توقايەۆ پەن شي جينپيڭ-ءوز جاۋاپكەرشىلىگىن تولىق تۇسىنەتىن كوشباسشىلار - ساياساتتانۋشى

  پرەزيدەنت قاسىم- جومارت توقايەۆ بەيجىڭگە رەسمي ساپارى بارىسىندا «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» حالىقارالىق ىنتىماقتاستىعىنىڭ III فورۋمىنا قاتىستى.

مۇنىمەن قاتار مەملەكەت باسشىسى ق ح ر ءتوراعاسى شي جينپيڭمەن كەلىسسوز جۇرگىزىپ، ءىرى قىتايلىق كومپانيالاردىڭ باسشىلارىمەن ءبىرقاتار كەزدەسۋ وتكىزدى. وسى ورايدا، بەلگىلى رەسەي ساياساتتانۋشىسى، ورتالىق ازيا ەلدەرى بويىنشا ساراپشى اركادي دۋبنوۆ، ءوڭىردىڭ ەكونوميكالىق وركەندەۋى جولىندا قازاقستان مەن قىتاي كوشباسشىلارىنىڭ الاتىن ورنى جايلى پىكىرىمەن ءبولىستى، دەپ حابارلايدى Kazinform.

- شي جينپيڭ قازاقستاندا بولعان ساتىندە تۇڭعىش رەت «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» اۋقىمدى باستاماسىن جاريالادى. ودان بەرى ارادا 10 جىل ءوتىپتى. جوبا قانشالىقتى ءساتتى بولدى دەپ ويلايسىز؟ مۇنىڭ قازاقستانعا اسەرى قانداي بولدى؟

- بۇل - مەنىڭ ەسىمدە قالعان ۇلكەن اۋقىمداعى جوبالاردىڭ بىرەگەيى. قىتاي ءوزى سەرپىندى ەكونوميكالىق دامۋ ساتىسىنا وتكەن كەزەڭدە كورشى ەلدەرگە باعىتتاپ، وسى جوسپاردى جاسادى. ولاردىڭ ىشىندە ەۋرازيا قۇرلىعىنىڭ ورتالىعىندا ورنالاسقان، اۋماعى بويىنشا ەڭ ۇلكەن مەملەكەت - قازاقستان دا بار. بۇل جوبانىڭ ودان ءارى ماڭىزدىلىعىن ارتتىردى.

مەنىڭ ويىمشا، پرەزيدەنت قاسىم- جومارت توقايەۆ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» جوباسىنىڭ الەۋەتىن جاقسى تۇسىنەدى. ول سونداي- اق، رەسەي باستاعان ەاەو ەلدەرى اراسىنداعى ەۋرازيالىق جوبا مەن «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» باستاماسىن ءبىر- بىرىمەن بايلانىستىرماي، ەكى بولەك قاراستىرادى. ويتكەنى، ونىڭ العاشقىسى بۇرىننان جۇمىس ىستەپ تۇر، ال ەكىنشىسى تەك قاراجات تابۋعا نەگىزدەلگەن.

- الەمدەگى گەوساياسي وقيعالار مەن جاعدايلار «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» جانە قازاقستان مەن قىتاي اراسىنداعى بىرلەسكەن جوبالاردى ىسكە اسىرۋعا اسەر ەتۋى مۇمكىن بە؟

- قاسىم- جومارت توقايەۆ ءوز ەلىنىڭ ماڭىزىن جانە بۇكىل ءوڭىر ءۇشىن اسا جاۋاپتى ەكەنىن تۇسىنەدى. مۇنى فورۋمدا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار باسقا دا الەمدىك مىنبەرلەردەن ايتىپ، ۇنەمى ەسكە سالىپ ءجۇر.

مەن توقايەۆتىڭ فورۋمدا: «ءبىز قازىر اۋمالى- توكپەلى كەزەڭدە ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز»، - دەگەن سوزىنە نازار اۋداردىم. ول وسى ساتتە جۇمىس ىستەپ، يگىلىگىن كورسەتىپ وتىرعان «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» جوباسىنا دەن قويۋ قاجەتتىگىنە توقتالدى. بۇل پايىممەن قىتاي ءتوراعاسى شي جينپيڭ دە كەلىسىپ وتىر. ول حالىقارالىق جاعداي قالاي وزگەرسە دە، قازاقستان مەن قىتاي وزدەرىنىڭ باستاپقى ۇستانىمىنان اينىمايتىنىن، ءبىر- بىرىنە قولداۋ كورسەتەتىنىن اتاپ ءوتتى.

شي ءتوراعا الەمدەگى جاعدايدىڭ كۇردەلى ەكەنىن جانە ودان كەلەتىن قاۋىپتى جاقسى تۇسىنەدى. وسى رەتتە توقايەۆتىڭ جاقىندا جاساعان مالىمدەمەسى ويعا ورالادى. ول قازاقستاننىڭ مىندەتى شىعىس پەن باتىس اراسىنداعى شيەلەنىستىڭ الدىن الۋ ەكەنىن ايتتى. بۇل - ءوز جاۋاپكەرشىلىگىن تولىق تۇسىنەتىن قوس كوشباسشىنىڭ مالىمدەمەلەرى.

- پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ قىتايعا رەسمي ساپارى كەزىندە قۇنى 16,5 ميلليارد دوللار بولاتىن 30 كوممەرتسيالىق قۇجاتقا قول قويىلدى. ونىڭ ىشىندە ينۆەستيتسيا، ساۋدا كەلىسىمدەرى، تەحنولوگيالاردى وندىرىسكە ەنگىزۋ، نەسيە جەلىلەرىن اشۋ تۋرالى شارتتار بار. ءسىز قاي جوبالاردى قازاقستان ءۇشىن اسا ماڭىزدى دەپ سانايسىز؟

- مەن جوسپارلار مەن بىرلەسكەن جوبالاردىڭ اۋقىمىن ايتپاي قالا المايمىن. ماسەلەن، ماڭىزدىلاردى ءبىرى - قىتايدىڭ قولداۋىمەن قۇنى 7,7 ميلليارد دوللار بولاتىن پوليەتيلەن زاۋىتى سالىنادى. قالعان بارلىق جوبالار - قازاقستاننىڭ ەۋرازيا قۇرلىعىنداعى كولىكتىك- لوگيستيكالىق، ءتىپتى سيفرلىق حابقا اينالۋىنا باعىتتالعان قىتاي تاراپىنىڭ كومەگى.

- فورۋم اياسىندا قازاقستان مەن قىتاي اراسىنداعى تاريحي قارىم- قاتىناستىڭ 30 جىلدىعى جايلى ءجيى ءسوز بولدى. وسى رەتتە «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» جوباسىن جەتىلدىرۋدەگى ەكى ەلدىڭ پەرسپەكتيۆالارىنا قانداي باعا بەرەسىز؟

- بۇل جەردە اڭگىمە قىتاي مەن قازاقستان ىنتىماقتاستىعى ەكىنشى 30 جىلدىققا اياق باسقانى جايلى. ول ءبىرىنشى كەزەكتە ەكى ەل ءۇشىن دە اناعۇرلىم جەمىستى جانە تۇراقتى بولادى دەپ كۇتىلەدى. سونداي- اق، ونىڭ بارلىق ءوڭىر ءۇشىن دە يگىلىگى مول.

ماتەريالدى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى ۇسىنعان، tengrinews.kz پورتالىنان الىندى.

اۆتور

ءاليحان اسقار