسا، ونىڭ سوڭى قيىن بولاتىنى تۋرالى ەسكەرتۋ جاسادى.