ورتالىق ازيانىڭ بەس مەملەكەتىندە قوسىمشا جول توراپتارى سالىنادى

استانا. KAZINFORM -  ساۋىردە ەۋرووداق جانە ورتالىق ازيانىڭ بەس ەلىنىڭ العاشقى سامميتى وتپەدى. ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى ەۋروپا ەلدەرىمەن ەمىن-ەركىن ارالاسقىسى كەلەدى. ءبىراق بارىس-كەلىس جاسايتىن تىكەلەي توتە جول جوق. جولدىڭ ءبارى رەسەيدىڭ اۋماعى ارقىلى شيىرلاپ جاتىر. ال سوعىس جاعدايىندا ول جولدارمەن قاتىناس كۇردەلى بولىپ كەتكەنى تاعى بار. ال جاعداي بۇدان ءارى قالاي ءوربيدى. بۇل تۋرالى Kazinform اگەنتتىگىنىڭ باس رەداكتورى ناعاشىبەك الدان پىكىر بىلدىرگەن ەدى.

باس رەداكتوردىڭ پايىمىنشا، رەسەيدىڭ ۋكرايناعا باسىپ كىرىپ، سوعىستىڭ جالعاسىپ جاتقانىنا ەكى جىل بولدى. وسى ەكى جىلدىڭ بارىسىندا ورتالىق ازيا ەلدەرى مەن ەۋروپا ەلدەرىنىڭ اراسىنداعى جۇك جانە جولاۋشى كولىگى قاتىناستارىن قالاي ءتيىمدى ەتۋ ماسەلەسى قارالىپ كەلەدى. جاقىندا بريۋسسەلدە ەۋرووداق ەلدەرى مەن ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىنىڭ فورۋمى ءوتتى. فورۋم جاڭا باستاما كوتەرىپ، سونىڭ جۇزەگە اسۋىنا جول باستادى. باستاما دەگەنىمىز - ەجەلگى جىبەك جولىنىڭ ىزىمەن ترانسكاسپي كولىك ءدالىزىن قۇرۋ. بۇل باعىت رەسەيدىڭ جەرىنە جولامايدى، سىرتىنان وتەدى. مۇنداي كولىك ءدالىزى جايلى ايتۋ وڭاي، ال ىسكە اسىرۋ وڭاي ەمەس. وعان قىرۋار قارجى كەرەك. ءبىر جاقسىسى، وسى ماڭىزدى ءىستىڭ قارجى ماسەلەسى شەشىلىپ جاتىر.

باعىت قىتايدىڭ شىعىسىنان باستالىپ، پولشاعا بارىپ تىرەلۋى ءتيىس. بۇل جوبا ۇلكەن ەكى ايماقتىڭ ەكونوميكالىق جانە ساياسي جاعىنان جاقىنداسۋىنا، ال حالىقتاردىڭ ءبىر-بىرىمەن ارالاسۋىنا جاعداي جاسايدى دەگەن ءۇمىت مول.

تەمىر جولدار مەن اۆتوجولدار قالپىنا كەلتىرىلەدى جانە جاڭعىرتىلادى، كولىك قوزعالىسى ۇلعايتىلادى، پورتتاردىڭ وتكىزۋ الەۋەتى ۇلعايادى، شەكارالاردان وتكىزۋ بەكەتتەرى زاماناۋي تەحنولوگيالارعا نەگىزدەلەدى، مۋلتيمەديالىق لوگيستيكالىق ورتالىقتار مەن ورتالىق ازيانىڭ بەس مەملەكەتىندە قوسىمشا جول توراپتارى سالىنادى. ەۋروپانىڭ قايتا قۇرۋ جانە دامۋ بانكىنىڭ ساراپشىلارى ەسەپتەپ شىققان ەكەن. ترانسكاسپي كولىك ءدالىزىن سالۋعا 18,5 ميلليارد ەۆرو قارجى كەرەك. ەكى كۇندىك فورۋم ءجۇرىپ جاتقان كەزدە ەۋروكوميسسيا كولىك ءدالىزىن قۇرۋ ءۇشىن حالىقارالىق قاۋىمداستىقتاردان 10 ميلليارد يەۆروعا مىندەتتەمە جيناپ ۇلگەردى. بۇل قاراجات ەندى بىرەر ايدا جۇمىستى باستاپ جىبەرۋگە جاراپ تۇر.

«فورۋمنىڭ شەشىمى بويىنشا الدىمەن ورتالىق ازيا ەلدەرىندە ترانسكاسپي كولىك توراپتارىن ىسكە قوساتىن «ايماقتىق گۇلدەنۋ باعدارلاماسى» جۇمىس ىستەيدى. ونى حالىقارالىق ساۋدا ورتالىعى جۇزەگە اسىرادى. بۇل ورتالىق - بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ جانە ەكونوميكالىق قىزمەتتەستىك پەن دامۋ ۇيىمىنىڭ اگەنتتىگى بولىپ تابىلادى. بۇدان بولەك، ترانسكاسپي كولىك ءدالىزىن قۇرۋدىڭ ىلگەرىلەۋىن جانە جۇمىستىڭ جوسپار بويىنشا دامۋىن قاداعالاۋ ءۇشىن ورتالىق ازياداعى بەس ەلدىڭ كولىك مينيسترلىكتەرىنە ءبىر-ءبىر اعا كەڭەسشى-رەزيدەنت بەكىتىلەدى. 2025 -جىلى ەۋرووداق قارجىلاندىرعان ايماقتىق كولىك باعدارلاماسى بەكىتىلەدى. وسى باعدارلاما ورتالىق ازيا ەلدەرىندە قولدا بار جانە بولاشاقتا جاسالاتىن كولىك جوبالارىنا تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتەدى. باعدارلامانىڭ اياسىندا ەۋروكوميسسيا مەن ەۋروپالىق ينۆەستيتسيالىق بانك ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ ماقساتىنا 1,5 ميلليارد يەۆرو ءبولدى»، - دەيدى ناعاشىبەك الدان.

ونىڭ ايتۋىنشا، فورۋمعا قازاقستان، قىرعىزستان، وزبەكستان جانە تاجىكستاننىڭ كولىك مينيسترلەرى، ال تۇرىكمەنستاننىڭ كولىك ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى قاتىستى. قازاقستاننىڭ كولىك ءمينيسترى مارات قارابايەۆ بيىل قىركۇيەكتە استانادا ينۆەستيتسيالىق فورۋم وتكىزۋدى ۇسىندى. ورتالىق ازيا ەلدەرىنەن بارعان كولىك مينيسترلەرىنىڭ ءبارى قاناتتانىپ، ريزالىقپەن ءسوز سويلەدى. حالىقتاردىڭ ترانسكاسپي كولىك دالىزىنە ۇلكەن ءۇمىت ارتاتىنىن جەتكىزدى. فورۋمداعى سوزدەرىن قازاقستان مەن وزبەكستان مينيسترلەرى اعىلشىنشا، قالعاندارى ورىسشا جەتكىزدى. قىرعىزستان ءمينيسترى ورتالىق ازيا ەلدەرى ەكى الىپتىڭ ورتاسىندا قالعانىن، وزدەرىنىڭ دامۋ ءسات-ساعاتىن ءالى تاپپاعانىن ايتادى. ال وزبەكستان ءمينيسترى وسى ستراتەگيالىق باستامادان ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ەشقايسىسى سىرت قالمايتىنىنا سەنىمدى.

فورۋمعا باقىلاۋشى رەتىندە قاتىسقان وزگە ەلدەردىڭ وكىلدەرى دە بولعان. ۇزىلىستە جۋرناليستەرگە بەرگەن سۇحباتىندا تۇركيانىڭ وكىلى بۇل فورۋمدا تۇركيانىڭ دا تۋى تۇرۋى كەرەك ەكەنىن، ترانسكاسپي كولىك ءدالىزى تۇركياسىز مۇمكىن ەمەستىگىن، جوباعى ەۋروكوميسسيا انكارانى دا قوسۋى كەرەكتىگىن ايتتى. ءدالىزدىڭ ءبىر باعىتى تۇركيانىڭ جەرىمەن وتەدى، ەكىنشى باعىتى كاۆكاز جەرى مەن قارا تەڭىز ارقىلى جاتىر. سوندىقتان فورۋمعا ازەربايجان، ارمەنيا جانە گرۋزيا دەلەگاتتارى دا بارعان.

الداعى ءساۋىر ايىندا ەۋرووداق جانە ورتالىق ازيانىڭ بەس ەلىنىڭ العاشقى ءسامميتى وتەتىن بولىپ كەلىسىلدى. ترانسكاسپي كولىك ءدالىزىنىڭ جەدەلدەتىلۋى مەن كوپتەگەن ۇيىمدىق ماسەلەلەرى سامميتە جالعاسىپ، كۇرمەۋى شەشىلسە كەرەك. ساۋىردەگى سامميت وزبەكستاندا وتەدى.

ارينە، ترانسكاسپي كولىك ءدالىزىنىڭ ىسكە قوسىلۋى ورتالىق ازيا ەلدەرى ءۇشىن زور جەتىستىك بولار ەدى. ادامداردىڭ بارىس-كەلىسى ۇلعايادى، جۇك تاسىمالى مەن تاۋار قوزعالىسى جاندانادى. ەڭ باستىسى - جول اشىق بولادى.

 

 

اۆتور

ايدار وسپاناليەۆ