توبەت جەتى ءتۇرلى گەنەتيكالىق كلاستەردەن تۇرادى - عالىمدار

استانا. KAZINFORM - عالىمدار توبەت تۇقىمىنىڭ تيبەت ماستيفتەرىمەن تۋىستىعى تۋرالى ءالى كۇنگە دەيىن كەڭ تارالعان گيپوتەزانى جوققا شىعاردى.

Иттің шығу тегі
Фото: facebook.com/AlmasbekSadyr

2024-جىلعى 4-قازاندا الەمدەگى ەڭ كوپ سىلتەمەلەر جاسالعان بەس عىلىمي جۋرنالىنىڭ قاتارىنا كىرەتىن «SCIENTIFIC REPORTS» جۋرنالىندا قازاقستاندىق عالىمداردىڭ «قازاقتىڭ توبەت تۇقىمىنىڭ گەنەتيكالىق ارتۇرلىلىگى جانە شىعۋ تەگى» اتتى ماقالاسى جاريالاندى.

زەرتتەۋلەر ع ج ب م عىلىم كوميتەتىنە قاراستى گەنەتيكا جانە فيزيولوگيا ينستيتۋتىندا جۇرگىزىلدى. عالىمدار وزدەرىنە ءۇش نەگىزگى باعىتتى انىقتاپ الدى: تۇقىمنىڭ ارتۇرلىلىگى، شىعۋ تەگى جانە كونەلىگى.

قازاق توبەتى - قازاقتىڭ ۇلتتىق تۇقىمدى يتتەرى، ولار ەجەلدەن ءۇي جانۋارلارىن قورعاۋعا پايدالانىلعان. 2023-جىلعى 20-قاڭتاردا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ «قازاق ءيت تۇقىمدارىن ساقتاۋ جانە كوبەيتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭنامالىق اكتىلەرىنە وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭعا قول قويدى. وسىعان وراي، پرەزيدەنت بىلاي دەپ اتاپ ءوتتى: «ءبىز تازى جانە توبەت تۇقىمدارىن حالىقارالىق ارەنادا ناسيحاتتاۋعا ءتيىسپىز».

گەنەتيكالىق زەرتتەۋ وسى تۇقىم تۋرالى تاڭعاجايىپ فاكتىلەردى اشتى. عالىمدار قازاقستان مەن موڭعوليانىڭ ءتۇرلى وڭىرلەرىنەن 107 ءيتتى زەرتتەپ، دنق- نىڭ تىزبەگىندەگى قىسقا تاندەمدى قايتالاۋلاردى (STR) تالداۋمەن جۇمىس ىستەدى. سونىمەن قاتار ولار ەكى توبەت ءيتتىڭ تولىق گەنومدىق سەكۆەنيرلەۋ دەرەكتەرىن پايدالانىپ، ولاردى باسقا 24 جۇمىسشى يت تۇقىمىنىڭ گەنومدارىمەن سالىستىردى، - دەلىنگەن عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگى تاراتقان حابارلامادا.

زەرتتەۋشى توپ: اناستاسيا پەرفيليەۆا، كيرا بەسپالوۆا، ەلەنا كۋزوۆليەۆا، رۋستام مۋسابايەۆ، مامۋرا بەگمانوۆا، الميرا اميرگاليەۆا، ولگا ۆيشنياكوۆا، يننا نازارەنكو، اسەل جاقسىلىقوۆا، ارايلىم ەرجان، يۋليا پەرفيليەۆا، تاتيانا دجەمبايەۆا، اننا حامچۋكوۆا، كونستانتين پلاحوۆ، ايبىن تورەحانوۆ، لەيلا جانسۇگىروۆا، گۇلنۇر جۋنۋسوۆا، باحىتجان بەكمانوۆ.

زەرتتەۋ ناتيجەلەرى توبەتتىڭ جەتى ءتۇرلى گەنەتيكالىق كلاستەردەن تۇراتىنىن كورسەتتى، بۇل تۇقىمنىڭ باي ءارى كۇردەلى مۇراسىن بىلدىرەدى. تۇقىمنىڭ ەجەلدەن ۇساق مالمەن بىرگە كوشىپ-قونىپ جۇرگەندىكتەن، ونىڭ بىرتەكتى بولماۋى مەن شەكتەلمەۋى قيىنعا سوقتى. سونىمەن قاتار وسىنداي گەنەتيكالىق ارتۇرلىلىك تۇقىمعا باسقا تۇقىمداردان قاننىڭ ۇزدىكسىز قۇيىلىپ وتىرعاندىعىن كورسەتەدى.

ەرەكشە قىزىقتى جايت، عالىمدار توبەت تۇقىمىنىڭ تيبەت ماستيفتەرىمەن تۋىستىعى تۋرالى ءالى كۇنگە دەيىن كەڭ تارالعان گيپوتەزانى جوققا شىعاردى. فيلوگەنەتيكالىق تالداۋ وسى تۇقىمنىڭ تۇرىك اقباسىنا جاقىن ەكەنىن، ورتاازيالىق توبەتپەن تۋىستىعىن جانە تيبەت ماستيفىنەن كەم ەمەس ەجەلگى ەكەنىن كورسەتتى. مۇنى ميتوحوندريا د ن ق- نىڭ تىزبەگىن تالداۋ دا راستادى. ەكى توبەت يتىندە A18 گاپلوتيپى انىقتالىپ، ول ەڭ كونە جەتى گاپلوتيپتىڭ قاتارىنا كىرەدى.

زەرتتەۋ ناتيجەلەرى تەك كونە تۇقىمنىڭ قۇپيالارىن اشىپ قانا قويماي، ونى ساقتاۋ مەن جاقسارتۋ ءۇشىن العاشقى عىلىمي نەگىزدى قالىپتاستىرۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارادى.

ەسكە سالساق، ەلدە تازى مەن توبەت كۇنى اتالىپ وتەتىنى تۋرالى جازعان ەدىك.

سوڭعى جاڭالىقتار