وبلىستار سۋ تاسقىنىنا دايىن با
وتكەن ايدا Kazinform اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى «كەلەر جىلى دا سۋ تاسقىنى بولۋى مۇمكىن بە؟» دەگەن ساۋال نەگىزىندە ساراپتاما ازىرلەگەن بولاتىن. دەگەنمەن ماسەلەنى جالپى رەسپۋبليكا اۋماعى بويىنشا جاسالعان بولجام نەگىزىندە قاراستىرعان ەدىك. بۇل جولى سۋ تاسقىنىنىڭ زاردابىن تارتقان بىرنەشە وبلىس اكىمدىكتەرىنە حابارلاسىپ، الدىن الا قانداي دايىندىقتار جۇرگىزىپ جاتقانىن سۇراستىردىق.
ايتا كەتەر جايت، ماتەريالدا «2025 -جىلى سۋ تاسقىنى ناقتى بولادى» دەگەن تۇسپال كەلتىرىلمەيدى. تەك قايتالانۋى مۇمكىن تابيعي اپاتقا بايلانىستى وڭىرلەردىڭ ازىرلىگى ءسوز ەتىلمەك.
باتىستا تاسقىنعا قارسى 23 جوبا دايىندالۋدا
جالپى، جايىق ىرگەسىندەگى باتىس قازاقستان وبلىسى كوكتەمدەگى سۋ تاسقىنى كەزىندە ەڭ كوپ ماتەريالدىق شىعىنعا ۇشىراعان ايماقتىڭ ءبىرى سانالادى. وبلىس اكىمى باسپا ءسوز قىزمەتىنىڭ بىزگە ۇسىنعان دەرەگىنە سەنسەك، 5927 ءۇي بۇلىنگەن، ونىڭ 2828 ءى جارامسىز دەپ تانىلىپتى. جاڭا تۇرعىن ءۇي سالۋ، ساتىپ الۋ، الەۋمەتتىك كومەك ەسەبىنەن شىعىننىڭ بارلىعى وتەلگەنگە ۇقسايدى. تەك قانا ەنەرگەتيكالىق نىساندارعا كەلگەن زالال 1,4 ميلليارد تەڭگەگە باعالانعان.
بۇعان قوسا تاسقىن سالدارىنان 11 الەۋمەتتىك نىسان بۇلىنگەن. جەلتوقسانعا دەيىن 6 نىسان كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزىلىپ، قالعان بەسەۋىندە ءالى دە جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر ەكەن.
وبلىستا جالپى 39 گيدروتەحنيكالىق نىسان بار. تاسقىن كەزىندە 6 گيدروتەحنيكالىق نىسان سۋعا توتەپ بەرە الماعان. ونىڭ ۇشەۋى تەرەكتى اۋدانىندا، ەكەۋى بورلىدە ورنالاسسا، سوڭعىسى قاراتوبەدە. قازىر بارلىعى قالپىنا كەلتىرىلىپتى.
تاعى 14 سۋ قويماسىنىڭ رەكونسترۋكتسياسى بويىنشا جوبالىق- سمەتالىق قۇجات ازىرلەنۋدە. 9 ى جىل سوڭىنا دەيىن، قالعانى 2025 -جىلى دايىن بولماق. بۇدان بولەك، سۋ وتكىزگىش قۇبىرلاردى سالۋ بويىنشا 23 جوبا دايىندالىپ، وبلىستىق رەزەرۆتەن 1 ميلليارد تەڭگە بولىنگەن.
اقتوبەدە جەكەمەنشىك قويمالار ءالى بار
بيىل كوكتەمدە اقتوبەنىڭ ىرعىز، حرومتاۋ اۋدانىنداعى بىرنەشە اۋىل سۋ استىندا قالدى. بۇل وڭىردە سۋ تاسقىنى ماسەلەسىنە كەلگەندە ەسكىرگەن سۋ قويمالارى مەن بوگەتتەرگە كوڭىل ءبولۋى كەرەگى اڭعارىلادى.
مىسالى، بالىق شارۋاشىلىعى ءۇشىن كاسىپكەرگە سەنىمگەرلىك باسقارۋعا بەرىلگەن اقتوبەدەگى ماعادجان سۋ قويماسىنىڭ پلوتيناسىنا قاجەتتى كۇتىم جاسالماي، ونسىز دا ەل اۋماعى دۇرلىگىپ تۇرعان كەزەڭ - 5 - ساۋىردە بوگەت جارىلادى. حرومتاۋ اۋدانىنداعى ءۇش اۋىل جانە اقتوبەگە جاقىن ورنالاسقان ساياجايلاردى سۋ باسىپ قالدى. 15,8 ميلليون تەكشە مەتر سۋدى تومەنگە اعىزىپ جىبەرگەن بوگەت 1985 -جىلى قولدانىسقا بەرىلىپ، سودان بەرى كۇتىم كورمەگەن ەكەن.
اقتوبە وبلىسى اكىمدىگىنىڭ بىزگە بەرگەن اقپاراتى بويىنشا، ءقازىر ايماقتىڭ كوممۋنالدىق مەنشىگىندە 206 گيدروتەحنيكالىق قۇرىلىس بار، ونىڭ 10 ى رەسپۋبليكالىق ماڭىزعا يە (3 سۋ قويماسى، 2 بوگەت، 5 ليماندى سۋارۋ)، 174 ءى (2 سۋ قويماسى، 147 بوگەت، 25 قورعانىس بوگەتى) كوممۋنالدىق شارۋاشىلىقتا، ال 22 ءسى (6 سۋ قويماسى، 16 بوگەت) جەكە مەنشىكتە.
جالپى، 2024 -جىلعى سۋ تاسقىنى كەزىندە اقتوبە اۋماعىنداعى 15 گيدروتەحنيكالىق قۇرىلىس بۇزىلعان. اكىمدىك ازىرگە تەمىر اۋدانىنداعى قارا قورعانىس دامباسى، كوسەم جانە تەرەڭساي بوگەتى قالپىنا كەلتىرىلگەنىن، تاعى 19 قورعانىس بوگەتىن قالپىنا كەلتىرۋ مەن وزەن جاعالارىن بەكىتۋ ءۇشىن قۇرىلىس- مونتاجداۋ جۇمىستارى باستالعانىن حابارلادى.
سونداي- اق اقتوبە سۋ قويماسىنىڭ دا جاي- كۇيى تۋرالى حاباردار بولدىق. 245 ميلليون تەكشە شاقىرىم سۋ ساقتاي الاتىن قويمادا قازىر 53 ميلليون تەكشە شاقىرىم سۋ بار. ياعني، قاجەتتىلىك بولعان جاعدايدا سۋ قابىلداۋعا دايىن ەكەن.
ايتپاقشى، اكىمدىك وكىلدەرى اتالعان قويمانىڭ 1988 -جىلدان بەرى كۇردەلى جوندەۋدەن وتپەگەنىن تۇرتە كەتىپتى. وسىنى ەسكەرگەن ماماندار بيىل رەكونسترۋكتسيالاۋ جۇمىستارىن باستاعان. قۇرىلىس وسى جەلتوقسان ايىندا اياقتالۋعا ءتيىس. گيدرولوگيالىق نورمالار ەسكەرىلە وتىرىپ جاڭارتۋدان وتكەن قويما الداعى ۋاقىتتا بالىق شارۋاشىلىعى ماقساتىندا پايدالانىلماق.
اتىراۋ اكىمدىگى دايىن ەكەندەرىن مالىمدەدى
سۋ تاسقىنىنان اتىراۋ ءوڭىرىنىڭ 3 اۋدانى قاتتى زارداپ شەككەنىن جاقسى بىلەمىز. اسىرەسە، قۇلسارى قالاسىنىڭ حالقى ءبىراز ابىگەرگە ءتۇستى. قازىر شىعىننىڭ ءبارى تولىق وتەلىپ، باسپاناسىنان ايىرىلعاندار جاڭا ۇيگە قونىستانىپ ۇلگەردى.
وبلىس اكىمى باسپا ءسوز قىزمەتىنىڭ دەرەگىنشە، قاراشا ايىنا دەيىن جىلىوي اۋدانىنا قاراستى قۇلسارى قالاسىندا قۇرساي كانالىنىڭ 32 شاقىرىمى تازارتىلىپ، تەرەڭدەتىلگەن. وسىنداي جۇمىستار وتكەن ايدا جەم وزەنىندە باستالىپتى. جالپى ۇزىندىعى 55 شاقىرىم بولاتىن جاعانىڭ 1,5 شاقىرىمى تەرەڭدەتىلگەن.
بۇعان قوسا، 58 شاقىرىم قورعانىس بوگەتىن سالۋ جوسپارلانىپ، قاراشانىڭ باسىنا دەيىن ونىڭ 24 شاقىرىمى تۇرعىزىلىپ ۇلگەرگەنى ءمالىم بولدى. سونىمەن قاتار وبلىستاعى سۋ شارۋاشىلىعى قۇرىلىستارىن باسقارۋ ءۇشىن «تابيعات» مەكەمەسى قۇرىلىپتى.
وتكەن ايدىڭ باسىندا ۇكىمەتتە ەسەپ بەرگەن اتىراۋ وبلىسىنىڭ باسشىسى سەرىك شاپكەنوۆ تاسقىن كەزىندە تۇرعىزىلعان 590 شاقىرىم بوگەتتى وبلىس تەڭگەرىمىنە الۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتقانىن جەتكىزدى. كوكتەمگە دەيىن اتالعان بوگەتتەردىڭ ساپاسىن تەكسەرىپ، قاجەت بولسا، جاڭادان تۇرعىزىلعان بوگەتتەردى نىعايتۋ جوسپارلانىپتى.
ال جايىق وزەنىنىڭ كاسپي تەڭىزىنە قۇياتىن شىعىس بەتتەگى ساعاسى تەرەڭدەتىلۋدە. قۇرمانعازى اۋدانىنداعى قيعاش وزەنى دە تازارتىلىپ جاتىر. نە دە بولسا، ءوڭىر بيلىگى «سۋ تاسقىنىنا دايىندىق جۇيەلى جۇرۋدە» دەپ تۇيىندەپ وتىر.
اقمولا وبلىسى تىم بەلسەندى
اتالعان وبلىس اكىمدىگىنىڭ بەرگەن جاۋابىنا قاراساق، قازىر ايماقتا سۋ تاسقىنىنا قارسى ءىس- شارالار بىلتىرعىمەن سالىستىرعاندا 3 ەسە كوبەيگەن.
174 ەلدى مەكەندە 65 شاقىرىم سۋ وتكىزۋ ارناسى قازىلىپ، 38 شاقىرىم وزەن ارناسى تازارتىلعان. تاعى 34 شاقىرىمى كەڭەيتىلىپ، تەرەڭدەتىلىپتى. 110 شاقىرىم بوگەت نىعايتىلىپ، 21 شاقىرىم جاڭا بوگەت تۇرعىزىلعان.
اكىمدىك وكىلدەرى جۇمىستاردىڭ تىم بەلسەندى ءجۇرىپ جاتقانىن حابارلادى. بارلىق قۇبىرلار تازارتىلۋدا ەكەن. 9 ەلدى مەكەندە سۋ دەڭگەيىن باقىلاپ وتىرۋ ءۇشىن قوسىمشا گيدروبەكەتتەر سالىنىپتى.
قازىر اتباسار قالاسىندا قورعانىس ءۇشىن شليۋزدەر ورناتىلىپ جاتىر. بۇل امال شامامەن 400 ءۇيدى سۋ باسۋ ءقاۋپىن ازايتادى- مىس. سونداي- اق جەر سناريادتارىن ساتىپ الۋ ەسەبىنەن اتباسار اۋدانىنداعى جاباي وزەنىنىڭ 2,5 شاقىرىمىنىڭ ءتۇبى 5 مەترگە دەيىن تەرەڭدەتىلگەن.
وسىنداي جۇمىستار وبلىس ورتالىعىنداعى قىلشاقتى وزەنىنە دە جۇرگىزىلىپ، 4,3 شاقىرىمى تازارتىلدى. حالىقتىڭ ۇسىنىسىن ەسكەرە وتىرىپ، سەلينوگراد اۋدانىنىڭ تالاپكەر جانە قوياندى اۋىلىندا قار سۋىن وتكىزۋگە ارنالعان 8 شاقىرىم اينالما كانال قازىلعان.
بۇلاندى اۋدانىندا بوگەت كۇردەلى جوندەۋدەن وتۋدە، ال ارشالى اۋدانىندا «انار» ستانتسياسىنىڭ قورعانىس بوگەتىن قايتا جاڭارتۋ، شورتاندىداعى «قارا- ادىر»، «پريگورودنوە» جانە استراحان اۋدانىنداعى « قىزىل جۇلدىز» بوگەتتەرى نىعايتىلىپ جاتىر.
كوكشەتاۋدا ۇزىندىعى 3 شاقىرىم (بيىكتىگى 3 م- گە دەيىن، ەنى 3-تەن 6 م- گە دەيىن) قورعانىس بولىگى ورناتىلىپتى. سونىمەن قاتار، اكىمدىك بيىل «دەمەۋ قازاقستان قورى» ەسەبىنەن 3 گيدروتەحنيكالىق نىساندى جوندەۋدەن وتكىزىپ، جاباي، چاگلينكا جانە كولۋتون وزەندەرىنىڭ ءتۇبىن تازارتىپ، جاعاسىن نىعايتپاق ەكەن.
سولتۇستىك وبلىس ورتالىعىنا ءمان بەرۋدە
بۇل ايماقتا اۋدانداردان بۇرىن وبلىس ورتالىعى - پەتروپاۆلدى سۋ تاسقىنىنان قورعاۋ جۇمىستارى قارقىندى جۇرۋدە. ويتكەنى بيىل كوكتەمدەگى سۋ تاسقىنى كەزىندە ءبىرىنشى قوسالقى سورعى ستانتسياسى زاقىمدالعان. ونىڭ ۇستىنە تاسقىنمەن كەلگەن مۇز قۋات بەرەتىن ەلەكتر جەلىسىنىڭ باعاندارىن قۇلاتىپ، قالا سۋسىز قالعان ەدى.
وتكەن ايدا سورعى ستانتسياسىنىڭ قايتادان تولىق جاڭارتىلعانى، قۇرىلىس جۇمىستارى بىتكەنى حابارلاندى. « قىزىلجار سۋ» ج ش س ديرەكتورى جەڭىس سۇلتانوۆتىڭ ايتۋىنشا، ءالى دە اتقارىلار جۇمىس از ەمەس. جەلتوقساننىڭ العاشقى ونكۇندىگىندە بەكىتۋ ارماتۋراسىنىڭ سورعى اگرەگاتتارىن جەتكىزۋ جوسپارلانعان.
- وڭىرىمىزدە العاش رەت نىعايتۋ جۇمىستارىنا گابيون قولدانىلىپ جاتىر. ستراتەگيالىق نىساندى قورعايتىن بوگەتتىڭ بيىكتىگى 4 مەتر بولادى. رەزەرۆتىك جەر استى كابەلدەرىن توسەۋ جۇمىستارى اياقتالدى. 800 كۆت ديزەل گەنەراتورى ورناتىلادى، - دەگەن ول.
ماديار تولەۋوۆ
