ولجاس بەكتەنوۆ: ءبىز تۇركيامەن ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋگە مۇددەلىمىز
استانا. KAZINFORM - قازاقستان پرەمەر-ءمينيسترى ولجاس بەكتەنوۆ جۇمىس ساپارىمەن انكاراعا باردى. باستى ماقسات - قازاق- تۇرىك ىنتىماقتاستىعىنىڭ ساپالى دامۋىن قامتاماسىز ەتۋ جانە مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ قويعان ەلدىڭ ەكونوميكالىق ءوسۋىن جەدەلدەتۋ جونىندەگى مىندەتكە قول جەتكىزۋ ءۇشىن جاڭا پەرسپەكتيۆالى سالالارداعى ءوزارا ءىس-قيمىل الەۋەتىن اشۋ.
ق ر ۇكىمەتى باسپا ءسوز قىزمەتىنىڭ حابارلاۋىنشا، بۇل رەتتە استىقتى تەرەڭ وڭدەۋ، كومىر حيمياسى، مۇناي- گاز ونەركاسىبى، مۇناي- حيميا جانە باسقا سالالارداعى بىرلەسكەن جوبالار قوسىلعان قۇنى جوعارى ونىمدەر شىعارۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
ولجاس بەكتەنوۆ انكارا قالاسىندا تۇرىك رەسپۋبليكاسى باسشىسىنىڭ قابىلداۋىندا بولدى، تۇركيانىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتىمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزدى، ءىرى تۇرىك كومپانيالارى مەن حولدينگتەرىنىڭ وكىلدەرىمەن كەزدەسۋدە ينۆەستيتسيالىق ىنتىماقتاستىق ماسەلەسىن تالقىلادى، سونىمەن قاتار قازاق- تۇرىك بيزنەس-فورۋمىندا ءسوز سويلەدى.
قابىلداۋ بارىسىندا ولجاس بەكتەنوۆ تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعانعا قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ىستىق سالەمى مەن ىزگى تىلەكتەرىن جەتكىزدى. ەكى مەملەكەت باسشىلارى دەڭگەيىندە كەڭەيتىلگەن ستراتەگيالىق ارىپتەستىك رۋحىندا ءوزارا ءىس-قيمىلدى دامىتۋ بويىنشا قول جەتكىزىلگەن ۋاعدالاستىقتار ساۋدا- ەكونوميكالىق، ينۆەستيتسيالىق، ەنەرگەتيكالىق، كولىك- لوگيستيكالىق، اگرارلىق جانە مادەني- گۋمانيتارلىق ىنتىماقتاستىقتىڭ بارلىق سالالارىندا بەلسەندى ىسكە اسىرىلاتىنى اتاپ ءوتىلدى.
ۇكىمەتارالىق كەلىسسوزدەر بارىسىندا قازاقستان پرەمەر-ءمينيسترى ولجاس بەكتەنوۆ پەن تۇركيا ۆيتسە- پرەزيدەنتى دجيەۆدەت يىلماز ءوزارا ءتيىمدى ارىپتەستىكتى دامىتۋدىڭ ناقتى شارالارىن تالقىلادى، سونداي-اق ترانزيت جانە كولىك، اوك، وڭدەۋ ونەركاسىبى، سيفرلاندىرۋ جانە تۋريزم سالالارىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ پەرسپەكتيۆالارىن كەڭەيتۋگە دايىن ەكەندەرىن جەتكىزدى.
تۇركيا قازاقستاننىڭ ەڭ ءىرى 5 ساۋدا سەرىكتەسىنىڭ ءبىرى جانە ۇزدىك 20 ينۆەستورىنىڭ قاتارىنا كىرەدى. بۇگىندە ەكى ەل ۇكىمەتتەرى كەم دەگەندە $10 ميلليارد دەڭگەيىندە تۇراقتى ساۋدا كولەمىن جۇيەلى تۇردە قامتاماسىز ەتۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدە. قازاقستان تۇركياعا ءونىمنىڭ 34 ءتۇرى بويىنشا جالپى قۇنى $630 ميلليوننان استام تاۋار ەكسپورتىن ارتتىرۋعا نيەتتى. ولاردىڭ ىشىندە مەتاللۋرگيا، مۇناي- حيميا، ازىق-تۇلىك جانە ماشينا جاساۋ ونەركاسىبىنىڭ ونىمدەرى بار. ءوز كەزەگىندە تۇرىك تاراپى ەكونوميكانىڭ پەرسپەكتيۆالى باعىتتارى بويىنشا جاڭا بىرلەسكەن جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا قىزىعۋشىلىق تانىتتى. تەك ءبىر جىلدىڭ ىشىندە تەمىر جول كولىگىمەن جۇك تاسىمالداۋ كولەمى شامامەن %40 عا وسكەن. تاراپتار ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك باعىتىنىڭ الەۋەتىن دامىتۋ شەڭبەرىندە جۇك تاسىمالى كولەمىن ءۇش ەسەگە ۇلعايتۋ ماسەلەلەرىن تالقىلادى.
ساۋدا- ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ۇكىمەتارالىق كوميسسيانىڭ 13-وتىرىسى شەڭبەرىندە دەلەگاتسيالار كەڭەيتىلگەن قۇرامدا ونەركاسىپتىك كووپەراتسيانى نىعايتۋ تەتىگىن قاراستىرىپ، فارماتسيەۆتيكالىق ءوندىرىستى لوكاليزاتسيالاۋ، مەديتسينا سالاسىندا وزىق تاجىريبە الماسۋ جانە مادەني- گۋمانيتارلىق بايلانىستاردى نىعايتۋ جوسپارلارىن بەلگىلەدى.
تۇركيانىڭ بيزنەس- قوعامداستىق وكىلدەرىمەن كەزدەسۋدىڭ باستى تاقىرىبى پەرسپەكتيۆالاردى تالقىلاۋ جانە جاڭا بايلانىس نۇكتەلەرىن انىقتاۋ بولدى.
دوڭگەلەك ۇستەلگە ءىرى كومپانيالار باسشىلىعى، تۇرىك بيزنەسىنىڭ الىپتارى: YDA Holding قۇرىلىس كومپانيالارى توبىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى حۋسەين ارسلان، الەمدىك حروم ونەركاسىبىندەگى ءتورتىنشى ءىرى كومپانيا - Yildirim Holding ونەركاسىپتىك توپتىڭ باسقارما ءتوراعاسى روبەرت يۋكسەل يىلدىرىم، الەمدەگى ەڭ ءىرى اۋىل شارۋاشىلىعى داقىلدارىن ءوندىرۋ جانە ەكسپورتتاۋ كومپانيالارىنىڭ ءبىرى Tiryaki Holding باسقارما ءتوراعاسى احمەت تيرياكيوگلۋ، جەتەكشى تۇرىك لوگيستيكالىق كومپانياسى S Sisitem Lojistik باسقارما ءتوراعاسى حۋسەين بارلين، Abdi Ibrahim حولدينگتىك توبىنىڭ باس اتقارۋشى ديرەكتورى، تۇركيانىڭ فارماتسيەۆتيكالىق نارىعىنىڭ كوشباسشىسى سيۋحا تاشپولاتوگلۋ، فارماتسيەۆتيكالىق ونىمدەردىڭ جەتەكشى ءوندىرۋشىسى Nobel ILAC باسقارما مۇشەسى سامي تۋركوگلۋ جانە ت. ب. قاتىستى.
ەكىجاقتى ديالوگ ءارى قاراي ىسكەر توپتاردىڭ 500-دەن استام وكىلىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن بيزنەس- فورۋم اياسىندا جالعاستى، ونىڭ بارىسىندا تۇرىك كاسىپكەرلەرى قازاقستاننىڭ ينۆەستيتسيالىق احۋالىمەن جانە ينۆەستورلاردى مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىمەن تانىستى. بۇگىندە جالپى قۇنى شامامەن $3,8 ميلليارد بولاتىن 100 گە جۋىق بىرلەسكەن قازاق- تۇرىك ينۆەستيتسيالىق جوباسى ىسكە اسىرىلۋدا.
ولجاس بەكتەنوۆ بيزنەس وكىلدەرىنە ەلىمىز ماڭىزدى جوبالاردى ىسكە اسىرۋعا قولداۋ كورسەتۋگە دايىن ەكەندىگىن اتاپ ءوتتى.
«ەلىمىزدىڭ ينۆەستيتسيالىق الەۋەتى زور جانە ءبىز تۇركيامەن ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى كەڭەيتۋگە مۇددەلىمىز. قازاقستان ۇكىمەتى وزىق تەحنولوگيالاردى ترانسفەرتتەۋ، وندىرىستەردى لوكاليزاتسيالاۋ جانە تەرەڭ وڭدەۋ كلاستەرلەرىن قۇرۋعا نيەتتى. اتالعان باعىتتا ىنتىماقتاستىققا دايىن ينۆەستورلارعا قاجەتتى رەسۋرستار ۇسىنىلادى جانە ينفراقۇرىلىممەن قامتاماسىز ەتىلىپ، قولداۋ كورسەتىلمەك. قازاقستان ۇكىمەتى ەلىمىزگە بيزنەس جۇرگىزۋ ءۇشىن كەلگەندەردىڭ بارلىعىنا سەنىمدى سەرىكتەس بولۋعا دايىن»، - دەپ اتاپ ءوتتى ق ر پرەمەر- ءمينيسترى.
ق ر ۇكىمەتىنىڭ باسشىسى كاسىپكەرلەردىڭ نازارىن نەعۇرلىم پەرسپەكتيۆالى سالالارعا اۋداردى. ولاردىڭ ىشىندە مۇناي-گاز حيمياسى، كومىر حيمياسى، ءوندىرىستى لوكاليزاتسيالاۋدى تەرەڭدەتۋگە جانە شىعارىلاتىن تەحنيكانىڭ مودەلدىك قاتارىن كەڭەيتۋگە باعىتتالعان ماشينا جاساۋ سالاسىنا باسىمدىق بەرىلدى.
«تۇركيا مەن باۋىرلاس قازاقستان اراسىنداعى ساۋدا- ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستا وڭ ديناميكا بايقالادى. بۇل - بيزنەس وكىلدەرىنىڭ، ينۆەستورلاردىڭ، ەكسپورتتاۋشىلاردىڭ ۇلكەن ەڭبەگى. بۇگىنگى كەلىسسوزدەردىڭ ەرەكشە ماڭىزدىلىعىن اتاپ وتكىم كەلەدى. ءبىزدىڭ ەلدەرىمىزدىڭ ۇكىمەتتەرى ەكونوميكانى دامىتۋ بويىنشا بىرلەسكەن كۇش-جىگەر جۇمساۋدى جانە بيزنەسكە جان- جاقتى جاردەم كورسەتۋدى جالعاستىرادى. جاڭا كەلىسىمدەردىڭ ارقاسىندا قازاقستان مەن تۇركيانىڭ ىنتىماقتاستىعى كەڭەيەتىنىنە سەنىمدىمىن»، - دەپ اتاپ ءوتتى تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ ۆيتسە- پرەزيدەنتى دجيەۆدەت يىلماز.
بيزنەس- فورۋم ناتيجەسىندە قازاقستان مەن تۇركيا دەلەگاتسيالارى باسشىلارىنىڭ قاتىسۋىمەن جالپى قۇنى $180 ميلليوننان استام ينۆەستيتسيالىق ىنتىماقتاستىق سالاسىنداعى كوممەرتسيالىق 10 قۇجاتقا قول قويىلدى. ونىڭ ىشىندە دايىن ءونىمدى ەكسپورتتاۋ جونىندەگى مەموراندۋم، لوگيستيكالىق حاب سالۋ تۋرالى كەلىسىمدەر، سونداي-اق كالتسيلەندىرىلگەن سودا، جاڭبىرلاتىپ سۋارۋ جابدىقتارىن، توقىما ەمەس ماتەريالدار شىعاراتىن ءبىرقاتار زاۋىتتار سالۋ تۋرالى، سۋارۋ جابدىقتارىن قۇراستىرۋ بويىنشا كەلىسىمدەر بەكىتىلدى. سونىمەن قاتار تۇقىم شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى وزىق تاجىريبە الماسۋ، سونداي-اق تۇقىم جەتكىزۋ پەرسپەكتيۆالارى تۋرالى كەلىسىمگە قول قويىلدى.
