ورتالىق ازيا تاريحىنداعى ۇلى ايەلدەر

استانا. KAZINFORM - پاتريارحالدىق قوعامدىق جۇيەگە قاراماستان ورتالىق ازيا ەلدەرىندە ءاردايىم ايەلدەرگە دەگەن ەرەكشە كوزقاراس بولعان.

ءار داۋىردە تاريحتى وزگەرتكەن، قوعام دامۋىنا ەلەۋلى اسەر ەتكەن باتىر ايەلدەر بار. مۇنداي كورنەكتى ايەلدەر وتە كوپ، ءبىر ماتەريالدا بارلىعىن قامتۋ مۇمكىن ەمەس. دەسە دە، Kazinform ءتىلشىسى ورتالىق ازيانىڭ ۇلى ايەلدەرىنىڭ تۇلعالارى تۋرالى قىسقاشا شولۋ جاساپ كوردى.

تۇمار پاتشايىم

تۇمار (توميريس) - ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىن 570-520 -جىلدارى ءومىر سۇرگەن ساق- ماسساگەتتەردىڭ اڭىزعا اينالعان پاتشايىمى. ول گەرودوتتىڭ «تاريح» شىعارمالارىنىڭ ارقاسىندا بەلگىلى بولدى. توميريس ۇلى دالانىڭ تاريحى مەن مادەنيەتىنە عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە دۇنيەجۇزىلىك تاريح پەن ادامزات مادەنيەتىنە زور ۇلەس قوستى.

توميريس پاتشايىمنىڭ احەمەنيد پاتشاسى كيردى جازالاۋى كوپتەگەن حالىقتار ءۇشىن ادىلدىك پەن باتىلدىق سيمۆولىنا اينالدى.

بوپاي

حان ءابىلقايىردىڭ ايەلى بوپاي حانىم قازاق حاندىعىنداعى بەدەلدى ايەلدەردىڭ ءبىرى بولعان.

بوپاي حان ءابىلقايىردىڭ سۇيىكتى جارى، بالالارىنىڭ اناسى رەتىندە عانا ەمەس، حاننىڭ بيلەۋشىسى، دانا كەڭەسشىسى رەتىندە تاريحتا قالدى. بوپاي حانىم قازاق حاندىعىنىڭ ىشكى- سىرتقى ساياساتىن ايقىندايتىن ماسەلەلەردى شەشۋگە اتسالىسىپ، كورشىلەس ەلدەر اراسىندا تاتۋ كورشىلىك قارىم-قاتىناس ورناتۋعا، رەسەيمەن بايلانىستى رەتتەۋگە، كۇردەلى ماسەلەلەردى شەشۋگە وزىنە ءتان دانالىعىمەن، ديپلوماتيالىق ادەپتىلىگىمەن اتسالىستى. بوپاي حانىم پاتشا اكىمشىلىگىمەن، پاتشايىم ەليزاۆەتا پەتروۆنامەن جانە جوڭعار بيلەۋشىلەرىمەن حات الىسىپ تۇردى.

فاتيما حانشا

فاتيما - قازاق دالاسىنىڭ سوڭعى حانى جاڭگىردىڭ ايەلى.

I نيكولاي پاتشانىڭ تاققا وتىرۋ راسىمىندە ول ءوزىنىڭ تالعامپاز، تاربيەلى، كوركەم مىنەزىمەن جانە ديپلوماتيالىق قارىم- قاتىناس داعدىلارىنىڭ مەڭگەرۋىمەن ەرەكشە اسەر قالدىردى.

فاتيما اتاقتى ورىنبور ءمۇفتيى مۇحاممەدجان گۋسەينوۆتىڭ قىزى بولاتىن. اكەسى بالالارىنىڭ ءبىلىمدى بولۋىنا كۇش سالدى. فاتيما ورىس، تاتار تىلدەرىنەن باسقا اعىلشىن، فرانسۋز، نەمىس تىلدەرىن جەتىك مەڭگەرگەن، ساراي ادەبىن وتە جاقسى ساقتاعان. پيانينودا ەركىن ويناپ، قۇراننىڭ ءتاپسىرىن بىلگەن.

قۇرمانجان داتقا

بۇحارا جانە قوقان حاندارى مويىنداعان قىرعىزدىڭ تۇڭعىش مەملەكەت جانە اسكەري قايراتكەرى، الاي قىرعىزدارىنىڭ كوسەمى جانە بيلەۋشىسى. حالىق اراسىندا «الاي حانشايىمى» جانە «وڭتۇستىك حانشايىمى» اتانعان قۇرمانجان داتقا قىرعىز حالقىنىڭ تاريحىنداعى داعدارىستى ساتتەردە ماڭىزدى ءرول اتقاردى. قىرعىز حالقىنىڭ بيلەۋشىسى بولعان جالعىز ايەل «ۇلت اناسى» دەپ تانىلدى. ول تاۋ قىرعىزدارى اراسىنداعى رۋلىق داۋلاردى ءساتتى شەشكەن ەڭ دانا بيلەۋشى ​​رەتىندە بەدەلگە يە بولدى. قۇرمانجان داتقا حالقىن قانتوگىستەن ساقتاۋ ءۇشىن الاي قىرعىزدارىنىڭ رەسەيگە قوسىلعانىن رەسمي تۇردە جاريالادى.

باكەن قىدىكەيەۆا

كەڭەس، قىرعىز تەاتر جانە كينو اكتريساسى. ك س ر و- نىڭ كورنەكتى حالىق ءارتىسى، قىرعىز كسر توكتوگۋل اتىنداعى مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، 1977 -جىلعى «اكتەرلىك ونەرى ءۇشىن» نوميناتسياسى بويىنشا بۇكىل وداقتىق كينوفەستيۆالىنىڭ قۇرمەتتى لاۋرەاتى.

باكەن قىدىكەيەۆا العاش رەت قىرعىز تەاترى ساحناسىندا قويىلعان الەمدىك جانە ورىس دراماتۋرگياسىنىڭ اۆتورلارىنىڭ بارلىق پەسالارىندا باستى ايەل رولدەرىن سومداعان تۇڭعىش نازىك جاندى. اكتريسانىڭ شىعارماشىلىق ءومىربايانىندا جۇزدەن استام تەاتر جانە كينو رولدەرى بار. «سالتانات» (1955)، «توقتاعۇل» (1959)، «اسۋ» (1961)، «اق تاۋلار» (1965)، «العاشقى ۇستاز» (1965)، «انانىڭ ءورىسى» (1967)، «بەگ ينوحودتسا» (1968)، «قاراش اسۋىنداعى وق» (1969)، «كوميسسار» (1969)، «بابالار سىرى» (1972)، «كوشە» (1973)، «كەزدەسۋلەر مەن قوشتاسۋلار» (1974) جانە ت. ب. ايگىلى فيلمدەردە باستى ءرولدى سومداعان.

ءبۇبۇسارى بەيشەناليەۆا

تۇڭعىش قىرعىز بالەريناسى، ءبيشى، ءمۇعالىم. 1947 -جىلى قىرعىز ك س ر- ءنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى، 1954 -جىلدان ك س ر و حالىق ءارتىسى، 1970 -جىلى توكتوگۋل اتىنداعى مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى اتاندى. باستى رولدەرى: ماريا ي زارەما (ب. اسافيەۆ، «باحچيساراي سۋبۇرقاعى» ، 1949 ج)، ودەتتا- وديلليا (پ. چايكوۆسكي، «لەبەدينوە وزەرو» 1950 ج) ، تاو حاو (ر. گليەر) «كراسنىيماك»، 1950 ج)، اۆرورا (پ. چايكوۆسكي، «سپياشايا كراساۆيتسا» ، 1956 ج)، زەينەپ (ك. مولدوباسانوۆ، ت. وكۋنيەۆ، «كۋيرۋچۋك»، 1960 ج)، دجۋلەتتا (س. پروكوفيەۆ، «رومەو ي دجۋلەتتا»، 1962 ج) جانە ت. ب. 6-7-شاقىرىلىمداعى قىرعىز سسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى، كەيىن 4-5 شاقىرىلىمداعى ك س ر و جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى بولدى. «ەڭبەك قىزىل تۋ»، «قۇرمەت بەلگىسى» وردەندەرىمەن جانە باسقا مەدالدارمەن ماراپاتتالعان.

ۇرقيا ساليەۆا

العاشقى قىرعىز كومسومولدارىنىڭ ءبىرى، قىرعىز اكسر كولحوزىنىڭ تۇڭعىش ايەل ءتوراعاسى. ول كومسومول ۇياشىعىنىڭ حاتشىسى، ايەلدەردىڭ تەڭدىگى مەن ءبىلىمىن جاقتاعان حۋدجۋم قوزعالىسىنىڭ بەلسەندىسى بولدى. ۇرقيا ساليەۆا مەركى- مۇركىت (ول كەزدەگى 1 مايا اۋىلى) اۋىلدىق كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى بولىپ سايلاندى، حالىق اراسىندا ۇلكەن قۇرمەتكە يە بولدى. «ايەل اقساقال» اتانعان. 1928-1933 -جىلدارى كولحوز قۇرۋعا بەلسەنە اتسالىسىپ، ۇگىت-ناسيحات جۇمىستارىن جۇرگىزىپ، اۋىلدىق كەڭەسكە ساۋاتسىزدىقتى جويۋعا كومەكتەستى. كەڭەستەر سەزىنە دەلەگات جانە ورتالىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ مۇشەسى بولىپ سايلاندى.

ديلبار ابدۋراحمانوۆا

وزبەكستان مەن ورتالىق ازياداعى تۇڭعىش ايەل ديريجەر. سكريپكاشى، ك س ر و حالىق ءارتىسى. حامزا اتىنداعى وزبەكستان كسر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ، «حالىقتار دوستىعى»، «مەحنات شۋحراتي»، «فيدوكورونا قىزمەتتەرى ءۇشىن» وردەندەرىنىڭ يەگەرى. ونىڭ بالەت سپەكتاكلدەرىنىڭ اراسىندا «شوپينيانا»، «باحچيساراي سۋبۇرقاعى»، «فرانچەسكا دا ريميني»، «اققۋ كولى»، «شەلكۋنچيك»، «كورسار»، «دون كيحوت»، «زولۋشكا» بار. ول 64 وپەرا جانە بالەت سپەكتاكلىن قويدى.

حاديچا سۋلايمانوۆا

زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، وزبەك ك س ر عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، وزبەك ك س ر- ءنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن عىلىم قايراتكەرى. قىلمىستىق قۇقىق بويىنشا وزبەك تىلىندەگى تۇڭعىش وقۋلىقتىڭ اۆتورى. حاديچا سۋلايمانوۆا ادىلەت ءمينيسترى جانە زاڭ كوميسسياسىنىڭ ءتورايىمى رەتىندە و ز ك س ر- ءنىڭ سوت جۇيەسى، قىلمىستىق، قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ، ازاماتتىق جانە ازاماتتىق ءىس جۇرگىزۋ كودەكستەرى تۋرالى جاڭا زاڭنىڭ ازىرلەنىپ، قابىلدانۋىنا ۇلەس قوستى.

سوبيرا حولداروۆا

رەپرەسسيانىڭ قۇربانى بولعان تۇڭعىش وزبەك جۋرناليسى. «حوتين- كيزلار ءبىلىم يۋرتي» قىزدارعا ارنالعان وقۋ ورنىن بىتىرگەننەن كەيىن «يانگي يۋل» («جاڭا جول» ) گازەتىنىڭ رەداكتورلارىنىڭ ءبىرى بولدى. ول كەڭەس وداعى كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ مۇشەسى اتاندى. ماسكەۋدەگى مەملەكەتتىك جۋرناليستيكا ينستيتۋتىن بىتىرگەن سوڭ كەڭەس وداعىنداعى تۇڭعىش وزبەك جۋرناليسى بولدى. 1937 -جىلى ول «تاپتىق سانانى جوعالتتى جانە ينتەللەكتۋالدىق ريەۆوليۋتسيالىق قوزعالىسپەن بايلانىسى» ءۇشىن ايىپتالىپ، كەيىن سوتتالىپ، تۇرمەگە جىبەرىلدى. 1955 -جىلى تۇرمەدەن شىققان سوڭ تاشكەنتكە ورالدى. 1956 -جىلى 22-ماۋسىمدا اقتالدى. جاۋاپ الۋ مەن تۇرمەدە وتىرۋدىڭ ناتيجەسىندە ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن پسيحيكالىق اۋرۋدان زارداپ شەكتى.

زۋلفيا ۋميدوۆا

ءبىرىنشى ايەل كارديولوگ، مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى. 80 عىلىمي ەڭبەكتىڭ، ونىڭ ىشىندە 3 مونوگرافيانىڭ - «كليماتوفيزيولوگيا ماسەلەلەرى» (1939)، «ىستىق كليماتتاعى جۇرەك- قان تامىرلارى جۇيەسىنىڭ فيزيولوگياسى مەن پاتولوگياسى» (1949) جانە «ىستىق كليماتتىڭ كارديولوگياسىنىڭ وچەركتەرى» (1975) اۆتورى.

وزبەكستاننىڭ تەراپيەۆتىك جانە كارديولوگيالىق عىلىمي قوعامدارىن باسقاردى. ۇلى مەديتسينالىق ەنتسيكلوپەديانىڭ «كارديولوگيا» ءبولىمىنىڭ رەداكتورى (III باسىلىم)، كارديولوگتار جانە تەراپيەۆتەر قوعامدارى كەڭەسىنىڭ، «كارديولوگيا» جانە «تەراپيەۆتيكالىق مۇراعات» جۋرنالدارىنىڭ رەداكسيالىق القاسىنىڭ، حالىقارالىق تەراپيەۆتەر قاۋىمداستىعىنىڭ مۇشەسى بولدى. ءۇش رەت تاشكەنت قالالىق كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى بولىپ سايلاندى (1961، 1965، 1967 ج. ج. )، قاراقالپاقستان جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى بولدى.

ماليكا سابيروۆا

ايگىلى تاجىك بالەريناسى، بالەت وقىتۋشىسى. ك س ر و حالىق ءارتىسى. س. ايني اتىنداعى تاجىكستان اكادەميالىق وپەرا جانە بالەت تەاترىنىڭ پريما- بالەريناسى. ول گالينا ۋلانوۆانىڭ شاكىرتى بولعان. 1969 -جىلى ماسكەۋدە وتكەن حالىقارالىق بالەت بايقاۋىنان كەيىن ماليكا سابيروۆانى دۇنيە ءجۇزى مويىندادى.

تۇركيا، يران، ەگيپەت، چەحوسلوۆاكيا، كۋبا، نورۆەگيا، بولگاريا، ۆەنگريا، اۋستراليا، فرانتسيا، لاتىن امەريكاسى ەلدەرىنىڭ اتاقتى تەاترلارىنىڭ ساحنالارىندا ونەر كورسەتتى.

سارادجان يۋسۋپوۆا

كەڭەس گەوحيميگى، تاجىك ك س ر عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى (1951). تاجىك ك س ر جوعارعى كەڭەسىنىڭ ەكى شاقىرىلىمىنىڭ دەپۋتاتى. تاجىك ك س ر عىلىم جانە تەحنيكاعا ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەر (1960 ج). ەكى «قۇرمەت بەلگىسى» وردەنىمەن ماراپاتتالعان. ونىڭ نەگىزگى ەڭبەكتەرى كوللويدتىق مينەرالداردى زەرتتەۋگە، تسەلەستيننىڭ گەوحيمياسىنا جانە تاجىكستانداعى مينەرالدى بۇلاقتاردى زەرتتەۋگە ارنالعان.

سوفيا حاكيموۆا

ك س ر و مەديتسينا عىلىمدارى اكادەمياسىنىڭ كوررەسپوندەنت- مۇشەسى بولىپ سايلانعان ورتا ازياداعى تۇڭعىش جانە جالعىز ايەل دارىگەر. دارىندى اكۋشەر- گينەكولوگ، عالىم. 1992 -جىلدان باستاپ رەسەي عىلىم اكادەمياسىنىڭ كوررەسپوندەنت- مۇشەسى، 2014-جىلى رەسەي عىلىم اكادەمياسىنا وقۋعا ءتۇستى، مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى اتاندى. تاجىكستانداعى اكۋشەرلىك جانە گينەكولوگيا عىلىمي- زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى. تاجىكستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن عىلىم قايراتكەرى، لەنين وردەنىمەن، «قۇرمەت بەلگىسى، حالىقتار دوستىعى» وردەندەرىمەن، «1941-1945-جىلدارداعى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس جىلدارىنداعى ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن» مەدالىمەن ماراپاتتالعان.

اۆتور

ورالحان قوجانوۆ