سوڭعى وسمان سۇلتانىنىڭ تاعدىرى

استانا. قازاقپارات -1924 -جىلى وسمان يمپەرياسى تاراتىلعاننان كەيىن، سوڭعى سۇلتان - ءابدۋلماجيد II فرانسياعا جەر اۋدارىلدى.ول وندا قاراپايىم ءومىر ءسۇرىپ، ەۋروپا قالالارى اراسىندا كوشىپ ءجۇردى جانە كەيبىر مۇسىلمان ەلدەرىنەن كەلگەن ازداعان كومەكتەرمەن كۇنەلتتى.

1944 -جىلى پاريجدە ول دۇنيەدەن وتكەندە جاڭا ءبىر قيىندىق تۋىندادى. تۇركيا ۇكىمەتى ونى ىستامبۇلدا جەرلەۋگە رۇقسات بەرمەدى. ءتىپتى سۇلتان ءابدۋلازيزدىڭ نەمەرەسى ءارى وسمان يمپەرياسىنىڭ سوڭعى بيلەۋشىسى بولا تۇرا، ونى تۇركيا جەرىندە جەرلەۋگە تولىقتاي تىيىم سالىندى. سول سەبەپتى ول فرانسيادا جەرلەندى.
الايدا ون جىلدان كەيىن ساۋد ارابياسىنىڭ كورولى ساۋد يبن ءابدۋلازيز ءال ساۋد وسمان اۋلەتىنىڭ ءوتىنىشىن قابىل الىپ، ءابدۋلماجيدتىڭ ءمايىتىن مەدينەگە كوشىرۋگە رۇقسات بەردى. ول جەردە، كوپتەگەن ساحابالار مەن تابيعيندەر ماڭگىلىك تىنىشتىق تاپقان ءجانناتۋل-باقي قورىمىنا جەرلەندى.
كورول ساۋد پەن ءابدۋلماجيدتىڭ اراسىندا ەشقانداي ساياسي بايلانىس بولماعانىمەن، بۇل شەشىم وسمان يمپەرياسىنىڭ تاريحي جانە رۋحاني مۇراسىنا دەگەن تەرەڭ قۇرمەتتىڭ بەلگىسى ەدى. وسىلايشا، ءوز ەلىنىڭ ەسىگى جابىلعان سوڭعى وسمان سۇلتانىنىڭ ۇزاق ساپارى
پايعامبار قالاسى - ءمادينادا اياقتالدى.

II ءابدىلماجيت - 1868 -جىلى وسمانلى ەلورداسى كونستانتينوپولدە وسمانلى سۇلتانى ءابدىلعازيز شاڭىراعىندا دۇنيەگە كەلدى. وسمان يمپەرياسىنىڭ 32- سۇلتانى ءابدىلعازيزدىڭ التى ۇلىنىڭ ءبىرى جانە 1922-1924 -جىلدارى باسقارعان 102- ءشى، ياعني سوڭعى يسلام حاليفاسى. 

نەمەرە اعاسى مەحمەت ۋاحيدەددىن تاقتان بەزىپ، ەلدەن قاشىپ كەتكەن سوڭ، وسمان يمپەرياسىنىڭ حاليفاتى سۇلتاندىقتان ءبولىنىپ، سۇلتان بيلىگى جويىلدى. 1922 -جىلدىڭ 18- قاراشاسىندا ۇلى ۇلتتىق ءماجىلىسىنىڭ شەشىمى بويىنشا، حاليفا لاۋازىمىنا ءابدىلماجيت تاعايىندالدى. ول «مۇسىلمان ۇممەتتىنىڭ حاليفاسى»  اتاعىن 1924 -جىلدىڭ 3- ناۋرىزىنا دەيىن، وسمانلى حاليفاتىن رەسمي تۇردە اياقتاعان № 431 زاڭ قابىلدانعانعا دەيىن يەلەندى. تۇركيا ءھام دۇنيەجۇزىلىك تاريحقا ءابدىلماجيت سوڭعى وسمانلى حاليفاسى رەتىندە كىردى. ءابدىلماجيت تەك ءدىنباسى رەتىندە عانا سانالىپ، مۇلدەم ساياساتقا كىرىسپەدى.

تۇركيا 1924 -جىلدىڭ 3- ناۋرىزىندا حاليفاتتى جويۋ جانە وسمانلى اۋلەتىنىڭ مۇشەلەرىن ەلدەن قۋۋ جايلى زاڭدى قابىلدايدى. سوندىقتان II ءابدىلماجيت تۇركيانى تاستاپ كەتۋگە ءماجبۇر بولدى. اجالىنا دەيىن وسمانلى اۋلەتىنىڭ باسشىسى بولىپ ەسەپتەلدى.