تەمىرحان مەدەتبەكتىڭ ولەڭدەرى
اقىننىڭ «قۋات جىرى»، «كوك تۇرىكتەر سارىنى»، «تابىتتى قايىق، كەبىندى جەلكەن ەتتىم»، «بۇعان ەندى نە دەرسىڭ؟»، «قىزعانىش»، «اشارشىلىق جىلدار سۋرەتتەرى»، «ماداق جىرى»، «ماعان نە ىستەمەدى،ماعان نە جاسامادى؟»، «ەكى ءجۇزدى»، «جاڭبىر قۇدىرەتى»، «قۋعىن-سۇرگىن زامانى» سەكىلدى تۋىندىلارى بەرىلدى.
قۋات جىرى
ەڭكىپ-ەڭكىپ سوققاندا
تاۋدىڭ دەنەسىنەن
تاستار بۇرشاق بوپ قۇيىلدى.
سەرپىپ-سەرپىپ سوققاندا
ءۇزىپ جىبەردىم
شىنجىر بوپ شىرمالعان
بۇعاۋ بوپ كۇرمەلگەن ءتۇيىندى.
كۇرسىنگەنىمدە -
كۇن كۇركىرەدى.
سىلكىنگەنىمدە -
جەر تىتىرەندى.
حاحاحۋلاپ
جار سالعانىمدا
اسپانداعى بۇلتتار
جەرگە قوندى.
احاحۋلاپ
ءان سالعانىمدا
اسپانداعى قۇس بىتكەن
كولگە قوندى.
ەڭكەيگەنگە ەڭكەيدىم
شالقايعانعا شالقايدىم.
اسقاننىڭ ورمانىن
وتىنداي ورتەدىم.
تاسقاننىڭ كولدەرىن
استاۋداي توڭكەردىم.
قىسقاندا
قۋ اعاشتان بۋ شىعاردىم.
سىققاندا
قارا تاستان سۋ شىعاردىم.
اتاندى اسىقتاي اتتىم.
قارسى كەلگەندى
قازىقتاي قاقتىم
الشايىپ ءجۇردىم.
تالتايىپ تۇردىم.
تابىتتى قايىق
كەبندى جەلكەن ەتتىم
الىپ ەدىم،
تاۋداي بيىك،
دالاداي كەڭ ەدىم.
جۇلدىزى قۇيىلىپ جاتقان
كوك اسپانمەن تەڭ ەدىم.
جاۋلارىم
ايتقانىنا جۇرگىزىپ،
ايداۋىنا كوندىرمەك بولدى
مەنى ولتىرمەك بولدى.
ەرنەۋى تاۋداي بيىك،
دالاداي ۇلكەن
تابىت جاسادى.
باسىمدى جەرگە تيگىزدى
ۇستىمە كەبىن كيگىزدى.
ءبىراق مەن كونبەدىم.
ولتىرەم دەسە دە
ولمەدىم.
تابىتتى قايىق ەتتىم.
كەبىنىن جىرتىپ
جەلكەن ەتتىم.
تالكەك ەتتىم.
ءالى كۇنگە مەن
تابىت-قايىقپەن
ءجۇزىپ كەلەمىن.
كەبىنىمدى جەلكەن ەتىپ
الباستىداي وكىرگەن،
جىنداي كوپىرگەن
اراسات تولقىندارىن
بۇزىپ كەلەمىن.
ە، ءتاڭىرى،
جولىمدى وڭعارا كور!
بۇعان ەندى نە دەرسىڭ؟
قوناق كورسەم
تۇڭلىكتەي
جەلپىلدەپ تۇراتىن حالىق ەم.
تۋىس كورسەم
جەلدى كۇنگى اعاشتاي
ەلپىلدەپ تۇراتىن حالىق ەم.
دوسىم ولسە
اق تاياق ۇستاپ،
اق شۇبەرەك بۋىنىپ
ەڭكىلدەپ تۇراتىن حالىق ەم.
مەنىڭ ەلىمە،
مەنىڭ جەرىمە
كون ەتىكتەرى قورپىلداپ،
كونە ەتەكتەرى سالپىلداپ
بىرەۋلەر كەلدى.
جەلپىلدەگەن ءتۇڭلىگىمدى
كەسىپ-كەسىپ
ۇلتاراق ەتتى.
ەلپىلدەگەن كوڭىلىمدى
كوسىپ-كوسىپ
كۇلپارا ەتتى.
قولىما ۇستاعان
قازالى تاياعىممەن
ءوزىمدى سابادى
(ءتاڭىرى ونى
تۇبىندە تابادى).
قاسىما
مولا قازىپ قويدى.
بەلىمە بۋىنعان
ازالى اق شۇبەرەكپەن
ءوزىمدى اسىپ قويدى.
بۇعان ەندى نە دەرسىڭ؟!
قىزعانىش
قاشان كورسەڭ دە
سۋ تيگەن قاراقۇرتتاي
ءبۇرىسىپ تۇرادى.
زۇلىمدىق ويلاعان،
مىستان كەمپىردەي
تىرىسىپ تۇرادى.
ءوزى التىن تاباقپەن
اس ءىشىپ وتىرىپ
سەنىڭ
كۇمىس قاسىعىڭدى
كورە المايدى.
كونە المايدى!
شاتتانساڭ -
تاسقا تۇسكەن
شىنىداي بىت-شىت بوپ
شاشىلىپ قالارداي بولادى.
ماقتانساڭ -
تۇرعان جەرىندە
اسىلىپ قالارداي بولادى.
اينالاعا زارىن قۇيىپ
بىلعاپ جاتىر.
ىشىنە مىسىق كىرىپ -
مياۋلاپ! -
تىرناپ جاتىر.
قىزعانىشتىڭ ۋى
جاتقىزبايدى، -
كەشىن باتىرىپ،
تاڭىن اتقىزبايدى.
بيىككە شىقساڭ -
قان جاۋاتىن بۇلتتاي! -
ءتۇيىلىپ قالادى.
كۇيىككە باتساڭ -
بۇل دۇنيەدە كورمەگەن
راحاتقا كىرىپ -
ءسۇيىنىپ قالادى.
جۇرەتىن جەرىڭە
تىكەن توسەپ،
وتىراتىن جەرىڭە
شوق توسەپ
تاستاعىسى كەلەدى.
ايتەۋىر ءبىر سۇمدىقتى
باستاعىسى كەلەدى.
قۋانىشىڭدا دا -
جىلانداي! -
ىسقىرىپ تۇرادى.
قۇشاقتاپ تۇرىپ -
بۇيىرىڭە! -
ءبىز سۇعىپ تۇرادى.
وسى ءبىر جان
دۇنيەگە جات سياقتى،
ىشىنە
بالە-جالانى
تولتىرىپ العان
ەكى اياقتى
قاپ سياقتى.
اشارشىلىق جىلدار سۋرەتتەرى
اشارشىلىق
الدىمەن تالعاپ جۇتتى.
سوڭىنان
تۇك قالدىرماي
جالماپ جۇتتى.
جۇتتى،
جۇتتى،
جۇتتى!
قۇرتتى!
اقىلداساتىن
دانا قالدىرمادى.
قۇشاقتاساتىن
بالا قالدىرمادى.
الاتاۋ مەن ارقانىڭ،
التاي مەن
اتىراۋدىڭ اراسى
قىناداي قىرىلدى،
شالعىنداي جاپىرىلىپ،
شوپتەي جۇلىندى.
جاد پەن ويىمدا
قايعى مەن قاسىرەت
جەلداي اعىلىستى.
ەرتىس پەن جايىق،
ەسىل مەن ويىلدا
ىسىنگەن ولىكتەر
سەڭدەي سوعىلىستى.
قۇزعىندار
قارا بۇلتتاي قاپتادى.
اتقان كۇن باتپادى،
باتقان كۇن اتپادى.
ءبىزدىڭ جەرىمىزدەگىدەي
ەش جەردە
قۇزعىندار
كوپ بولعان ەمەس.
ءبىزدىڭ جەرىمىزدەگىدەي
ەش جەردە
قۇزعىندار
توق بولعان ەمەس.
شاشىلىپ جاتتى
شوقىعان، جەگەنى...
سودان با ەلىمدە
قۇزعىندار كوپ ءالى.
ماداق جىرى
بالپاڭ-بالپاڭ باسقاندا
قارا جەر قايىستى.
الشاڭ-الشاڭ باسقاندا
قارا تاس مايىستى.
كەرۋەندەرىمنىڭ سالماعىنان
جوتالار
جانشىلىپ قالدى.
جىلقىلارىم
سۋاتقا قۇلاعاندا
كولدەر سۋالىپ،
تاۋسىلىپ قالدى.
جاۋلارىم
ماعان قۇل بولۋعا
زار بوپ جاتتى.
سىڭبىرىگىم - قايماق،
سىلەكەيىم بال بوپ اقتى.
كۇبىلەرىم
كۇرپىلدەپ ءپىسىلدى.
سابالارىم
كۇركىلدەپ ءىسىندى.
استاۋىم ەمەن،
شىڭىراۋىم
شەگەم بولدى.
توبەمدە قۇندىز،
ماڭدايىمدا
جۇلدىز جانىپ تۇردى.
قۇسىمنىڭ تەكپىنى
ارلان قاسقىردى ءولتىردى.
ساداعىمنىڭ ەكپىنى
التى قىردى توڭكەردى.
قارا تاستى
قارا بالشىقتاي يلەدىم.
جاۋىمنىڭ جەرىن
تۋلاق قىپ سۇيرەدىم.
سويلەسەم
ءتىلىم قىلىش بولدى.
قاقىرىعىم - التىن،
تۇكىرىگىم - كۇمىس بولدى.
وتكەن زامان-اي!
ماعان نە ىستەمەدى،
ماعان نە جاسامادى؟
ماعان نە ىستەمەدى؟!
ماعان نە جاسامادى؟!
ءتىلىمدى
ۇلتاراق قىپ كەستى.
جۇرەگىمدى
قۇلدىڭ قۇلاعىنداي كەستى.
قىزىلقۇم مەن قاراقۇمدى
ۇندەمەسىن دەپ!
كومەيىمە قۇيدى.
ءۇمىتىمدى جىپتەي قيدى.
ماعان نە جاسامادى؟!
جۇرسەم - قۇلاتتى.
تۇرسام - سۇلاتتى.
ءوز ەلىمدە،
ءوز جەرىمدە
كەۋدەمدى
الاتاۋ، قاراتاۋمەن باستىردى.
باسىمدى كوتەرسەم
سويىلمەن باسقا ۇردى.
وي، دۇنيە-اي!
ماعان نە ىستەمەدى؟!
ماعان نە جاسامادى؟!
ەكى ءجۇزدى
باسىڭا باق قونسا
كولەڭكە سياقتى قالماستان
ەرىپ جۇرەدى.
سەن دەگەندە
جانىن بەرەردەي بوپ
ءولىپ جۇرەدى.
جاۋدان قورعايتىن
قامالداي بولادى.
تابانىڭدى
جالارداي بولادى.
«جات!» دەسەڭ
جاتادى
«قاپ!» دەسەڭ
قابادى.
قولدى-اياققا تۇرماي
سىنىپتاي
سىرعىپ تۇرادى.
ءجۇن-ءجۇرقاڭا دەيىن ماقتاپ
جىر قىپ تۇرادى.
قالاساڭ -
ينەنىڭ كوزىنەن وتەتىن
ءجىپ بولادى.
«بۇك!» دەسەڭ «بۇك»،
«شىك!» دەسەڭ «شىك» بولادى.
باسىڭنان باق تايسا -
تەزەگىنە قاراعانداي
اينالىپ قارامايدى.
ءومىرى كورمەگەندەي
سالەمگە جارامايدى.
قۇلاساڭ -
باسىڭنان اتتاپ كەتەدى.
تەمەكىنىڭ تۇقىلىنداي
تاپتاپ كەتەدى...
قايتادان تۇرىپ كەتسەڭ
جايراڭداپ
كۇلىپ كەلەدى...
بۇل ادام -
ادامدى! -
وپ-وڭاي ساتا سالاتىن
مۇلىك كورەدى.
جاڭبىر قۇدىرەتى
دۇنيە
قاپ-قارا بوپ تۇنەردى.
دۇلەيلى قۇيىن سوقتى.
الدەنە سۇراندى...
الدەنە تىلەندى...
اينالا تۇگەل
الاۋ-دالاۋ،
الەم-جالەم،
ەرەڭ-سەرەڭ بولدى.
الاساڭ بيىك،
بيىگىڭ تومەن بولدى.
تىرشىلىك
تۇنشىعىپ قۇرىستى.
قارا نارلارداي
اپ-اۋىر قارا بۇلتتار
تومەندەپ كەپ
تەڭىزدەن سۋ ءىشتى.
كوپ ءىشتى
ىرعالىپ...
قارىندارى قامپيىپ
كوككە كوتەرىلدى
ىڭىرانىپ.
جاسىندار جالتىلداپ وينادى.
قارا جاڭبىردان
كولدەردىڭ بەتى
قارا قازانداي
ساقىلداپ قاينادى.
تامشىلارىمەن
تەپكىلەپ توقتاتتى
ەسىرگەن قۇيىندى.
اسپاننان
اۋەن،
ساز،
ولەڭدەر قۇيىلدى.
نايزاعايلار شاتىرلاپ
قايتا-قايتا جاندى -
قارا بۇلتتاردىڭ
قامپايعان قارىنىن
قايتا-قايتا جاردى.
قۇتقا تولتىردى
سۋسىراپ جاتقان جەرىمدى.
بۇتقا تولتىردى -
قۇرعاقشىلىقتان! -
قانسىراپ جاتقان ەلىمدى.
قۋعىن-سۇرگىن زامانى
ۇلى دالام،
ۇلى ەلىمدى قۋعىنعا سالدى.
كوز كورىپ،
قۇلاق ەستىمەگەن
قىرعىنعا سالدى.
تۇلا بويىن تۇگەل تىنتىدى.
كيىزدەي قاقتى،
تۋلاقتاي سىلكىدى.
ادامدارىن
ءبىرىن-بىرىنە ايتاقتاپ،
ءبىرىن بىرىنە
قان جوسا قىپ قاپتىردى.
ءبىرىن بىرىنە
مال قۇساپ باقتىردى.
جايقالعان شالعىنىم
دوڭكيگەن تاسقا تولدى.
ەلىمنىڭ ومىراۋى
قىپ-قىزىل قانعا بويالىپ،
ەتەگى جاسقا تولدى.
قۇتىرىپ الدى!
ارىستارىمنىڭ تەرىسىن -
تىرىدەي! -
سىپىرىپ الدى.
ارۋاقتارىمدى كۇڭىرەنتىپ -
اياعىنان سۇيرەپ! -
مولادان شىعاردى.
نەتكەن حالىق ەك شىدامدى؟!
كوگەن قىرقىلىپ،
كەرمە مەن جەلى ءۇزىلدى...
قارا نارلارىمنىڭ -
وماقاسىپ! -
بەلى ءۇزىلدى.
قازاناتتارىمدى
قىل بۇراۋ سالىپ
شىرقىراتتى.
ساي-سۇيەكتى سىرقىراتتى.
جۇرمەسىن دەپ
تابانىمدى ءتىلىپ
جىلقىنىڭ قىلىن
قيىپ سالدى.
باسىن كوتەرمەسىن دەپ
موينىما قۇرىق سالدى.
سويلەمەسىن دەپ -
اۋزىما! -
كىردىڭ تاسىنداي
اپ-اۋىرقۇلىپ سالدى.
