تاۋەلسىز تالداۋ: «قارا جاشىك» برازيلياعا نەگە جىبەرىلدى
استانا. قازاقپارات - 25-جەلتوقساندا قازاقستاننىڭ باتىسىنداعى اقتاۋ قالاسى ماڭىنا قۇلاعان ۇشاق جونىندە ءتۇرلى بولجام ايتىلىپ كەلەدى. كولىك مينيسترلىگى ەندى ازەربايجاندىق اۋە كومپانياعا تيەسىلى ۇشاقتىڭ «قارا جاشىگىن» برازيلياعا جىبەرمەك.
ۆەدومستۆو نەلىكتەن بۇل شەشىمگە كەلدى؟ Kazinform ءتىلشىسى ۇيعارىمدى ساراپشىلارمەن قوسىلىپ تالداپ كوردى.
ساياسي تۇرعىدا ەشكىم ىقپال ەتە المايدى
ەلىمىزدىڭ كولىك ءمينيسترى مارات قارابايەۆ باسقاراتىن اقتاۋ ماڭىنداعى ۇشاق اپاتىن تەرگەۋ جونىندەگى كوميسسيا قۇجات نەگىزىندە جانە يكاو ۇسىنىستارى بويىنشا، ازەربايجان مەن رەسەيدەگى اۆياتسيا سالاسىنىڭ وكىلدەرىمەن كەڭەسىپ، «قارا جاشىكتى» برازيلياداعى اۆياتسيا وقيعالارىن تەرگەۋ ورتالىعىنا (CENIPA) جىبەرۋدى ۇيعارعانى بەكەر ەمەس. سەبەبى قۇلاعان Embraer جولاۋشىلار ۇشاعى وسى ەلدە جاسالادى. CENIPA ورتالىعىندا «قارا جاشىكتەردى» وقۋعا قاجەت تەحنيكا دا، زەرتحانا دا جاساقتالىپ قويعان.
ايتپاقشى، قازاقستانعا حالىقارالىق ازاماتتىق اۆياتسيا ۇيىمى (ي ك ا و) باس حاتشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس، اۆياتسيا وقيعالارىن تەرگەۋ سەكتسياسىنىڭ باسشىسى تورمودۋر تورمودسون كەلگەن. بۇنىڭ الدىندا CENIPA مەن مەملەكەتارالىق اۆياتسيا كوميتەتىنىڭ وكىلدەرى دە جەتكەن بولاتىن.
قازىر ۇشاق اپاتىنا بايلانىستى بولجامدار مەن پىكىر قايشىلىعى بارىن جاسىرمايمىز. Azerbaijan Airlines اۋەكومپانياسىنىڭ Embraer Е190 ۇشاعى 25 -جەلتوقساندا اقتاۋ ماڭىنا قۇلاماس بۇرىن گروزنىي اۋەجايىنا قونا الماعان، انىعىندا، ۇشاقتى قابىلداماعان. اۋەلى ماحاچقالاعا بۇرىپ، كەيىن ۇشاق اقتاۋ قالاسىنا بەت الىپتى. مىنە، سودان سوڭ كاسپي تەڭىزى ۇستىندە توتەنشە جاعدايعا تاپ بولعانى جونىندە بەلگى بەرگەن.
ۇشاق قۇستارعا سوعىلدى دەگەنمەن، شاناعىندا وق ىزدەرىنە ۇقساس بەلگىلەر بايقالعان ەدى. ماماندار ۇشاق رەسەيلىك اۋە قورعانىس جۇيەلەرىنە تاپ بولعان دەگەن نۇسقانى دا جوققا شىعارمايدى. ساياسات تانۋشى عازيز ابىشيەۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇل جاعدايدا قازاقستان دۇرىس ۇيعارىمعا كەلە ءبىلدى.
- قارا جاشىكتىڭ برازيلياعا تالداۋعا جىبەرىلۋى ساياسي تۇرعىدان العاندا تاۋەلسىز شەشىم شىعارۋعا اسەر ەتپەك. ۇشاقتىڭ قۇلاۋ سەبەبىنە بايلانىستى رەسەي مەن ازەربايجان اراسىندا كەلىسپەۋشىلىكتەر بولدى. تالداۋدىڭ بەيتاراپ تۇردە، باسقا ەلدە جۇرگىزىلۋىنە ازەربايجان تاراپى مۇددەلى بولعان ەدى. ال رەسەي تالداۋدى ت م د- عا قاراستى مەملەكەتارالىق اۆياتسيا كوميتەتىنە تاپسىرۋدى كوزدەگەن.
قازاقستان رەسەيمەن دە، ازەربايجانمەن دە دوستىق قارىم- قاتىناستا. سوندىقتان ماسەلەگە ءبىرجاقتى قاراماي، «قارا جاشىكتى» برازيليانىڭ CENIPA ورتالىعىنا تاپسىرۋى دۇرىس شەشىم بولدى. بۇل ورتالىق ەشكىمگە تاۋەلدى ەمەس، بەلگىلى ءبىر مەملەكەتتەرمەن بايلانىسى جوق. سوندىقتان اپاتتىڭ قالاي بولعانىن انىقتاپ، تالداۋ قورىتىندىسىن اشىق جاريالايتىنىنا سەنەمىز، - دەيدى ول.
تالداۋ قورىتىندىسىنا كۇماندانباۋعا بولادى
اۆياتسيا سالاسىنىڭ ساراپشىسى ابىل كەكىلبايدىڭ پىكىرىنشە، الداعى ۋاقىتتا تالداۋ قورىتىندىسى قانداي بولسا دا، كۇماندانباۋعا نەگىز بار. ويتكەنى مۇحيتتىڭ ارعى بەتىنە «قارا جاشىكتى» جىبەرۋدەگى ماقسات - تاۋەلسىز تالداۋ مەن اشىق قورىتىندى.
- قارا جاشىكتى ۇشاق جاسالعان برازيليا ەلىنە تالداۋعا جىبەرگەنى دۇرىس دەپ ەسەپتەيمىن. وندا اپات بولار كەزدە ۇشاقتىڭ قانداي بيىكتىكتە، قانداي جىلدامدىقپەن ۇشقانى، ەكيپاج مۇشەلەرىنىڭ شەشىمى جازىلعان. بۇل تۇستا ءبىر ەمەس، ەكى قارا جاشىكتىڭ بارىن ەسكەرە وتىرىپ، تالداۋ قورىتىندىسى تاۋەلسىز نەگىزدە، ءادىل شىعادى دەپ ويلايمىن. ياعني، ساياسي ماسەلەلەردىڭ قاتىسى بولماۋعا ءتيىس. Embraer زاۋىتىنداعى مامانداردىڭ مۇمكىندىگى مول، شەشىمدەرى كۇمان كەلتىرمەسى انىق. ونىڭ ۇستىنە كوميسسيا وكىلدەرى رەتىندە ازەربايجاندىق، قازاقستاندىق ماماندار دا تالداۋ پروتسەسىنە قاتىسۋى مۇمكىن، - دەيدى ساراپشى.
ابىل كەكىلبايدىڭ ايتۋىنشا، نەگىزى Embraer ۇشاقتارى قاۋىپتى سانالمايدى. دەگەنمەن Air Astana كومپانياسى بۇل ۇشاقتاردان باس تارتپاق. سەبەبى كومپانيا ۋنيفيكاتسيا جاساپ، ءبىرىڭعاي Airbus 320 جانە 321 ۇشاقتارىن جاساقتاعىسى كەلىپ وتىر.
«قارا جاشىك» قالاي جۇمىس ىستەيدى؟
وسى تۇستا كوپشىلىكتىڭ كوكەيىندە ۇشاقتاعى اقپاراتتار جازىلاتىن «قارا جاشىكتىڭ» جۇمىسى جونىندە ساۋالدار تۋىنداۋى مۇمكىن. ەڭ الدىمەن ول بۇلىنە قويمايتىنىن، ءبىراق وڭاي تابىلاتىنىن ايتا كەتەيىك. كومپيۋتەردىڭ قاتتى ديسكىسىنە نەمەسە جاد كارتاسىنا ۇقساس ەرەكشە قورعالعان جازۋ اپپاراتى. مۇندا ۇشۋ كەزىندەگى اۆيالاينەر جۇمىسىنىڭ بارلىق ماڭىزدى پارامەترلەرى، ۇشقىشتاردىڭ سويلەسكەنى ساقتالادى.
ماڭىزدىسى - توزىمدىلىگى. ماسەلەن، پايدالانۋعا بەرەر الدىندا جاشىكتەر سىناقتان وتكىزىلەدى. بەتون قابىرعاعا 750 ك م/ساع جىلدامدىقپەن سوعىلعانعا، كەم دەگەندە بەس مينۋت بويى 2,25 توننا قىسىمعا، كەمىندە 1100 گرادۋس سەلسيگە دەيىنگى تەمپەراتۋراعا بۇلىنبەي، سۋ استىندا 6000 مەترگە دەيىنگى تەرەڭدىكتە تۇرا الۋعا ءتيىس. تەڭىزدە جىلدام بايقاۋ ءۇشىن جاشىكتەرگە تۇزدى سۋمەن جاناسقان كەزدە اۆتوماتتى تۇردە ەكى كيلومەتر راديۋستا بەلگى الۋعا بولاتىن ەتىپ راديوماياكتى قوسادى.
ۇشقىشتار بۇل جاشىكتەردەن ەشتەڭەنى دە جاسىرا المايدى. كابيناداعى بارلىق دىبىس، كومپيۋتەرگە بەرىلگەن نۇسقاۋلىق، جەردەگى قىزمەتكەرلەرمەن اڭگىمەلەسكەنى، ءتىپتى، جولاۋشىلارعا قانداي حابارلاندىرۋلار ايتىلعانىنا دەيىن جازىلادى. شۋدى، ءارىسى قوزعالتقىشتىڭ داۋىسىن دا تىركەپ وتىرادى. ياعني، اپات بولا قالعان جاعدايدا جاشىكتەگى جازبالار ناقتى سەبەپتى انىقتاۋعا كومەكتەسەدى.
قازىر ۇشقىشتار «قارا جاشىكتى» وزدەرى قوسىپ نەمەسە وشىرە المايدى. ۇشاق وتالعاندا اۆتوماتتى تۇردە جازبا باستالادى. كەيىنگى جىلدارى «قارا جاشىكتەردەگى» دەرەكتەر كوبەيگەنى ءجيى ايتىلىپ ءجۇر. سەبەبى مىڭداعان پارامەتردى تىركەپ وتىرادى. ۇشۋ تراەكتورياسى، بيىكتىگى، جىلدامدىعى، جاعدايى، قوزعالتقىشتىڭ جۇمىسى، پايدالانىلعان گازداردىڭ تەمپەراتۋراسى، شاسسي مەن قاناتتاردىڭ جاعدايى، ءار دەتال باقىلاۋدا تۇرادى.
الايدا «قارا جاشىكتەردىڭ» دەرەكتەرىن تولىققاندى تالداپ، ماعىناسىن اشا الاتىن الەمدە تەك بىرنەشە مامانداندىرىلعان ورتالىق بار. ءارقايسىسىنىڭ باعىتى بار دەسەك تە جاڭىلمايمىز. مىسالى، گەرمانيالىقتار ەۋروپادا جاسالعان «قارا جاشىكتەردى» وقۋعا ماشىقتانعان. باسقا جاعدايدا ماماندار شەتەلدىك ارىپتەستەرىنەن كومەك سۇراپ وتىرادى.
ءبىر قىزىعى، وسىنشا جازبا جۇرگىزەتىن «قارا جاشىكتەردى» دامىتۋ بۇنىمەن توقتامايتىن سەكىلدى. ويتكەنى كەلەشەكتە ۇشاقتىڭ كابيناسىندا بولىپ جاتقان وقيعالاردى بەينەجازباعا ءتۇسىرۋ ءادىسى دە ەنگىزىلۋى مۇمكىن.
تاعى ەسكەرەر جايت، «قارا جاشىك» دەپ جالپىلاما اتاۋ بەرگەنىمىزبەن، شىندىعىندا ولاردىڭ ءتۇسى قارا بولمايدى. وڭاي تابىلۋى ءۇشىن اشىق- قىزعىلت، سارعىش تۇستەرمەن بويايدى.
ايتا كەتەيىك، 25 -جەلتوقساندا اقتاۋ قالاسىنىڭ ماڭىنا ازەربايجاندىق ۇشاق قۇلاعانى، جولاۋشىلاردىڭ ىشىندە 6 قازاقستاندىق بولعانى جاريا ەتىلدى.
ال 29 -جەلتوقساندا اپاتتىڭ ناقتى سەبەبىن انىقتاۋ ءۇشىن ۇشاقتىڭ «قارا جاشىگى» برازيلياعا جىبەرىلەتىنى حابارلاندى.
ماديار تولەۋوۆ
اۆتور
