يراندا ءبىر جىلدا ءولىم جازاسى ەكى ەسە ارتقان

استانا. قازاقپارات - 2025 -جىلى يراندا ورىندالعان ءولىم جازالارىنىڭ سانى ءبىر جىل ىشىندە ەكى ەسە ارتتى. قۇقىق قورعاۋشىلاردىڭ مالىمەتىنشە، جىل باسىنان بەرى كەمىندە 1500 ادام ءولىم جازاسىنا كەسىلگەن. بۇل تۋرالى Stan.kz اقپارات اگەنتتىگى BBC.com پورتالىنا سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.

Iran Human Rights (IHR) قۇقىق قورعاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنشە، جەلتوقسان ايىنىڭ باسىنا دەيىن كەمىندە 1500 ءولىم جازاسىنىڭ ورىندالعانى انىقتالعان. ودان كەيىن دە كوپتەگەن ۇكىم ورىندالۋى مۇمكىن.

2024 -جىلى قۇقىق قورعاۋ ۇيىمى 975 ءولىم جازاسىن تىركەگەن. الايدا ناقتى سان بەلگىسىز، سەبەبى يران بيلىگى مۇنداي ستاتيستيكانى جاريالامايدى.

قۇقىق قورعاۋشىلاردىڭ تالداۋى ءولىم جازالارى سانىنىڭ ايتارلىقتاي ارتقانىن كورسەتەدى. بۇل دەرەكتەر باسقا دا قۇقىق قورعاۋ ۇيىمدارىنىڭ قورىتىندىلارىمەن سايكەس كەلەدى.

بۇعان دەيىن يران ۇكىمەتى ءولىم جازاسىن قولدانۋ تاجىريبەسىن قورعاپ، ونىڭ تەك «اسا اۋىر قىلمىستار» ءۇشىن عانا قولدانىلاتىنىن مالىمدەگەن.

IHR دەرەكتەرىنە سايكەس، ءولىم جازالارىنىڭ سانى 2022 -جىلدان باستاپ كۇرت وسە باستاعان. ول جىلى ەلدە ايەلدەردىڭ قىسىمعا ۇشىراۋىنا قارسى جاپپاي نارازىلىقتار بولعان. سول جىلى 520 ادام ءولىم جازاسىنا كەسىلسە، كەلەسى جىلى وسى كورسەتكىش 832 گە جەتكەن.

ساياسي ماڭىزى بار قىلمىستار، مىسالى، تىڭشىلىق نەمەسە نارازىلىقتارعا قاتىسۋ ءۇشىن ءولىم جازاسىنا كەسۋ جاعدايلارى بەلگىلى. الايدا ءولىم جازاسىنا كەسىلگەندەردىڭ %99 ى كىسى ءولتىرۋ نەمەسە ەسىرتكىگە قاتىستى باپتار بويىنشا سوتتالعاندار. كورسەتكىش وزگەرىسسىز قالىپ وتىر. يراندىق ساياسي بەلسەندىلەر بيلىك رەجيمى ءوزىنىڭ تۇراقتىلىعىنا قاۋىپ تونگەنىن سەزىنگەن كەزدە ءولىم جازالارىنىڭ سانى ارتاتىنىن اتاپ وتەدى.

ساۋد ارابياسى تاعى دا ءبىر جىل ىشىندە ءولىم جازاسىنىڭ سانى بويىنشا رەكوردتىق دەڭگەيگە جەتتى

بانگلادەشتىڭ ەكس- پرەمەر- ءمينيسترى ستۋدەنتتەرگە قىسىم جاساعانى ءۇشىن ءولىم جازاسىنا كەسىلدى

ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن قىرعىزستاندا ءولىم جازاسىن قايتا ەنگىزۋ ماسەلەسى قوعامدا رەزونانس تۋدىرعان اۋىر قىلمىستان كەيىن كوتەرىلدى. قىركۇيەك ايىنىڭ سوڭىندا ىستىقكول وبلىسىندا 17 جاستاعى قىزدىڭ زورلانىپ ءولتىرىلۋى بيلىكتە جازانى قاتاڭداتۋ جونىندەگى باستاماعا تۇرتكى بولدى. الايدا كونستيتۋتسيالىق سوت بۇل ۇسىنىستىڭ ەل كونستيتۋتسياسىنا، ءومىر ءسۇرۋ قۇقىعى قاعيداتىنا جانە قىرعىزستاننىڭ حالىقارالىق مىندەتتەمەلەرىنە قايشى كەلەتىنىن مالىمدەپ، ءولىم جازاسىن قايتارۋ مۇمكىندىگىن جوققا شىعاردى.