يسرايل ساپاربايدىڭ ولەڭدەرى
اقىننىڭ «قازاق قىزى»، «ەلدى ءسۇيۋ»، «قالا»، «كوڭىلىم الاي-دۇلەي، الا-قۇلا»، «اقىن»، ««ۇلى كوشتىڭ ۇرپاعى»، «بىلەسىڭ بە قانشا ەكەنىن ءسوز قۇنى؟»، «قاراشا»، «كۇزگى كوڭىل»، «ءومىر ءوتىپ بارا ما؟..»، «ءيت ءومىر»، «ءيا، ءبىز شىمكەنتتىكپىز»، «نازىم قىزدىڭ نازى»، «جاپپار يەم كەڭ قۇشاعىن اشقاندا»، «مەن ولەڭدى جازا-جازا جالىقتىم» سەكىلدى وتتى ولەڭدەرى بەرىلدى.
قازاق قىزى
(قاسيدا)
مەن قازاق قىزدارىنا قايران قالام،
جانارى، جانى جازداي جايراڭداعان.
«قىز وسسە - ەلدىڭ كوركى...» دەگەن ءسوزدى
قاپىسىز قالاي ايتقان قايران بابام؟!
جىگىتتىڭ جامپوزىنا تەڭدەسە الار،
باتىر دا،
باهادۇر دە،
ەر دە سولار!
ەل باسىنا كۇن تۋسا...
بەلىن بۋىپ،
جۇيرىكتىڭ پىراعىنا ەر دە سالار!..
نامىسىن بەرمەۋ ءۇشىن جاتقا قولدان،
ارۋلار از بولدى ما اتقا قونعان؟
كوڭىلدە قالعان سىز بار وتكەن كۇننەن،
ومىردە قالعان ءىز بار «اقتاباننان...»
قىزدارى ەسىك، توردەن نەسىپ تەرگەن،
ۇلدارى كەرىلگەندە بەسىك كەرگەن.
ءداستۇرى بۇل دالانىڭ بۇلجىماستان
بۇگىنگە كەشەگىدەن كوشىپ كەلگەن.
جاسىرماي ايتار بولسام جان سىرىمدى:
تاعدىرىم قاراۋىلعا قانشا ءىلىندى...
ەرلىكتىڭ قوس قاناتى دەپ بىلەم مەن
اياۋلى ءاليام مەن مانشۇگىمدى!
جەل ءسۇيىپ، الما بەتىن كۇن قاقتاعان
قاشاننان دالا قىزى قىمبات ماعان.
سويلەتسە - سارا اقىنداي دەس بەرمەگەن!
بويجەتسە - تالشىبىقتاي بۇلعاقتاعان!
ءپىر تۇتقان ماحابباتتا ادالدىقتى،
كوركىمەن تاڭ قالدىرعان ءتامام جۇرتتى،
قىزداردىڭ قىلىعىمەن ءومىر قىزىق،
قىزداردىڭ عۇمىرىمەن زامان قۇتتى.
ساياقتى سانعا قوسىپ سىرتتا قالعان،
ادال جار،
ازاماتقا جۇپ بولا العان
كورەمىن ومىرسەرىك ونەگەسىن
اقجۇنىس، قامقا، نازىم، قۇرتقالاردان...
اڭىزبەن اتى جەتكەن زامانعا وسى،
اتىنا قۇربان بولار ادام باسى.
اياۋلى قىز جىبەك پەن بايان سۇلۋ -
دالانىڭ داناياسى، مادونناسى!
تايعاناپ كەتپەۋ ءۇشىن تاقىر قۇزدان
قاسىنا حان دا قىزىن وتىرعىزعان...
تاعدىرى توعجانداردىڭ تالاي-تالاي
جۇرەگىن، ابايلاردىڭ اه ۇرعىزعان...
وتسە دە قانشاما ۇرپاق، قانشا بۋىن،
تەگىمە تەگىن بە ەدى تامسانۋىم:
دينانىڭ دارىپتەيمىن كۇي-داستانىن،
كۇلاشتىڭ اسپەتتەيمىن ءان سالۋىن!
سابىلعان كەزدەرىندە دارا كۇيدە،
ساعىنعان قىپشاق قىزىن فارابي دە...
...تىلەگىم - تەك ايتەۋىر، قازاق قىزى،
قامىقپا،
قايعى كەشپە،
قارا كيمە!..
اشقانداي بال بۇلاقتىڭ ەندى كوزىن
قۇلپىرىپ، گۇل جاينايتىن كەلدى كەزىڭ.
ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى الىپ بەرگەن
ەلى ءبىر،
ەنشىسى ءبىر تەڭدىك - ءوزىڭ!
جاۋتاڭداپ جازىقتىداي جاقۇت كوزىڭ،
وتكىزدىڭ باستان قانشا ۋاقىت تەزىن...
ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى الىپ بەرگەن
باياندى، باعى-بوستان باقىت تا - ءوزىڭ!
داق سالماي ار اتىنا، انا اتىنا
جاراسسىن سالتاناتتىڭ ساناتىنا.
جەل كەرسىن ارمانىڭنىڭ اق جەلكەنىن،
دەم بەرسىن ۇلى دۇنيە قاناتىڭا.
سۇيمەگەن سەنى ازامات ازامات پا؟!
كوڭىلىڭ ءتارىزدى ءاپپاق تازا ماقتا.
ءبارىن ايت تا ءبىرىن ايت: لايىقسىڭ،
«قازاقتىڭ قىزى» دەگەن عاجاپ اتقا!!
ەلدى ءسۇيۋ
مەن ەلىمدى سۇيەمىن!
يا، سۇيەم!
قۇلاما قۇز،
قۇزار شىڭ،
قياسىمەن..،
جانارىمنىڭ جاسىمەن جىلاپ اققان،
قالامىمنىڭ قانىمەن، سياسىمەن!
سۇيەم ونى مىڭ قۇشىپ، مىڭ ايمالاپ!
ودان اسقان جەر بار ما شۇرايلى، اباد؟!
تالىپ تۇسەر جايىم جوق جۇماعىڭا،
تاس توبەمدە تۇرسا دا قۇداي قاراپ!
سۇيەم ونىڭ تاسپا جول، تاۋ-تاسىن دا،
مارجانىن دا تەڭىزدىڭ، مالتاسىن دا.
اسپانداعى ايىن دا، القاسىن دا،
داستانداعى قاراكوز، قامقاسىن دا!..
سۇيەم ونى...
كەيدە جەك كورىپ تۇرىپ،
قارا جەرگە ءوزىمدى كومىپ تۇرىپ،
ۇكىلەگەن ءۇمىتىن ۇندىستەردەي
جەر بەتىنەن كەتسە دە ءولىپ، قۇرىپ...
سۇيەم ونى،
دوس كۇلىپ، قاس تالاسىپ،
تاۋقىمەتىم جاتسا دا باستان اسىپ!
بار مۇڭىمدى،
اياۋلى ءان-جىرىمدى،
تاعدىرىمدى كەتكەنشە تاسقا باسىپ...
سۇيەم ونى،
سەبەپ جوق سۇيمەسىمە
قاراپ تۇرىپ قالقانىڭ تۇيمەسىنە.
بايشىكەشتىڭ باز كەشىپ باۋ-باعىنان،
بيكەشىممەن بارسام دا بي كەشىنە.
سۇيەم ونىڭ شارباعىن، شالدارىن دا،
باۋ-باعىن دا، اۋىلدىڭ اۋماعىن دا.
كولىم جاتىر كوزىمنىڭ كوزەسىندە،
قورىم جاتىر اۋىلدىڭ ارجاعىندا...
مەن ەلىمدى سۇيەمىن،
«نەگە؟» دەمە.
ەلەمەسەڭ، قول سوزام سەلەبەگە!
...ەر ەدىگە،
ەر توستىك،
ەر تارعىننان..،
ەرتەگى ايتىپ بەرەمىن نەمەرەمە!
ەرتەگىنى سۇيەدى ناعىز بالا!
ابىزعا داءاۋەس ول، اڭىزعا دا.
وتان دەگەن - ءوز ءۇيىم، ۇياجايىم،
ءۇي ءىشىنىڭ ۇيتقىسى - جانى ىزگى انا.
مەن ەلىمدى سۇيەمىن - جان وتاندى،
بالاپاننىڭ ۇياسى - قاراتالدى!!!
اماندىعىن تىلەيمىن جاتسام-تۇرسام،
جايىپ تۇرىپ اللاعا الاقاندى!
مەن ەلىمدى سۇيەمىن - جان وتاندى،
بالاپاننىڭ ۇياسى - قاراتالدى!..
قالا
سالبوكسە ەل،
سارقىندى كول،
ساسىق اۋا...
ساعان دا كەيبىرەۋلەر عاشىق-اۋ، ءا!
اۋىل جوق،
الاي-دۇلەي داۋىل دا جوق،
اۋلاققا كەتكىڭ كەلەر باسىڭ اۋا.
قورىمجاي...
قوندىرار ما تۇنەمەلگە،
اللادان امان-ساۋلىق تىلەگەندە؟
قاسىندا قالعىپ كەتسەم جان انامنىڭ،
باسىندا قابىرىمنىڭ گۇل ونەر مە...
قوڭىرجاي لەپ ەسەدى تامام جاقتان،
ارۋداي اق ديدارى الاڭداتقان.
ومىرگە سەنسەم بە ەكەن جاس بالاشا،
قابىرگە ەنسەم بە ەكەن... انام جاتقان؟..
اۋىل جوق،
انام دا جوق،
قايدا بارام؟
قايداسىڭ پەرىشتە-ولەڭ، پايعامبار-ان؟
ەل دە جوق، يەن دۇنيەدە ەلەس تە جوق،
ىزدەيمىن ءوزىمدى-ءوزىم ايدالادان.
اۋلاققا كەتكىم كەلدى ەلدەن بەزىپ،
اراسىن جەر مەن كوكتىڭ جەلمەن كەزىپ.
ميىقتان وشپەي قويدى-اۋ اششى مىسقىل،
يىقتان تۇسپەي قويدى-اۋ شەرمەندە جۇك.
جەلدىڭ دە، ەرەر ەدىم، تۇراعى جوق،
ەلدىڭ دە، كورەر ەدىم، سۇراعى كوپ.
جۇرەگىم سامارقاننىڭ كوك تاسىنداي،
ەريتىن ون ەكى ايدا ءبىر-اق رەت!..
«اش قارىن مايلى اس جەمەي جۇبانا ما؟..»،
جالعىزىم قايدا ءجۇر دەپ جىلاما، انا.
قانىمدى تەسپەي، كەسپەي سورىپ جاتىر
تورىنداي ورمەكشىنىڭ مىنا قالا.
تاعدىردىڭ تاستاي قاشىپ تاس قامالىن،
مەن نەگە باسقا ءومىردى باستامادىم؟
... قۇس ەكەش قۇس تا قايتىپ بارا جاتىر،
قوندىرىپ قاناتىنا اسپان ءانىن...
سالبوكسە ەل،
سارقىندى كول،
ساسىق اۋا...
ساعان دا كەيبىرەۋلەر عاشىق-اۋ، ءا!..
اۋىل جوق،
الاي-دۇلەي داۋىل دا جوق،
اۋلاققا كەتكىڭ كەلەر باسىڭ اۋا.
كوڭىلىم الاي-دۇلەي، الا-قۇلا
كوڭىلىم الاي-دۇلەي، الا-قۇلا،
ءيت قۇمار بالتىرىما، بالاعىما.
قاڭتارىپ قالىڭ ويدى وتىرعاندا،
قان ۇيىپ قالماس پا ەكەن قالامىما؟..
كۇندەردىڭ ءبىرى قاڭتار، ءبىرى شىلدە،
ءتورت مەزگىل توبەلەسىپ ءجۇر ىشىمدە.
الاڭسىز بالا كەزدەر،
قارا كوزدەر
قاعادى ەسىگىمدى ءتۇن ىشىندە...
قۇداي-اۋ نە جەتپەيدى، نە جەتپەيدى؟
قۋ جانىم نەگە سونشا بەزەكتەيدى؟
جاهاندى جامباسىنا باسىپ العان
مىنا ءتۇن نەگە عانا تەز وتپەيدى؟
سۇراما سۇرقاي كەشتى كۇندىز مەنەن،
كۇن باردا كورىنە مە جۇلدىز دەگەن؟
جاساي بەر، جالعان دۇنيە، اقىندارىن
جىلاتقان،
جۇباتپاعان،
كۇلگىزبەگەن!..
اقىن
جەتىمدەۋ ءوسىپ جەتىلگەن ەدىم،
قانشاما قاقتى بەتىمنەن ءومىر؟..
وكسىگى ىشتە بۋلىعىپ جاتقان
ءوزىمشىل بالا سەكىلدى ولەڭىم.
امالىم قايسى، الاقان ەمىن
اقشامدا ەمەس، تاڭ اتا كوردىم.
بەيمەزگىل ۋاقتا باسىنان تالدىڭ
ۇشىپ ءبىر تۇسكەن بالاپان ەدىم...
جامالىن مەنەن جاسىرار ەلەس،
امالىن مەنەن اسىرار ەگەس!
اقىن دا - بالا،
بالا بولعان سوڭ
وكسىگىم ءالى باسىلار ەمەس.
شىرشاداي جاسىل، شىبىقتاي بالعىن
جىپتىكتەي ءتۇزۋ جىگىتكە اينالدىم.
اقىن دا - دانا،
دانا بولعان سوڭ
دۇنيە دۇمىن ءبىلىپ قويعانمىن...
اقىنمىن، ءيا، تالاسىڭ بار ما؟
تالاسىڭ بولسا، قارا شىڭدارعا!:
قارشىعا كوكتەن قاناتىن جايسا،
كورسەتپەس كوزگە قاراسىن قارعا...
ارىمدى ءاپپاق اقشاعا تاڭبا،
ماسايۋ - ماعان ماسقارا تاڭبا!
اقىننىڭ ءسوزى - اللانىڭ ءسوزى،
اۋزىمدى باعار پاتشا دا، حان دا!!!
«ۇلى كوشتىڭ» ۇرپاعى
كوش وزدى...
كونە مەكەن، قابىر قالدى...
قارانار قارا جولدا تاعى ىرعالدى.
كوشكەن جۇرت كوكجيەككە كوزىن ساتىپ،
قالعان جۇرت قايىستىردى قابىرعامدى.
تۇياعىن تاسقا جانىپ تاعى دا اتتار،
شايقالدى نار قومىندا شاڭىراقتار.
شوشايتىپ ساۋساقتارىن سو-ن-اۋ جاققا،
قوش ايتىپ قالا بەردى ءارۋاقتار...
قورىمجاي،
قوڭىر اۋىل،
قۇبا مەكەن..،
قول بۇلعاپ، قوش ايتقانعا جۇماق ەكەن!
قۇداي-اي، مىنا قۇيتتاي دۇنيەدەن
قالايشا جىلاپ كەلىپ، جىلاپ وتەم؟
كوش وزدى...
العان بەتتەن اينىمادىم،
جىلاماي قالدى دەيسىڭ قاي بۇلاعىم...
تومپايىپ مولا قالدى تومپەشىكتە،
قايشىلاپ قابىر قالدى اي-قۇلاعىن.
ويناعى،
ويماعى، الدە، قاپ بارادى -
قاراكوز نەگە ارتىنا جالت قارادى؟
ءدان تەرگەن الاقاننان اق كەپتەردىڭ
قايتسىن-اي، بۇلكىلدەيدى اق تاماعى...
سىڭسى كول،
سىلاڭدا جەل،
سىزدا مەكەن...
تاعدىرى تارپاڭ ۇلدىڭ تۇز عانا ەكەن!
كىم دەسەم ەلجىرەتكەن جۇرەگىمدى -
قيعاش قاس، قيماس قالقا - قىز بالا ەكەن!
بولعاندا ءتۇن - قاراقشى،
تاڭ - جولداسىم،
اللاعا جالبارىنام، بار بولعاسىن...
ەكى ەلدىڭ ەلشىسىندەي ەلەڭدەيدى
ەكى وتتىڭ اراسىندا قالعان باسىم.
كوش وزدى...
كونە مەكەن ارتتا قالدى.
كوك مۇنار كوز الدىمدى قاپتاپ الدى:
باسىنان قاراتاۋدىڭ كوش قۇلاتقان
ەرىكسىز ەسىمە الدىم «اقتاباندى»...
«اقتابان»...
سول باياعى «شۇبىرىندى»...
ءانىمنىڭ ءبىرى سازدى، ءبىرى مۇڭدى.
تاڭىرگە نە جازىپ ەڭ، قايران، قازاق،
تار جولدا تاۋىسارداي عۇمىرىڭدى؟..
بىلەسىڭ بە قانشا ەكەنىن ءسوز قۇنى؟
بىلەسىڭ بە قانشا ەكەنىن ءسوز قۇنى؟
كورىنگەننەن كورگەن جوق پا ول ەزگىنى؟
قانداي كۇيدە
قارا قىلدى قاق جارعان
اتا-بابام الداسپانى، كەزدىگى؟
الداسپاندى توت باسپاسى بەلگىلى،
وڭدى سوزدەن وت قاشپاسى بەلگىلى.
تەبىنسەڭ دە،
تەكتى اقالتەكەنىڭ
ايدالاعا اپ قاشپاسى بەلگىلى.
زەرگەر بىلەر التىن مەنەن جەز قۇنىن.
كەز كەلگەنگە سىلتەنبەيدى كەزدىگىم.
ەرەگىس پەن ەگەس ەمەس،
جىگىتتىڭ
ەل باعالار ەرلىگى مەن ەزدىگىن.
ءبازبىرەۋلەر جاساپ الىپ سوزدەن وق،
ءسوز وعىمەن جۇرەگىمدى كوزدەمەك.
نە امال بار،
تۇسپەي قويسا مىنبەدەن
كوكى مىلجىڭ كوك مالتاسىن ەزبەلەپ؟
ءسوز وعىمەن جۇرەگىمدى كوزدەگىش
سۇر مەرگەنشە تۇسىرمەيدى كوزگە كۇش.
زاماننان دا،
قوعامنان دا،
ادامنان
تىلەمەيدى
تۇبەگەيلى وزگەرىس.
ول بايعۇستىڭ بار ارمانى، بار مۇڭى -
باسىنداعى تاقيانىڭ تارلىعى.
جۇرەگىندە جاتپايدى ونىڭ جار مۇڭى،
ارقاسىنا باتپايدى ونىڭ نار جۇگى.
وعان كوكتەن جاي تۇسىرەر ءتاڭىر جوق،
وتىرعانى كوبىك سوزدەن شار ۇرلەپ -
جاقسىلىقتىڭ جاعاسىنا جارماسىپ،
توقشىلىقتىڭ نارتتاي قىزىل نانىن جەپ.
ءسوز باعاسىن ءبوز قۇنىنا ءتۇسىرىپ،
ءبىزدىڭ باستان ۇشتى ما الدە قۇس-ۇمىت،
قايدا، اعايىن، قازىبەكتەن قالعان ءسوز؟
قايدا، اعايىن، قاسيەتتى كىسىلىك؟
زامان باسقا،
جۇرەكتەگى جۇك باسقا...
مۇڭىمدى ۇرپاق اينالدى ما ۇقپاسقا؟
سالقىن سەزىم كىمگە كەرەك سالبوكسە؟
التىن ءسوزىم جەزتاڭدايدان شىقپاس پا؟!
قاراشا
باسقان ءىزىم سىقىرلى،
كوڭىل - كوكتەم، جۇرەك - كۇز.
كۇز كەلگەندە سىپىرعى،
قار جاۋعاندا كۇرەكپىز.
ۇيرەك ۇشتى تومەندەپ،
قوعالى كول تولى قاز.
قورامسادا جەبەم جوق،
وقشانتايدا وعىم از.
سەبەپ ىزدەر سەرۋەنگە
جاز قايدا الگى شىبىنسىز؟..
كوڭىل شىركىن - شەرمەندە،
كوز تويىمسىز، ءتىل ءۇنسىز.
ءسوز شىركىندى وقساتام
كىرە تارتىپ كونەدەن.
«كوكە» دەيدى كوكساقال،
«اتا» دەيدى نەمەرەم.
قانشەڭگەلىم بۇرمەيدى
قانسوناردا تۇلكىنى.
تۇسىمە دە كىرمەيدى
كوك كورپەنىڭ بۇلكىلى.
تاقىر تازدىڭ مۇرتىنداي
جان جايلاۋىم كەشەگى.
كوشكەن ەلدىڭ جۇرتىنداي
بايبىشەنىڭ توسەگى.
سىلاپ-سيپار «ەمشى» جوق
ەتى قاشقان دەنەنى.
كەلىن كەتتى ەنشىلەپ
كەم اقىلداۋ نەمەنى.
ءتۇن ءتۇڭىلىپ تۇرىمنەن،
ەڭسەنى ءزىل باسقاندا،
تۇندىگىمنەن تۇرىلگەن
تەلمىرەمىن اسپانعا.
سەزىمىمنىڭ سەرىگى -
سەبەزدەيدى اي كوكتەن.
ەسىمدى العان ەلىگى
ەستە قالسىن قاي كوكتەم...
كوكتىڭ كوشىپ ۇركەرى،
سونگەنشە ءتۇن شىراعى
كىل پەرىشتە، كىل پەرى
تۇسىمە ەنىپ شىعادى.
دۇنيەنىڭ سىرت ءوڭى -
جاعادا وسكەن جالبىزداي!
اجال شىركىن تۇرتەدى
اش بۇيىردەن بالدىزداي.
ويعا قاشسا ويماق باس،
وعان دا ەشكىم تاڭ قالماس!
سايعا قاشسا سايعاق باس،
وعان دا ەشكىم تاڭ قالماس!
الاتاۋدىڭ بوكتەرى
اق سەڭسەڭنەن كيدى ىشىك.
كەشەگى اتىم - كوكبورى،
بۇگىنگى اتىم - ۇيكۇشىك.
قايشىلاسسا قاس-قاباق،
قايتىپ قونسىن باسقا باق؟!
كوڭىل بۇگىن اشقاراق،
ءومىر بۇگىن باسقاراق...
اقپەن جاماپ قارانى،
ايتا بەرەم نەسىن مەن:
كۇن دە ەڭكەيىپ بارادى
نامازشامعا بەسىننەن..
كۇزگى كوڭىل
الامان جازىم اتىراپتان كوشىپ،
اپىر-اۋ، قايدا جونەگەن؟
ساۋلاعان سارعىش جاپىراقپەن قوسىپ
ورتەسەم بە ەكەن سەنى، ولەڭ؟
كول-كوسىر تەرەڭ كولگە اينالاتىنداي
كوزىمنەن جاسىم بۇرشاقتاپ!
كەتكەن جەرىنە كەلمەي قالاتىنداي
كەۋدەمنەن قاشقان ءبىر سوقپاق...
قاراسپان سىندى قاراشاداعى
قاتپارىم مەنىڭ قاپ-قالىڭ.
كىمدەردى كىمنەن اراشالادى
قاعازعا تۇسكەن شاتپاعىم؟
اڭىزداي كۇندەر جامىراپ الدان
ارمانىم قايدا ايعا ۇشقان؟
ارالداي قاڭسىپ ءادىرا قالعان
كىم مەدەت سۇرار بايعۇستان؟
ماعان دا جىلاۋ،
ساعان دا جىلاۋ،
جامىلعىڭ قايدا، تال، قايىڭ؟
سوقپاقسىز سوزاڭ سونارعا مىناۋ
سوعىلدى-اۋ كەلىپ ماڭدايىم...
...الامان جازىم اتىراپتان كوشىپ،
اپىر-اۋ، قايدا جونەگەن؟
ساۋلاعان سارعىش جاپىراقپەن قوسىپ
ورتەسەم بە ەكەن سەنى، ولەڭ؟
ءومىر ءوتىپ بارا ما؟..
جىلدار سالىپ اراعا
ءومىر ءوتىپ بارا ما؟:
كوڭىل شىركىن كۇزدەگى
جاپىراقتاي سارالا.
ۇيقى قاشىپ دالاعا،
سالقىن كىردى ساناعا.
ءتۇبى شيكى تىرشىلىك
ءتۇس كورگەندەي بولا ما؟..
قامالا، وي، قامالا،
حال-جايىما قاراما.
بىزدەن دە ءومىر قالا ما
بالالاردان بالاعا؟..
جان جەتە الماس جاعادا
جالعىز شىراق جانا ما؟
سىڭار قۇسىم - شاعالا،
قاناتىڭدى سابالا!
بۇلت الا، جەر شولا ما؟
كوكەيگە شەر تولا ما؟
قىزىعى كوپ قىزىل كۇن
كوكجيەككە قونا ما؟
جاپىراق تا سارالا،
اتىراپ تا سارالا.
ەرىكتى العان بۇل ءومىر
كەلىپ قالدى-اۋ جوباعا...
زىمىستانعا جوعالا
گۇلستان دا سولا ما؟
اينالامىز قالاي ءبىز
موماقان ءبىر مولاعا؟..
ءيت ءومىرى
تاپانشا قازىر،
تاپانشا قازىر تارس ەتپەك!
اڭدىعان اجال اتانشا قازىر "ارس!" ەتپەك.
كۋا بول بۇعان قارقارا كيگەن قارا ورمان،
كۋا بول بۇعان القارا اسپان، كامشات كوك.
تاپانشا قازىر،
تاپانشا قازىر وت الماق،
ادىرا قالىپ وپاسىز ءومىر،
وتان، باق...
سەرىگىم ەدىڭ...
سەن دە ەندى باقىل بولعايسىڭ،
ەگىلگەن مۋزا،
توگىلگەن اۋەن توپانداپ!..
قۇرىدى دىڭكەم،
ەستىمەي سازدى ءدىر ەتكەن.
جارىقتى تاستاپ،
تابىلسام ەتتى تۇنەكتەن...
اتسام با ەكەن ماڭدايدان، الدە، شەكەدەن؟
اتسام با ەكەن ءدىر ەتكەن، الدە، جۇرەكتەن؟
بوتانا تاتىپ،
بولعانشا بۇلاي ءتىرى ولىك،
تاۋەكەل دەگەن - تاۋ ەكەن،
قارعىپ مىنەلىك!
...تامىرى شەكتەي تارتىلعان شاندىر شەكەگە
تاس كەنە تۇستەس تاپانشا تۇردى تىرەلىپ.
بارماقتى باسسا...
شۇرىپپە مىناۋ قارماقتاي
ايتقىزباي زارىن،
اۋىرتپاي جانىن الماق قوي؟..
بەرگى ءومىر جايى بەلگىلى بولدى، بەلگىلى،
ارعى ءومىر...
بالكىم، كورىنەر جانعا جانناتتاي...
سابىرىن سارقىپ،
ساناسىن جاۋلاپ كۇيكى ءولىم،
ورمانعا كەلگەن،
وڭاشا تاستاپ ءۇي ءتورىن.
اجالدىڭ وعى كەزەلگەن كەزدە...
كەنەتتەن
اياعىنا كەلىپ ورالا كەتتى ءيتى ونىڭ.
قارايدى كۇشىك:
اتپاعىن، - دەي مە، - اتپاعىن!
بۇل نەمە قالاي ساڭلاۋىن تاپتى قاقپانىڭ؟
ءيت-ءومىر دەگەن وسى عوي، وسى...
سونان سوڭ
قارۋىن تاستاپ،
قالاعا قايتتى بەتحوۆەن...
ءيا، ءبىز شىمكەنتتىكپىز
...ءيا، ءبىز شىمكەنتتىكپىز،
شىمكەنتتەنبىز!
جارقىن جاز،
جايماشۋاق گۇل كوكتەمبىز!
وزگە ەمەس، ءوزىم ايتام ءوز جايىمدى -
تىڭداڭىز،
باس شۇلعىڭىز،
شۇرق ەتپەڭىز!
قاعىلەز تۇرىمىزبەن قاراساقال
بولامىز بولماشىعا بالاشا تاڭ.
باتالاس باپكەرىمىز - الداركوسە،
اپەندى - اتبەگىمىز الاشاپان.
ۇلىقتاپ،
ءۇي سىرتىنا ات بايلاتىپ،
قوناقتى قارسى الامىز "لاپپايلاتىپ".
تويعا دا قام جاسايمىز ەلدەن بۇرىن
توقال ۇل، بايبىشە قىز تاپپاي جاتىپ.
بىزدەگى توي - ەرتەگى،
بازار - اڭىز...
شاڭ باسسا، شالشىقپەن دە تازارامىز.
ىشىڭدى ۋادەمەن كەپتىرەمىز،
وزبەكشە مۇنىڭ اتى - "باجارامىز"!
مەيىلى، تالاسىڭىز،
بال اشىڭىز:
قازاقتىڭ قايماعى مەن ساراسى ءبىز!
ايگىلى اسان قايعى - ءتۇپ اتامىز،
جيرەنشە شەشەن - ءبىزدىڭ ناعاشىمىز!
قۇدايدىڭ كۇندە كەلسىن قۇت قوناعى -
باسادى "جوقتىڭ" ورنىن "قۇپ، بولادى!.
...تاعى ءبىر مەيمان، مىنە، اتتان ءتۇستى
ءسوزىمدى مىنا مەنىڭ قۇپتاعالى!
...ءيا، بىز شىمكەنتتىكپىز،
شىمكەنتتەنبىز!
ىرگەسىن شىمنان ورگەن شىن كەنتتەنبىز.
حالىقتىڭ "قازاق" دەگەن قايماعىمىز،
قايماقتان ءدام تاتىڭىز، سىرت كەتپەڭىز.
...ءيا، ءبىز شىمكەنتتىكپىز،
شىمكەنتتەنبىز!
نازىم قىزدىڭ نازى
مەن ءسىزدى الىپ كەتەم مىنا شۋدان،
ۇسقىنى جۇرداي بولعان ۇناسىمنان.
بۇلاققا شومىلدىرىپ نارەستەدەي،
جۇماققا الىپ كىرەم گۇلى اشىلعان.
ساناڭىز سىبىزعىنىڭ سازىن اۋلاپ،
جانىڭىز جاي تابادى ازىن-اۋلاق.
سيقىرلى ءۇن، مايىن ماقام بوي بالقىتار،
سۇيكىمدى سۇر مەن نايدىڭ نازى باۋراپ.
ىشىندە ءزامزام سۋىن ىشكەن ەلدىڭ
كورەسىز نەشە ءتۇرىن قۇس دەگەننىڭ!
اجارىن كۇن مەن ءتۇننىڭ ايىرا الماي،
جۇرەسىز اراسىندا ءتۇس پەن ءوڭنىڭ.
ءسۇت توسىپ ەرنىڭىزگە قايماقپەنەن،
توتىداي، قالاساڭىز، سايراپ بەرەم.
اق مامىق بۇلتپەن بە، ايتىڭىزشى،
سۇرتەيىن بەتىڭىزدى قاي ماقتامەن؟
تامىردى ۋ جايلاعان قايعى قاقتاپ،
كەشەرسىز ءماجنۇن مۇڭىن لايلى ۇناپ قاپ.
قىدىرداي اسپان ءجۇزىن قىدىرىستاپ،
جۇلدىز بەن ءجۇرىڭىزشى ايدى ماقتاپ!
ءتۇن تۇنىق، جۇلدىز شوعىر، اي جاڭادا
جان-دەنە جۇپار جۇتپاي جايلانا ما؟!
دالاسى داۋاسىنداي بۇل قازاقتى
قالاعا قامالاعان قاي زامانا؟..
ەبىمىز تەگىمىزگە تەرىس كەلىپ،
نەنى جەپ، قۇدايىم-اۋ، نەنى ىشپەدىك...
ءوزىڭىز ايتقاندايىن، جۇماقجايدا
الاڭسىز جۇرەيىكشى جەمىس تەرىپ.
جۇماقتا ءبىز بىلمەيتىن جۇمباق بار ما؟! -
ەلىگىپ قالعانسىز عوي كىل ماقتانعا:
سوڭىنان ەرىپ كەتىپ جۇرمەگەيسىز،
قول بۇلعاپ، حوردىڭ قىزى ىم قاققاندا.
پەندەمەن اراداعى ايىرما ءسال -
قىز كورسە ماي ىشپەي-اق شايىر ماساڭ.
... قابىعىن قاراتالعا سيپاتپايتىن
الدىندا قاراعايدىڭ قايىڭ دا وسال...
...مەن ءسىزدى بۇل قالادان الىپ قاشام،
اقىنعا تاڭسىق ەدى تامۇق قاشان؟
كوزىندەي جەزوكشەنىڭ جىلتىراعان
قاجەت دەپ كىم ايتىپتى جارىققا شام؟!
مەن ءسىزدى بۇل قالادان الىپ قاشام!..
جاپپار يەم كەڭ قۇشاعىن اشقاندا
جاپپار يەم كەڭ قۇشاعىن اشقاندا،
«جانپيدالاپ» مەن دە ۇشارمىن اسپانعا.
جارىقتى دا، جالعاندى دا تارك ەتىپ،
نە جەتەدى التى قاتتان اسقانعا!
وسىنشا جىل جەر باسقانىڭ بەكەر دەپ،
شەكەرىڭە شەر قوسقانىڭ جەتەر دەپ،
اللا مەنى انام سىندى الديلەپ،
قوس قولىمەن قولتىعىمنان كوتەرمەك.
...قايران كۇنىم قارا جەردى شاڭداتقان،
جامىرارسىڭ قوزى-لاقتاي جان-جاقتان...
مەن تۇرارمىن مەڭ-زەڭ كۇيدەن ارىلماي،
ءجون سۇراعان جولاۋشىداي قاڭباقتان.
كوزدەن ۇشىپ اناۋ باق پەن مىنا الاپ،
الدى-ارتىمدى الماعايىپ ءتۇن وراپ،
اي، جۇلدىزداي تەلمىرەرمىن تومەنگە
اقشا بۇلتتىڭ اراسىنان سىعالاپ.
كوڭىلىمدى تولتىرا الماي ورتايعان،
اقىلىم مەن تاۋسىلعانداي ەرتە ايلام.
قاۋمەتى كوپ، اۋلەتى از انام-اي،
قايتسەم ەكەن قابىرىڭدى تومپايعان؟..
عۇمىر ءمانسىز،
تاعدىر ءالسىز،
باق تايعاق.
تۇسىمە ەنىپ جاباعى تاي، اق تايلاق..،
قاراشا ۇيگە ءتۇزۋ ۇشقان ءتۇتىنى
ەندى قايتىپ ورالماسىم حاقتاي حاق.
كۇن كەشەگى جارتى جەتىم جاس بالا
جاۋتاڭدار-اۋ جانارىنان جاس تاما...
ەسىگىڭنەن ەسەيگەندە ەنىپ ەم،
سەن دە ەسەن بول، ناقۇرىستاۋ ناس قالا.
...جاپپار يەم كەڭ قۇشاعىن اشقاندا،
«جانپيدالاپ» مەن دە ۇشارمىن اسپانعا.
جارىقتى دا، جالعاندى دا تارك ەتىپ،
نە جەتەدى التى قاتتان اسقانعا!
مەن ولەڭدى جازا-جازا جالىقتىم
مەن ولەڭدى جازا-جازا جالىقتىم،
جارىق كۇننىڭ جالعاندىعىن جاڭا ۇقتىم.
شىن شايىرعا اينالاتىن شىعارمىن
شىنە ەنسەم تاس قاراڭعى تابىتتىڭ.
ال ءازىر مە؟
ال ءازىر مە؟
ال ءازىر:
كوڭىل - ماۋىق،
سەزىم - ساۋىق،
سانا - جىر.
مەزى بولساڭ مەڭ-زەڭ مىناۋ تىرلىكتەن،
مەزگىل-مەزگىل مەنى ەسىڭە الا ءجۇر.
شىن شايىردىڭ لا-ماكانى انا جاق..،
ءتانسىز ەلدە ءتاڭىر سىيى - جان ازات.
ولگەنىڭە وكىنبەيتىن ولكەدە
كورگەنىڭە تاۋبا، شۇكىر، قاناعات.
تابىتتامىن...
جالىققانىم - جارىق كۇن،
جارىق كۇندە جاپا شەككەن عارىپپىن.
«يگىلىكتىڭ ەرتە-كەشى جوق» دەگەن،
تاعدىرىمدى ەندى عانا تانىپپىن!
تابىتىما كىم جازادى جوقتاۋدى؟
ىنتىزارىم، جەردەن جەرىپ، كوككە اۋدى.
ماحابباتسىز - ادام دا ءبىر ماقۇلىق،
جۇمىرىنا جۇتىپ العان وقتاۋدى.
ماحاببات جوق:
جەرگە، ەلگە، اللاعا!
ول تاۋسىلعان!
بار بولسا دا - ءسال عانا...
قالا تۇرسىن قانعا بوگىپ قارا جەر،
جاراتۋشىم - جالعىز عانا جانداۋا!..
ماحاببات جوق:
ساعان، ماعان، وعان دا!
وي دا، قىر دا وبىر، جەبىر تولى اڭعا!
قاجەت پە ەكەن قارا ولەڭى ابايدىڭ
قارعىس اتقان قايىرىمسىز قوعامعا؟
ماحاببات جوق!
مەن دە جوقپىن، ەندەشە!
اقىن ءومىر سۇرە المايدى پەندەشە!
ماقۇلىققا اينالماعىم اپ-انىق،
عارىش جاقتان ءبىر عازاۋات كەلمەسە!..
...سول ماقۇلىق،
وقتاۋ جۇتقان سول ادام
ماعان بەلگى سوعىپ جاتىر قولادان.
ءتاندى تاستاپ،
ءتاڭىر سىيى - جانىمدى
الىپ قاشام قولادان دا، مولادان.
الىپ قاشىپ... اللا اۋلىنا جوعالام...
